•raël wenst zich nog altijd niet
oor de VAR te laten beschieten
40ct
WINKELEN IN ZWEDEN is een
hele kunst en 'n bittere noodzaak
'tvergeefs wachten de Israëliërs
op een duidelijke verklaring
tin een der grote mogendheden
Tgdelyk
10 ceij.
voordeel
per bus
Veri
geet met om een nummer van
de wand te nemenwant anders
komt u niet aan de beurt
Amerikaanse Senator beschuldigt
Sovjet-Unie van antisemitisme
gericht 1 maart 1860
Donderdag 24 maart 1960
Vijfde blad no. 30008
(Van onze correspondent in Jeruzalem, Mirjam Gerzon)
er tekenen zijn, die erop wijzen, dat een hoogst explosieve
jtie in het Nabije Oosten veranderd is in een uiterst ernstige toe-
J, is het nuttig tijdens deze adempauze de oorzaken en de aanlei-
van de verslechtering op politiek en militair gebied aan een
{rzoek te onderwerpen.
raël houdt zijn leger paraat, zij het niet gemobiliseerd, alhoewel de
pcnconcentraties van Egypte en Syrië aan zijn grenzen menig
Israëliër een slapeloze nacht geven.
!e Israëliërs, die hun geschiedenis en derhalve ook de voorgeschie-
svan de militaire operaties kennen, hebben niet veel geloof gehecht
de gezamenlijke actie en mobilisatie van de legers va® de V.A.R.,
twie iets in zijn schild voert doet dit in het geheim. En waarom
president Nasser van de V.A.R. dezelfde tactische fout van voor
jinai-oorlog van 1956 begaan, toen zijn legers door de Israëliërs
ie Sinai-woestijn omsingeld, uit elkaar geslagen en verdreven
langrijke reis van
mier Ben Goerion
e wedervraag hebben wij herhaal-
als antwoord op onze vraag ver-
Eover de mogelijkheden van acuut
sseweld. Echter, tijdens de Israë-
ïctie van 1956 werden de Israë-
=s**und door de opmars der Fran-
Engelsen en werd Nasser in de
selaten door heit Syrische leger,
aar ook dat men in politieke
3 inderdaad gelooft dat president
in de uitvoering van welk plan
k, allereerst op de enthousiaste en
steun der Syriërs moet kunnen
De serie van grensincidenten
kilometer lange Israëlisch-
grens en de triomfale tocht
'ssser door Syrië, waar hij het
te einde van Israël en de heilige
unkondigde, zijn voor Israëls po
en aanduiding, dat er stellig van
ter patroon en systeem en van een
»an van oorlogs/beloften en be-
:«en van Israëlische boeren en
ean de Syrische grens sprake is
ing de beschietingen nog plaats
is het directe oorlogsgevaar niet
n. Want Israël is blijkbaar niet
in zich te laten beschieten, aan-
tiet meent, aldus in de kaart van
nt Nasser te spelen. De vraag
a (hoeverre Nasser uit prestige-
gingen (bij de herhaalde Israëli-
igenaotie op een der miltair ver
en geheel of gedeeltelijk verlaten
e dorpjes op Israëls grondgebied
#>t oorlogsgeschuit moet optreden,
iël op zelfstandige wijze een klei-
ïtaire actie binnen haar grenzen
«mt. Want diit is gebeurd, toen
«loot „dat de leeuw van Juda
grommen en met een zwaai van
azijn klauwen een zwerm lastige
*eg moest slaan, die herhaalde-
i?end en stekend op hem neer-
a". Waar kwamen zij neer? On-
<r aan 't meer van Kinnereth of
iWh zoals de bijbelse naam luidt,
«durende de afgelopen dagen de
ft de gebruikelijke gren&inciden-
vanuit de Syrische militaire
'i.
Topografisch voordeel
ft de heuveltoppen welke de Sy-
Jltten strijken rij neer op de boe-
rissers in het dal. Zij snijden de
5ftten kapot, mitrailleren vissers-
n bekogelen of beschieten boeren.
topografische voordelen hebben
1 enorm militair-tactisch over-
de Israëliërs. Vele honderden
a van beide zijden bereiken de
ftstandscommisie (M.A.C.) der
!de Naties, die in deze onrustige
«r waarnemers op verscheidene
bezit. De Israëlische zienswijze
!t herhaaldelijk van die der waar-
en zeker van die der Syriërs.
tiet hier in de MA.C. niet de
dt, die verhinderen kan dait het
leven aam Israëls zijde van de
?ortgang vindt, zonder een „zui-
ftctie van Israëlische zijde. De
ks van het wapenstilstands-
tussen Syrië en Israël zijn dus-
[ecompliceerd, dat zii voor een
%e uitleg vatbaar kunnen zijn,
jtrvan Israël en Syrië dan ook
•delijk gebruik maken.
Ondanks de V.N.
semene opinie is, dat Israël niet
DJ. maar ondanks de Verenigde
de ontwikkelingsplannen aan
neen ot uitvoer brengt. Een Is-
vergeldingsactie kan nimmer
^tiding tussen Israël en zijn na-
I:«n regelen.
Observatiepost der Verenigde
Naties aan de Israëlisch-Syrische
grens.
Dat heeft men hier terdege beseft,
toen een Israëlische legereenheid het
verlaten en als miliaire vesting gebouw
de dorpje „Tawfik" binnen Israëls gren
zen opblies. Dit. Arabisch dorpje, van-
waaruit herhaaldelijk beschietingen
hadden plaatsgevonden, lag in de zoge
naamde gedemilitariseerde zone, waar
Israël noch Syrië legereenheden mogen
bezitten. Echter de trieste lijst van do
den en gewonden aan Israëlische zijde,
plus de coördinatie van Nassers boute
oorlogsverklaringen tegen Israël en zijn
„plagerijen" aan Israëls noordoost-grens
gaven hier de doorslag.
Israëls l,zuiverings"aot-ie was een
uiting van Israëls politieke standpunt,
dat generaal Dayan, 24 j-uli 1959 in een
artikel als volgt vertolkte: „Zullen wij
de vrede naderbij brengen door middel
van de politiek van onze vijanden, waar
door het mogelijk is. dat zij op hun ge
mak en op een voor hen gunstig tijd
stip vijandigheden jegens ons te begaan,
zonder dus de angst van een vergel
ding?" Niets doen is namelijk voor me
nig Israëliër ook een vorm van activiteit
en het effect hiervan is. volgens hem,
dat men de huidige situatie accepteert.
Niet toezien
Dit wellicht was de oorzaak van Is
raëls besluit om aan zijn grenzen niet
in ledigheid toe te zien, temeer, daar
men de hernieuwde beschietingen van
de Israëlische boeren en vissers vanuit
de Syrische stellingen, enige honderden
meters van het meer van Kinnereth
vandaan, als d'e gevolgen zag van het
opvlammen der politiek-militaire ambi
ties van president Nasser. Men volgt
hier nauwkeurig de radio- en persberich
ten uit de Arabische landen, waaruit
volgens de Israëliërs onder meer bleek,
dat kleine triomfen aan de Syrische -
Israëlische grens en grote beloften over
de verdeling van Israël voor Nasser no
dig waren om de ontevredenheid in be
paalde Syrische kringen te overwinnen
Zijn argumenten en plannen tijdens
de zittingen van de Arabische Liga, wel
ke in februari plaats vonden, betekenen
voor Jordanië amputatie en voor Israël
vernietiging. Volgens de Israëlische
zienswijze werd de Israëlische leeuw door
Nasser bijtijds getergd om, onder de ba
nier van het aniti-zionisme, hegemonie
onder de onderling verdeelde leden der
Liga tot stand te brengen. Het opslok
ken van een stuk Jordanië en het door
sneden van de Israëlische Negeb-woes-
tijn, zouden Nasser de gelegenheid heb
ben gegeven, de geografisch van elkaar
gescheiden troepen van de VAR te ver
enigen.
Men heeft hier eigenlijk uitgekeken
naar een verklaring van tenminste een
der grote mogendheden. Want men her
innert zich Amerika's veroordeling van
Israëls strafexpeditie tegenover Egypte
in 1956. Deze werd gevolgd door de eis
der Verenigde Naties dat Israëls leger
zich uit de Sinai zou terugtrekken. Men
herinnert zich tevens de daadwerkelijke
Amerikaanse hulpverlening aan het on
derling verdeelde Libanon, enige jaren
geleden en de komst van Britse troepen,
toen de jonge koning Hoessein van Jor
danië zich door zijn Arabische buur
staten bedreigd voelde. Bitter en ver
ontrust is men over het vooral in Ame
rika heersende standpunt, dat een wa
pen-embargo in het Nabije Oosten ge
wenst is. Want men beseft, dat het mili
taire evenwicht in dit gebied een illusie
is, zolang Russische wapens plus experts
gratis de VAR blijven binnenstromen!
Wie zijn Israëls vrienden
Men gaat er hier van uit, dat een
krachtig en militair sterk Israël een ga
rantie voor de status quo in het Nabije
Oosten is omdat geen Arabisch land en
zeker Nasser niet zioh een oorlog met
een militair sterk Israël veroorloven
kan. Israëls belang in de status quo aan
Zijn grenzen is trouwens destijds in
direct een waarborg voor het voortbe
staan van Koning Hoessein van Jorda
nië geweest. Wie zijn Israëls ware vrien
den. vraagt men zich hier af. De reis van
premier Ben Goerion en anderen langs
de hoofdsteden van het. Westen zal voor
Israël doorslaggevend wezen. Zal hij
verstrekkende garanties, politieke belof
ten en militaire en economische hulp
verlening verkrijgen teneinde de wed
loop met Nasser met suoces vol t-e hou
den. Zolang de Israëlische regering geen
vertrouwen heeft in het Westen, zal men
weinig geneigd' zijn om, zoals in het ge
val van een blokkade van het Suezka-
naal voor Israëlische vrachtgoederen,
volgens de spelregels van „quiet diplo
macy' te blijven meespelen.
Ned. Comité
vluchtelingenjaar
H.M. de Koningin heeft gistermiddag
in Amsterdam de bestuursvergadering
van het Nederlands Comité Vluchtelin
genjaar 1959/60 bijgewoond.
Met belangstelling nam H.M. kennis
van de resultaten die in de afgelopen
tien maanden van het vluchtelingenjaar
door het comité zijn bereikt. Blijkens ter
vergadering gedane mededelingen zijn
thans nog de volgende activiteiten ten
behoeve van het vluchtelingenjaar gaan
derde zojuist begonnen nationale bevrij
dingsmanifestatie 1960, de provinciale
collectes, de actie onder het bedrijfsle
ven (f 1.- per werknemer) en de afron
ding van de actie voor de jeugd „Doe
Open".
HM. de Koningin nam actief deel aan
de discussies rond het vluchtelingenpro
bleem en sprak tot slot tegenover de
voorzitter jhr. C. G. C. Quarles van
Ufford de hoop en verwachting uit, dat
Nederland in de laatste twee maanden
van het wereldvluchtelingenjaar zich net
zo of zo mogelijk nog meer zal inspan
nen voor het welslagen van deze unieke
actie.
(Van onze Scandinavische correspondent)
Wij hebben dikwijls de neiging om het leven in Zweden en misschien
wel in heel Scandinavië te idealiseren. Wij denken graag aan al het
schoons, dat dit dak van Europa biedt: van de onbedorven romantiek
der machtige Noorse berg- en fjordenwereld af tot de geraffineerde
meubelkunst der Denen en Zweden toe. Wij stellen ons daarbij voor,
dat het wel een voorrecht moet wezen om bijv. in Zweden huisvrouw
of huisvader te zijn. En dat is eigenlijk ook wel zo, ofschoon
Als we nu eens met het begin beginnen, dan missen wij, Nederlan
ders, heel erg het paard van de groenteman. Niet alleen omdat we het
met een warm tevreden gevoel ons oude brood plachten te schenken,
maar vooral omdat wij hier zelf gedwongen zijn aardappelen, groenten
en fruit op de markt of in de winkel te gaan halen. Een groenteboer
„komt er niet aan de deur", in Zweden noch elders in Scandinavië. En
grootmoeder in Nederland hoeft Pietje, die in Stockholm geboren is,
met Kerstmis geen prentboek met een groentekar er in te sturen, want
daar zal het joch erg onwennig tegenaan zitten kijken!
er bedaagde dames met visitehoedjes op
en in een pels gekleed snel mee door de
straten glijden. Dit vervoermiddel, als
wij het zo mogen noemen, is een nogal
labiel sleetje, gemaakt van twee lange
ijzers met een zitje er boven en een
dwarsstang of boom om zich aan vast
te houden. De ijzers steken ver naar
achteren en met u ene voet staat u op
een ijzer terwijl u zich met de andere,
tussen de ijzers in, afstoot als op de
autoped uwer kinderjaren. U kunt er
een behoorlijke vaart mee ontwikkelen,
vooral als het bergaf gaat. U moet er
echter mee zijn opgegroeid. Dus als u niet
zo piepjong meer bent, doet u verstan
dig er niet meer aan te beginnen.
Geen boeren' aan de
denr als ten onzent
Een joodse visser aan het Meer
van Genesarcth haalt zijn netten
in. Herhaaldelijk worden Israëli
sche vissersnetten kapot gesneden
door Syriërs en worden vissers
boten beschoten.
Pietje zal al evenmin de slogan „het
ligt voor de hand in bakkersmand" be
grijpen. Want daar komt ook geen bak
ker aan de deur. Zo hij al zou zijn ge
komen, dan zou hij stellig de door me
vrouw uitverkoren waren met een tang
hebben overgereikt, net als hij dat in dè
winkel gewend is te doen. Maar, zoals
gezegd, hij laat verstek gaan. En mijn
heer of mevrouw of de kinderen moeten
er maar weer op uit omdat in Nederland
zo voor de hand liggende voedsel in de
winkel in te slaan. We nemen dan met
een maar even de melkflessen of de
meer en meer in zwang komende kegel
vormige melkkartons uit de melkzaak
mee. Want de melkboer bezoekt ons toch
ook niet. We sjouwen en we sjouwen
dus maar en we denken met enige wee
moed aan onze diverse Nederlandse
„boeren", die hier met de term „man"
of „handelaar" worden aangeduid. We
wandelen winkel in winkel uit. Soms, in
een grotere zaak op het land (het niet
„platte" land) kunnen we dit alles te
zamen met wat de slager te bieden heeft
in 'n winkel-met-diepvrieskast bemach
tigen en daar kunnen we gemeenlijk ook
nog petroleum, bloembollen en zijden
bloesjes bij inpakken als we dat zouden
willen. Maar in de steden speelt een en
ander zich niet zo onder een dak af.
Overigens kennen we geen drogisten
en de sigarenbaas verkoopt voorname
lijk kranten, prentbriefkaarten en hoest-
tabletten. De kiosken hebben dat ook.
Zij hebben de grootste omzet in cho
colade. In de winkels gaat chocolade heel
goed samen met fruit. Enkele Neder
landse merken komt men daar altijd te
gen, zij het wel wat duurder dan thuis.
De Zweden zijn niettemin een volk,
dat van orde en netheid houdt. Geen
tram zal er ooit zo uitzien als lijn 2 in
Rotterdam om 9 uur 's morgens. Tegen
Drukte na kantoortijd
Omdat vele Zweedse gehuwde vrou
wen op kantoor, fabriek of school wer
ken, zult u zich kunnen voorstellen, dat
de run op de winkels na kantoortijd
groot is en dat ook de heer des huizes
boodschappen zal doen. Vele mensen,
die op het uitgestrekte land wonen, doen
alleen op zaterdag of vrijdag inkopen
en wij hebben wel gezien, dat men brood
voor de hele week kocht. Wel gezond,
maar u zult een vers kadetje toch pre
fereren.
Ook in Zweden heeft men thans me
dicinale margarine, men haalt ze ook
daar in de apotheek, omdat zij goed is
voor lijders aan hart- en vaatkwalen!
Deze margarine bevat 45 pet onver
zadigde vetzuren, een hoedanigheid, die
de aderverkalking niet bevordert. Daar
Zweden een land Is met naar verhou
ding veel meer ouden van dagen dan
Nederland, wordt veel aandacht aan
ouderdomskwalen, waar de verkalking
toe behoort, besteed.
Elk land heeft zo zijn bijzonderheden,
zijn voor- en nadelen. Een van de voor
delen van het winkelen in modezaken
is. dat een goede verkoopster u nooit een
das zal aanpraten, die niet bij u of uw
kostuum past. en dat ze geen vestie zal
verkopen, dat niet precies bjj uw bloesje
kleurt. Het komt niet in haar hoofd op.
Zij zal zelfs eigener beweging zoiets
afraden als men nog aarzelt. De Zweden
staan bekend om hun groot gevoel voor
kleur en zo komt het, dat een winkel
juffrouw u nooit lelijk zal aankijken als
u niets bij haar koopt.
„Een aangename prijs
Daar ls nog een ander verschijnsel, dat
soms wel aangenaam kan zijn maar dat
Nederlanders dikwijls vreemd aandoet.
Het is bij de wet verboden dat de fa
brikant de winkelprijs vaststelt, tal van
goederen hebben dan ook heel verschil
lende prijzen al zullen deze zich wel
rond de zogenaamde richtprijs schikken.
Maar ook vóór deze wet was het al
mogelijk, zelfs in grotere en „betere" za
ken om af te dingen, al zal men dat
woord niet moeten noemen. Men doet
dit ook niet te rechtstreeks.
Maar aarzelt men lang en dubt men
over de prijs, dan wil het einde nog wel
eens zijn, dat de bediende op eigen gezag
of na overleg met de chef meedeelt dat
men het begeerde wel tegen "et hyggligt
pris" (een aangename prijs) zou kunnen
deelachtig worden. Dit is dan een eufe
misme voor een lagere prijs!
Nederlanders plegen over het alge
meen zo rechtstreeks, zo op de man af
te zijn. De Zweden emballeren hun wen
sen en zijn aanvankelijk hoffelijk gere
serveerd. In deze vertonen zij een groot
verschil met hun Deense, Noorse en Fin
se broeders al zijn ook die beslist niet
onhoffelijk. Maar als men zich even aan
hun wezen heeft aangepast, zal men
vrienden voor het leven onder deze in
den beginne wat vormelijk aandoende
mensen vinden.
Joden slachtoffer van politiek, die een
fysieke en culturele volkerenmoord is
Pluim voor Adenauer
De Democratische Senator Thomas J.
Dodd heeft de Sovjet-Unie ervan be-
dat de Floriade opent mag "men er de I schuldigd de jongste wereldomvattende
antisemitische golf to hebben opge-
bezem wel eens doorhalen want vele
Zweden zullen dan Rotterdam-waarts
gaan.
En maar sjouwen
Vanwege de orde zult u in Zweden in
vele winkels een nummer van de wand
moeten nemen. Ze worden door het per
soneel afgeroepen en gedrang naar vo
ren en kwade gezichten worden voor
komen. Wanneer U een vreemdeling en
een nieuweling in dit Jeruzalem bent,
dan gaat u misschien argeloos tussen de
winkelende menigte staan. Op goed va
derlandse wijze houdt u scherp in het
oog wie na u zijn gekomen. In uw con
centratie van ongemerkt opdringen en
opletten heeft u echter de werking van
het nummersysteem niet opgemerkt en
aangezien u wellicht het Zweeds niet
machtig bent, hebt u het afroepen van
de nummers ook niet begrepen.
Dan komt het fatale moment, dat die
mijnheer, die heel beslist na u is ge
komen, vóór u wordt geholpen.
En dan is Leiden in last. Want dat
neemt u niet men behoeft u niet te
laten staan omdat u vreemdeling bent.
U heeft allang genoeg (met een bank
achter u) van het ene been op het an
dere staan hangen. De omstanders be
heersen hun verbazing maar vragen zich
wel af uit welke uithoek der aarde u zou
komen. De bediende wijst u laconiek de
stok met nummers. U haalt verlicht
adem en kunt deze ordening toch wel
waarderen, vooral in uw vakantie.
Vreemd vindt u het alleen, dat nie
mand u er even op attent maakte, dat u sel- Maar dit ..gebrek wordt, volgens
stookt. Dodd, die tijdens de Neurenber-
ger processen in 1945-'46 aanklager was,
verdedigt West-Duitslands kanselier
Adenauer en prijst het denazificatiepro-
gramma van de Bondsregering.
De Senator, afkomstig uit de Staat
Connecticut, zegt in zijn analyse, dat de
joden in de Sovjet-Unie „de slachtoffers
zijn van een politiek, die alleen maar
kan worden omschreven als fysieke en
culturele volkerenmoord." HU zegt, dat
de Sovjet-Unie ten aanzien van de jo
den een politiek voert die „sterke gelij
kenis" toont met de nazi-Duitse politiek
van voor de tweede wereldoorlog.
In de redevoering, die Dodd niet zelf
uitspaak wegens ziekte, maar die door
zijn collega George Smathers uit Flori
da werd voorgelezen, stelt de Senator
dat de misdaden van het Russische anti
semitisme niet worden veroorzaakt door
heethoofden of door jeugdige delinquen
ten, maar door de Sovjetrussische staaft
zelf, eerst onder leiding van Jozef Sta
lin en nu onder leiding van de huidige
premier Nikit-a Kroesjftsjef.
Volgens Dodd was er maar weinig ver
schil te zien tussen „de hardheid van
het Russische antisemitisme en dat van
de nationaal-socialisten". Het enige wat
er in de Sovjet-Unie niet en in nazi-
Duitsland wel was, is het gaskamerstel-
een nummertje diende te nemen.
Handig vervoermiddel
Eigenlek vindt u het winkelen wel
leuk, althans in de zomer. Maar 's win
ters? Dan is het sjouwen door de sneeuw
of door de modderbrei met tassen en
flessen en blikken en dozen.
Als de sneeuw een mooie vaste laag
heeft gevormd en u woont in een dorp
of in een klein stadje, dan zou u na
tuurlijk de sparkstött kunnen nemen.
Dat is echter wel een voertuig, waar u
mee moet kunnen omgaan, ook al ziet u
Dodd, in ieder geval ten dele opgevan
gen „door het exploiteren van joden in
Siberië en door de executiepelotons, die
als vervangend doodsinstrument die
nen".
Volgens Dodd heeft de communistische
propagandamachine op volle toeren ge
draaid om de regering te Bonn aan te
vallen tijdens de hakenkruisincidenten.
Het doel was, zo stelt Dodd. de Weste
lijke alliantie uiteen te doen vallen waar
door West-Berlijn als een rijpe appel in
de «communistische) schoot zou vallen.
Hij prees de na-oarlogse regering van
Adenauer en zei, dat de algemene rich
ting van haar beleid anti-nazistisch is
geweest. Maar in de communistische
Landen zijn geen pogingen gedaan om
voormalige nazi's van regeringsposten t-e
weren. Hij vond dat de Westelijke wereld
veel verschuldigd is aan Adenauer voor
„het staatsmanschap en de menselijk
heid van hem' 'in het verwijderen van
het nazidom uit West-Duitsland. Hij
bracht ook hulde aan de burgemeester
van West-Berlijn Brandt en zijn voor
ganger Ernst Reuter.
Dodd schatte dat minder dan 2.5
van de Westduitse bevolkingsactie anti
semitisch en pro-nazistisch is en dat de
regering opvallend succesvol is geweest
in het verwijderen van ex-nazi's uit
openbare ambten. Er blijft echten- nog
veel te doen. „Ten aanzien van minister
Oberlander en minister Schroder heb ik
ernstige twijfel. Beiden hebben zich ster
ke tegenstanders betoond van de neo
nazibeweging. Maar het blijft een feit,
dat zij tot de nazipartii en niet tot de
tegenstanders ervan hebben behoord.
Aan de andere kant heb ik, wat het ge
val van dr. Hans Globke. secretaris van
de Bondskanselarlj, betreft, de documen
ten onderzocht -welke mij van zijn on
schuld hebben overtuigd, aldus Senator
Dodd.
Intrekking boterwet
Bij de Tweede Kamer ls een wetsont
werp ingediend tot Intrekking van de
boterwet 1900. In zijn toelichting merkt
minister Marijnen op. dat de boterwet
strekt tot voorkoming van bedrog in de
boterhandel. Blijkens haar inhoud be
oogt zö de produkten zuivere room
boter en margarine ten opzichte van el
kaar scherp af te bakenen, zodat de
consument niet in onzekerheid zal kun
nen verkeren of hij met de ene dan
wel jde andere waar te maken heeft.
Nu inmiddels de PBO een wezenlijk
element is geworden in ons maatschap
pelijk en staatkundig bestel, is er reden
zich af te vragen, of het niet in de lijn
der ontwikkeling ligt de regeling van de
in de boterwet vervatte onderwerpen
over te laten aan het publiekrechtelijk
georganiseerde bedrijfsleven, dat dan
ter zake van deze materie desgewenst
van zijn autonome bevoegdheid gebruik
kan maken, aldus de toelichting.
