w
TALRIJKE DORPEN LANGS LIJNEN VAN
CITOSA ZIJN 'S AVONDS GEÏSOLEERD
KVP dringt in de Kamer aan op de
houw van meer arbeiderswoningen
„Weer net als in de oorlogstijd!"
Welke wijn bij wat?
NA HET STAKEN DER DIENSTEN
Gemeentebesturen verzoeken om
maatregelen, zo spoedig mogelijk
Verwachtingen niet hoog gesteld
Opgericht 1 maart 1860
Woensdag 27 januari 1960
Derde blad no. 29959
Voor vele dorpen in de streek van Rijn, Aar en
Gouwe is de klok deze week een flink eind terug
gezet.
Door personeelsgebrek gedwongen moest de
directie van de Citosa het besluit nemen op alle
autobuslijnen de avonddiensten te staken.
Daardoor raakten talrijke plaatsen, die voor het
openbaar vervoer op de diensten van de Citosa
zijn aangewezen, 's avonds weer in een isolement,
waaruit men reeds jaren geleden werd verlost.
„Het is weer net als in de oorlog" zei iemand ons.
Om half acht vertrekken de laatste bussen van
hun beginpunt. Om negen uur moeten zij in de
garage te Boskoop staan.
Voor zover zij niet in 't thans zeer gelukkige bezit
van eigen vervoer zijn, zijn de bewoners van deze
plaatsen verstoken geraakt van elke verbinding
met nabijliggende dorpen en omringende steden,
hetgeen zowel zakelijk, economisch als cultureel
zijn weerslag heeft op het gemeenschapsleven.
Een cijfer spreekt
Hoe sterk het gemis aan auto-
bussen van de Citosa gevoeld l
wordt is zondagavond de eerste
dag, dat de avonddiensten niet
reden wel heel duidelijk geble-
ken aan het station van Boskoop.
Na acht uur werd daar ca. f. 1200
meer ontvangen dan op een voor- 1
afgaande zondagavond
j yvjL
gaafc»»'''iwnr. r.w,
OVER DE GOEDE TOON EN GLADSTONE
De voorbeelden van gedupeerden liggen voor het grijpen.
Zakenmensen, die in de stad lang worden opgehouden, missen de vroege
laatste verbinding en kunnen niet meer terugkeren. Sommigen hebben al in
Rotterdam of Den Haag moeten overnachten.
Jongeren of ouderen, die in de steden scholen of cursussen bezoeken, zien
zich daartoe thans de pas afgesneden, zij kunnen niet meer terug.
Bezoek aan de stedelijke ziekenhuizen in de avonduren is onmogelijk ge
worden.
Het bijwonen van culturele evenementen op welk gebied ook, het kan
niet meer.
Familiebezoeken in de omgeving of elders zijn taboe, als men tenminste
op de bus is aangewezen.
En zo kan men doorgaan. Het deelnemen aan verenigingsleven in andere
dorpen behoort eveneens tot het verleden. In Benthuizen b.v. wonen leden van
een muziekvereniging in Zoetermeer. Een afstand van vier kilometer, die bij
goed weer nog met de fiets is te overbruggen. Maar als het regent kan men
de kostbare instrumenten toch niet in zo'n nat avontuur wagen.
Tot zover zakelijke feiten. Maar ook het idee alleen reeds, dat men
's avonds nergens meer heen kan, wordt zwaar geteld. Het deprimeert de
bevolking in deze dorpen.
Onhoudbare toestand
„Er wordt zoveel gesproken over de
culturele verheffing van het „platte
land", zei ons burgemeester Q. Wave
rijn van Koudekerk niet zonder bitter
heid. „Maar nu wordt het mensen zon
der auto toch onmogelijk gemaakt een
bijzondere film. een concert of een to
neelstuk te bezoeken. En als men eens
een keertje uitgaat, dan gaat men toch
niet in werkkleding. Maar met haar
aardige japonnetje gaat de vrouw liever
niet door weer en wind op de fiets".
„En dan de mensen, die avondcursus
sen volgen. Ik heb in het gemeentehuis
twee ambtenaren, die in Den Haag stu
deren. Dat kan nu niet meer. Het is een
onhoudbare toestand. Het college van
burgemeester en wethouders heeft dan
ook besloten een brief naar Den Haag
te sturen om op maatregelen aan te
dringen. En als ik mij niet vergis is dat
in Zoeterwoude ook reeds gebeurd J"
INGRIJPEND
De burgemeester van Benthuizen, de
heer J. J. Steenbakker Morilyon Loijsen
vertelde ons, dat hij eveneens een der
gelijke stap aan het college zal voor
leggen.
„Het is een besluit geweest, dat diep
ingrijpt in onze gemeente. Vooral be
drijven met ploegendienst zijn er door
gedupeerd. Nu is Benthuizen wel een
kerkelijke gemeente, waarvan de helft
van de bevolking afwijzend staat tegen
vermaken, maar talrijke jongelui trek
ken 's avonds, vooral zaterdag, naar de
stad. Wij zullen in ieder geval Den Haag
wijzen op het onhoudbare van de toe
stand".
In Zoetermeer heeft men reeds te
legrammen gestuurd naar de ministers
van Verkeer en Waterstaat en Eco
nomische Zaken, de raad van minis
ters en de staatssecretaris van Sociale
Zaken om aan te dringen maatrege
len te nemen, zodat een einde kan
komen aan deze „noodsituatie". Vroe
ger was er een half uurdienst op Den
Haag en nu in een volslagen isole
ment
Het zijn slechts enkele mensen uit de
grote streek, welke de Citosa bestrijkt,
die wij spraken. Maar men kan rustig
aannemen, dat het besluit in het gehele
gebied tussen Den Haag. Rotterdam.
Gouda. Utrecht en Leiden sterk wordt
betreurd.
Maar zeker niet het minst in Boskoop,
waar het kantoor van deze busonderne
ming is gevestigd.
OUD ZEER
Eigenlijk ls het al oud zeer. De oor
sprong van alle ellende ligt in het ver
ouderde systeem van de gemeenteklassl-
ficatie, zo vertelde ons de directeur van
de Citosa, de heer J Kok
„Om de een .of andere duistere reden
houdt men in Den Haag nog steeds vol,
dat het leven in de kleinere plaatsen
goedkoper is. De praktijk leert in vele
gevallen Juist het tegenovergestelde!
Nu zitten wij hier in de vierde klas ge
meente Boskoop wel heel erg ongunstig.
Slechts enkele tientallen kilometers van
grote steden als Amsterdam. Rotterdam,
Den Haag. Utrecht. Leiden. De stede
Deze foto werd gisteravond tegen
negen uur gemaakt in Boskoop. De
gehele Citosa-bussenvloot lag ge-
teed de grote garages binnen te
zeilen. De dagtaak was gedaan
binnen de huidige tarieven op te vangen,
maar een belofte van nooit ta
riefsverhoging kunnen en willen
wij niet geven".
Vooral rond deze kwestie draaien de
besprekingen, maar de werkgevers wei
gerden toe te geven.
„Want", zo verklaarde de heer Kok
hun standpunt: „Het gaat niet om die
enkele reisjes en retourtjes. Wat dat be
treft zou de regering nog wel toe willen
geven aan onze verlangens.
Maar de zaak hangt op de abonne
menten. Als die omhoog zouden gaan,
zouden de bedrijven dus ook meer voor
hun reizende arbeiders moeten gaan be
talen, hetgeen dus een nadeel voor de
industrie zou betekenen. En dat mag
niet gebeuren".
j „Maar", zo vroeg hij zich af: „Moe
ten wij, die naast een vergunning ook
een vervoersplicht hebben gekregen en
dus onrendabele lijnen in stand moeten
houden - in industrie op een dergelijke
wijze dan subsidiëren?"
TE LAAG
Maar hoe dan ook, voorlopig bleven 1
de lonen te laag om de pogingen mensen
aan te trekken met succes bekroond te j
zien. Zelfs waren er maatschappijen, die
de nood van de Citosa kenden, zo vrien
delijk sollicitanten te wijzen op de mo
gelijkheden daar. Ze kregen tot ant
woord: „Waarom zouden wij in Boskoop
gaan werken, wanneer wij elders in het
westen zoveel meer kunnen verdienen?"
En wie zou deze mensen ongelijk kunnen
geven
In totaal zou de Citosa met 85 chauf
feurs volledig bemand zijn. Men be
schikt thans over 67 geschoolde krach
ten. Op 10 januari moest men de dienst
regeling al wat inkrimpen. Een enkele
late dienst verviel, de frequentie werd
verlaagd. De reizigers merkten er niet
zoveel van.
Toen kwam vorige week de genadeslag.
De overwerkvergunning werd door de
Rijksverkeersinspectie ingetrokken. Met
de bepaling erbij, dat het bedrijfsleven
er geen nadeel van mocht ondervinden.
Dus bleef er voor de Citosa geen an
dere weg open dan de avonddiensten te
laten vervallen. In enkele dagen werd de
nieuwe dienstregeling in elkaar gedraaid.
Voor vele dorpen in het gebied van de
Citosa, vooral de wat verder weg gele
gen dorpen, die niet van een spoorlijn
kunnen profiteren, betekende dit voor de
avonduren een volslagen isolement.
MENSEN LENEN
Wat wordt er - behalve door de acties
van verschillende gemeentebesturen -
gedaan om aan deze schrijnende toe
stand een einde te maken?
In de eerste plaats geduimd. Men
hoopt in Boskoop vurig, dat het loon-
overleg zodanige resultaten zal afwer
pen, dat het ook voor de Citosa moge
lijk zal worden het aantrekken van per
soneel met wat meer succes ter hand te
nemen.
Op korte termijn wordt intussen ijve
rig getracht elders mensen te lenen, die
in de directe nood kunnen voorzien, al
zal het niet gemakkelijk zijn deze men
sen onder te brengen.
Maar in het allergunstigste ge
val, zo schatte de heer Kok voor
zichtig, zal het toch nog wel een
maandje duren eer weer kan wor
den teruggevallen op die laatste
(en dus nog steeds beperkte)
I dienstregeling.
In de „Citosadorpen" van Den
Haag tot Utrecht, van Leiden tot
Rotterdam wacht men vol belang
stelling. Vol ongeduld.
Overal ontmoet men begrip voor
de moeilijkheden. Men gunt ,,de
Als U bij Uw dinertje thuis eens
leuk „officieel" wilt doen, dan
moet U natuurlijk ook weten
bij welk gerecht welke wijn
hoort. En weet U het nog?
Even repeteren. Bij hors
d'oeuvre: moezelwijn,champagne
of madeira. Bij vis: witte
bordeaux. Bij rood vlees: rode
tafelwijn of petit bourgogne.
Bij gevogelte of wild: rode
bourgogne. Bij koude vis
schotels of kreeft: witte
bourgogne of rijnwijn. En n&
het dinertje, welke sigaretten
presenteert U dan?
Natuurlijk Gladstone. Want
Gladstone is - met of zonder
Silk Filter - een milde sigaret
die iedereen voldoening
schenkt.
VOORNAAM EN AANGENAAM
20 STUKS F U
EERSTE KAMER NEEMT
BEGROTING B.Z. AAN
De Eerste Kamer is gistermiddag bij
eengekomen, onder voorzitterschap van
de heer Jonkman.
Aan de orde was de voortzetting van
de behandeling van de begroting van het
Departement van Binnenlandse Zaken
voor 1960.
De minister van Binnenlandse Zaken
de heer Toxopeus, antwoordt.
Over Tuindorp-Oostzaan zegt de mi
nister. dat het nog te vroeg is om te
kunnen zeggen of de schade in haar ge
heel vergoed zal worden. Hij zegt niet
geporteerd te zijn voor vergoeding door
middel van subjectieve uitkeringen.
jongens op de bus" van harte een
hoger loon. Men moppert (nog)
niet. Maar men is unaniem van
mening: het is een wantoestand.
Wie sprak er toch van ,,de moder
ne tijd?"
Over de schuldvraag zegt de minister
dat hij niet weet of er een schuldige aan
te wijzen zal zijn. Mochten er zeer zwa
re lasten komen drukken op 'het polder
bestuur of Amsterdam, dan zullen wij
moeten zien welke maatregelen genomen
moeten worden. De minister wilde nog
geen enkele toezegging doen.
De BVD heeft te maken met staats
gevaarlijke personen, aldus de minister.
Hij zegt niet wie dat zijn. Dat zou, al
dus spreker, met de dag kunnen veran
deren.
De minister zegt verder, dat hij met
grote ernst en nauwgezetheid de aspec
ten van deze kwestie met de leiding van
de BVD en de commissie voor de BVD
uit de Tweede Kamer zal bespreken.
De loonmaatregel in Rotterdam de
gratificatie past niet in de eenheid
van loonmaatregelen in ons land. Het
gaat niet aan als argument te gebruiken,
dat men gebrek aan personeel heeft. De
ze argumentatie is afgewezen in de cen
trale commissie, als in strijd met het al
gemeen belang, met de loonpolitiek, al
dus de minister.
De begroting van Binnenlandse Zaken
voor 1960 werd hierna z.h.st. aanvaard,
met aantekening, dat de heer Seegers
(CPN) en zijn fractieleden geacht wor
den te hebben tegengestemd.
P. v. d. A. tegen nieuw subsidieplan
zeer grote achterstand in het salaris
van de buschauffeurs, dan kan men zich
voorstellen, waarom het voor ons onmo
gelijk wordt mensen aan te trekken."
Volgens de heer Kok komen arbeiders
aan.de lopende band in Den Haag met
zo'n twee tientjes meer in hun loon
zakje thuis dan een buschauffeur met
al zijn verantwoordelijkheid en de onge
makken van een ongeregelde dienst.
Zelfs binnen het concern van dochter
maatschappijen van de Nederlandse
Spoorwegen steken de salarissen van de
Citosa ongunstig af. Alle verzoeken om i
in de eerste gemeenteklasse te mogen
betelen Jaar in jaar uit verzonden
worden hardnekkig afgewezen: „Onno-
dig zelfs om over te praten, het zou tot i
ongewenste repercussies kunnen lei- i
den
ZONDER MIDDELEN
,Dus moeten wij zonder middelen op
roeien tegen de overweldigende concur
rentie op de arbeidsmarkt van de in-
dxistrie. die de arbeiders in de watten
mag leggen met prestatietoeslagen e. d.
Maar zo'n toonstelsel is bij ons uiter
aard niet te realiseren. Hoe zouden wij
zoiets moeten doorvoeren?"
Nu ls dus een jaar geleden het inmid
dels zo vaak genoemde overleg tussen
regering enerzijds en de werkgevers en
werknemers in het vervoersbedrijf an-
derszijds geopend. Beide partijen zijn het
volkomen eens. De achterstand in de
loonzakjes moet ingehaald worden,
„Maar wanneer er meer loon wordt
lijke vervoermaatschappijen daar vallen betaald, mag dat nooit zijn weer-
niet onder de landelijke loonregeling en islag vinden in de tarieven", zegt de re-
mogen meer loon betelen en bovendien gering.
is de zuigkracht van de industrie in deze „Neen", zeggen de werkgevers: „We
plaateen enorm. Voeg daar dan nog de willen wel tréchten deze loonsverhoging
Rustig stonden wij dit plaatje
te maken van het dienstrege
lingenbord van de Citosa in het
hartje van Boskoop. Met dikke
donkere lijnen zijn de laatste
diensten van de lijst geschrapt.
Een autobus kwam aan en
stopte bij de halte, waar wij
stonden te fotograferen. Rei
zigers stapten uit, anderen
stapten in. Op dat moment
kwam er een man langs op de
fiets. Een van die figuren, die
men overal in dit tuindersdorp
kan tegenkomen. Gestoken in
een donker manchester pak,
een alpinopetje diep over de
oren en modderige klompen
aan de voeten.
„Wil je die laatste bus ook
meenemen?", schreeuwde hij
ons gekscherend toe. ,,]a, je
kan hier de gekste dingen be
leven!"
Breed grijnzend fietste hij
door. Zijn opmerking was als
een grapje bedoeld. Maar dan
een grapje met een wrange
achtergrond. Het jongste be
sluit van de Citosadirectie om
de avonddiensten te laten ver
vallen, houdt de gemoederen
daar druk bezig.
'iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiihiiiiiiiiiih
(Van onze parlementaire redacteur)
Het kabinet-De Quay wil trachten particulieren in sterkere mate dan tot-
nutoe tot de bouw van woningen voor de lagere inkomensgroepen te brengen.
Met ingang van 1 april a.s. zal daarom een nieuwe subsidieregeling in wer
king treden. Evenals voor de met overheidssubsidie gebouwde woningwet
woningen zal ook voor particuliere huurwoningen een aflopende jaarlijkse bij
drage in de exploitatielasten worden verleend. Ook zal een afkoopsom direct
worden gegeven, die bedoeld is alle risico's op te vangen, welke niet door een
jaarlijkse bijdrage kunnen worden weggenomen. Een grote meerderheid van
de Tweede Kamer kan zich in beginsel met de plannen van de regering ver
enigen, al zijn de verwachtingen niet groot. De P.v.d.A. is echter tegen dit
nieuwe subsidieplan. Dat bleek gisteren bij de behandeling van de begroting
van Volkshuisvesting en Bouwnijverheid.
grootste woningtekort juist te constate
ren valt in de categorie van de arbei
derswoningen. Daarom vond hij 40.000
woningwetwoningen per jaar al te wei
nig. Overigens maakte hij erop attent.
Meer particuliere
exploitatie
I dat de huur van particuliere arbeiders- 5^,1JIeiae ae heer Van Vliet (K.V.P.).
De K.V.P. wil blijkens de rede van de woningen vele guldens per week hogei 2^,J!S05^,,tó?
heer Andriessen in ieder geval de bouw
van het aantal goedkope arbeiderswo
ningen met 5.000 uitbreiden. Overwogen
wordt een motie in te dienen met die
strekking. De heer Van Vliet (K.VP.)
wil de gemeenten toestaan zich garant
te stellen voor leningen van woning
bouwverenigingen, indien deze willen
bouwen volgens de subsidievoorwaarden
in de particuliere sector voor goedkope
arbeiderswoningen. Ook hij overweegt de
indiening van een motie.
De laatste jaren was het bouwpro
gramma van de regering gericht op
80.000 woningen per jaar, waarvan
40.000 woningwetwoningen (die geheel
voor risico van de overheid worden ge
ëxploiteerd) Dit aantal wil minister
Van Aartsen verlagen tot 37.500, in de
verwachting dat de nieuwe subsidie
regeling voor particuliere exploitatie tot
gevolg zal hebben, dat particulieren
meer arbeiderswoningen zullen bouwen.
trnstige bezwaren
Tegen die beperking tot 37.500 wo
ningwetwoningen had de heer Bommer
(P. v. d. A.) ernstig bezwaar, omdat het
guldens per week hoger
is dan van woningwetwoningen. De jaar
lijkse bijdrage aan particulieren bevor
deren dus hogere huren. Er komt daar
door ook een blijvende subsidieregeling
bij, terwijl het kabinet altijd heeft be
toogd te streven naar afschaffing van
subsidies. De particuliere bouwers voelen
niets voor die nieuwe subsidieregeling
en men moet dus maar afwachten of
particulieren meer arbeiderswoningen
zullen bouwen. Niemand voelt iets voor
het nieuwe subsidieplan. De minister
moet op deze weg niet voortgaan
Ook de heer Andriessen (K.V.P.)
betoogde dat de behoefte aan betaal
bare arbeiderswoningen nog groot is.
Daarom wil hü het contingent wo
ningwetwoningen verhogen van 37.500
tot 42.500, waardoor het woningbouw-
program in totaal 85.000 woningen
zou moeten omvatten.
Niet te somber
Zelfs als het niet mogelijk zou zyn
het totaal aantal nieuwe woningen per
jaar te vergroten tot 85.000, zou de heer
Van Eibergen (A.R.) toch het aantal
woningwetwoningen willen uitbreiden
tot 42.500. Overigens geloofde hij niet,
zoals de heer Bommer, dat de subsidie
regeling voor de goedkope particuliere
arbeiderswoningen dertig jaar zal lopen.
Dat is veel te somber gedacht. De jaar
lijkse bijdragen zullen geleidelijk ver
minderen, maar ook snel naarmate
huurverhogingen tot stand komen,
In beginsel betuigden de heren v. d.
Peijl (C.H.U.), Van Eibergen (AH.) en
Kodde (S.G.P.) hun instemming met
het voornemen van de regering de bouw
van volkswoningen in de particuliere
sector te bevorderen. Zij waren er dank
baar voor dat de regering van de 37.500
woningwetwoningen voor 5.000 wonin
gen een extra bijdrage van twee guiden
per week wil verlenen ten behoeve van
de minst draagkrachtigen.
Twijfel
Of inderdaad door de nieuwe subsi
dieregeling particulieren veel goedkope
arbeiderswoningen zullen bouwen, be
twijfelde de heer Van Vliet (K.VP.i.
de minister zich bereid had verklaard
het aantal woningwetwoningen met
2.500 te vermeerderen, indien zes maan
den na het begin van de nieuwe rege
ling zou blijken dat het aantal van
40.000 arbeiderswoningen per jaar niet
zou worden gehaald.
Mevrouw Kuiper—Struijck (V.VD.)
waarschuwde dat de „volkshuisvesters"
in hun streven naar verbetering van het
woonpeil niet hun doel economisch
voorbij moeten schieten, doordat de
huren niet meer te betalen zijn.
Voor een spreiding van de bevolking
buiten de Randstad Holland pleitte de
heer Westerhout (P. v. d. A.) het uit
blijven van beleidsmaatregelen in dit
opzicht veroorzaakt toenemende moei
lijkheden.
Vandaag wordt het debat voortgezet.
In Durban zijn gisteren veertig In
heemse o.w een vrouw, ln staat van be
schuldiging gesteld wegens deelneming
aan de moordpartij van zondag te Ca to
Manor, waarbij negen politiemannen om
het leven werden gebracht. De politie had
maandag ln totaal 271 mensen ln Cato
Manor, een negervoorstad van Durban, ge
arresteerd.
