KUNSTPLANEET „PIONIER V" VAN V.S.
IN EEN BAAN TUSSEN AARDE EN VENUS
UITBREIDING VAN
BOUWVAKSTAKING
WEERBERICHT
BELANGRIJKE VORDERING IN RUIMTE-ONDERZOEK:
Radioverbinding
over 80.000.000 kilometer
Jodrell Bank hielp handje mee
Fa. D. KRET Zn.
v. d. Water
Opgericht 1 maart 1860
ZATERDAG 12 MAART 1960
No. 29998
LEIDSCH
DAGBLAD
Directeur E. A. E. van Dishoeck
HoofdredacteurJ. Brouwer
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
f7.50
-AL/ VUUK L.L.IL/L.1N L-1N UM5IKJ
per kwartaal; f2.55 per maand; f0.59 per week
Witte Singel 1, Leiden - Giro no. 57055
Telefoon Directie en Administratie: 25041; Redactie: 21507
De Verenigde Staten hebben gisteren, zoals
reeds in een gedeelte van onze oplage van giste
ren vermeld, met succes een satelliet, de Pionier V
in een baan om de zon gelanceerd.
Het bureau voor lucht- en ruimtevaart (Nasa)
maakte bekend, dat de Pionier V van 40 kg, vol
doende snelheid (39.680 km per uur) had gekre
gen om aan de zwaartekracht van de aarde te
ontkomen en dat zij een baan om de zon is gaan
beschrijven tussen de banen van de aarde en
Venus in.
De kortste afstand tot de zon zou 119.520 km
zijn en dit punt zou in ongeveer 151 dagen bereikt
worden. De totale omlooptijd om de zon bedraagt
311 dagen.
Pionier V werd om 14.00 uur (Ned. tijd) in
Cape Canaveral gelanceerd. Alle drie trappen van
de 27 meter lange Thor-Ableraket werkten goed.
De radiotelescoop van Jodrell Bank en posten
in de V.S. vingen krachtige radiosignalen op.
Om 17.00 uur was de Pionier V op 53.330 km en
om 22.00 uur op 120.000 km afstand van de
aarde. Pionier V zal 29 miljoen km dichter bij de
zon komen dan de baan van de aarde.
De aluminium instrumentenhouder bevat twee
radiozenders, waarvan een van 150 watt voor
uitzendingen uit de ruimte op afstanden tot 80
miljoen km van de aarde! De andere is een zender
van vijf watt.
Van de geweldige Britse radiotelescoop van Jodrell Bank werd gebruik gemaakt
om de Amerikaanse satelliet op haar lange tocht om de zon tussen de aarde en
Venus, op weg te helpen.
Prof. A. C. B. Lovell, de directeur van de installatie van Jodrell Bank deelde
aan de pers mee, dat door een signaal van Jodrell Bank de satelliet van de
laatste trap werd losgemaakt. Door een signaal van Jodrell Bank werd ook de
kleine zender van de satelliet bediend.
De krachtige zender is nog niet in
werking gesteld. Deze zal niet gebruikt
worden voordat de pionier 1.6 miljoen
km. of nog verder van de aarde verwij
derd is. De zender is naar men meent
de krachtigste die ooit diep de ruimte in
gezonden is, ongeveer dertig maal krach
tiger dan de zenders die de V.S. totnu-
toe gebruikt hebben.
De zender van vijf watt werd auto
matisch ingeschakeld toen de „schoep
raderen" op radiografisch bevel van
Jodrell Bank opengingen. Tot de nuttige
lading behoren vier schoepen die de
zonnestralen in elektriciteit zullen om
zetten om de zender te laden. Kort na
de lancering werd bekend gemaakt dat
minstens één waarschijnlijk alle schoe
pen zich volgens plan openden.
Vier maanden hoorbaar
Deskundigen zeiden te hopen dat via
Jodrell Bank vier maanden contact met
de Pionier zou kunnen worden onder
houden. Daarna zou de Pionier haar reis
rond de zon buiten bereik van de luis
terposten op aarde voortzetten en het is
nog niet bekend wanneer zij dicht ge
noeg bij de aarde zal komen om weer
gehoord te kunnen worden.
Eenmaal in een baan rond de zon zal
de minimumafstand van de aarde naar
schatting 74.4 miljoen km. en de maxi
mumafstand 297 miljoen km. bedragen.
Het is de bedoeling dat de satelliet
gegevens over straling, magnetisme en
micrometeoren van een afstand tot
tachtig miljoen km. naar de aarde zal
zenden en dit naar de deskundigen
hopen gedurende tientallen jaren zullen
doen.
Kosten vijftig miljoen
Deskundigen van de Nasa zeiden dat
de Pionier mogelijk voor onbepaalde tijd
in de ruimte zal blijven. De satelliet
seint elk uur gedurende vijftien minuten
signalen uit. De kosten van de zonne-
satelliet worden geschat op ruim vijftig
miljoen gulden.
PRINSESSEN BEATRIX EN
IRENE IN STOCKHOLM
Prinses Beatrix en Prinses Irene zijn
gistermiddag in Stockholm aangekomen.
Zij werden op het vliegveld o.m. begroet
door Prins Bertil en Prinses Margaretha
van Zweden.
Prinses Beatrix en Prinses Irene zul
len vanavond de ontvangst, gevolgd door
een bal, ten paleize in Stockholm bij
wonen.
LOODGIETERSBEDRIJF EN
SANITAIRE INSTALLATIES
Hoge Rijndijk 71 - Leiden
Telefoon 20023—24350
Tamelijk zacht
De Bilt verwacht van heden- tot mor
genavond:
Een depressie die vanmorgen het zee
gebied ten zuidwesten van Ierland be
reikte, kan morgen het weer bij ons
gaan beïnvloeden, waardoor wind en
bewolking tijdelijk zullen toenemen.
Hier en daar kan ook wat regen vallen,
maar deze zal waarschijnlijk van wei
nig betekenis zijn; het blijft tamelijk
zacht weer.
(Opgemaakt te 10 uur).
13 MAART
Zon op: 7.00 uur; onder: 18.40 uur
Maan op: 19.05 uur; onder: 7.00 uur.
Hoogwater te Katwijk te 3.28 en 15.42 u.
Laagwater te 11.32 en 23.51 uur.
(14/3 hoogwater te 4.03 en 16.16 uur;
laagwater te 12.12 uur).
Dit blad bestaat uit 16 pagina's,
en een Bijvoegsel*
Onderzoek van
magnetische velden
De Pionier is o.m. uitgerust met een
instrument dat de Amerikaanse geleer
den nieuwe gegevens moet verstrekken
over de magnetische velden in de ruimte,
die bij geen enkel hemellichaam beho
ren en dus ook niet daar van afhangen
en die, als zeestroraingen in de oceanen,
in de ruimte schijnen te „stromen". De
Amerikanen hopen dat de mens eens
dank zij de energie, geleverd door deze
„onafhankelijke" magnetische velden,
met de snelheid van het licht zal kun
nen reizen.
Een bemande raket zou dan eerst ge
bruik maken van „conventionele" voort
stuwingsmiddelen. Als ze dan de mag
netische velden bereikt heeft, zou ze
zich hiervan kunnen bedienen voor de
opwekking van elektriciteit, waardoor ze
een steeds grotere snelheid zou kunnen
krijgen.
De tweede Russische Loenik (die
evenals de Pionier IV in een baan tus
sen aarde en Mars kwam) heeft de
Een telegrafisch overgebrachte
foto van de start van de Thor-
Able raket, waarmee de Pionier V
in een baan om de zon is gebracht.
Deze raketcombinatie is 27 meter
lang en bestaat uit drie trappen.
Chessman geeft het
toch nog niet op
Chessmans advocaat Davis heeft gis
teravond verteld, dat de ter dood ver
oordeelde besloten heeft toch niet in zijn
executie op 2 mei te berusten. Op grond
van een nieuw argument zou men de
komende week een nieuwe juridische
manoeuvre beginnen om uitstel van exe
cutie te krygen. Davis zei Chessman van
de waarde van zijn nieuwe argument te
hebben kunnen overtuigen zodat deze
zijn berustende houding had laten va
ren en toestemming voor een nieuwe
actie had gegeven.
Opletten op arbeidsreserve
In de Memorie van Antwoord aan de
Eerste Kamer over de begroting 1960 So
ciale Zaken en volksgezondheid zegt mi
nister mr. dr. C. J. M. A. van Rooij op
gron«* van de ontwikkeling van de gere
gistreerde arbeidsreserve in de laatste
maanden van mening te zijn, dat deze
ontwikkeling met de grootste oplettend
heid dient de worden gevolgd.
Advertentie
Salon P. H. Koevoets
NOORDEINDE 13 - LEIDEN
TELEFOON 23159
Moderne coiffures.
Haarverven - Kleurspoelingen.
STAALINDUSTRIE BORNEO
President Soekarno van Indonesië
heeft gisteren tijdens een receptie in
Djakarta meegedeeld, dat op het eiland
Borneo een staalfabriek zal worden ge
bouwd met Russische hulp.
De president gaf geen verdere toelich
ting op dit besluit.
Bij de ondertekening van de Russische
lening ad. 250 miljoen dollar, tijdens het
bezoek van premier Kroesjtsjef, was ver
nomen, dat een deel van deze gelden zou
worden besteed aan de oprichting van
een fabriek voor industriestaai op Bor
neo of Sumatra.
Op Borneo zijn steenkoollagen ontdekt,
die de hoogovens van de staalfabriek
zouden kunnen voeden.
eerste gegevens verstrekt over deze
magnetische velden. Het is echter nog
niet mogelijk het energievermogen en
de uitgestrektheid van de velden te be
palen. De Amerikaanse „Pionier V" zal
ook gegevens moeten leveren over de
betrekkingen tussen de verschillende
magnetische velden en de straling in de
ruimte. De geleerden willen ook weten
hoe groot de kracht is van de stralin
gen met een hoog energiegehalte, die de
zon uitzendt.
STARFIGHTER-PRODUKTIE
RUIM EEN MILJARD GULDEN
Over de in Nederland te besteden be
dragen, die gemoeid zullen zijn met de
gezamenlijke aanschaf en produktie van
de Lockheed F 104G „Starfighter" voor
de luchtmachten van de Duitse Bonds
republiek, België en Nederland, maakt
de luchtmachtvoorlichtingsdienst het
volgende bekend:
Het Nederlandse aandeel in de order
van de Bondsrepubliek voor deze vlieg
tuigen zal voor onze vliegtuigindustrie
ongeveer 400 miljoen gulden, voor onze
elektronische industrie ongeveer 135 mil
joen gulden en voor andere bjj het pro
ject betrokken industrieën in ons land
ongeveer 205 miljoen gulden bedragen.
Totaal ongeveer 740 miljoen gulden.
Hierbij zullen nog de volgende globale
bedragen komen voor de eerste eigen or
der van de Nederlandse luchtmacht ten
getale van 50 toestellen: de vliegtuig
industrie 150 miljoen gulden, de elektro
nische industrie 60 miljoen gulden en
de overige industrieën in Nederland 90
miljoen gulden. Totaal 300 miljoen gul
den. Dit bedrag zal hoger worden naar
mate meer vliegtuigen voor de Neder
landse luchtmacht besteld zullen wor
den.
NU HARD TEGEN HARD
De Prinsessen Beatrix en Irene,
voor het eerst in een Lockheed
Electra van de KLM, op weg naar
Stockholm waar zij vandaag het bal
voor Europese Prinsen en Prin
sessen zullen bijwonen.
De landelijke stakingsleiding in
Utrecht verwacht, dat het in het bouw-
conflict nu hard tegen hard zal gaan.
Nu de gehele Tweede Kamer zich ach
ter het regeringsbeleid inzake deze
kwestie heeft geschaard, is er, volgens
de stakingsleiding, geen andere moge
lijkheid voor de werkgevers dan de
voorwaarden te aanvaarden, die de
regering aan de afsluiting van de
C.A.O. verbonden heeft. Gezien de be
slistheid echter van de werkgevers
organisaties, venvachten de drie werk
nemersorganisaties dat de strijd van
lange duur zal worden.
De stakingsleiding heeft besloten, het
stakingsfront naar twee kanten te ver
sterken. Zo zal de volgende week het
stakingsgebied worden uitgebreid met
nog een aantal plaatsen en steden, waar
onder Assen, Stadskanaal, Den Helder,
een grote streek in het zuiden van het
land, Helmond, Breda, Bergen op Zoom,
Venlo en Apeldoorn. Daarnaast zal een
aantal grote wegenbouwobjekten, die tot
nu toe met rust zijn gelaten, in de ac
tie worden betrokken. Van dag tot dag
zal de stakingsleiding vanaf maandag
de koers bepalen en het wordt niet on
mogelijk geacht, dat het aantal plaatsen
en streken, waar gestaakt zal moeten
worden aanzienlijk zal toenemen.
Instructies
Tevens zullen vandaag instructies uit
gaan naar de nog werkende leden van de
drie vakorganisaties. Hun wordt de mo
gelijkheid gegeven, gelden te storten in
een steunfonds, dat ter completering zal
dienen van de reglementair vastgestelde
uitkering uit de stakingskassen der bon
den.
De stakingsleiding verwacht, dat daar
door de uitkeringen aan de stakende
bouwvakkers de volgende week aanzien-
Advertentle
PHILIPS TELEVISIE
v.a. f 725.—.
LANGE MARE 66 - TEL. 26500
Prettige betalingsvoorwaarden.
Honderden doden in de
bergdorpjes bij Agadir
In de vernietigde bergdorpjes ln het
gebied van Agadir zijn bij de aardbe
ving van 29 februari 179 mensen omge
komen en 144 gewond. Er bestaat geen
enkele wegverbinding met deze dorpjes
die 700 meter hoog liggen, Boeren die
konden ontsnappen, hebben het eerst
alarm geslagen, waarna verkennings
vliegtuigen van het Marokkaanse leger
de dorpjes Ait Oerir, A it Accoeb,
Anoe D'Feb en Teddert lokaliseer
den. Vervolgens zijn per helikopter
reddingsploegen naar de onheilsplaat
sen gebracht. Verder zijn per muilezel
medicamenten en levensmiddelen aan
gevoerd.
lijk hoger zullen zijn. Vandaag zullen de
drie vakbonden een beslissing nemen
over de uitkeringen voor de volgende
week aan niet-georganiseerde stakers.
Nog kort geding?
Inmiddels overweegt een comité uit de
ongeorganiseerde bouwvakarbeiders te
Den Haag een kort geding aanhangig te
maken tegen de Staat der Nederlanden
en de vakbonden.
Het wil de president van de Haagse
Rechtbank vragen de Staat en de vak
bonden te veroordelen tot volledige scha
deloosstelling van de ongeorganiseerde
bouwvakarbeiders, die door de staking
zün getroffen.
In beginsel heeft de Haagse advocaat
mr. dr. K. W. P. Klaassen zich bereid
verklaard in deze als raadsman op te
treden. Hij wil echter eerst een lijst met
50 namen van ongeorganiseerden hebben,
die dit kort geding aanhangig willen
maken.
De heer W. F. van Tilburg, secretaris
van het N.V.V., heeft gisteravond voor
de radio gezegd, dat de gevolgen van een
langdurige staking .rampzalig" kunnen
zijn.
.Minister De Pous heeft de hoop nog
niet verloren, dat door overleg zij het
zonder concessies alsnog een oplos
sing mogelijk is. Ik wil hem die hoop
hoewel ik het niet zie niet ontnemen",
aldus de heer Van Tilburg. Maar als
binnen enkele dagen niet blijkt, dat die
hoop gerechtvaardigd is, dan zal van de
regering geëist worden, dat ze ingrijpt.
Dan zal de regering een bindende loon
regeling op basis van de nieuwe CAO
moeten opleggen, gecombineerd met een
prijsberekening opdat doorberekening
niet geschiedt".
De heer Van Tilburg vervolgde: „Een
dergelijke maatregel is goed beschouwd
in strijd met het voeren van de vrijere
loonpolitiek, maar het algemeen belang
eist dit ingrijpen Jn het andere geval
lijkt het ons de moeite waard te over
wegen de overheid te verzoeken onze
stakingskassen te subsidiëren. Immers
wij voeren nu de strijd om het prijs
beleid van de regering overeind te hou
den!"
Advertentie
CERTINA
HORLOGES
Alléén in de betere
Speciaal Vakzaken
Haarlemmerstraat 207
Franse kikvorsman komt
vandaag tot Karlsruhe
De Franse kikvorsman Louis Lourmais,
die bezig is de Rijn af te zwemmen, is
gisteren tot de brug van Kehl, bij
Straatsburg, gekomen Op de laatste der
tig kilometer van het traject, dat hR
vrijdag aflegde, werd hij vergezeld door
zyn vrouw Hij kon dit laatste deel van
het traject met een snelheid van tien
kilometer per uur afleggen doordat een
Frans schip hem de weg wees tussen de
tegenstromingen door. Lo urm ais hoopte
vandaag tot Karlsrlihe te komen.
Westen beperkt de
bewegings vrij beid
Russische missies
(Van onze correspondent in Bonn)
Dc Britse en Amerikaanse opper
bevelhebbers in Duitsland hebben
gisteren de bewegingsvrijheid van
de leden van de Russische militaire
missies in resp. Bad Salzuflen
(Westfalen) en Frankfort aan de
Main drastisch ingeperkt. Het gaat
hier om Brits-Amerikaanse repre
sailles tegen de Russische passen-
plagerij in Potsdam (Oost-Duits-
land). De leden van de betreffen
de militaire missies der Sovjet-Unie
mogen thans niet meer buiten de
genoemde steden komen.
Daarmee volgen Britten en Ame
rikanen het voorbeeld van de
Franse opperbevelhebber te Baden-
Baden, die twee weken geleden de
bewegingsvrijheid van de leden
van de Russische militaire missie
in deze Zuidwestduitse stad be
perkte.
Het gaat hier om de zogenaamde
passenstrijd tussen de Russische militaire
bevelhebber te Potsdam bij Berlijn en de
Geallieerde bevelhebbers in West-Duits-
land. Op 4 februari gaf de Russische
opperbevelhebber bij wie Amerika, En
geland en Franrijk militaire missies
hebben geaccrediteerd aan de leden van
deze missies nieuwe doorlaat-passen.
Daarop was een bijzondere wijziging
aangebracht: in plaats van „Sovjetrus-
sische bezettingszone" stond er „Duitse
Democratische Republiek" (communis
tisch Oost-Duits land) op vermeld. Het
werd direct duidelijk, dat acceptatie van
deze doorlaat-passen in de grond van
de zaak zou neerkomen op een stap in
de richting van erkenning door Amerika,
Engeland en Frankrijk van Oost-Duits-
land. Nog temeer omdat op de nieuwe
passen ook was vermeld, dat de bezitter
ervan geregistreerd was bij het Oost-
duitse ministerie van Binnenlandse
Zaken!
Amerikanen, Fransen en Britten trok
ken de consequentie uit hun houding:
sedert 4 februari namelük zijn de leden
van de drie Westelijke militaire missies
te Potsdam niet meer naar West-Berljjn
gegaan, omdat rij de nieuwe passen
niet wensen te gebruiken. Fransen en
Britten sturen iedere dag een auto met
voedsel naar Potsdam. De Amerikanen
schijnen voorraad genoeg te hebben.
Voor dit transport worden Russische
zogenaamde gast-passen, zonder de op
druk D.D.R., gebruikt.
De Brits-Amerikaanse stap van giste
ren, de Franse stap van twee weken
geleden, beiden gericht tegen de Russen,
houden in dat men van Westelijke zijde
genoeg heeft van het Sovjetrussische
spel met de geallieerde missies in Pots
dam waar circa 50 Geallieerde soldaten
en officieren als het ware zijn ingeslo
ten. Met geduld en humor houden deze
Amerikanen, Fransen en Britten dit
..beleg" vol: ze hebben slechte telefonisch
contact met hun familieleden en supe
rieuren in West-Berlijn.
