Nieuwe kerkvorst zeer menselijk
man, vol fijne liumor en niet ijdel
I
Wat is de ware zin van het
kardinaalsschap
't IS ALTIJD WEER VOOR WOL
WOENSDAG 30 MAART I960
In gesprek met mgr. B. Alfrink
(Van onze Romeinse corresponden
„Waar maken jullie je toch zo druk over. We hebben toch kardi
nalen bij de vleet," zei de elfjarige dochter van een r.-k. collega tegen
haar ouders, die, zodra bekend werd, dat de aartsbischop van Utrecht
door de Paus tot kardinaal zou worden benoemd, opgewonden naar
links en rechts begonnen te telefoneren om het heugelijke nieuws aan
al hun vrienden en kennissen mee te delen. De reactie van het kind
was „Romeins", die van de ouders echt Nederlands.
Inderdaad, in Rome hebben we zoveel kardinalen, dat we ons er
zo erg over opwinden. Maar in Nederland staan de zaken er anders
voor.
Bernardus kardinaal Alfrink zal de
vijfde Nederlander zijn, xoien ooit deze
eer deelachtig werd. Het is niet moei
lijk het rijtje even op te sommen. De
eerste was Adriaen Florisz., die, al
was hij geboortig uit Utrecht, toch
nooit bisschop van die stad is geweest.
Hij werd in 1517 kardinaal met de titel
van de H.H. Johannes en Paulus, een
bijzonder mooie middeleeuwse titel
kerk thans van kardinaal Spellman
op de Celiusberg en werd op 9 januari
1922 tot Paus gekozen. Hij heeft maar
één kardinaal benoemd, zijn secreta
ris, een Nederlander, kardinaal Encke-
voirt. Daarna moeten we een heel
lange tijd wachten tot we komen aan
kardinaal Van Rossum, die wij in
Rome nog hebben gekend en die als
„de rode paus" aan het hoofd stond
van de „Propaganda Fide". Dat was
dus een echte curie-kardinaal, wiens
banden met Nederland gering waren.
Dan volgt kort na de laatste oorlog
de aartsbisschop van Utrecht kardi
naal De Jong en thans zijn opvolger
kardinaal Alfrink.
Bij mgr. Alfrink op bezoek
We hebben het genoegen gehad dezer
dagen samen met de andere vertegen
woordigers van de Nederlandse pers de
gasten te ztfn van de nieuwe kardinaal.
Als enige niet-katholiek in dat gezel
schap heeft zulk een bezoek voor ons
natuurlijk een andere betekenis dan
voor de katholieke collega's. Wij hebben
de kerkvorst leren kennen als een zeer
menselijk man, vol fijne humor, ge
speend van alle ijdelheid en met open
oog voor de sociale noden van onze tijd.
Men kan het alleen maar toejuichen,
dat zulk een man voortaan tot de raads
lieden van de Paus zal behoren, ook al
zal hij, geen curie-kardinaal zijnde, na
tuurlijk slechts zelden aan de consisto
ries in Rome kunnen deelnemen.
Wat is een kardinaal
Vooral onder niet-katholieken heerst
er nogal eens verwarring over het be
grip kardinaal. Dat woord, teruggaande
op het Latijnse „cardo" (hoofdstraat),
betekent voornaamste, eerste. Maar men
zou zich vergissen als men dacht, dat
een kardinaal hoger was dan een bis
schop. Dit is beslist niet het geval. Het
gaat om twee geheel verschillende
zaken.
De hiërarchie van de R.-K. Kerk is I
nogal ingewikkeld, maar het staat toch
wel vast, dat kardinaal een titel is van
andere soort dan bisschop. Zoals men
weet wordt een priester gewijd (door
een bisschop). De bisschopswijding, die
alleen met goedvinden van de Paus kan
worden verleend, staat hoger dan de
priesterwijding. Hoger nu dan de bis
schopswijding bestaat niet. Als men het
precies wil zeggegn, dan is ook de Paus
slechts Paus omdat hij bisschop is van
Rome. Kardinaal daarentegen is, althans
oorspronkelijk, eer een wereldlijke dan
een geestelijke functie. De eerste keer,
dat wij het woord tegenkomen, is in de
tijd van Paus Silvester en bij het kerk-
concilie van Nicea in het jaar 325. Toen,
in de tijd van Constantijn de Grote, was
Rome nog een heel grote stad, de hoofd
stad van het onmetelijke Romeinse kei
zerrijk. Vandaar dat de bisschop van
Rome (de kerk was toen juist uit de
catacomben aan het daglicht getreden)
een zeker aantal helpers en raadgevers
had: de „voornaamste priesters (pres
byter cardinalis) en zij waren de pries
ters van de oude „titelkerken".
Er zijn ook vaak kardinalen geweest,
die niet tot priester waren gewijd. Zij
hadden slechts de lagere wijding tot
diaken en waren dus leken. Rome was
namelijk verdeeld in zeven, later in
achttien, wijken voor de armenzorg. Aan
het hoofd van elk dier „diaconieën"
stond een hoofd-diaken, een „diaconus
cardinalis". Zo hebben wij al heel vroeg
kardinaalpriesters, die zich vooral bezig
houden met de juridische zaken en uit
spraak deden in geschillen tussen gees
telijken onderling en kardinaals-diake
nen, die aan het hoofd stonden van de
armenzorg. Later kwam daar nog een
derde categorie bij, die van de kar
dinaals-bisschoppen van de kleine
stadjes in de onmiddellijke nabijheid
van Rome gelegen, die de Paus moesten
helpen bij het uitoefenen van zijn gees
telijk ambt.
Tegenwoordig kent men geen kardina
len, die niet de priesterwijding hebben
ontvangen, en ook de kardinaals-diake
nen zijn allen priester. Maar het feit,
dat kardinaal Alfrink bisschop, zelfs
aartsbisschop is, maakt hem nog niet
tot een kardinaalbisschop. Integendeel,
hij is een kardinaalpriester. De kar
dinaalbisschoppen, in de regel Italianen,
staan aan het hoofd van de zeer kleine
bisdommen vlak bij Rome, als Ostia,
Frascati, Albano, enz. Zij zijn steeds
curiekardinalen, dat wil zeggen dat zy
aan het hoofd staan van een congrega
tie, hetgeen vergeleken kan worden met
een ministerie in een niet-geestelijke
staat. De aartsbisschop van Ostia is
steeds deken van het H. College. In onze
dagen is dat de Franse kardinaal Tis-
serant.
Paus sluit en opent mond
van kardinaal
Maar al is een kardinaal niet „ho
ger" dan een bisschop, hij is toch iets
anders en hij is ook veel meer. Onmid
dellijk na de plechtigheid, die morgen
plaats vindt in de Sint-Pieterskerk (en
die door de televisie, ook in Nederland,
wordt uitgezonden) komen de kardina
len in geheim consistorie, onder voor
zitterschap van de Paus byeen in het
Vaticaan (wat zich in de Sint-Pieter
afspeelt heet openbaar consistorie). De
Taus zal dan officieel de „monden der
nieuwe kardinalen sluiten en daarna
openen". Dit is een oude formule, die
inhoudt dat van dat ogenblik af deze
heren gerechtigd zyn de consistories bij
te wonen en de uitdrukkelijke plicht
hebben het stilzwijgen te bewaren over
alles wat daar behandeld wordt, maar
ook dat zij hun mond mogen openen,
dus mogen spreken in het bijzijn van de
Paus, hem raad geven en hun oordeel
uitspreken over de zaken die ter sprake
komen. Dit is de ware zin van het kar
dinaalschap.
Zij vormen tezamen een groep, een
„college", dat de Paus van raad dient,
de zaken der kerk onder voorzitterschap
van de Paus beheert en door hetwelk en
uit welks midden te zijner tijd de nieuwe
Paus wordt gekozen. Zo bekeken is het
dus een bijzonder hoge waardigheid, zo
hoog dat in de periode van „sede va
cante" (de periode die gaat van de
dood van een Paus tot de keuze van zijn
opvolger) iedere kardinaal een souve-
rein vorst is, of juister hun college
wordt in die periode souverein en re
geert de kerk.
Het is voor Nederland en in het bij
zonder natuurlijk voor het aartsbisdom
Utrecht een bijzonder hoge eer, dat
zijne eminentie Bernardus Alfrink door
de Paus waardig is gekeurd van dit hoge
college deel uit te maken.
Eeuwen lang waren er nooit meer
dan 70 kardinalen. Men noemde dit het
.plenum" van het H. College. En daar
er 75 titelkerken zijn, waren er dus al
tijd enkele titels „vrij". Johannes XXIII,
een der meest voortvarende pausen, die
de kerk ooit heeft gekend, heeft begre
pen dat de behoeften der kerk thans
veel groter zijn dan in de 16de of 17de
eeuw. Het aantal rooms-katholieken is
ruim tien maal zo groot en geheel
nieuwe werelddelen zijn aan „het rijk
der kerk" toegevoegd. Vandaar dat de
Paus het aantal kardinalen heeft ver-
De nieuwe kerkvorst
mgr. B. ALFRINK
meerderd. Het zijn er nu 85. „Titelker
ken", zo genoemd omdat in de vroegste
tijden de gelovigen daar bijeenkwamen
„sub tituls" en dus onder de bescher
ming stonden van een patriciër, die tot
het christendom was overgegaan, zijn
er niet meer voldoende. Vandaar dat de
nieuwe kardinalen een „titel" ontvan
gen van een of andere parochiekerk,
meestal in een nieuwe wijk van Rome.
Minister Beerman
uit de West terug
„Het is mij niet met zoveel woorden
gezegd, maar wel heb ik de indruk, dat
men in Suriname extra kritisch staat
tegenover alles, waarvan men meent,
dat het wellicht de autonomie van het
land zou kunnen aantasten", aldus de
minister van Justitie, mr. A. C. W.
Beerman, die gisteravond van zijn reis
naar de West op Schiphol is terugge
keerd. Hij werd op de luchthaven be
groet door de secretaris-generaal van
zijn ministerie, mr. J. C. Tentink, en ztfn
vrouw en kinderen.
„Persoonlyk ben ik er van overtuigd",
aldus minister Beerman, „dat voor onze
Rijksdelen in de West met hun nog
jonge samenleving een rechtspraak met
een zo groot mogelijke onafhankelijkheid
van vitaal belang is in verband met het
snelle tempo van de ontwikkeling, op al
lerlei terreinen. Wil men buitenlandse
industrieën aantrekken dan zullen die
een zo groot mogelijke rechtszekerheid
willen hebben. En die zou door invoering
van de cassatie-rechtspraak bevorderd
worden.
Cruys Voorbergh met
solotoneel in Londen
(Van onze Haagse redactie)
De Haagse acteur Cruys Voorbergh
zal van 19 september af 14 dagen in het
Pembroke Theatre in Croydon (een van
de Londense Arenaschouwburgen) op
treden met Hans Keuls' „Lady Barkers
last appearance".
Cruys Voorbergh zal zich in verband
met dit Engelse optreden voor het ko
mend seizoen niet meer aan „theater"
verbinden. Hij speelt bij het Arnhemse
gezelschap o.a. in „Mama San" en „De
kleine vossen".
Voorbergh kreeg enthousiaste reacties
tot in het buitenland toe na zijn
televisie-uitzending van Keuls' thriller
komedie. Daar de Engelse taal hem geen
bijzondere moeilijkheden oplevert, resul
teerde daaruit een uitnodiging in Lon
den te komen spelen. Als zijn eerste op
treden in de Engelse hoofdstad een suc
ces wordt, zal Voorbergh op gaan treden
in West-End, hetgeen dan waarschijn
lijk betekent, dat het Nederlandse pu
bliek hem jaren niet zal zien optreden.
-:wv
In zekere zin is dit een terugkeren tot
de oudste traditie, want de eerste kar
dinaalpriesters waren inderdaad Ro
meinse pastoors, die aan het hoofd
stonden van belangrijke kerken.
Dat zeggen 12.000 B.G.-deelnemers. Zij wonen in
een eigen huis.
Zij hebben zekerheid dat de huurverhoging hen
niet raakt, dat ze nooit méér hoeven te betalen
dan vooraf is overeengekomen.
Zij hebben zekerheid dat ze 'aan zichzelf betalen:
iedere betaling voor 't huis helpt mee, dat huis
verder onbelast bezit te maken.
Zij hebben zekerheid dat ze een prima huis be
zitten, tot de laatste cent waar voor hun geld.
Kies óók de zekerheid van het eigen B.G.-huis!
BON
Ik wil graag alles weten over
bet bouwen en sparen met B.G.
i 00
plaats
Zenden aan Bouwfonds Nederlandse
Gemeenten, Javastraat 7, Assen.
Laat B.G. u - net als die 12.000 vóór u - helpen,
bij de keuze van een bouwplan,
bij de hele paperassenboel, bij de controle van
trijs en kwaliteit, bij de financiering en
vaak is dat immers nog nodig)
bij 't vooraf sparen van het nodige eigen geld
Zet nog vandaag de eerste stap naar dw zeker
heid, naar üw B.G.-huis: zend de bon in voor
vrijblijvende inlichtingen 1
N.V. Bouwfonds Nederlandse Gemeenten
de veilige weg naar het eigen huis
Bijkantoren in Haarlem, Den Haag, Goes, Zutphen en Assen.
memstts&e^.
In zo'n kleutermaat
zijn de schattigste
pakjes en truitjes
zó gebreid. En
juist voor kinde
ren is wollen
kleding ideaal.
Wol beschermt
tegen de wisselvallig
heden van ons
klimaat. Zelfgebreide
kinderkleding is
sterk, zit prettig en
staat altijd leuk.
