Baljuws van Voshol en Brederode
waren zeer machtige potentaten
Proefvaart VoorloperVI. 16
Grepen uit de geschiedenis van
het duizendjarige Zwamnierdam
Jpgericht 1 maart 1860
Maandag 28 maart 1960
Vierda blad no. 30011
I
Officiële overdracht op Nieuwe Waterweg
ian de Vlaardingse vissersvloot is
rn nieuw schip toegevoegd. Dit mo-
rme vaartuig, waarvan wij reeds in
blad van vrijdag een foto plaat
sen, maakte eergisteren een proef-
jart op de "Nieuwe Waterweg. Het
triiet vandaag de haven van Vlaar-
ngen op weg naar de visgronden.
directeur van de scheepsbouwwerf
ge Dageraadte Woubrugge, de heer
H. Boot, droeg de motortreiler
loorloperVI. 16 ter hoogte van
\oek van Holland over aan de N.V.
de Doggermaatschappij", voor wier
timing het schip is gebouwd. Ir. A.
Kogendijk, de directeur van deze N.V.,
•i in zijn dankwoord, dat aan alle
het contract neergelegde eisen is
iiaan. Het was hem een grote
reiigde aan de heer Boot een nieuw
,ntract te "hunnen aanbieden, n.l. die
Kind door rollende boom
gedood
Gistermiddag is de 3-jarige Emile Ha-
its tijdens het spel op een opslagplaats
m bomen aan de Nieuwstraat in
luensbroek (L) onder een rollende
jom geraakt en op slag gedood.
Hij was tezamen met enkele vriendjes
in het spelen op de houtopslagplaats,
sarop zeker moment een van de bomen
igaan rollen. Een 7-jarig vriendje
ram eveneens onder de boom terecht
brak hierbij een been.
Advertentie
D.A.F. RIJDEN
eenvoudiger - goedkoper
GEBR. VAN IJLDEN
ItRDAMSTRAAT 6 - TEL. 23041
Artiesten van Schiphol vertrokken
,Miss Tulp" als het middelpunt
an „Holland-Show" in New York
betreffende de bauw van een zuster
schip van de VI. 16.
De burgemeester van Vlaardlngen,
mr. J. Heusdens, die de proefvaart met
vele anderen meemaakte, feliciteerde
,,De Doggermaatschappij" met de nieu
we aanwinst. Hij sprak daarbij de wens
uit, dat het vaartuig zal mogen bijdra
gen tot de bloei van Vlaardingen als
visserijplaats.
De lengte van het schip, dat zeven
weken geleden in Woubrugge te water
werd gelaten, bedraagt 44 meter, de
breedte 7.30 meter en de holte 3.80 me
ter. Het vaartuig is voorzien van een
Deutz hoofdmotor van 1000 pk. bij 380
omw./min.
Nog enkele andere technische gege
vens: elektrisch aangedreven treil-
winch fabrikaat v. d. Giessen met
Deutz winchmotor van 155 pk. Hulp
motor fabrikaat Lister van 40 pk. Olie-
gestookt centr. verwarmingsinstallatie
met warm en koud stromend water in
alle verblijven en douches. Geïsoleerd
visruim, met aluminium bekleed, capa
citeit 2000 kisten van 50 kilo vis, voor
zien van een Freon-koelinstallatie.
Apart tonnenruim voor 440 tonnen. Het
schip heeft accommodatie voor 18 per
sonen en heeft een moderne elektrische
apparatuur, t.w. een Decca Navigator
met Track Plotter, 2 echoloden merk
Keivin Hughes, en een zend- en ont-
vanginstallatie met richtingzoeker en
extra korte golf bereik.
Mening van Donald Douglas
„Het publiek toont nu reeds een
voorkeur voor straalvliegtuig"
„Het publiek toont nu al voorkeur
voor het straalvliegtuig en ook wfj bou
wen vol vertrouwen in deze geest voort"
Dat zei de 42-jarige Donald Douglas jr.
president-directeur van de Douglas-fa-
brieken in Amerika, die met het eerste
DC-8 straalverkeersvliegtuig voor de
KLM in meegevlogen naar ons land.
Hij houdt enige dagen verblijf in het
Amstel-hotel in Amsterdam voor hy met
andere Europese luchtvaartmaatschap
pijen in Zwitserland, Italië, Frankrijk
en Scandinavië besprekingen gaat voe
ren over de orders voor zijn nieuwe
straalvliegtuig. Daarvan heeft de SAS
er thans zeven besteld, de Swissair drie,
Alitalia zes en de Franse maatschappij
UAT twee. De eerste en tevens grootste
klant van Douglas in Europa is echter
de KLM, die 12 DC-8 machines heeft be
steld.
Gehoopt wordt, dat de 12e machine in
juni 1961 gereed zal zijn. In totaal zijn
tot nu toe 157 van deze nieuwe toestel
len bij de Douglas-fabrieken besteld,
maar dat is nog lang niet voldoende om
de ontwikkelingskosten (253 miljoen dol
lar) er uit te halen, alhoewel de prys
van een DC-8 ongeveer 25 miljoen gul
den bedraagt.
De fabricage van een DC-9, een
straalvliegtuig voor de middellange af
standen, gaat voorlopig niet door.
„Wij zijn tot de conclusie gekomen,
dat we financieel te veel hooi op onze
vork zouden nemen, wanneer we na de
enorme kosten voor de ontwikkeling van
de DC-8 nu al zouden beginnen met een
DC-9. We hebben er eenvoudig geen
geld voor".
Voorlopig hebben de Douglas-fabrie
ken (met niet minder dan 62.000 man
personeel) de handen vol aan de fabri
cage der DC-8 machines, waarvan er tot
dusverre 40 zijn afgeleverd. Dit jaar ver
wacht men dat er nog 50 gereed zullen
komen. Het ligt in de bedoeling dat de
fabriek op den duur 8 toestellen per
maand zal afleveren. Of men met de DC
8 eenzelfde succes zal hebben als met de
DC-6 en DC-7 waarvan er in totaal
1050 verkocht zijn, betwijfelde de heer
Douglas.
Drie Spuistraatfiguren
opnieuw in arrest
Drie van de zes personen die begin
vorige week door de Amsterdamse zeden-
poltie waren gearresteerd, in verband
met het verhuren van kamers aan pros
tituees in twee panden aan de Spui
straat, en daarna allen waren vrijgela
ten, zijn opnieuw in hechtenis genomen.
De officier van Justitie, mr. J. F.
Hartsuiker, had zelf drie personen uit de
hechtenis ontslagen en drie doorgezon
den naar de rechter-commissaris en
tegen hen een bevel tot bewaring gevor
derd. Dit werd door de rechter-commis
saris echter afgewezen, deze stelde hen
in vrijheid.
Tegen deze beslissing ging mr. Hart
suiker in appèl bij de rechtbank, die nu
tegen twee vrouwen en één man een be
vel tot inbewaringstelling heeft gegeven,
dat zes dagen van kracht is. Na deze
termijn moet over de verlenging door de
rechtbank opnieuw in raadkamer wor
den beslist.
Prof. Romme wil verlaging
kiesgerechtigde leeftijd
Aan het slot van de in Utrecht ge
houden partyraadvergadering van de
KVP heeft prof. mr. C. P. M. Romme,
voorzitter der Tweede Kamer-fractie
van deze party zich uitgesproken als
een voorstander van de verlaging van
de kiesgerechtigde leeftyd. Hij deed dit
naar aanleiding van een opmerking die
door de jongerengroep van de KVP was
gemaakt.
De verlaging van de kiesgerechtigde
leeftijd, aldus prof. Romme is niet los te
maken van een wijziging van de grond
wet, waarvoor een tweederde meerder
heid vereist is. Overigens verheugde hjj
zich erover dat deze wens tot verlaging
onder de jongeren leeft.
Prof. Romme acht een verlaging te
realiseren, wanneer uit het volk zelf
een sterkere aandrang komt dan totnu-
toe het geval is geweest. Hij noemde dit
vraagstuk niet alleen een zaak voor de
katholieke jongeren, doch voor alle jon
geren in ons land, de jongerengemeen-
schap van de KVP. Daarom gaf hij in
Als wilde dieren.
Patrice Loemoemlba, voorzitter van de
Kongolese Nationale Beweging, heeft op
een persconferentie in Leopoldstad ge
pleit voor vereniging van de Kongolese
nationalistische partijen. Hij veroordeel
de de persoonlijke ambities van de po
litieke leiders en het wederopleven van
het stemwezen. „Als wy erin slagen ons
te verenigen, verzeker ik u, dat wii geen
enkel ander land behoeven te benyden.
Wij zullen van Kongo een klein Europa
maken, een van de grootste landen van
Afrika en missohien zelfs van de wereld.
Maar als wy als wilde dieren met elkaar
blijven vechten, zal de onafhankelijk
heid van Kongo op 30 juni in bloed en
niet in vreugde afgekondigd worden",
aldus Loemoemba.
overweging overleg met andere politieke
jongerengroepen te plegen teneinde een
daardoor een wat prof. Romme
noemde „samengebalde drang" te
ontwikkelen.
oorprogramma voor
)orp aan de rivier"?
Iet het K.LM.-vliegtuig naar New
rk zijn zaterdag de S/f artiesten ver-
1 Heen, die door de directeur van de
imkaanse Radio City Music Hall,
heer Leon Leonidoff, in ons land
geëngageerd om op te treden in
grote „Hdllandrshoxo"die op 31
art a.s. te New York in première
gaan.
foder hen bevonden zich 28 zangers
zangeressen van verschillende ko-
i. die met Nederlandse liedjes en
mi een achtstemmige uitvoering
i Arthur Rubinsteins „Kamenoy
ïov" een groot aandeel in de uit
gingen zullen hebben. Ook de 26-ja-
f Lidy van den Hout, die als ,,Miss
lap" het middelpunt van de
w zal gaan vormen, maakt deel uit
i het gezelschap, evenals een twee-
Hongaarse dansers,
a New York zal het 69 leden tellende
»st van de Radio Music Hall de door
Scheffer vervaardigde arrangemen-
I uitvoeren, terwijl de beroemde
lerikaanse ..Rockettes Girls" de bal
len zullen verzorgen.
'e shows, die in de Music Hall wor-
i gegeven, vormen een voorpro-
imma voor een film. Het is de ge-
'Bte dat de na de revue vertoonde
1 afkomstig is uit het land, waar-
T de show handelt. Welke film men
Met het KLM-vliegtuig naar
New York zijn zaterdag 34 arties
ten vertrokken, die door de Ameri
kaanse Radio City Music Hall zijn
geëngageerd om op te treden in de
„Holland-Show"die 31 maart in
New York in première gaat. De 26-
jarige Lidy van den Houtdie als
Miss Tulp het middelpunt van de
show gaat worden, liet door haar
kapper voor het vertrek nog de
laatste hand leggen aan haar kap
sel "la tulipe", dat speciaal voor
deze gelegenheid is ontworpen.
na de Holland-show" wil vertonen is
nog niet bekend, maar geruchten doen
de ronde, dat de heer Leonidoff zyn
keuze heeft laten vallen op ,,Dorp aan
de rivier" van Fons Rademakers.
Als zakelijk leider treedt op de heer
Peter Nieuwenhuijzen-Weisz, die de uit
te voeren werken met het koor heeft
ingestudeerd. In New York zullen de
repetities geleid worden door de diri
gent Lex Karsemeijer, die ook deel uit
maakt van het gezelschap.
Men verwacht van dit optreden in
Amerika veel propaganda voor ons
land. De A.N.V.V. heeft dan ook alle
medewerking verleend, en zelfs een
gedeelte van de (Volendamse!) kos
tuums bekostigd.
Begin mei zal de groep naar ons land
terugkeren.
KABELBAAN BOVEN DE
WESTERBOUWING
De burgemeester van Renkum, nvr. D.
Matzer van Bloois, zal 1 mei officieel
de kabelbaan boven de Westerbouwing
in gebruik stellen. Het begin- en eind
punt van de baan ligt ten westen van
i de Westerbouwing aan de Valckeniers-
j bossen. Het gehele traject is circa 500
meter lang. Met een snelheid van 1,2
I meter per seconde wordt de afstand in
ongeveer zeven minuten afgelegd. Per
I uur kunnen 700 personen vervoerd wor-
den. Het hoogste punt in de zweefbaan
J bevindt zich ongeveer 40 meter boven
i het peil van de Rijn. De kabelbaan zal
geëxploiteerd worden door een vennoot-
schap onder firma
Oudste inwoonster van
Friesland 104 - overleden
Gistermiddag is in haar woning te 't
Meer bij Heerenveen op 104-jarige leef
tijd overleden mevrouw de weduwe C.
Smits-Voortallen. Door het overlijden
in het laatst van 1959 van de 105-jarige
mej. Eva van der Meer te Oudeschoot
was mevrouw Smits de oudste inwoon
ster. Zij vierde 3 maart haar 104de
verjaardag onder grote belangstelling
van familie, buren en kennissen.
Mevrouw Smits was destijds in dienst
van de NS. Als bijzonderheid kan wor
den gemeld, dat zij meer pensioenjaren
dan dienstjaren telde. Zij woonde
samen met haar 72-jarige zoon, die zelf
de huishouding deed. Veertien dagen
voor haar verjaardag voelde mevrouw
Smits zich niet geheel fit, zodat zij al
leen 's middags nog even uit bed kwam.
Echtpaar bij Roosendaal door
botsing gedood
Gisteravond is op de Rijksweg Breda—
Roosendaal, vlak voor Roosendaal, het
echtpaar B. Jochems-v. d. Vorst uit
Kruisland dodelyk verongelukt.
Het echtpaar, waarvan de man vee
handelaar was, keerde in een zo goed als
nieuwe DKW-sportwagen terug uit
Breda. Door nog onopgehelderde oor
zaak reed de wagen tegen een boom. De
twee inzittenden waren vrijwel op slag
dood.
De heer Jochems, die de wagen be
stuurde, was 40 jaar, zijn vrouw 36. Zij
hebben geen kinderen.
Vruchtbare lente
Zaterdag zijn op de boerderij van de
heer Harms in Joure in één worp 18
lammetjes ter wereld gebracht.
Loonsverhoging landbouw
goedgekeurd
Het college van Rijksbemiddelaars is
akkoord gegaan met de loonsverhoging
van 4% in de landbouw, waartoe het
Landbouwschap had geadviseerd. In de
verschillende provincies zullen de nieuwe
CAO's, die per 1 april moeten Ingaan, nu
op basis van deze 4% worden afgesloten.
In ons blad van 9 januari j.l. plaatsten wij een afbeelding van een
oude ets van Zwammerdam, gezien vanaf de Rijnt en een artikel over
dit „lieflijke dorpke aan de Rijn", zoals het herhaalde malen in oude
kronieken wordt genoemd. Wij konden slechts een gedeelte van de
aloude historie geven en publiceren thans in aansluiting hierop een
vervolg.
Vele rechten
Zwammerdam met Langeraar, Kor-
teraar, Reeuwijk en Randenburg war
ren samen verenigd in het Baljuw
schap „Voshol". Volgens sommigen
zou de naam Voshol een oorsprong ge
vonden hebben in het feit, dat er zoveel
vossen voorkwamen in de bossen ten
zuiden van de Rijn. Zelfs in een oude
rekening van 158Jf wordt het jachthuis
van de Heren Van Brederode (de Bre
der odestraathet „Hol" en „Vossen
hol" genoemd. In het archief der ge
meente en in de Ned. Herv. Kerk vindt
men nog een tweetal wapens waarop
een vos is afgebeeld.
Heerlijkheid
Die baljuws van Voshol en Brederode
waren machtige potentaten, hun rech
ten waren vele. Reeds in 1316 werd de
gemalin van Diederik, Heer van Bre
derode, begiftigd met de .lijftocht"
van de heerlijkheid van Voshol, d.w.z.
een belasting, welke zwaar op de
schouders van de „Dammenaren" van
die dagen rustte. Het kwam erop neer,
dat de inwoners grotendeels het levens
onderhoud van deze jonkvrouwe moes
ten bekostigen. Toen de twee laatste
erfgenamen van Brederode waren ge
storven, ging de heerlijkheid over aan
Jonkvrouwe Amalia van Brederode,
zuster van Diederik, die gehuwd was
met Herman de Gaumont de la Force,
een Franse graaf en luitenant-generaal
van de ruiterij der Ver. Nederlanden.
Zo'n heerlijkheid was inderdaad een
heerlijkheid, want in 1693 werd Voshol
met alle lusten (en geen lasten) als
bruidschat geschonken aan Armelina
en haar echtgenoot Mylord William
Paulet.
Gedurende 17 jaren, tot 1710 behoor
den de inkomsten van Voshol hen toe.
Huldegeld
Het gebied werd verkocht aan Kornells
van Aerssen, ontvanger-generaal van
Holland, die het afstond aan zijn zoon
Kornelis Baron van Aerssen (Van Aers-
senstraat!) Zo werd er in die dagen
met Zwammerdam verhandeld.
Dat die Heren van Voshol en Brede
rode machtig waren, blijkt ook uit het
volgende. Wanneer deze mannen geld
nodig hadden, eisten zy een „Hulde
geld", een belasting in geld waarmede
de Heren hulde werd gebracht!
Zij stelden de predikant aan en de
schoolmeester, die tevens koster en
voorzanger was. Zij bezaten het recht
van „Zwanendrift", het Tiendrecht, van
visserij en vervenen van de plassen.
Zij benoemden de marktschippers op
Gouda en Leiden.
Platgebrand
Nadat het dorp in 1672 door de
Fransen op twee huizen na was plat
gebrand en verwoest, werd het, zoals
de historie vermeldt, „sierlijk en aan
zienlijk opgebouwd". Zoals gebruikelijk
werden de dorpen om hun kerk ge
bouwd. Zo ook in Zwammerdam. De
kerk is in 1672 gelijk met het dorp af
gebrand. Kerk en toren werden weer
herbouwd, waarbij de toren eigendom
van de burgerlijke gemeente Zwam
merdam werd. In de kerk vindt men
met enkele andere graven, ook de graf
kelders van de Heren van Voshol. Aan
de kerk is de toren gebouwd, welke tot
1955 een omgang met balustrade had,
waarboven een vlerkante spits stond,
met een haan als windwijzer. Verder
onder de spits vóór de galmgaten twee
wijzerplaten. In de toren een uurwerk
en klok. In het jaar 1842 kreeg de kerk
een orgel, vervaardigd door H. en G.
Lohman, orgelbouwers te Leiden. Het
werd 20 december 1842 ingewijd.
In een volgend artikel hopen wij over
de geschiedenis van de kerken in
Zwammerdam meer te vertellen.
