Burgerlijke stand van Nederlandse
kaas in 1920 in Leiden gevestigd
Eenmaal zilver en driemaal brons
voor personeel Kaasmerkenfabriek
Kaasmerk beschermt nationaal
produkt ook in het buitenland
De tribune is geen Bühne
Opgericht 1 maart 1860
Woensdag 24 februari 1960
Tweede blad no. 2 1953
EXAMENCOMMISSIE
SCHEEPSWERKTUIGKt'NDIGE
AAN BOORD VAN ZEESCHEPEN.
Bij beschikking van de Minister van
Verkeer en Waterstaat en van de
Staatssecretaris van Onderwijs. K. en
W. is voor het jaar 1960 een commissie
benoemd, welke belast is met het afne
men van de examens ter verkrijging
van een diploma als scheepswerktuig-
kundige aan boord van zeeschepen.
In deze commissie is als lid benoemd
de heer W. M. Leyder te Wassenaar en
tot plaatsvervangende leden de heren
G. C H. Beaupain te Voorschoten. L.
Ophof te Sassenheim. J. W. Schuld te
Wassenaar. P. M. Verstelle te Sassen
heim, F. de Vries te Leiden en T. Zui-
aema te Sassenheim.
De „burgerlijke stand" van de Nederlandse kaas is in Leiden
gevestigd. Deze burgerlijke stand bestaat nu veertig jaar.
Niet zo heel lang geleden werd er in ons land een zware strijd
gevoerd over de „vierkante kaas". Sommige producenten wilden deze
vorm in het bijzonder voor exportdoeleinden invoeren, anderen voel
den er niet voor de traditionele vormen (die min of meer garantie voor
de herkomst en kwaliteit waren geworden) uit te breiden en daardoor
aan de economisch waardevolle traditie afbreuk doen.
Deze tegenstand tegen het „vierkante" heeft de initiatiefnemers tot
de Leidse kaasmerkenindustrie waarlijk niet dwars gezeten.
In de destijds moderne stijl der „neue Sachlichkeit" verrees aan de
Roomburgerweg bij Nieuwe Vaart en Hoge Rijndijk in 1926 de voor
de gehele wereld unieke fabriek van kaasmerken, op touw gezet door
de Vereniging Het Kaasmerk, die dit jaar veertig jaar geleden werd
opgericht. Dit jubileum van een voor de gehele wereld unieke industrie
gaat onopgemerkt voorbij, behoudens de huldiging van vier personeels
leden van de fabriek, die van de oprichting af hun kracht gegeven
hebben aan de vervaardiging van het merk, dat slechts samenstelling
en herkomst van de Hollandse kaas garandeert, piaar daarmee tevens
vooral in het buitenland een garantie stelt voor de zeer hoog aange
schreven kwaliteit.
Het leek ons juist, naar aanleiding van
dit veertig jarig bestaan van een voor
de gehele wereld unieke industrie daar
over iets meer te vertellen dan wat de
gewone lezer weet over kaas en kaas
merk.
54.000.000 per jaar
Er wordt in ons land praktisch geen
kaas vervaardigd, waarin geen merk is
aangebracht. Al deze merken zijn af
komstig van de Leidse fabriek aan de
Roomburgerweg. waar tegenwoordig on
geveer 54.000.000 merken per jaar de
deur uit gaan.
Deze merken garanderen niet alleen
in ons land maar in de gehele wereld
bepaalde aspecten van de samenstelling
en herkomst van de kaas, waaruit te
recht dooa- de koper een verantwoorde
kwalibeitszekerheid wordt geconcludeerd.
Het merken van kaas is om het uit
het oogpunt van de consument, te be
schouwen ontstaan uit kwaliteitsbe
scherming.
Vorm verloor betekenis
In vroeger tijden was de kaasvorm
een aanwijzing voor herkomst en sa
menstelling. Moeilijke economische om
standigheden brachten hierin echter
verandering in de tijden rond de eeuw
wisseling. zoals dat ook met andere zui-
velprodukten, zoals boter het geval was.
De Goudse boerenkaas in de traditio
nele platte vorm betekende niet meer
altijd de volvette kwaliteit, de Edam
mer bollen waren niet altijd ..40+en
ook andere kaassoorten werden van min
dere kwaliteit voedingstechnisch ge
zien) dan de vorm voordien zou doen
veronderstellen.
Uit particulier initiatief werd in die
dagen het denkbeeld geboren, door kaas-
merken bepaalde eigenschappen dus in
zeker opzicht bepaalde kwaliteiten van
de kaas te garanderen.
Aanvankelijk stuitte dit op vele tech
nische moeilijkheden, maar geleidelijk
aan slaagde men er in deze problemen
te overwinnen.
Thans worden de merken gedrukt op
zeer dunne plaatjes caseïne, die door
BURGERLIJKE STAND
VAN LEIDEN
GEBOREN
Catharina, dr. van J. Steenbergen en
K. Mudde; Johanna Hendrlka Maria, dr.
van A. A. E. Bakker en M. Hoppenbrou
wer; Cornells Hendrik, zn. van C. H.
Mens en J. ten Donkelaar; Elisabeth, dr.
van P. Visser en M. Harland; Cornells
Jozef Gerardus, zn. van C. L. de Boer
en J. Vale; Rudolf, zn. van G. van der
Does en T. Nleuwpoort; Eric Oscar, zn.
van J. M. van der Meer en L. Llsenko;
Plet, zn. van H. van Duljn en A. C.
Ouwehand: Margaretha, dr. van A. van
Soest en M. van Soeren; Sylvia Catharina
Antolnetta, dr. van J. J. Wijling en G.
Pelt.
OVERLEDEN
J. C. Plomp, 68 jr., man; A. W. van
Wijngaarden, 54 Jr., man; M. J. C. Tu-
renhout, 70 Jr., echtgenote van J. Slra;
W. F. van der Linden, 65 Jr., man; J.
Dubbelaar, 81 Jr.. weduwe van P. BekoolJ
F. X. Kerstens, 27 Jr., man; W. A. God
don, 75 Jr., man.
perforaties tijdens de produktie van de
kaas onverbrekelijk met de kaaskorst
worden verbonden.
Waarborg volledig aanvaard
De kaasproGucemen van geheel Ne
derland hebben zich verbonden, hun
produkt met deze merken te waarbor
gen. De kaascontrolestations nemen re
gelmatig steekproeven op naleving der
bepalingen, zodat het kaasmerk een ga
rantie wordt voor eigenschappen als vet
gehalte, vochtgehalte en andere eigen
schappen, die tezamen een zekere kwa
liteit garanderen.
Deze kaasmerken, die alle in het Ls'dse
bedrijf worden vervaardigd, verwijzen
naar vijf aparte produktieg&bieden. na
melijk Friesland. Groningen, Drente en
Overijssel als één gebied, Noord-Holland
als een eigen terrein, Holland en Zuid-
Nederland als een volgens samenhan
gend gebied en de twee boeren kaasge
bieden van Zuid-Holland en Utrecht.
Gemerkt naar producent
Niet alleen verwijzen de merken naar
deze gebieden, zij tonen tevens door een
De markante abriek aan de
Roomburgerweg bij de Wilhelmina-
brug.
ingenieuze serienummering de producent
aan. Waar ook 'ter wereld een gemerkte
Hollandse kaas wordt aangetroffen: via
de „burgerlijke stand" van de Hollandse
kaas in de Leidse industrie kan worden
nagegaan, door wie, waar en op welke
dag deze kaas is vervaardigd!
Dit betekent ook, dat „overtreders"
van de bepalingen, waaraan de merking
van kaas onderhevig is, zonder moeilijk
heden achterhaald kunnen worden.
Bij dergelijke „overtredingen" die
waarlijk niet alleen hun oorsprong hoe
ven te hebben dn knoeierijen maar ook
veroorzaakt kunnen zijn door nauwelijks
controleerbare variabele factoren, kun
nen door de organisatoren van deze
kaasmerkerij l^petes worden opgelegd,
terwijl bü ernstige overtredingen ook
partijen kaas uit de 'handen kunnen
worden genomen.
Er bestaan vanzelfsprekend beroeps
instanties, dooh 'het is typerend en ver
heugend, dat deze slechts bij hoge uit
zondering worden ingeschakeld.
Geconstateerde overtredingen worden
door de producenten aanvaard uit de
overweging, dat stringente controle en
handhaving van nauwomschreven sa-
menstellingseisen de naam van het pro
dukt als kwaliteitsprodukt versterken.
Er is vrijwel geen gebied in de Neder
landse industrie te vinden, waar een
dergelijke particuliere controle gedekt
door een Rijkskeur, zo ver is doorge
voerd en zo volledig wordt geaccepteerd.
Uniek in de wereld
Nederland is overigens het enige land
dat kazen op deze wijze waarmerkt En
kele andere landen hebben wel inciden
teel merken ingevoerd, doch tot een vast
stelsel is dit nooit uitgegroeid.
Het Leidse kaasmerkenbedrijf is daar
door een voor de gehele wereld unieke
instelling geworden. De economische ba
ten welke hieruit voor ons Land voort
vloeien zijn niet in cijfers uit te druk
ken, maar het staat onomstotelijk vast,
dat de Hollandse kaasmerken in het
buitenland een kwaliteitsgarantie zijn
gaan 'betekenen, waardoor de naam van
het Hollandse produkt een 'bijzondere
klank heeft gekregen
Technisch vernuft
Hei kaasmerk is slechts dan van be
tekenis .wanneer het niet. mogelijk is
hiermee te knoeien, het uit de kaas te
verwijderen of er een ander voor in de
plaats te stellen.
In de aanvangsjaren van de kaasmer-
•kenproduktie heeft het prooedé nogal
eens hoofdbrekens gekost, maar mede
dank zij intensieve research is men tot
een merksysteem gekomen, dat welhaast
volmaakt mag heten. In het afgelopen
jaar vertoonde slechts één op de tien
miljoen vervaardigde merken een on
rechtmatigheid. In het buitenland heeft
men een dergelijk procédé nog niet ont
wikkeld.
Dit geeft de Nederlandse kaas op de
wereldmarkt een voorsprong boven an
dere kaassoorten.
In de laaste jaren zgn via een inter
nationale conventie ook weer enigszins
naam en vorm en vetgehalte van de
kaas beschermd en daardoor min of
meer typerend geworden voor herkomst
en aard. zoals dat in vroeger eeuwen het
geval was
Hef Leidse bedrijf
Het bedrijf in Leiden werd in de loop
van de jaren aanzienlijk gemoderni
seerd. Aanvankelijk werkte men met
meer dan zeventig man personeel, thans
bedraagt dit door sterk doorgevoerde
mechanisatie circa twintig. Verdere me
chanisatie staat op het programma.
De directie van het bedrijf heeft van
de oprichting tot 1949 in handen geile
gen van de heer R. G. de With. In ge
noemd jaar werd hij opgevolgd door de
tegenwoordige directeur ir. J. Driesen,
die tevens de functie van directeur van
het Controlestation. voor Zuivelproduk-
ten Lsiden vervult.
De Vereniging Het Kaasmerk werd be
gin 1920 opgericht en eind januari van
dat jaar werden de statuten Koninklijk
goedgekeurd. Aanvankelijk werden mer
ken vervaardigd in localiteiten van
Sijtihoffs Uitgevers Maatschappij, later
werd gewerkt in localiteiten aan de
Vliet. In de loop van 1925 werd het be
sluit genomen, een eigen fabriek te
stichten. In okober 1926 werd de eerste
steen gelegd voor 'het huidige gebouw,
dat op 9 juli 1927 geheel in gebruik kon
worden genomen. Zeer spoedig daarna
werd de fabriek bezichtigd door de toen
malige minister van Binnenlandse Za
ken en La-ndbouw.
OVER DE GOEDE TOON EN GLADSTONE
Een hoofdstukje sportetiquette!
Hoe is het met U gesteld?
leeft U erg méé, als U een
wedstrijd bijwoont? Dat siert
U - enthousiasme is een schone
deugd. Maar o wee de sport-
adept die zó in vuur en vlam
raakt dat hij zijn omgeving
geheel vergeet en een solo
voorstelling geeft met weidse
gebaren en grote sprongen.
Talloos zijn de gevallen
waarin een goal op het veld
gepaard ging met gebroken
brillen en gekneusde ledematen
op de tribune! Wees dus blij
op een beheerste manier!
Vier het doelpunt met het
presenteren van een Gladstone.
De sigaret die - met of
zonder filter - iedereen
voldoening schenkt.
VOORNAAM EN AANGENAAM
20 STUKS F L-
V.l.n.r.: de heren de Geus
H. C. Kuyl, A. Gijzenij, J. Zwaan.
(Foto LD./Holvast)
Vier jubilarissen van de Kaasmerken-
fabriek aan de Roomburgerweg met
in totaal 160 dienstjaren, werden van
morgen tijdens een gezellige bijeen
komst in ,,Het Gulden Vlies" Koninklijk
onderscheiden. Het betrof hier de heren
J. Zwaan, chef-drukker, A. Gijzenij,
bankwerker. H. C. Kuyl en J. de Geus.
drukkers, die 40 jaar bg deze fabriek
in dienst waren en gedurende die tijd
al hun krachten hadden gewijd aan de
Vereniging ,,Het Kaasmerk", w'elke op
deze heuglijkje dag haar 40-jarig be
staan vierde. Onder de talrijke geno
digden zagen wij jhr. mr. F. H. van
Kinschot, die als eerste het woord
voerde. Hü prees de jubilarissen voor
de wijze, waarop zg hun verantwoor
delijke taak, waaraan zij zich vrijwel
hun gehele leven hebben gegeven, heb
ben vervuld. Het verheugde spreker
mede te kunnen delen, dat het H.M.
de Koningin had behaagd, de heer
Zwaan de zilveren medaille en de an
dere jubilarissen de bronzen medaille,
verbonden aan de Orde van Oranje
Nassau, te verlenen. Vervolgens speldde
hij hun de Koninklijke onderscheidin
gen op.
Mr. B. van den Hemel, voorzitter
van.de Vereniging ,,Het Kaasmerk",
schetste daarna in het kort de geschie
denis van de vereniging. Het feit, dat
man 40 jaar zijn krachten aan een
men heeft gegeven, spreekt wel voor
zichzelf, aldus de voorzitter. Door toe
doen van de vier jubilarissen zijn er
in de afgelopen jaren belangrijke resul
taten geboekt. Na de activiteiten van
elk der jubilarissen afzonderlijk be
sproken te hebben, overhandigde spre
ker de enveloppen met Inhoud.
Tot slot sprak de directeur van de
Kaasmerkenfabriek. ir. J. Driesen, nog
enkele felicitatiewoorden.
Een [oto uit het oude bedrijf, on-1 was de tweede controle der merken
geveer veertig jaar geleden. Dit m de drooginrichting.
Vanwege kou in andermans
auto gaan zitten
DRIE MAANDEN
TEGEN VERNIELER GEKIST.
„Wat moest u op de late avond van 11
december in die personenauto op de
Haagse Paviljoensgracht?", vroeg gis
terochtend de president van de Haagse
Rechtbank aan een 22-jarige metaal
slijper uit Leiden.
„We hadden de laatste trein naar
Leiden gemist", zo luidde het antwoord
van verdachte" en daar het koud was.
wilde ik ergens warm zitten".
Samen met een vriend was deze Lei-
denaar naar de Residentie gekomen om
uit te gaan. Er waren wat biertjes ge
dronken en het werd te laat voor de
laatste trein. Op de Paviljoen&gracht
had het tweetal er eerst nog over ge-
aacht om een taxi te nemen, maar plot
seling was de metaalslijper naar de auto
gelopen. Pogingen om de wagen aan het
linkerportier te openen gelukten niet.
De deurkruk van het rechterportier brak
bij een tweede poging af en zo kon hij
de auto in. De reisgenoot van de Leide-
naar was buiten blijven staan.
..Ik had helemaal geen plan om met
die auto naar Leiden te rijden. Er zat
niet eens een sleuteltje in", zei ver
dachte. „Trouwens, dan was ik toch
direct weggereden?"
Op een gegeven ogenblik was de eige
naar van de auto aangekomen en tot
zijn verbazing zag hij die vreemde pas
sagier in zijn wagen zitten. De verkla
ringen, die de metaalslijper aanvoerde,
waren niet aannemelijk, zodat de eige
naar zijn ongewenste gast naar het
dichtstbijzijnde politiebureau reed.
„Ik was dronken en heb die auto uit
balorigheid opengemaakt" zei ver
dachte
De officier achtte een poging tot Joy
riding niet bewezen, wel de vernieling.
Door gebrek aan garageruimte moe
ten vele auto-eigenaars hun wagen bul
ten parkeren. Teveel wordt er al aan
andermans bezit door jongelui vernield,
zo zei hij. waarna hij tegen de metaal
slijper drie maanden gevangenisstraf
eiste, waarvan twee maanden voorwaar
delijk met een proeftijd van drie Jaar
en onder toezichtotelling van het con
sultatiebureau voor alcoholisme.
Uitspraak 8 maart as.
ACADEMISCHE EXAMENS
Aan de Leidse Universiteit zijn ge
slaagd voor het doet ex. scheikunde de
heer A. M. J. H. Seuter <Leiden); ex
M.O. plant- en dierkunde de heer W v
Ree (Rijswijk).
