Het Westen stelt Parijs voor als
ontmoetingspunt met Kroesjtsjef
In zwart Leopoldville
was liet gisteren kalm
WEERBERICHT
Drie punten op topconferentie
die op 25 april zal beginnen
Nationalisatie der Nederlandse
ondernemingen voor het I.G.?
Dertig procent van cle kiezers
ging naar de stembus - Ook in
Stanleyville bleef het rustig
Opgericht 1 maart 1860
MAANDAG 21 DECEMBER 1959
No. 29930
LEIDSCH
DAGBLAD
Directeur E. A. E. van Dishoeck
HoofdredacteurJ. Brouwer
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
17.50 per kwartaal; f2.55 per maand; f0.59 per week
Witte Singel 1, Leiden - Giro no. 67055
Telefoon Directie en Administratie: 25041; Redactie: 21507
(Van onze Parijse correspondent)
De grote Westelijke mogendheden, Amerika, Frankrijk, Engeland
en West-Duitsland stellen Parijs voor als punt van samenkomst met
de Russische regerings- en partijleider Nikita Kroesjtsjef. Zoals wij
geruime tijd geleden al berichtten, zou het Westen deze topconferentie
gaarne op 25 april a.s. zien beginnen. In de nota's, die gisteren uit
naam der drie grote Westelijke landen al aan het Kremlin zijn afge
geven, wordt de heer Kroesjtsjef echter zowel wat de tijd als de plaats
betreft de eer en de uiteindelijke beslissing gelaten. Het is bekend dat
de Sovjetrussische premier al eerder zijn voorkeur voor Genève had
uitgesproken. Ook is het mogelijk dat de Russen een later tijdstip in
de maand mei zouden prefereren. Onderling zijn de Westelijke
mogendheden zoals eveneens verwacht kon worden, het tamelijk ge
makkelijk over de voor te stellen agenda eens kunnen worden. De
ontwapening zal vermoedelijk de hors d'oeuvre vormen en de Duitse
kwestie met inbegrip van een toekomstig statuut voor Berlijn de
hoofdschotel van het menu. Als dessert zouden de vier grote mogend
heden het dan nog eens kunnen hebben over de hulp aan de onder
ontwikkelde landen, een onderwerp waarvan overigens niemand al
meer wonderen verwacht. Ook de kwestie van de niet-inmenging in
andermans binnenlandse zaken zal vermoedelijk eerder pro forma dan
met een redelijke hoop op wezenlijke resultaten op het programma
van de ontmoeting Oost-West worden geplaatst.
Gaulle en Macmillan volgens de eerste
inlichtingen zijn ingegaan op Ade
nauers voorstellen betreffende het vol
gen van een zogenaamde harde koers
nopens het overleg met de Russen, in
het bijzonder waar het de kwestie-Ber-
lijn aangaat.
Zolang het officiële Parijse commu
niqué nog niet bekend is kan men hier
slechte conclusies trekken naar aanlei
ding van de verklaringen welke gister
avond op de diverse persconferenties in
Parijs zijn afgelegd alsmede op com
mentaar van o.m. de Westduitse pers
chef Von Eckardt tijdens een Duits
televisie-interview. Deze voorlopige West
duitse conclusies komen op het volgende
neer:
Frans-Amerikaanse
spanning onopgelost
Zoals voorzien kon worden, hebben
zich tussen de grote mogendheden in
wijder verband na de driedaagse confe
rentie der vijftien Atlantische landen
dit weekeinde in Parijs geen onverko-
melijke moeilijkheden meer voorgedaan.
In hoeverre binnen het verband dier vier
leidende Westelijke naties ook de kloof
tussen Amerika en Frankrijk is over
brugd, blijft echter een vraag waarover
men het ook onder de ongeveer tachtig
journalisten, die president Eisenhower
op zijn reis door de drie continenten tot
in Parijs begeleidden, minder eens is
kunnen worden. Of beter, de indruk is
eerder dat Eisenhower De Gaulle meer
symbolische dan feitelijke concessies
heeft gedaan. Het voorstel aan Moskou
de topconferentie in Parijs te houden
zou, anders gezegd, als een doekje voor
het bloeden moeten dienen voor de wond
van de waren Frans-Amerikaanse tegen
stellingen, een wond die zeker nog niet
genezen is.
Gisteravond scheen het militair-poli
tieke twistpunt over de integratie van
het Franse leger in de Atlantische ge
meenschap zelfs nog nauwelijks tussen
De Gaulle en Eisenhower ter sprake te
zijn gekomen. Of er vandaag tussen de
Franse en de Amerikaanse presidenten
nog een gesprek onder vier ogen plaats
zou kunnen vinden, was toen nog even
min met zekerheid bekend. Ook het be
zoek van generaal De Gaulle aan Wash
ington, dat al geruime tijd in de pen is,
werd gisteren nog ter sprake gebracht.
De Amerikanen zouden het Franse
staatshoofd bij voorkeur vóór de ont
moeting met Kroesjtsjef in hun land
zien verschijnen, terwijl De Gaulle zelf
liever na de topconferentie komen zou.
Tenslotte schijnen de Britse premie
Macmillan en diens minister van Bui
tenlandse Zaken Selwyn Lloyd ook de
economische kant van de Europese sa
menwerking en speciaal de verhouding
tussen de Zes en de Zeven nog te heb
ben aangeroerd. Ook over de resultaten,
die door deze gedachtenwisselingen
eventueel zouden zijn opgeleverd, heeft
men zich bij de verschillende delegaties
echter bijzonder voorzichtig getoond.
Vanochtend zouden de vier leidende
staatslieden hun tijd vooral wel aan de
redactie van het slotcommuniqué beste
den. Het ziet er dus naar uit, dat de
Westelijke Grote Vier dank zij het rook
gordijn der diplomatieke discretie naar
buiten wel weer een hoge mate van
eensgezindheid zullen manifesteren.
Hoelang die eensgezindheid echter te
gen de werkelijkheid stand zal kunnen
houden, moet de toekomst weer leren
en in dat verband zullen officiële en
officieuze commentaren uit Franse bron
vermoedelijk de komende dagen al wel1
enige nadere aanwijzingen vermogen te
geven.
Bonn zeer tevreden
Onze correspondent in Bonn telefo
neerde ons hedenochtend:
Van Westduitse zijde beoordeelt men
de totdusver bekend geworden resulta
ten van het overleg tussen de Weste
lijke Grote Vier te Parijs als zeer posi
tief. In het bijzonder is men hier tevre
den over het feit dat Eisenhower De
1) de positie van de Bondsrepubliek, zo
heeft dit overleg tussen de Westelijke
Grote Vier duidelijk aangetoond, is
zeer veel sterker geworden. Van ob
ject is Bonn thans geworden tot een
factor in de wereldpolitiek. Dat heeft
Adenauers positie temidden van
Eisenhower, De Gaulle en Macmillan
nog eens onderstreept.
2) Adenauers ideeën betreffende het
volgen van een zogenaamde harde
koers hebben ingang gevonden tijdens
dit Parijse overleg. Voor de Westduitse
Bondskanselier zou het er thans voor
al op aankomen tijd te winnen: een
tijdwinst die hij meent dat het Wes
ten nodig heeft omdat in het najaar
van 1960 in de Verenigde Staten pre
sidentsverkiezingen worden gehouden.
Die verkiezingen staan het Eisenho
wer thans niet toe om openlijk van de
toren een harde koers te blazen, maar
nopen hem integendeel „zachte woor
den" rond te strooien. Pas de opvolger
van Eisenhowgr, aldus zou Adenauers
gedachtengang zijn, zou politiek in
staat zyn de gewenste koers te volgen.
3) het overleg te Parijs zou duidelijk
hebben aangetoond hoe groot de hui
dige Frans-Duitse vriendschap is en
hoezeer zij een zuil vormt van de
Westelijke eenheid. Dat daarbij Ade
nauers opwekking van enige weken
geleden tijdens zijn voorlaatste bezoek
aan Parijs om de Franse hoofdstad
conferentieoord voor het overleg met
Kroesjtsjef te laten worden is aange
nomen, acht men te Bonn verheugend,
ook al zegt men hier dat dit toch wel
in de eerste plaats betekent dat, na
Parijs, Londen, Washington en Mos
kou aan de beurt zullen komen voor
semi-permanent overleg op het hoog
ste niveau via een gehele serie van
topconferenties.
O Slot pag. 2
Nieuwe regeringsnota aan Indonesië
De Nederlandse regering heeft Indonesië voorgesteld de kwestie
van de nationalisatie van Nederlandse ondernemingen in Indonesië te
onderwerpen aan het oordeel van het Internationale Gerechtshof of
een andere onafhankelijke internationale gerechtelijke instantie, indien
de Indonesische regering haar standpunt ten opzichte van het afwij
kende Nederlandse handhaaft.
Dit voorstel is vervat in een nota, die de tijdelijke zaakgelastigde
der Nederlanden op 18 december in Djakarta heeft overhandigd aan
de Indonesische regering.
Hammarskjöld naar Afrika
Secretaris-generaal Hammarskjöld
van de Verenigde Naties begint morgen
aan zijn Afrikaanse oriënteringsreis van
vijf weken waarop hij Senegal, Guinea,
Frans-Kameroen (dat op 1 januari on
afhankelijk wordt), Liberia. Ghana,
Frans-Togoland, Nigeria. Brits-Kame
roen, Frans-Kongo, Belgisch-Kongo,
Roeanda-Oeroendi, Tanganjika, Zanzi
bar, Kenia, Oeganda, Somaliland, Ethi
opië, Soedan, de Verenigde Arabische
Volgens bekendmaking van het minis
terie van Buitenlandse Zaken in Den
Haag, zegt de Nederlandse regering in
de nota onder meer:
„Indien de Indonesische regering ook
na kennismaking van de toelichtingen,
in deze nota vervat, zich niet met het
Nederlandse standpunt in deze mocht
kunnen verenigen en haar opvatting
handhaaft, zoals deze is weergegeven in
haar nota van 8 april j.l., dan moet de
Nederlandse regering tot haar leedwezen
constateren, dat er tussen beide rege
ringen diepgaande verschillen van me
ning bestaan omtrent de met de Indo
nesische maatregelen tegen de Neder
landse eigendommen samenhangende
vragen van volkenrecht.
Aangezien zowel Nederland als Indo
nesië in de te dezer zake gewisselde
nota's zich hebben beroepen op het vol
kenrecht en zij als leden van de Ver
enigde Naties gehouden zijn hun ge
schillen op vredelievende wijze op te
Opklaringen
De Bilt verwacht van heden- tot mor
genavond:
Wisselend bewolkt en enkele verspreid
voorkomende buien. Zwakke tot matige
wind tussen west en zuid. Vannacht
temperatuur om het vriespunt.
Morgen overdag ongeveer dezefde
temperaturen als vandaag.
(Opgemaakt te 11.15 uur)
22 DECEMBER
Zon op: 8.46 uur: onder: 16.30 uur.
Maan op: uur: onder: 12.21 uur.
Hoogwater te Katwijk te 7.43 en 20.07
uur. Laagwater te 3.13 en 15.35 uur.
Dit nummer bestaat alt 20 pagina's
In de legerplaats Oirschot is zater
dag door staatssecretaris luitenant-
generaal b.d. M. R. H. Calmeyer dit
monument van de beeldhouwer P.
Roovers onthuld ter nagedachtenis
van de in Korea gesneuvelde leden
van het voormalig Nederlands De
tachement Verenigde Naties. In het
monument is een urn met aarde van
het ereveld in Poesan ingemetseld.
Na de onthulling legden nabestaan
den bloemen aan de voet van het
monument
lossen, stelt de Nederlandse regering
voor de onderwerpelijke rechtsgeschillen
te onderwerpen aan het oordeel van het
Internationale Gerechtshof of van een
andere onafhankelijke internationale
rechterlijke instantie.
De Nederlandse regering zal gaarne
vernemen of de Indonesische regering
hiertoe zou willen medewerken".
Maatregelen inzake
onwettige
postcensuur
Mr. Van Beek
was de geestelijke vader
(Van onze Haagse redactie)
Het is wel duidelijk dat er ten aan
zien van de voorgevallen onwettige
postcensuur in Nederlands Nieuw-
Guinea enkele maatregelen moeten
worden getroffen. Hierover zullen de
minister van Binnenlandse Zaken, de
staatssecretaris en gouverneur dr.
Platteel zich nog beraden. Ook het
kabinet heeft nog geen beslissingen
genomen ten aanzien van de maat
regelen die de commissie-Witsen Elias
aanbeveelt in verband met de kwestie.
Dinsdag a.s. zal over de kwestie wor
den vergaderd met de vaste commissie
voor Nieuw-Guinea uit de Tweede
Kamer.
Dit deelden minister Toxopeus en
staatssecretaris Both mede in de toe
lichting die zij gaven op het rapport van
de censuurcommissie, dat thans aan de
Tweede Kamer is overgelegd. De toe
lichting werd bijgewoond door de secre
taris-generaal van Binnenlandse Zaken,
Günther.
Wel staat vast .aldus verklaarden de
bewindslieden, dat de regering in
Nieuw-Guinea zeker bijzondere maat
regelen zal treffen om er de orde en
veiligheid te handhaven, met alle haar
ten dienste staande wettelijk geoor
loofde middelen.
De bewindslieden legden er de nadruk
op, dat het thans verschenen rapport
unaniem door de leden van de censuur
commissie is opgesteld: alle leden van
de commissie zijn het volkomen met het
daarin gestelde eens. De bewindslieden
achten dit verheugend. Tevens spraken
zij er hun vreugde over uit, dat de on
wettige censuur reeds geruime tijd uit
zichzelf in Nieuw-Guinea is verdwenen.
Zij betreuren het en zijn zich bewust
van de ernst ervan, dat de geconsta
teerde onwettigheid is voortgevloeid uit
de verkeerde toepassing van de D.T.O.
Het tragisch element in de ontwik
keling is dat de advocaat-generaal bü
het Hof in Hollandia, mr. Van Beek,
die de kwestie aan het rollen heeft
gebracht .thans de geestelijke vader
blijkt te zijn van de onwettige post
censuur. Op dit punt moest de com
missie van onderzoek tot dezlfde con
clusie komen ,als de gouverneur van
Nieuw-Guinea dr. Flatted, die dien
overeenkomstig ook aan de regering
rapporteerde.
Rebellen zouden nog steeds
actief zijn in Paraguay
De opstandelingen in Paraguay heb
ben bekendgemaakt, dat zij in de stad
Puerto Strössner een regering hebben
gevormd. De rebellen noemen de stad
Puerto 14 de Mayo, naar de 14de mei.
Zaterdag werd gemeld, dat groepen
guerrillastrijders van verschillende kan
ten op de stad Encarnacion aantrokken.
Dit is op een na de grootste stad van
het land.
De regering van Paraguay zegt dat zij
de „vestzak-opstand" de kop heeft inge
drukt.
President Eisenhower, president
De Gaulle, bondskanselier Ade
nauer en premier MacMillan aan de
conferentietafel in Parijs bijeen.
Republiek, Tunesië en Marokko zal aan
doen.
In het komende jaar zullen zich vier
nieuwe onafhankelijke Afrikaanse lan
den bij de volkerenorganisatie aanslui
ten en voor 1970 volgen waarschijnlijk
nog vele andere.
(Van onze reisredacteur, W. LBrugsma)
Leopoldville, 20 december De met angst en beven tegemoet ge
ziene gemeenteraadsverkiezingen in de grote steden van de Belgische
Kongo zijn heden verlopen met de dodelijke kalmte van een Britse
zondag. Noch in de sleutelstelling Leopoldville, noch in Loeloeabourg,
waar kortelings Loeloea- en Baloeba-stammen op elkaar inhakten,
noch in Stanleyville waar incidenten Boudewijns aankomst verstoor
den, kwamen Kongo's gecompliceerde politieke spanningen tot een
explosie. In de hoofdstad Leopoldville bleef de rust mede gehandhaafd
door de voorbeeldige discipline van de „extremistische" Abako, die de
verkiezingen boycotte maar de Bakongo-meerderheid opdroeg thuis te
blijven en de Bangala-minderheid niet van stemmen af te houden.
Vijfduizend man zwarte gehelmde troepen, met de hand aan het ge
weer in jeeps door Leo's zwarte wijken patrouillerend, behoefden niet
in te grijpen. Zaterdagavond al was de „cité", reusachtig conglome
raat van tien zwarte districten, als uitgestorven. Achter wat nerveuze
blanke wolkenkrabberswijken hield de zwarte metropool de adem in,
zelfs de bars met de gillende jukeboxes waren bijna leeg.
T7- ll-l stamhlërarchie gebaseerde Afrikaanse
Kasavoeboe bad stad denkwijze.
stevig in de hand
De Abako-wachtwoorden „slaap niet
te diep, wees klaar voor offers, sterf zo
nodig op het altaar van Uw volk, maar
gebruik geen geweld", verloren hun be
klemming in het licht van de zondag
ochtend. De Bakongo bleven rustig thuis,
de Bangala wachtten geduldig in lange
rijen voor de stembureaus. Van circa
tachtigduizend Afrikaanse stemgerech
tigden nam circa dertig procent aan de
verkiezingen deel. Zij stemden voorna
melijk op de lijsten van Assoreco, de
bond van Opperkongolezen, en de in
dividuele lysten en zij trokken zich wei
nig aan van de lege straten, waar zelfs
markten waren uitgestorven en alleen
wat kinderen speelden. De Abakoleider,
„Koning Joseph Kasavoeboe", eenacht
ste Chinees, kon zijn Boeddha-glimlach
handhaven: hij had Leopoldville, dat op
4 januari in opstand explodeerde, en
daarmee het startschot loste voor de
race naar de onafhankelijkheid, vast in
de hand. Maar ook in het veel meer ge
spannen Stannleyville, stad van de Bel
gische ultra's, waar de andere nationa
listische leider Patrice Loemoemba van
de MNC in een gevangeniscel zit, bleef
alles rustig. De boycottende Kasavoeboe
en de gevangen Loemoemba zien hun
dag naderen, zij weten dat het Belgische
beleid wordt overheerst door de gedach
te: geen stryd in Kongo.
Twee redenen
De Belgische ambtenaren, na de be-
nauwe dagen opgelucht ademhalend, ga
ven twee redenen voor het onverwacht
rustig verloop: de komst van de Koning
en de aanvaarding van het beginsel van
algemene verkiezingen voor het Kongo
lese parlement in de nabije toekomst.
Boudewijns bezoek betekent voor de
Kongolezen de komst van de opperste
chef, die na consultering van zijn advi
seurs de knoop zal doorhakken en de
onmiddellijke beslissing tot Kongo's on
afhankelijkheid zal nemen. In Westerse
ogen een ietwat naïeve veronderstelling,
nochtans volkomen logisch ln de op
Even belangrijk voor de kalmering
van de gemoederen was het nu haast al
gemeen aanvaarde principe, dat uit
de huidige gemeenteraadsverkiezingen
straks niet via twee trappen provin
ciale raden en parlement tevoorschijn
zullen komen, maar dat voor deze licha
men binnen enkele maanden nieuwe
verkiezingen onder algemeen kiesrecht
gehouden zullen worden. Door het ver
vallen van het oorspronkelijk Belgisch
plan zijn de huidige verkiezingen geheel
tot een plaatselijk en tijdelijk plan te
ruggebracht. De volledige uitslagen in de
grote steden zijn nog niet bekend en we
gens de hierboven genoemde redenen
eigenlijk onbelangrijk.
Kernprobleem onopgelost
Afgezien van de getoonde kracht van
de Abako vormt de stembusstrijd geen
werkelijke test voor de partijensterkte,
zeker niet voor de stelselmatig door de
administratie in de hoek gedrukte MNC
van Loemoemba. De definitieve kracht
proef tussen de partijen komt pas bij de
komende algemene verkiezingen.
Het Kongolese kernprobleem is In
middels geenszins opgelost. Dat blijft:
het bijhouden van een eenparig ver
snelde Kongolese onafhankelijkheidsbe
weging en de overbrugging van de se-
tische tendenzen in Neder-Kongo
en de mijnprovincie Katanga. Die taak
rust sinds Brussel de geweldige gok van
de koninklijke troefkaart speelde, op de
schouders van Koning Boudewjjn en mi
nister De Schrijver. Zij moeten thans in
het koel afwachtende zwarte Leo dui
delijke taal spreken, want anders slaan
de Bakongo de deur dicht, die de Aba-
koleiding nu nog met moeite voor hen
openhoudt.
Koning Boudewijn heeft gisteren als
onderdeel van zijn studie- en oriënte
ringsreis de Koningin van Oeroendi en
Roeanda in Oesoemboera. de hoofdstad
van Roeanda, ontvangen. Ook voerde hij
onder meer nog besprekingen met leiders
van politieke partijen. De Koning heeft
verder Incognito en zonder geleide een
wandeling door de etad gemaakt.
