Noord wij ks
STRANDLEVEN
ZEEBAD NOORDWIJK
ONDANKS MOEILIJKHEDEN
NU AL
v.v.v.
1 MAART 1860 - 1960
LE1DSCH DAGBLAD
ECHO EN VISIOEN
Het bestuur van de Maatschappij
Noord wijk tot Exploitatie van
Duingronden nodigde in hetzelfde jaar 1883 alle
in Nederland gevestigde architecten uit tot de
beantwoording van deze prijsvraag: het leveren
van een ontwerp voor een Kurhaus met hotel aan
het strand te Noordwijk. De antwoorden moesten
anoniem en van een motto voorzien, vóór 15 maart
aan de burgemeester van het dorp worden inge
zonden. Een bijgevoegde verzegelde brief, met
hetzelfde motto, moest de naam en de woonplaats
van de vervaardiger van het project bevatten,
terwijl op het couvert behoorde te staan het adres
voor de terugzending van de stukken en voor
eventuele correspondentie met de ontwerper vóór
de opening van het naambriefje. Het beste ont
werp zou worden bekroond met een premie van
f 1000.bovendien was er een tweede premie
van f 300.en een derde van f 200.uitge
loofd. Prof. Gugel uit Delft de bouwmeester
van de Studentensociëteit „Minerva" te Leiden
had zich bereid verklaard het bestuur bij te
staan bij de beoordeling van de verschillende
ontwerpen.
Moeilijkheden van financiële aard waren er de
oorzaak van, dat in 1885 het eenvoudige, slechts
dertig kamers tellende, hotel „Huis ter Duin"
werd gebouwd. Met de petroleumverlichting
voelde men zich in dit hotel de koning te rijk!
Prinses Soraya, ex-keizerin van Perzië, vond er
de vorige zomer op alle verdiepingen koud- en
warmwaterleidingen, radio- en telefoonverbindin
gen. gas en elektriciteit, kortom alle mogelijke
comfort.
Ondernemende Duitser
Twee jaar na de opening van het
kleine hotel vestigde zich in Noordwijk
een Duits zakenman, wiens naam men
niet alleen in de badplaats, maar ook
ver daarbuiten nog steeds kent. Hein-
rich Tappenbeck, zo heette deze on
dernemende Duitser, werd in 1887 n.l.
eigenaar van „Huis ter Duin". In een
der kamers van het hotel begon weldra
een propaganda-apparaat te werken,
met één man en één schrijfpen, doch
met het resultaat, dat uit het Duitse
Rijnland en Westfalen een geleidelijk
toenemende stroom vakantiegangers
naar Noordwij k-aan-Zee kwam. De
badplaats begon mee te tellen aan de
kust en „Huis ter Duin" kreeg de uit
breiding, die het nodig had. De tegen
woordige directeur, de heer W. Tap-
concours d'élégance, de Keukenhof
in de onmiddellijke nabijheid en nog
een aantal andere moderne attrac
ties droegen de laatste tijd alle hun
steentje by om in binnen- en buiten
land de aandacht op de bloemen-
badplaats te vestigen.
Bij de badman is het altijd veilig.
penbeck, een kleinzoon van de stich
ter, nam in 1933 de leiding van het
bedrijf op zich.
Kwamen er voor de eerste wereld
oorlog al zeer veel Duitsers, Oosten-
rokers, Hongaren en zelfs Russen
naar de badplaats Noordwüks op
komst als Nederlandse kustplaats
begon eigenlijk pas in de jaren 1914
1918! gedurende het laatste
decennium hebben de gemeente en
„Huis ter Duin" gedeeld in de toe
ristische hausse, welke ons land be
leefde. De Duitsers keerden er terug,
nu in gezelschap van o.m. Amerika
nen, Fransen, Engelsen en Zweden.
Noordwijk-aan-Zee werd, zoals de
eerste directeur van de Maatschappij
Noordwyk tot Exploitatie van Duin-
gronden, de heer J. A. Bientjes, het
graag zag, „een recht Nederlandsche
badplaats, met een rustigen, liefst
geen saaien, doch echt Nederland-
schen toon". Tulpenrallye, interna
tionale tenniswedstrijden, diverse
Om nog even terug te komen op de
vroegere geschiedenis van het fraai
gelegen kustplaatsje: een jaar of vier
na haar oprichting ging de Maat
schappij Noordwijk over in de ven
nootschap „De Noordwijkse Duin
exploitatie-Mij., welke vennootschap
op haar beurt in het jaar 1900 werd
geliquideerd. Edoch, enkele maanden
later was er weer een andere vennoot
schap, n.l. de N.V. „Duinexploitatie
My. De Toekomst". Belangrijk was
vanzelfsprekend ook de oprichting van
de Vereniging tot Bevordering van het
Vreemdelingenverkeer in Noordwijk.
Deze oprichting had, indien wy ons
niet vergissen, begin april 1897 in „Het
Hof van Holland" plaats. De boekhan
delaar A. Dorsman, die de oprich
tingsbijeenkomst leidde, zette het nut
van een dergelijke vereniging zo dui
delijk uiteen, dat niet minder dan
vijftig personen zich onmiddellijk als
lid lieten inschrijven. Tot leden van
het bestuur werden gekozen de heren
W. van Beelen, C. Th. van den Berg,
A. Dorsman, E. de Groot, N. den Hol
lander, L. Janszen, A. van Raai van
Konijnenburg, W. H. van Konijnen
burg, C. M. van der Lee, H. Medem-
blik, A. J. Overmeer, G. van Parys, C.
van Reyzen, J. E. van der Werf en S.
J. Zandvoort. De burgemeester, jhr.
mr. J. H J. Quarles van Ufford, ver
klaarde zich bereid het ere-voorzitter
schap te aanvaarden. Van dit ogen
blik af werd er enorm veel propaganda
voor Noordwijk-aan-Zee als vakantie
oord gevoerd. Met succes overigens.
Het valt daarom des te meer te be
treuren, dat er na de afgelopen we
reldoorlog verschillende crises in de zo
belangrijke VW-organisatie zijn voor
gekomen
Strandkwestie
Er is trouwens nog meer waar men
in Noordwijk niet al te luidruchtig
over wil spreken. Wy bedoelen
oudere lezers begrijpen het misschien
al de hoogst onverkwikkelijke
strandkwestie, welke in 1910 is be
gonnen en gedurende vele jaren de
gemoederen heeft bezig gehouden.
Daar het openrijten van oude won
den weinig zin heeft, volstaan wij
met op te merken, dat de moeilijk
heden voornamelijk de strandver-
pachting betroffen. De kwestie had
niet alleen een verhoogde politieke
activiteit tot gevolg, maar ook een
aantal relletjes, zowel op het strand
Een in 1919 genomen foto van een
Fokker-vliegtuig, waarmede men
tegen betaling van tien gulden een
korte rondvlucht boven de omgeving
van Noordwijk mocht maken.
als in Noordwyk-Binnen. Er moes
ten zelfs enkele arrestaties verricht
worden.
Op donderdag 15 juni 1911 (H.-Sa-
cramentsdag) liet de burgemeester,
jhr. W. C. van Panhuys, van twaalf
uur 's middags af de café's sluiten, ter
wijl hotels en logementen geen sterke
drank mochten tappen; een maatregel,
welke nogal wat ontevredenheid ver-
Zeldzame vondst
Aan het strand nabij Noord
wijk heeft een knaap, aldaar
te huis behoorende, een zeld
zame vondst gedaan. Hij zag
daar namelijk een flinken zalm
liggen, die vermoedelijk ver
dwaald en door een sterke
golf op het droge was gewor
pen. De jongen maakte er te
Leiden f. 27 voor.
Dit berichtje lazen wij in het
Leidsch Dagblad van 19 fe
bruari 1883.
wekte. Voor alle café's stond een
Rijks- of gemeenteveldwachter op post
en op het strandgedeelte voor „Huis
ter Duin", van welk hotel de eigenaar
niet kon toestaan, dat men zich boven
de zogenaamde hoogwaterlijn bevond,
moest de politie de bevolking tot door
lopen en kalmte aanmanen Nog ge-
houders en kamerverhuurders zich
verenigden en er aanzienlijk meer lo-
geergelegenheid dan tot dusverre het
geval was. geschapen werd. De twin
tigste eeuw was nog maar tien jaar
oud toen de N.V. Zeebad Noordwijk,
die nog steeds een groot aandeel heeft
in de bevordering van het vreemdelin
gen bezoek, tot stand kwam.
„Huis ter Duin" werd voortdurend
uitgebreid en nieuwe hotels verrezen
als paddestoelen uit de grond. Het
eerste belangrijke en zeer in het oog
lopende gebouw aan de Noord-Boule
vard was het hotel-pension „Noord
zee" van de heer W. van Beelen, in
1899 gebouwd door de architect H. J.
Jesse uit Leiden. In 1909 verrees
„Poolster", terwijl de heer N. den Hol
lander eveneens aan de tegenwoordige
Koningin Wilhelmina Boulevard een
hotel het bouwen. Op de plaats waar
vroeger het bekende badhotel van Ko
nijnenburg stond, d.w.z. op het duin,
juist voor dat punt van het strand
waar het centrum is van het badleven,
vindt men nu het grote Palace-hotel
met zijn crême-witte gevel.
Met een feestmaal, waarvoor ook de
redactie van ons Blad was uitgenodigd,
werd op zaterdag 29 juni 1912 het
nieuwe hotel geopend. Men noemde
het hotel in dat jaar „een aanwinst
niet alleen voor Noordwijk, maar voor
het geheele land, omdat het de glans
van het snoer van Noordzeejuwelen,
waarmede Nederland in het Westen is
afgezet, niet weinig verhoogde". Aan
de langi Koningin Wilhelmina Boule
vard zijn nog meer hotels gebouwd, n.l.
„Seinpost", in welk centrum van toe
risme de directeur van de N.V. Zeebad
Noordwijk", de heer Nic. van Beelen,
al jaren achtereen de scepter zwaait,
„Casa Mare" en „Hoek". Wanneer
men in zuidelijke richting de Koningin
Ast rid Boulevard afloopt, treft men
ter linkerzijde achtereenvolgens aan de
hotels „Zee en Duin", „Clarenwyck"
en „Helmhorst". Er is in Noordwijk-
aan-Zee uiteraard nog veel meer lo-
geergelegenheid; het dorp telt 27 ho
tels, 28 pensions, 8 vakantiehuizen en
2 kinderpensions.
Recreatie
Groot is verder het aantal café's,
restaurants, bars en dancings, waar
van de eigenaars over het algemeen
goede zaken doen. En in de ijssalons
en snackbars zwermt de moderne
jeugd, al of niet in spijkerbroek en
slobbertrui gekleed, in groten getale
om de schallende jukebox, een fel
gekleurd muziekapparaat, waarvan
het geluid het ruisen van de zee
overstemt. Er zijn overigens in deze
badplaats, welke men over het alge
meen zo exclusief mogelijk tracht te
houden, allerlei mogelijkheden tot
recreatie, zowel voor ouderen als
voor jongeren.
In 1908 werd de Noordwijksche Sport-
vereeniging opgericht met zes lawn-
tennisbanen; in 1915 werden de eerste
„9 holes" van de Noordwijksche Golf
club in de Noordduinen opengesteld
en in 1926 werden de banen tot „18
holes" uitgebreid onder toezicht o.m.
van de Engelsman Colt. Gedurende
de eerste wereldoorlog maakte men
een begin met de bebossing van de
Noordduinen. De duinbeplanting,
waarmede onder leiding van de heer
W. Tappenbeck pionierswerk werd
verricht, had Noordwijk trouwens al
een apart cachet gegeven
Het oude badhotel Konijnenburg op de plaats waar nu het grote taiacehotel
te vinden is
durende een lange periode na boven
genoemd jaar bleef het Noordwijkse
strand een toneel vol herrie en gekyf,
terwijl daar zelfs draadversperringen
zijn aangelegd!
Hotels
Maar hoe het ook zy, voor de va
kantiegangers ging het badleven ge
woon door. Daar het aantal badgasten
zich in het begin van deze eeuw in
stijgende lijn bewoog, viel het eigen
lijk niet te verwonderen, dat pension-
Een belangrijke datum in Noord-
wyks jongere geschiedenis is 5 juli
1919. Op die dag immers werd onder
zeer grote belangstelling het Casino
van de Noordwijksche Sportvereeniging
officieel geopend. Een geschikte plaats,
waar het badleven zich kon concen
treren. Op het podium zaten de leden
van het amateurorkest „The Blue
Band" uit Leiden en aan de bestuurs
tafel de heren jhr. Van Panhuys, ere
voorzitter, Bern. Ruys, voorzitter, C.
Punt, eerste secretaris, A. J. ten Hope,
Een groepje badmannen op het Noordwijkse strand.
eer nauw betrokken bij de ontwikkeling van Noordwijk-
Z—i aan-Zee als badplaats is ongetwijfeld de N.V. Zeebad
„Noordwijk".
In 1911 opgericht door een aantal vooraanstaande figuren, die
bij deze ontwikkeling veel belang hadden, geniet deze vennoot
schap thans grote bekendheid. En waarlijk niet alleen in onze
omgeving
De aandelen zijn ook nu nog in het bezit van directe belang
hebbenden te Noordwijk. Het doel van Zeebad „Noordwijk" is
eigenlijk niets anders dan het de badgasten zo geriefelijk moge
lijk te maken. Men denke bijvoorbeeld aan de stoelen- en
tentenverhuur.
De strandexploitatie, die in het verleden zoveel stof heeft doen
opwaaien, is nu dus al bijna een halve eeuw in handen van
„Zeebad". De N.V. pacht twee kilometer strand van het domein,
maar moet ieder jaar opnieuw een lijst, waarop de prijzen, welke
zij denkt te berekenen, vermeld staan, aan de gemeente ter goed
keuring aanbieden. De tegenstelling met Katwijk, waar verschil
lende exploitanten een stuk strand van de gemeente pachten, is
ook in dit opzicht groot!
Er zijn in Noordwijk vier zeebaden, n.l. het Zuiderbad, het
privé-bad van „Huis ter Duin", dat onder auspiciën van de N.V.
Zeebad Noordwijkgeëxploiteerd wordt, het Oranjebad en het
Noorderbad. Verder is er in de Noordduinen nog het Golf bad,
dat als lesbad wordt gebruikt en waarvoor de gemeente het water
en de chemicaliën levert.
Of er behoorlijke winsten gemaakt worden? „Ach, zo bar veel
geld houden wij eigenlijk nooit over", vertelde ons de heer Nic.
van Beelen, die sedert het einde van de tweede wereldoorlog
directeur van „Zeebad" is. „Wij moeten de beschikking hebben
over voldoende personeel, dat bereid is verantwoordelijkheid op
zich te nemen, voegde hij er ter verduidelijking aan toe. In de
loop van het korte gesprek, dat wij met hem voerden, sprak de
heer Van Beelen er zijn teleurstelling over uit, dat de meeste
badgasten geen besef hebben van de gevaren van de zee. Over
de vele duizenden, die zich niets aantrekken van de waarschu
wingen der oplettende badmannen en net zo ver in zee gaan als
zij zelf willen, liet hij zich allesbehalve gunstig uit. Volkomen
terecht overigens. De heer Van Beelen kent de gevaren van de
zee maar al te goed. Hij is immers de man, die samen met een
aantal andere dappere Noordwijkers op 24 november 1919 heeft
deelgenomen aan de redding van de opvarenden van de KW 47,
welk schip tijdens een hevige storm bij de badplaats is gestrand.
Een avontuur, dat aan drie huisvaders het leven heeft gekost,
maar voor de 15-jarige Nico van Beelen goed is afgelopen.
Henri Vies, Woldringh van der Hoop
en jhr. mr. L. A. van Schuylenburgh.
De heer Z. W. Dekkers, lid van het be
stuur, stond op het hoge toneel en
heette de belangstellenden, o.w. velen
uit de Rotterdamse handelswereld,
hartelijk welkom, zo lazen wy nog on
langs in een oude krant. „In een gees
tige rede, tintelend van vernuft", aldus
schreef onze collega uit die dagen,
schetste het bestuurslid de wordings
geschiedenis van het Casino. Jhr. Van
Panhuys, die namens het gemeente
bestuur sprak, wees o.m. op het ver
blijdend feit, dat Noordwijk, hoezeer
ook daar de druk van de oorlogsjaren
werd gevoeld, juist in die tijd meer
bekend geworden is. Na een middag
concert, aangeboden door „The Blue
Band", volgden 's avonds voordrachten
en één-acters, opgevoerd door de heer
en mevrouw Tartaud, de heer Nico de
Jong en mej. Anna de Groot. Met een
bal werden de feestelijkheden beslo
ten. Ook nu, in 1960 dus, worden er in
het Noordwijkse Casino nog allerlei
festiviteiten georganiseerd. Het is een
trefpunt, dat men niet gaarne uit het
zo bekende dorpsbeeld zou zien ver
dwijnen Net zo min als de oude vuur
toren en het statige „Huis ter Duin"
Oude roem
Tot slot nog enkele regels over het
na-oorlogse Noordwijk, nu ongeveer
18.000 zielen tellende, dat behalve twee
lange boulevards, een aantal fraaie
golf- en tennisbanen, vier uitstekend
geoutilleerde badbedrijven, enkele druk
bezochte dancings en bioscopen, nog
een zweegvliegveld in het Langeveid,
een trapautobaan en een vereniging
van zeezeilers rijk is.
Toen vlak na de wapenstilstand pas
goed bekend werd, dat vrijwel alle bad
plaatsen, met uitzondering van Noord
wijk, tot op enkele honderden meters
uit de kust met de grond gelijk ge
maakt waren, prees men zich gelukkig.
De Nederlanders konden nog niet naar
het buitenland, de vraag naar vakan
tieverblijven aan zee overtrof het aan
bod, met het gevolg uitstekende prijzen
voor zomerverhuur, waarvan Noord
wijk bij uitstek profiteerde. Daarbij
kwam nog het teren op de oude roem
van Noordwijk als de parel der bad
plaatsen, de zee- en zonnebaden en de
vele mooie plekjes in het sterk geac
cidenteerde zuiden en de prachtige
wandelwegen van het Staatsbosbeheer.
Enkele jaren later veranderde de
situatie enigszins: de Nederlanders,
zowel de beter gesitueerden als de
eenvoudige werknemers, tro'tken in
steeds groteren getale naar het bui
tenland en de vreemdelingen op hun
beurt zagen in ons land een goed-
koopte-eiland, waarop het prettig
toeven is, vooral aan de kust. Een
belangryk feit is, dat er in Noord
wijk naar verhouding meer hotels
zijn dan in andere Nederlandse bad
plaatsen. Het vooruitstrevende dorp
heeft bovendien een groot achter
land, dat op allerlei manieren uitge
buit zou kunnen worden. Hoe het
ook zij, Noordwijk is op het ogenblik
een welvarende gemeente, die nu al
enkele jaren achtereen profiteert van
de algemen heersende hoog-con-
junctuur in binnen- en buitenland.
