Dan
di
rijgen ae mensen
het
pas
best
r
J E woning van morgen staat vandaag al in de grote
technische laboratoria tussen de tekentafels op een laag
pitje te sudderen. De droomkeuken zoals die te zien was op de
atoomexpositie op Schiphol, twee jaar geleden, de volmaakte
airconditioning, de huis-telefoon-annex-televisie, de eigen huiselijke
energievoorziening met atoomkracht voor verwarming, elektriciteit
en andere zaken, de automatische wonderen, waarvan we in onze
stoutmoedigste dromen genieten, de robots, die ons huishouden
zullen doen zonder ooit om opslag of een extra vrije dag te
vragen, het zijn allemaal zaken, die nu reeds te verwezenlijken
zouden zijn.
VJ
Aan alle vissen en rammen
matrassen V.g.g.V.!
H MAART 1860 - 1960
>j
Het is nu echter nog zo verschrikkelijk duur. Maar de reeds snel
naderende toekomst zal deze wonderen realiseren, voor U en ons,
niet alleen omdat het zo plezierig voor ons allemaal is, maar uit
harde, bittere economische noodzaak.
Onze welvaart van de toekomst is de consequentie van de
merkwaardige voor de deur staande revoluties in de produktie.
Vooral in de komende vijftig jaar zullen wonen en werken op een
bijzondere wijze invloed op elkaar uitoefenen.
De mechanisatie waaruit de eerste industriële revolutie voort
kwam, heeft grote sociale gevolgen gehad. De minstbedeelde
groepen van de maatschappij waren bevreesd, dat hun portie van
het goede der aarde nog aanzienlijk zou worden ingekrompen. Dat
dit niet is gebeurd, is waarlijk niet alleen aan de heftige reacties
van de arbeiders te danken geweest, noch alleen aan de „goedheid"
van de enkelen, die de produktie en de economische touwtjes in
handen hadden, maar aan hetzelfde verschijnsel, dat vermoedelijk
thans (met heel wat minder heftige beroering) de gevolgen van
de automatisering voor de arbeider in diens voordeel zal moeten
omzetten.
Na een eerste korte aanlooptijd zal de
automatisering in de industrie ertoe leiden,
dat de produktie aanzienlijk stijgt bij een
dalende kostprijs. De werktijden zullen dras
tisch worden ingekort.
De grote vrees van dit ogenblik is, dat men
de geringere hoeveelheid menselijke arbeid
bij het produktieproces in de vorm zal gieten
van een kleiner aantal arbeiders met gelijk
blijvende arbeidstijden. Dat echter zal een
onmogelijkheid blijken te zijn.
Het is natuurlijk niet allemaal zo heel
eenvoudig als wij dit voorstellen, maar het
korte bestek van deze beschouwing nood
zaakt ons tot vereenvoudigde redeneringen.
W elvaartverdeling
economische noodzaak
Automatisering wordt economisch slechts
verantwoord bij zo groot mogelijke produktie.
Het zal in het voordeel van de industrie blij--
ken te zijn de produktiedoelen hoger te stel
len dan de afname-capaciteit schijnt te zijn.
Een eerste vereiste daartoe is vergroting
van de vraag. Deze kan niet bereikt worden,
wanneer desnoods tegen hoger loon een
kleine actieve groep arbeiders in volledige
dienst wordt gehouden, terwijl een groot
leger onbetaalde werklozen ontstaat. De
kleine betaalde groep heeft nu eenmaal een
beperkte opnamecapaciteit, want méér dan
twee of drie televisietoestellen en méér dan
één droomkeuken zal de betaalde groep per
man niet kunnen verwerken per jaar!
De consumentengroep moet groot en wel
varend zijn, wil de automatisering winst
gevend zijn.
Dit leidt onvermijdelijk tot drastische
werktijdverkorting bij stijgende lonen: een
denkbeeld dat waarschijnlijk moeilijk te ver
werken is bij sommigen, maar dat toch een
heel gezonde toekomst heeft.
Wij voorzien voor de toekomst, dat
het niet in de eerste plaats de taak van
de mens zal zijn, zijn aandeel in de pro
duktie te hebben, maar dat zijn voor
naamste taak zal zijn een redelijk aan
deel in de consumptie te nemen
Het is in de eerste, allereerste plaats
het belang van de producent, dit moge
lijk te maken. Zo kan men in de een
voudigste vorm de consequentie van de
automatisering stellen.
Geef ze de ruimte
Wat brengt ons dan die toekomst als .ver
plicht consument", een situatie, welke wel
zeer sterk verschilt met de toestand van
tegenwoordig, nu wij de bestedingsbeperking
nog zo vers in het geheugen hebben.
De kortere werkweek leidt ongetwijfeld
naar een sterkere bevolkingsspreiding. Een
en ander schreven wij daar reeds over in onze
beschouwing over het verkeer van de toe
komst.
Zo zullen waarschijnlijk in de recreatief
aantrekkelijkste gebieden riant aangelegde
uitgestrekte woonoorden ontstaan, die door
snelle moderne verkeersmiddelen (waaronder
luchtverkeer een belangrijke plaats inneemt)
met de industriecentra verbonden zijn.
De voor de deur staande verdere integra
tie van Europa maakt het mogelijk, dat voor
b.v. het werkcentrum Randstad Holland
woonoorden groeien in België, noordwest-
Duitsland en oostelijke Nederlandse gebieden.
In deze wooncentra zullen de stenen men
selijke mierenhopen, die w\j thans met luid
ruchtig enthousiasme als moderne torenflats
in de steden bouwen niet meer gevonden
worden, of het moest zijn als in verre omge
ving vrijstaande luchtige constructies, waarin
men het slechts in de hoogte gezocht heeft
om recreatieruimte te sparen, niet om bouw
grond te winnen zoals nu het geval is.
Wat is onmogelijk
Hoewel wij deze woningen zo plaatsen, dat
wij iets meer van de natuur zien en genieten
dan op een binnenplaatsje tussen twee wol
kenkrabbers, zullen wij ons in huis zelf om
ringen met de schitterendste wonderen der
techniek, liefst met volkomen uitbanning
van de natuur, behoudens sierlijke kamer
planten en poes, hond of kanarie.
Airconditioning is reeds thans vrijwel ge
perfectioneerd mogelijk, maar de automatise
ring zal ook hierin een woordje gaan mee
spreken.
Voor onze ontspanning is er uiteraard
televisie. Maar niet die wiebelende flikke
rende zwart-wit-plaatjes van vandaag, maar
driedimensionale kleurentelevisie. Onmoge
lijk? Dat zeiden de mensen van een eeuw
geleden ook van onze huidige telefoon, radio,
t.v., vliegtuigen, maanraketten, bromfietsen
en gloeilampen.
Deze televisie heeft nog een merkwaardig
nieuw snufje: als U op het „scherm" een
heerlijk maal ziet opgediend, dan zult U zelf
als toeschouwer de geuren naar hartelust
kunnen opsnuiven. Fantasie? Nee, een toe
komstverwachting.
Atmosfeer op bestelling
De huisvrouw zal trouwens alle tijd heb
ben, om zich aan ontspanning te buiten te
gaan. De materialen van kamerwanden en
meubelen zijn stofwerend, d.w.z. dat vrijwel
alle stof (heel wat minder dan in de huidige
woningen, omdat bijna alle textiel vervan
gen is door niet-pluizende kunststoffen) in
de lucht blijft dwarrelen. Vervelend? Hele
maal niet, want de luchtverversingsinstalla
ties zorgen voor voortdurende toevoer van
verse lucht, vanzelfsprekend op de juiste
temperatuur, met de juiste vochtigheids
graad en ook overigens in de juiste samen
stelling.
Die juiste samenstelling: voor vele mensen
zou een andere atmosfeer dan waarin zij
thans vertoeven een zegen voor de gezond
heid zijn: een hoger zuurstofgehalte, een
bijmengsel van een ander materiaal en wat
al niet meer. Van individu tot individu wis
selt deze ideale samenstelling van de lucht.
Ook dat kan door de airconditioning van
morgen naar believen geregeld worden. Het
zelfde geldt voor de verlichting en andere
aspecten van ons materieel milieu.
Boodschappen doen per buizenpost
nooit meer een krant te laat en een
infrarood ultrasonisch gebakken bief
stukje met gammasaus.
Radiografische lectuur
Verdere ontspanning? Radiografische ver
bindingen met bibliotheken en kranten
bureaus, waarlangs U alle gewenste lectuur
op elk ogenblik van de dag via fotochemische
procédé's op een voorraadje afwasbare plas-
ticvellen afgedrukt kunt krijgen.
Wilt U de krant om acht uur 's avonds
lezen, dan laat U op dat ogenblik radio
grafisch een afdruk thuis maken, met het
laatste, allerlaatste nieuws, want de beelden
die verzonden worden zijn tot de laatste
minuut bijgewerkt. En wilt U de krant twee
maal per dag lezen: dan neemt U twee
abonnementen. Per slot van rekening heeft
de krant tegen die tijd mensen genoeg om
even te noteren hoe dikwijls U per dag een
krant „bestelt", want het leger van kranten
bezorgers is dan uitgedund tot 0. En dan
hebt U meteen geen last meer, dat de krant
niet op tijd of helemaal niet komt!
Waarom niet
Een nu nog zeer fantastisch lijkende tech
nische uitrusting van de steden en woonoor
den van de toekomst is ongetwijfeld een
centraal net voor buizenpost.
Zoals nu een woning aangesloten is op wa
terleiding, gas, elektriciteit en telefoon, zal
dan een aansluiting op een buizenpostnet
bestaan, waarlangs goederentransport moge
lijk is naar vrijwel alle adressen in hetzelfde
woonoord, te kiezen met een draaischijf zoals
onze tegenwoordige telefoon deze kent.
Boodschappen doen wordt overbodig voor
zaken, die men niet ter plaatse uit een col
lectie wil uitzoeken: een briefje per buizen
post naar de kruidenier en een kwartiertje
later gaat de bel over om aan te kondigen,
dat Uw bestelling in Uw ontvangkastje in de
keuken staat, verzonden door de buizenpost.
En gaat het om het uitzoeken van een jurkje,
dan is het ook niet beslist noodzakelijk om
naar de winkel te gaan: per kleurentelevisie
verbinding is het ook al vrij goed te beoor
delen.
Neem een robot extra!
Het is bij dat alles toch nog mogelijk, dat
U het leven te vermoeiend gaat vinden. Dan
neemt U er eenvoudig een robot bij. Je kunt
er net zoveel in één dienstbodenkamer stop
pen als sardientjes in een blikje. Of je laat
ze buiten staan, want ze zijn van roestvrij
metaal en plastic.
Spelen in de keuken
Verder zijn er allerlei bezigheden om de
zee van vrije tijd te verdrijven. Kokkerellen
in een droomkeuken, waar gekookt kan wor
den met infrarode stralen en ultrasone ge
luidsgolven (moet U eens een biefstukje
proberen: eerst infrarood en daarna een
vleugje ultrasonisch, eventueel nog een
gammastraaltje erover heen vlak voor het
opdienen) en in welke keuken de afwas zo
maar in een luikje geschoven kan worden,
de vloer wordt schoongeblazen en de ge
bruikte voorraden (via de buizenpost) auto
matisch worden aangevuld. U hebt er toch
immers aan gedacht aan Uw leveranciers op
te geven hoe groot Uw voorraadjes moeten
zijn, en U hebt er toch wel aan gedacht de
automatische registratie van die voorraadjes
in te schakelen en met Uw leverancier te
verbinden?
Beste Betelgeusje.
Misschien vindt U het allemaal zo gewoon,
wanneer U een tijdje met dit bijltje hebt ge
hakt, dat U er niet meer over nadenkt. Maar
in het begin zal het wel een bijzondere be
levenis zijn. En dat moet natuurlijk overge
briefd worden aan Annie, Marsiana, bet
overgrootmoeder (een heel gewoon verschijn
sel in die dagen, lezer van vandaag!» en
Betelgeusje, Uw hartsvriendin. Wanneer U
dan niet meer die antieke ballpoint wilt ge
bruiken. neem dan de dicteermachine. Die is
zo ingesteld, dat wat U zegt in Uw eigen
handschrift op papier wordt gezet.
Wat doet mijnheer?
Dan zal het tenslotte tijd worden dat
Uw man thuis komt, mevrouw T. W. E.
Eduizend! Hij is maandagochtend weg
gegaan naar zijn werk: twaalf uur ar
beid. Het is nu dinsdagmiddag. Ditmaal
nu eens geen lang weekeind, tot vrijdag
maar, in het vooruitzicht, het kan ook
niet altijd feest zijn
Edoch, mijnheer D. R. I. Eduizend
komt nog niet opdagen. De expres-heli
kopter van Randstad Centrum naar
Oldenzaal heeft een kleine motorstoring
gehad. Een heel, héél uur vertraging.
Wat doet mijnheer als hij thuiskomt?
Kankeren.
Ben ik mijn halve weekeind weer
kwijt. Nou, ze moeten niet denken dat
ik vrijdag op tijd kom. Je krijgt tegen
woordig nauwelijks tijd om tot jezelf te
komen. Dat is maar werken, werken,
werkenen als je dan eens vrij hebt,
dan vertikt die luchtdienst het, waar je
Zo dik belasting voor betaalt. Uitzuigers
bende, allemaal. Nee, dan moet je over
honderd jaar eens komen. Jö, daar heb
ik een lezing over gehoord. Fantastisch,
dan krijgen de mensen het pas mense
lijk. Het zal tijd worden.
Let op!
Als uw eerste voornaam Olgais
en als u bovendien geboren bent
onder het teken van de vis of
de ram, doch in ieder geval in
de maand maart...
schrijf dan nog heden aan
deN.V. LEIDSE
MAT RASSENFABRIEKEN
Afd 1 Postbus 16, Leiden
en u krijgt een charmante ver
jaardagssurprise! Opgeven per
briefkaart: naam, voornamen,
geboortedatum, adres.
