Tegenstelling onder Bantoes tussen
„afrikanisme" en „gelijke rechten'"
Wet bestrijding verontreiniging
is thans dringend noodzakelijk
What is in a name?
Ontoereikende organisatie van
de zwarte bevolking door de
traagheid van de massa
sfunc
Nederland - (vuil)waterland
Zuiveringsmaatregelen zullen
circa 700 miljoen gaan vergen
Opgericht 1 maart 1860
Woensdag 6 april 1960
Derde blad no. 30019
(Van onze reisredacteur, W. L. Brugsma)
(VI)
Johannesburg In het gerechtshof van Pretoria gaat een proces
zijn vierde jaar in. Een proces waarvan de voormalige minister van
Justitie» „Blackie" Swart (eens cowboy en filmfigurant in Hollywood,
nu gouverneur-generaal van Zuid-Afrika) gezegd heeft: „Dit proces
moet voortgaan» hoeveel miljoenen ponden het ook mag kosten". Het
heet het hoogverraadsproces: dertig zwarte Indiase, gekleurde en
blanke politieke leiders staan erin terecht, verdacht van deelneming
aan een „wereldomspannende communistische samenzwering tot ge
welddadige omverwerping van alle regeringen van landen waarin
delen van de bevolking geen gelijke politieke en economische rechten
hebben". Van de 156 oorspronkelijke verdachten, leiders van het
(zwarte) Afrikaanse Nationale Congres, het (blanke) congres van
Democraten, het Indiase Congres van Zuid-Afrika en de Organisatie
van Zuidafrikaanse kleurlingen, die de inmiddels overleden openbare
aanklager Oswald Pirow, een ex-nazi in december 1956 voor het spe
ciale hof van drie rechters daagde, zijn er inmiddels 126 van rechts
vervolging ontslagen.
„Droog brandhout"
Zelfs onder de ruime omschrijving
van de Zuidafrikaanse wet tot onder
drukking van het communisme, die zegt:
„Communisme sluit iedere organisatie
in, die tot doel heeft enigerlei politieke,
of economische omwenteling in de Unie
teweeg te brengen", kon men de aan
klacht jegens hen niet staande houden.
Maar voor de dertig anderen rijdt het
speciale busje vijf keer per week van
Johannesburg naar Pretoria. En daar
luisteren zij, zoals zij al drie jaar heb
ben gedaan naar het voorlezen van hun
kranten-artikelen en het op een band
recorder afspelen van hun speeches.
Naar de woorden van de kleurling Alex
la Gouma, die schreef„Zuid-Afrika ligt
vol met droog brandhout. In aanmer
king genomen hoe militant het volk is,
zal het niet lang duren voordat de von
ken van nu er de brand in jagen". De
openbare aanklager zei, dat hij dit een
nauwkeurige beschrijving vond van de
huidige situatie in de Unie.
Het merkwaardige is dat de Congres
beweging, bestaande uit de bovenge
noemde zwarte, bruine en blanke orga
nisaties, Ghandi's principe van geweld
loosheid in haar vaandel heeft geschre
ven en dat principe in haar acties van
boycot, lijdelijk verzet en burgerlijke on
gehoorzaamheid heeft gehandhaafd.
Zeker is, dat zij ten dele communistisch
is geïnfiltreerd, maar even zeker wordt
zij zij niet door de communisten gedo
mineerd. Hetgeen de Zuidafrikaanse re
gering er niet van heeft weerhouden
niet-communisten als de christen-socia
list, „chief" Albert Loethoeli, president
van het ANC, professor Matthews en
de advocaat Oliver Tambo met nog een
tachtigtal andere voor jaren naar afge
legen streken te verbannen of hun een
verbod op te leggen vergaderingen bij te
wonen en toe te spreken. Soortgelijke
verbanningen hebben leiders van het
met het ANC verbonden Zuidafrikaanse
Vakbondscongres, zoals Elizabeth Mafe-
keng getroffen. Dit lijken strenge maat
regelen tegen een beweging, die er
geenszins naar streeft de blanken uit
Zuid-Afrika te stoten, maar wiens lei
dend beginsel het is met geweldloze
actie een multi-raciaal Zuid-Afrika te
bereiken, waarin mensen van alle huids
kleuren gelijke rechten en plichten zul
len hebben.
Ouderen en jongeren
Er is nog een merkwaardig verschijn
sel: in het afgelopen jaar heeft een
groep leden van het ANC, die het oneens
waren met doel en tactiek, zich afge
splitst en een nieuwe beweging gevormd,
de „Afrikanisten". Zij preken geen ge
weldloosheid en roepen „Afrika voor de
Afrikanen". Tegen deze nieuwe bewe
ging, geleid door Mangaliso Soboekwe,
Josias Madzoenya en Potlako Leballo.
die de blanken in de toekomst ten hoog
ste een gastrol willen toemeten, heeft
de regering geen actie ondernomen, zij
heeft zich integendeel in een soort wel
willende belangstelling kunnen verheu
gen.
De gevolgen hiervan zullen in de ko
mende jaren blüken: het ANC wordt
door hoogverraadsproces en verbannin
gen beroofd van zijn gematigde ervaren
en oudere leiders, die vervangen zullen
worden door jongeren, en meer heet-
hoofdigen op wie de stijgende anti-
blanke bitterheid der zwarte bevolking
veel belangrijker vat zal krijgen, vooral
omdat zij zullen moeten concurreren
tegen de emotionele aantrekkingskracht
der botweg anti-blanke Afrikanisten. Het
is allerminst uitgesloten, dat de politieke
aspiraties van de zwarte bevolking zich
zullen afwenden van een Multi-raciaal
Elizabeth Mafekeng, moeder van
elf kinderen en presidente van de
vakbond van arbeiders in de con-
serven-industrie, door de Zuidafri
kaanse regering zonder vorm van
proces verbannen en gevlucht naar
het Britse protectoraat Basoeto-
land. Haar verbanning werd ge
volgd door een staking en onlusten
in haar woonplaats Paarl.
(Foto: Drum Magazine)
Zuid-Afrika (het alternatief van de
huidige apartheid) en zich zullen ricuten
op een zuiver zwarte staat.
Kleine successen
Men ontkomt niet aan de indruk dat
zo'n ontwikkeling de Zuidafrikaanse re
gering welgevallig zou zijn: hij neemt
het alternatief voor de apartheid weg,
hij mobiliseert de blanken in een ra
ciale afweerhouding, hij zou (wie weet)
mogelijk de toekomstige splitsing van
Zuid-Afrika in een zwarte en een blanke
staat in de hand kunnen werken. Men
ontkomt evenmin aan de indruk, dat de
Zuidafrikaanse regering, als zij dit
meent, met vuur speelt. Inmiddels is het
zover nog niet, het ANG bestaat voort,
al maakt zijn leiding zich wel zorgen
over de politieke ontwikkeling en de on
toereikendheid van zijn huidige acties.
Het heeft nu 300.000 leden, maar zijn
organisatie, voortdurend gekortwiekt
door verbanningen en verboden, geremd
door de traagheid van de massa, blijft
zwak. Het mankeert die massa niet aan
bitterheid en strijdlust, de onlusten van
de afgelopen jaren en de recente roe
righeid hebben dat bewezen, maar wel
aan het geduld, de ontwikkeling voor
georganiseerde acties, stakingen en boy
cots. Dat die resultaat kunnen opleveren
als zij lukken, is vorig jaar bewezen: de
aardappelboycot uit protest tegen het
„Farm Labour Scheme" gaf blanke boe
ren een jiarde klap. de boycot van pro-
dukten van bepaalde Afrikaner firma's
deed een sigarettenfabriek vorig jaar
een kwart miljoen gulden derven, een
conserven fabriek erkende de zwarte
vakvereniging in ruil voor het schrappen
van zijn naam van de zwarte lijst van
het ANC.
„Geen verheugenis'
Het ANC wil dit jaar, waarin de Unie
haar vijftigste verjaardag viert, contra
manifestaties houden tijdens het festival
om aan te tonen, dat die verjaardag voor
zwart Zuid-Afrika geen reden tot ver
heugenis is. Het wil dit jaar vooral zijn
campagne tegen de paswetten intensi
veren, een actie, welke reeds merkbaar
is geworden.
De tegenstrijdige tendenzen in de
multi-racialisten en uniracialisten ver
dient door de blanke wereld met de
grootste aandacht gevolgd te worden,
want zij heeft haar weerslag op de po
sitie van de blanke in geheel Afrika.
Tegenover Guinea's Sekoe Toeré, Kenia's
Tom Mboya, Ghana's Kwame N'kroe-
mah, de Uni-racialisten, die de blanke
slechts een gastrol toedenken, zijn de
multi-racialisten al in de minderheid.
Tanganjika's Julius Nyerere. die een
multi-raciale onafhankelijkheidspartij
voorzit (een blanke planter is zijn vice-
president) is er het succesvolste voor
beeld van. Voor de Rhodesiaanse Fede
ratie en voor Zuid-Afrika. waar zoveel
gevestigde blanken wonen, lijkt het
multi-racialisme uiteindelijk de enige
weg om permanente blanke aanwezig
heid in de toekomst mogelijk te maken.
De meerderheid der Zuidafrikaanse
blanken denkt daar anders over en ver
wijt de buitenwacht inmenging in haar
zaken. Maar men kan lastig volhouden
dat de toekomst van het Afrikaanse
continent het Westen niet raakt.
Van Beinum-herdenking
Ter herinnering aan Eduard van
Beinum zendt de AVRO in de komende
week drie programma's uit, bestaande
uit opnamen van het Concertgebouw
orkest onder leiding van de op 13 april
van het vorig jaar overleden dirigent.
Op zondag 10 april kan men het orkest
beluisteren in Franz Schuberts Zesde
Symfonie in c gr. t. In AVRA's .Ra
dio Matinee" wordt op maandag 11 april
een programma uitgezonden, dat de Sin-
fonia in d gr .t., opus 18, van Joh. Seb.
Bach, het eerste concert voor piano en
orkest van Ludwig van Beethoven (so
list Robert Cadadeseus), Symfonische
Fragmenten uit „Psyche" van César
Franck en muziek voor strijkers, slag-
„Vier topconferenties in twee
jaar", zegt Adenauer
(Van onze correspondent in Bonn)
De Westduitse Bondskanselier. Ade
nauer, heeft gistermiddag te Bonn op
een vergadering van de C.D.U. -C.S.Ü.
- Bondsdagfractie verklaard, te ver
wachten, dat het niet bij twee topcon
ferenties tussen het Westen en de Sov
jet-Unie zal blijven. Zijns inziens moet
men rekenen op vier topconferenties in
de komende twee jaar. Op de op 16 mei
in Parijs beginnende eerste conferentie
van deze serie, zullen volgens de Bonds
kanselier nog geen beslissingen kunnen
worden genomen.
Er kan daar zijns inziens hoogstens
een gunstig klimaat worden bewerkt-
stelligd en hoop gecreëerd voor top
conferentie nummer twee. Hij wees er
voorts op, dat West-Duitsland zeer ge
baat zal zijn, bij een overeenkomst met
de Sovjet-Unie.
De kanselier bleef er by, dat voor
16 mei te West-Berlijn een volksstem
ming zou moeten worden gehouden.
Daarbij zou men de kiezers de vraag
moeten voorleggen, of zij voor of tegen
het handhaven van de huidige status van
Berlijn zijn. Over dit onderwerp had
Adenauer gisteren een gesprek met de
Westberlijnse burgemeester Brandt.
Militair evenwicht in het
Midden-Oosten verstoord
De nieuwe Israëlische permanente
afgevaardigde naar de VN, Michael
Comay, heeft dinsdag na het overhan
digen van zijn geloofsbrieven aan se
cretaris-generaal Hammarskjöld tegen
over de pers verklaard, dat het militaire
evenwicht in het Midden-Oosten ver
stoord is ten voordele van de Arabie
ren. Hij zei dat zijn land iedere rede
lijke overeenstemming tussen de grote
mogendheden om de aanvoer van wa
pens naar het Midd-Oosten in te per
ken, met instemming zal begroeten. Vol
gens hem beschikte Egypte over „ver
bazingwekkende hoeveelheden zeer mo
dern Russische materieel, in de vorm
van straaljagers, de nieuwste typen
tanks en modern geschut, terwijl de
strijdkrachten van de VAR door Rus
sen worden opgeleid".
Comay zei, dat Hammarskjöld nog
niet zijn pogingen heeft opgegeven om
te bewerken, dat Israëlische schepen en
uit Israël afkomstige ladingen het Suez-
kanaal kunnen passeren.
OVER DE GOEDE TOON EN GLADSTONE
Bent U wel eens aangesproken
met een verkeerde naam, of
met een Meneer uh of
„Mevrouw uh Hoeveel
keren komt zo iets niet voor!
Het is heleméal niet zo
prettig! What is in a name?
Véél, Mr. Shakespeare!
Voorkom dus vergissingen!
Als U zichzelf voorstelt,
zegt U dan vooral duidelijk
Uw naam. Als een ander aan
U wordt voorgesteld, herhaalt
U dan gerust die nieuwe
naam een keer hardop - dat
helpt U onthouden! Extra wenk:
een goede manier om de ken
nismaking extra prettig te
maken is: presenteer een
Gladstone. Want Gladstone is -
met of zonder filter - de sigaret
die iedereen voldoening
schenkt
werk en Celesta en van twee werken
van Claude Debussy, n.l. „Berceuse He-
roique" en „La Mer", bevat.
KING SIZE
VOORNAAM EN AANGENAAM
20 STUKS F U
(Speciale berichtgeving)
De waterverontreiniging in ons land is een bijzonder ernstige en urgente
kwestie. Dat dit ook, of misschien wel juist in direct daarbij betrokken kringen
sterk wordt gevoeld, bewees de heden in het Kon. Instituut voor de Tropen te
Amsterdam gehouden voorlichtingsbijeenkomst, waarop een keur van deskundige
sprekers een steentje trachtte bij te dragen tot oplossing van het vraagstuk. Uit
en de financiering van de strijd tegen de vervuiling direct in het oog. Over de
de verschillende redevoeringen sprong daarby het probleem van de organisatie
noodzaak van een wet tot regeling van afvalwaterlozingen bleek men het over
het algemeen wel eens, hoewel op detail-punten de meningen soms uiteenliepen.
Wat de financiering betreft, in dit verband noemde de directeur van het Rijks
instituut voor Zuivering Afvalwater (RIZA), ir. J. J. Hopmans, het gigantische
bedrag van 700 miljoen gulden of een belasting van gemiddeld circa f.9.per
inwoner per jaar, waarby spreker overigens onderstreepte, dat de industrie een
behoorlijke bydrage in de kosten zal moeten betalen. De uitgaven op dit gebied
totnutoe worden geschat op 200 miljoen gulden. Bü deze bedragen zyn de kosten
voor het tegengaan van het eveneens enorme vraagstuk der verzilting niet
inbegrepen.
Werkgeversverbonden
ten strijde
De wet op de waterverontreiniging, die
al geruime tijd op de helling staat, zou
het lozen van verontreinigende of scha
delijke stoffen zonder vergunning moe
ten verbieden. Er zouden dan ook mo
gelijkheden moeten bestaan om overtre
ders te kunnen terechtwijzen.
Tot deze belangrijke uitspraak op het
gebied van de binnenlandse waterver
vuiling kwam de directeur-generaal van
de Rijkswaterstaat, ir. A. G. Maris, de
eerste in de ry van sprekers die de dooi
de „Commissie Industriewater" belegde
vergadering toespraken. Deze commissie
is geboren uit de samenwerking tussen
het Verbond van Nederlandsche Werk
gevers, het Katholiek Verbond van
Werkgeversvakverenigingen en het Ver
bond van Protestants-Christelijke Werk
gevers in Nederland.
Bij de vraag, welke instanties in het
kader van de wet op de waterverontrei
niging werkzaam zouden moeten zyn,
stelde ir. Maris dat waar het om andere
dan Rijkswateren gaat, een zekere macht
dient te worden gelegd in handen van
de provincies en verder dat deze onder
ling weinig verschillende verordeningen
kunnen vaststellen, die aangeven op
welke wyze zijzelf, waterschappen, ge
meenten en eventueel andere openbare
lichamen zullen optreden. Kort gezegd
zal er op grond van de wet een volko
men sluitend stelsel komen, zodat een
hiervoor te schetsen kaart er weliswaar
bont zal uitzien, maar geen witte plek
ken meer te zien geeft.
Van alle beschikkingen van lagere or
ganen zal er volgens de heer Maris be
roep, tot by de Kroon toe, mogelijk moe
ten zyn.
Over de financiële kant van het
vraagstuk zei hij dat alle lagere orga
nen. die met de bestrijding van de ver
vuiling kunnen worden belast, de moge
lijkheid tot belastingheffing moeten heb
ben.
Hetzelfde geldt voor Rijk en provincie.
Het zou in dit geval juist zyn in de wet
vast te leggen dat de ontvangen gelden
alleen bestemd mogen worden voor de
bestrijding van de waterverontreiniging,
aldus spreker.
Landbouw grootste
waterconsument
De hoeveelheid water, welke de in
dustrie nodig heeft, is klein vergeleken
met de behoefte van de andere catego
rieën. Voor de toekomst gelden naar
schatting resp. de volgende getallen:
0.75 miljard kubieke meter per jaar en
vyf a acht miljard kubieke meter in
eenzelfde periode, (huidig jaarverbruik
industrie Roergebied 0.9 miljard. Frank
rijk 2 miljard). Ir. A. Volker. hoofd
dienst voor de Waterhuishouding van de
Rijkswaterstaat, die deze gegevens aan
voerde, verklaarde voorts dat een groot
deel van het door de industrie verbruik
te water weer terugkeert in de water
balans, zij het ook in meer of minder
verontreinigde vorm.
De grootste waterconsument vormt
nog altjjd de landbouw voor de aanvul
ling van de natuurlijke neerslag. Spe
ciaal op de lichte gronden en vooral na
het optreden van een droog jaar neemt
de kunstmatige watertoevoer sterk toe.
Een enorme behoefte aan goed water
heeft ook de bestrijding van de verzilting
van het oppervlaktewater in het lage
deel van ons land. Veelal omvat het ge
halte aan chloor-ionen niet minder dan
enige duizenden mg. per liter. De hoe
veelheden zoet water die ,in dit verband
nodig zijn voor het doorspoelen van de
boezem- en polderwat-eren, overtreffen
verre die voor de drinkwatervoorziening,
de industrie en de wateraanvulling in de
landbouw, aldus ir. Volker. Een belang
rijke rol als voorraadbassin van zoet wa
ter speelt hierbij het IJsselmeer en ook
de Deltameren gaan binnen afzienbare
tyd dezelfde betekenis krijgen. De voe
ding van deze meren is dan weer gro
tendeels afhankelijk van de Rijn, die cir
ca 65 levert van al het water met in
begrip van de regen waarover kan wor
den beschikt. De kwaliteit van het op-
De oude garde van het ANC (v.r.
n.l.) vice-president Olivier Tam
Bo, president „chief" Albert Loe
thoeli en prof. Matthews voor het
gerechtshof van Pretoria. De aan
klacht jegens hen in het hoogver
raadsproces is vervallen, maar
Loethoeli werd voor vijf jaar ver
bannen naar een uithoek van de
Unie. Toch luisterde, voor zijn ver
banning, een gehoor van duizend
blanken en zwarten met intense
spanning naar zijn betoog in
de universiteitsplaats Stellenbosch,
eens de wieg van de theoretische
apartheid, nu een bron van twijfel
daaraan.
(Foto: Drum Magazine)
pervlaktewater in Nederland is daarmee
gekoppeld aan de samenstelling van het
water van deze rivier, wiens toestand
eveneens het nodige te wensen overlaat.
Over dit probleem wordt dan ook in de
daarvoor in het leven geroepen interna
tionale commissie intensief overleg ge
pleegd.
Afval per provincie
In een bijzonder deplorabele toestand
verkeren de veenkoloniale wateren in
Groningen en Drente, zo onderstreepte
de volgende spreker, ir. J. J. Hopmans,
directeur van het RIZA. Deze situatie is
het gevolg van de lozing van een groot
aantal strokarton- en aardappelmeelfa
brieken en van een tweetal suikerfabrie
ken. Er zijn plannen in voorbereiding
om dit gezamenlijke afvalwater door
een systeem van buisleidingen af te voe
ren naar het Eemsgebied. De kosten hier
van zyn geraamd op 40 miljoen gulden.
In Friesland heeft de ernstige water
verontreiniging zich beperkt tot de stre
ken rond Leeuwarden. Bolsward, Hee
renveen, Sneek en Dokkum. In Overijs
sel is de situatie slechter, vooral in het
Regge- en Vechtgebied. Voor Gelder
land zyn de omstandigheden daarente
gen gunstig, dank zy het relatief grote
aantal zuiveringsinstallaties dat hier tot
stand is gekomen. Zorgenkinderen zijn
voorts de Utrechtse Vecht en de Eem.
In Noord-Holland gaat het om de Haar
lemse grachten en het IJsselmeer bij het
lozingspunt van het hoofdstelijk af
valwater. Ingewikkelder liggen de zaken
in Zuid-Holland, in het bijzonder in het
Hoogheemraadschap Delfland en op het
Scheveningse badstrand. In Gouda is
het de vervuiling van de Hollandsche
IJssel die voorzieningen noodzakelyk
maakt. De gemeente Leiden zal grote ac
tiviteit moeten ontplooien om het riool
water te zuiveren. Wat de grote rivieren
betreft is het met de Maas in het alge
meen beter gesteld dan met de Ryn,
doch bij lage afvoeren komt eerstge
noemde waterweg ook in het gedrang.
In tegenstelling tot wat ir. Maris aan
het begin van de bijeenkomst had be
toogd, achtte de heer H. Roelfsema, lid
van Ged. Staten van de provincie Gro
ningen, het gewenst in een eventuele
raamwet op de waterverontreiniging de
mogelijkheid van Rijkssubsidies op te
nemen. Zou dit niet gebeuren dan be
staat er kans dat het met het zuiver
houden van het oppervlaktewater op
nieuw een lijdensgeschiedenis wordt.
Eenzelfde geluid liet ook dr. S. O. van
Poelje, hoofdadministrateur bij de Ver
eniging van Ned. Gemeenten, horen. De
heer Roelfsema wenste in een even
tuele wet ook een lozingsverbod, de mo
gelijkheid voor het opstellen van pro
vinciale zuiveringsplannen en de instel
ling van speciale zuiveringswaterschap
pen opgenomen te zien.
Dr. Van Poelje gaf nog een overzicht
van wat erop het gebied van de afval
waterzuivering reeds is tot stand ge
bracht. Ons land beschikt thans over
ruim 165 zuiveringsinstallaties, waarvan
145 gemeentelijke. Er zyn meer dan 30
installaties in aanbouw en voor 300 ge
meentelijke en 150 niet-gemeentelijke in
stallaties zijn de ontwerpen gereed.
Bijna tweeduizend
kweekschoolleraren
In april 1959 telde het kweekschool-
onderwijs 1.978 leraren tegen 1.152 in
september 1950, aldus blijkt uit een re
cente publikatie van het Centraal Bu
reau voor de Statistiek. Het opleidings
niveau van de leraren is sinds 1950 aan
zienlijk gestegen, vooral dat van de
leraren in opvoedkunde en Nederlands,
in 1959 gaf 63% van de leraren bevoegd
les, onder wie 52% op grond van uni
versitaire graad, MO-b akte of speciaal
diploma. De leraren in de moderne ta
len geven veelal bevoegd les op grond
van het bezit van meerdere M.O.-a
akten.
80 tot 90van de leraren in de daar
voor in aanmerking komende vakken
bezit ook zelf de onderwijsakte.
