Belgisch Kongo lijkt
naar onlusten: zwart
af te drijven
tegen zwart?
„Tandarts" Hammarskjöld wil
wortelbeliandeling" voor LAOS
Ka Vee Wee
2.000.000
Alle Afrikaanse tegenstellingen kwamen boven
bij de voorbereiding van de verkiezingsstrijd
Fins econoom bezig met röntgenbehandeling
ter versterking van de zwakke volkskracht
Geen kroegen voor de Abako
Volk bestaat uit minderheden
Hl-LSFE NYLONS
Opgericht 1 maart 1860
Maandag 21 december 1959
Derde blad no. 29930
(Van onze reisredacteur, W. LBrugsma)
(III)
Leopoldville, december Aan de voet van
Leopoldville's wolkenkrabbers tiert de dorps^
politiek in bars en café's. Moesten de zwarte (en
sommige blanke) politici-achter-een-pils beslissen
over de bouw van een toilet op het marktplein,
men zou er een „Clochemerle" over kunnen schrij
ven. Zij knutselen echter aan de onafhankelijk
heid van een Centraal-Arikaanse kolos: Belgisch
Kongo, dat tachtig maal zo groot is als Neder
land. En wat meer is, zij schijnen daarbij onver
vaard af te stevenen op een burgeroorlog, althans
op bloedige onlusten in de komende maanden, die
van Kongo's onafhankelijkheid wel eens een zware
bevalling zouden kunnen maken. Deert dat hen?
Op het terras van het Regina-hotel, waar Elvis
Presley zich met luider stem via de juke-box open
baart, of in de chique koele bar van het Mem-
ling-hotel, houdt het bestuur van de PNP, de
Nationale Partij der Vooruitgang, dagelijks wel
gemutst krijgsraad bij een whisky-soda met zijn
blanke adviseurs.
Straatnamen in Amsterdam
NAAR JOURNALISTEN EN
KLEINKUNSTENAARS
(Van onze Amsterdamse redacteur)
In de in aanleg zijnde tuinstad-Osdorp
te Amsterdam zal een aantal straten ge
noemd worden naar journalisten, beoe
fenaars der kleinkunst en karikaturisten.
Op deze wijze wil Amsterdam de erken
telijkheid tot uitdrukking brengen voor
het werk van o.a. S. F. van Oss (oprich
ter „Haagse Post"). Louis Schotting, C.
K. Elout, Charles Boissevain, J. C. Schro
der, Louis Raemakers, Dirk Witte, David
Kouwenaar, Fred Thomas, Eduard Ja
cobs, Jean Louis Pisuisse, Johan Buziau,
Louis Davids en Johan Braakensiek.
Kom met Kerstmis
gezellig eten in
Café - Restaurant „ZOMERZORG"
Am de vleugel de entertainer Gerhard Snelleman; zang van Elly bouwers
(vernieuwd interieur bovenzalen)
Stationsweg 35 - Leiden
Tel. K 1710 - 21444
Feestelijke Kerstdiners
f7.50 f 10.- - f 12.50
Speciale Jeugddiners f 5.-.
Deze PNP is tenslotte de „nette partij van de eerlijke gematigden", van de
gevestigde belangen, ook van het binnenland vooral waar de stammen zullen
stemmen, zoals de stamhoofden het zullen gebieden. Te weten op de stamhoof
den, die doorgaans lid zijn van deze „Partij der Vooruitgang". Men ziet deze
partijleiders zelden in de bars van „Leo's" zwarte wijken, waar minder brave
Kongolese politici het verhitte woord voereh tot de verstedelijkste, ontstamde
Afrikanen, die nu al drie van de dertien miljoen Kongolezen uitmaken. Men
ziet ze nog minder in de buurt van hun doodsvijand, de machtige Abako, die
het zonder bierkroegen kan stellen, omdat hij een echt hoofdkwartier heeft. Zijn
goeddeels protestantse leiding heeft het trouwens niet op roken en drinken
voorzien, bestaat uit fanatieke puriteinen, die aan hun detail-principes vast
houden met een ijver, die Urk niet zou misstaan.
men vertegenwordigt? Vice-president
Lopez, een mulat en de enige ver
standige politicus, die ik tot dusver in
Kongo ontmoette, zegt: „Op zo'n vul
kaan zou ik niet graag gaan zitten.
Wij moeten de machtspositie van de
Abako in Neder-Kongo als een feit
aanvaarden. Wij moeten dan in 's he
melsnaam het Belgische tijdschema
voor de onafhankelijkheid maar los
laten en onmiddellijk na de verkiezin
gen mèt de Abako een voorlopige re
gering vormen om van België de on-
middéllijke erkenning van de Verenig
de Staten var* Kongo te e'sen"
Tegenstelling tussen
oud, en nieuw Afrika
Waar ligt de kwade kans, dat deze
of volgende maand in Leopoldville op
nieuw onlusten zullen uitbreken, niet
alleen anti-blanke, maar vooral van
zwart tegen zwart? De voedingsbodem
ligt in het algemeen in de tegenstel
ling tussen het oude en het nieuwe
Afrika, tussen het binnenland en de
steden, tussen de gevestigde belangen
van een zwarte middenstand, die een
geleidelijke onafhankelijkheid wenst
en niet geheel met België wil breken
en de nationalisten die Guinea en
Ghana geboren hebben zien worden.
In de regionale en stamtegenstellingen
tenslotte, die een koloniaal regime in
stand hield om zichzelf gemakkelijker I
te handhaven.
De directe aanleiding tot vrees voor
een conflict ligt in de koppigheid van j
de Abako, de bond van het Bakongo-
volk uit Neder-Kongo, die nu welhaast
zeker de huidige gemeenteraadsverkie
zingen zal boycotten, die in de ver af-
gelegen districten reeds zijn begonnen,
om in de grote steden hun hoogtepunt
te bereiken. Verkiezingen waaruit Bel- j
gië's Kongolese gesprekspartners te-
voorschijn moeten komen. Het ogen- j
schijnlijke compromis tussen minister
De Schrijver en de Abako heeft niets
opgeleverd, is slechts een list gebleken
van de Abako-leiding om nog eenmaal
in Brussel zelf te proberen een voor- l
afgaande ronde-tafelconferentie te
forceren. De Abako in Kongo zelf is
inmiddels teruggevallen tot haar hard
ste standpunt: niet alleen boycot van
de verkiezingen, maar ook onmiddel
lijke onafhankelijkheid voor de pro
vincie Leopoldville in een eigen Ba-
kongo-republiek.
Sterk wantrouwen
Met die eis keert de Abako zich niet
alleen tegen de Belgische regering,
maar ook tegen de minder haastig ge
bakerde Kongolezen uit het achter
land. De Abako zegt tot hen in feite:
„Als jullie geen haast hebben met de
onafhankelijkheid, wij wèl. Als jullie
je niet door onze sterke locomotief
willen laten trekken, dan gooien wij de
koppeling los. Later kunnen jullie dan
nog altijd een federatie met ons aan
gaan". De Abako wantrouwt niet al
leen de oprechtheid van het Belgische
plan voor Kongo's onafhankelijkheid,
maar ziet in de P.N.P. eenvoudig een
instrument van het Belgische kolonia
lisme. En hij denkt en praat thans in
termen van strijd. Strijd tegen de
andere stammen, zoals de Bangala, die
wel aan de verkiezingen deelnemen en
wier vertegenwoordigers straks als
burgemeesters en in gemeenteraden
het bewind zullen voeren over gedeel
telijk door Bakongo bevolkte gemeen
tes, strijd tegen blanken, die misschien
een directe administratie zullen moe
ten instellen in gebieden, waar louter
Bakongo wonen en waar zelfs geen
enkele kandidaat is gesteld.
De Bakongo zijn lafaards
Hoe denkt de P.N.P. daarover, die
voor een groot deel die andere stam-
Leden van de Akabo. de mach
tige partij van de Bakongostam
uit Neder-Kongo, die de ver
kiezingen zal boycotten, tonen
trots hun lidmaatschapskaarten.
Het is de vraag of Lopez' standpunt
door de P.N.P., die zich door haar
zeker schijnende meerderheid sterk
voelt, gedeeld zal worden. Secretaris
Delvaux droeg althans het volgende
tot de ontspanning bij: „De Bakongo
zjjn lafaards. Ik heb in Leo 10.000
Bayaka onder mijn orders, die als ik
één vinger ophef, gehakt van de Ba
kongo maken".
Zal de Abako bij het scheiden van
de markt gedwee worden en door de
deur gaan die gouverneur-generaal
Cornelis bij decreet alsnog voor hem
kan openenverlaten indiening van
kandidatenlijsten en deelneming aan
de verkiezingen? De kans lijkt klein.
Abako-voorzitter Joseph Kasavoeboe
is geen dictator.
Boomklimmers uit binnenland
Ik kreeg dezer dagen bezoek van een
Abako-delegatie, die mij verzekerde
dat wanneer „monsieur Kasa" van zijn
«5sen af zou stappen. De Abako van
(Van onze Amerikaanse correspondent, dr. P. G. J. Korteweg)
De manier waarop eerst de Amerikanen Laos hebben aangepakt en
de wijze waarop thans Hammarskjöld die zieke plek schijnt te willen
genezen, doen enigszins denken aan twee methoden van de tandheel
kunde. Het is Hammarskjöld, die schijnt te voelen voor een tijd-
vergende, subtiele wortelbehandeling in Laos, terwijl de Amerikanen
zich voorstander hebben getoond van een radicaler, simpeler aanpak.
In september van dit jaar werd de tandpijn verontrustend: Laos ver
zocht aan de Verenigde Naties om militaire bijstand teneinde een
communistische invasie te weerstaan. Met pijn en moeite zond de
Veiligheidsraad een subcommissie van vier naar Laos, teneinde een
onderzoek in te stellen. Terstond werden de berichten uit dat kleine
koninkrijk minder verontrustend. De wereld kreeg de indruk, dat
invasie-groepen uit communistisch Noord-Vietnam zich snel uit de
i voeten maakten toen de waarnemers van de Verenigde Naties in aan
tocht waren. De wereld was weer gerustgesteld en gedurende enkele
maanden heeft men vrijwel niets meer over Laos vernomen.
door, dan konden de Westers-gezinden
rekenen op Amerikaanse steun. De roden
wérden aan de kant gezet en de
moeilijkheden bleven niet uit. Wat is de
remedie?
Laos is een heel eigenaardig landje
met nog geen twee miljoen inwoners.
Het is een gebied, dat uitsluitend uit
minderheden bestaat! De groep die thans
aan de regering is, heeft het het verst
gebracht in Laos. Andere stammen zijn
teruggedrongen in de bergen. Maar zelfs
die dominerende groep is kleiner dan de
helft van de bevolking. Die andere stam
men spreken andere talen of althans
sterk afwijkende dialecten.
Sommige groepen hebben niet eens
een geschreven taal!
De tegenstelling tussen de verdrongen,
armere groepen en de regeringsgroep is
al oud. Thans dragen de partijen soms
de etiketten „communistisch" en „Wes
ters", maar de tegenstelling is veeleer
economisch en ethnisch. Hier raakt men
aan de wortel en aan de haard van de
tandpijn.
Militair zwak
Amerika was bezorgd
over onstabiliteit
Maar al leek alles rustig, de genezing
van dat land moet- nog steeds beginnen.
Dokter Hammarskjöld heeft deze maan
den echter niet verloren laten gaan. Dit
was de tijd, waarin deskundigen rönt-
genopnamen moesten maken en Ham
marskjöld zelf heeft eveneens een on
derzoek ter plaatse ingesteld. De tijd
nadert nu, dat men tot een besluit moet
komen over de beste geneeswijze.
Bij het uiteenvallen van Frans Indo-
China is Laos officieel zelfstandig ge
worden, doch een internationale com
missie moest erop toezien, dat er
verkiezingen werden gehouden en dat
het land min of meer een neutrale
positie zou innemen. Die verkiezingen
vonden plaats. Er kwam een precaire
coalitie-regering tot stand van Westers-
en communistisohgezinden en de inter
nationale commissie staakte haar werk
zaamheden.
Die onstabiele regeringsstructuur
maakte de Amerikanen bezorgd. Zij
waren het, die er bij de conservatieve
elementen in de regering op aandrongen
om de links georiënteerden aan de dijk
te zetten. Kwamen daar moeilijkheden
van
.36 ct.
een lichte sigaar voor
VICTORY'
Anti-Franse gevoelens
De Fransen geven nog steeds steun
aan het land: Frans middelbaar onder
wijs, wegenaanleg, bruggenbouw. De
Amerikanen zouden willen, dat de
Fransen meer militaire steun gaven,
maar daar voelen zij weinig voor. Waar
schijnlijk is deze Franse hulp het beste
wat Laos in deze omstandigheden ont
vangt. Maar dat betekent niet, dat de
Fransen er populair zijn. Integendeel!
De bevolking van Laos heeft weinig of
niets gedaan om zich van de Franse
koloniale overheersing te bevrijden en
het daardoor ontstane gevoel van min
derwaardigheid uit zich in een felle
afkeer van alles wat Frans is
Waarlijk, het is geen eenvoudige taak
om van Laos een betere toekomst voor
te bereiden. Toch zijn er lichtzijden: de
bevolking is klein; met betrekkelijk wei
nig hulp kan men veel bereiken. En
verder: sedert kort is hier een nieuwe
Koning aan het bewind gekomen, die
een verstandige kijk op de zaken heeft
en die de tegenstellingen in zijn land
ziet voor wat ze schijnen te zijn: vooral
economisch-volkenkundig en niet zozeer
ideologisch.
Misschien kunnen de Verenigde Naties
erin slagen Laos' zieke wortel voorzichtig
te cureren. De forse maatregelen van de
koude oorlog beloven hier weinig baat.
Zou men echter de vele minderheden
gelijkelijk doen profiteren van een
economische vooruitgang, dan kunnen
daardoor misschien de eenheid en sta
biliteit van het land langzaam maar
zeker bevorderd worden.
„monsieur Kasa" zou afstappen en in
zijn plaats de veel extremere Kanza tot
president zou benoemen. Zij hadden als
protestanten toch al bezwaar tegen
zijn coalitie met de rooms-katholiek
Kalondji, die een vleugel van de Na
tionale Kongolese Beweging leidt. Zij
spraken geringschattend over „de
boomklimmers uit het binnenland",
zeiden vervolgens gebeden voor mijn
zieleheil en gingen plechtig heen in de
rechtschapen rust van heilig overtuig
den.
Is er geen zwarte partij, die de par
tijen kan verzoenen? Theoretisch zou
het M.N.C., de Nationale Kongolese
Beweging, de enige partij waarin men
althans de teneur van een algemene
Afrikaanse onafhankelijkheidsbewe
ging herkent, dat moeten proberen.
Maar het Belgisch gouvernement
heeft zijn president Patrice Loemoem-
ba, een kwade rakker, schielijk in het
gevang gestopt. Vice-president Nen-
daka heeft inderdaad alle partijen uit
genodigd één gesloten front te vor
men, maar hij kan inmiddels niet na
laten uit verkiezingsoverwegingen je
gens die andere partijen de venijnigste
steken onder water uit te delen. Bo
vendien is hij een slecht spreker, die
wanneer hij zijn aanloop neemt voor
een koene sprong naar een oratorische
climax, steeds zijn polsstok vergeet en
dan mompelend aan de grond gekluis
terd blijft.
Welke privéredenen de Abako en de
Belgische socialisten naar een ronde
tafelconferentie met Kongo's huidige
leiders hebben doen verlangen, objec
tief gezien zou die natuurlijk de lo
gische oplossing zijn geweest. België
heeft noch de militaire middelen noch
de lust om zo nodig in Kongo de orde
te herstellen. De komende weken zul
len leren of er nog andere uitwegen
bestaan om het dreigend conflict te
ontgaan.
z,o begon het: Henry Morton
Stanleydie de sluier van Mid-
den-Afrika oplichtte, wenkt Bel-
gië het reusewhtige Kongo binnen, gonnen.
S.S.-arïs gearresteerd
Vorige week is in Bad Kissingen de
53-jarige voormalige SS-arts Otto Adam
gearresteerd op verdenking van een aan
tal moorden op gevangenen in Duitse
concentratiekampen; hii is naar Mini
ster overgebracht en daar in voorarrest
gezet, in afwachting van zijn berechting.
De justitie bewaart het stilzwijgen over
de feiten die Adam ten laste zijn ge
legd, omdat men medeplichtigen van de
SS-arts ook wil vervolgen en hen niet
door middel van publikaties over Adams
werkzaamheden wil laten waarschuwen.
Adam heeft na de tweede wereldoorlog
als arts in enkele ontheemdenkampen
gewerkt. In 1956 is hij in Hammelburg,
dichtbij Bad Kissingen, een praktijk be-
"*w'
nylor
Wat willen de communisten. in Hanoi
(noord-Vietna-m) of Peking bereiken in
Laos? In september hadden de Ameri
kanen de indruk, dat er een invasie
begonnen was en dat het land onder de
voet gelopen zou worden. Intussen is het
echter wel duidelijk geworden, dat dit
niet het oogmerk van de buitenlandse
communisten is geweest. Militair is Laos
ondanks de vele dollars die Amerika
er in gegoten heeft uiterst zwak. In
dien de buitenlandse communisten dit
zouden willen, zouden zij Laos in heel
korte tijd kunnen bezetten. Internatio
naal zou dat een flinke deining veroor
zaken. Formeel zou de onsolide Zuid-
oostaziatische Verdragsorganisatie (ZOA
VO) wellicht in het geweer moeten
komen, maar zelfs al zou er een strijd
op betrekkelijk grote schaal ontstaan,
dian nog zou het voor het Westen moei
lijk zijn om meer te bereiken dan een
nieuw verdeeld land in Azië: Korea in
tweeën, Vietnam in tweeën nu ook het
kleine Laos gehalveerd?
De communistische buren van Laos
zouden trouwens ook ineens op zulk een
deling kunnen aansturen door alleen
het gebied van de oppositiestammen te
„bevrijden". Zulk een operatie zou waar
schijnlijk niet eens leiden tot internatio
naal ingrijpen. Maar ook dat schijnen
de communisten in Peking of Hanoi op
dit moment niet te willen.
Een zorgvuldige studie van de situatie
heeft de indruk gewekt, dat de rebellie
in Laos gesteund werd van buiten af (al
was het niet met formele invasie-troe
pen) en dat het doel was: het terug
brengen van de internationale commis
sie in Laos en daarmee terugkeer tot de
coalitie-regering en tot een strikte
neutraliteit.
Andere mogelijkheden
Dat men in Peking de indruk heeft
gekregen, dat Laos geheel in het Ameri
kaanse kielzog kwam, kan men begrij
pen. Laos was aan het onderhandelen
over diplomatieke betrekkingen met
Peking, doch toen er een eind kwam aan
de coalitie-regering, werden due onder
handelingen afgebroken en knoopte Laos
diplomatielke betrekkingen aan met de
regering van Tsjang Kai-sjek op For
mosa
Van het begin af aan heeft Amerika
gemeend dat militair-financiële steun
aan de heersende groep in Laos de juiste
remedie was tegen het dreigende com
munisme. Op die manier heeft men
nogal wat geld verspild. Corruptie in
Laos is vrij sterk en het militair talent
van dit volk schijnt niet groot. Het lijkt
heel moeilijk om aan Laos een eigen,
solide defensiesysteem te geven.
Hammarskjöld overweegt echter an
dere mogelijkheden. Hij heeft op het
ogenblik een Fins econoom aan het
werk gezet. Wanneer deze met zijn
„röntgen-onderzoek" klaar zal zjjn, kun
nen de Verenigde Naties misschien iets i -T/-,'"," 4""
nuttigs voor het land gaan ondernemen. I hans in Haren (Gr). Zijn verzenbun-
Laos is er economisch en administra- I ^,e Nacht (1920) was het eerste
tief slecht aan toe. Alles moet vrijwel i 111 t^ruK verschenen deel van een in-
worden ingevoerd. Het land heeft bij- middels omvangrijk geworden reeks
Het 2 milloenste paar is verkocht.*
De koopsters van de laatste 12 paar
wachtte een bizonder prettige ver
rassing! De namen van 2 daarvan
zijn ons nog niet bekend, maar hier
zijn de namen van de 10 overige
gelukkigen:
Mej. E. Wünands, Dubbeldam. Gekocht bij
J. F. Busch' Modemagazijnen N.V. - Dor
drecht. Mej. L. Versluys, Gapinge. Gekocht
bij: Magazijn "Form" - Middelburg. Mevr.
II. J.H. L. Strübos, Weert. Gekocht bij: N.V.
Gebr. van Erp - Weert. Mej. Th. v.d. Heuvel,
Nijmegen. Gekocht bij: Kousenhuis "Spe
ciaal" - Nijmegen. Mevr. N. Smits Schous,
Haarlem. Gekocht bij: J. Th. Kort N.V. -
Haarlem. Mej. Jeanne Ketclaers, Venlo. Ge
kocht bij: Fa. Guus Timmermans - Venlo.
Mevr. W. Blom-Ring, Doetinchera. Gekocht
bij: Fa. A. Demminlt - Doetinchem. Mevr.
M. Haalstra, GrUpskerk. Gekocht bij: N.V.
Modemagazijnen Gebr. Zwartsenberg Gro
ningen. Mevr. H. Heineken-de Vries, Am
sterdam. Gekocht bij: Fa. Hirsch Cie. N.V.
Amsterdam. Mevr. E. Stotün, Hilversum.
Gekocht bij: N.V. J. Goemaat - Hilversum.
Inmiddels is dii 2.061.000 paar geworden.
Culturele prijs Groningen
voor Hendrik de Vries
(Speciale beriohtgeving)
Ged. Staten van Groningen hebben
besloten voor het jaar 1959 de cultu
rele prjjs van de provincie Groningen
toe te kennen aan de dichter Hendrik
de Vries. Deze bekroning wordt mede
gedragen door de overweging, dat De
Vries niet alleen door zijn streekge
noten als de onbetwistbaar grootste
vertegenwoordiger in de poëzie wordt
beschouwd, maar ook voor heel Ne
derland als een figuur van bijzondere
betekenis geldt.
Hendrik de Vries werd op 17 augustus
1896 te Groningen geboren en woont
voorbeeld dringend behoefte aan een
eigen papier- en cementfabriek. De
hogere Franse ambtenaren zjjn natuur
lijk weg en de lagere locale ambtenaren
(die vroeger uit de kustgebieden van
Indo-China kwamen) zijn er thans ook
niet meer.
poëtisch werk. Daartoe behoren even
eens vertalingen, in het bijzonder die
van Spaanse volksliederen en copla's.
De prijs zal worden uitgereikt door de
Commissaris der Koningin in de pro
vincie Groningen op 17 februari a.s. in
de Statenzaal van het provinciehuls.
