Ontstellende conclusies censuur-
commissie voor Ned. Nieuw-Guinea
WEERBERICHT
Honderden brieven werden onrechtmatig geopend
Nevelgordijn werd aangetroffen
Héél erö
Betrekkingen China - Indonesië
thans op dieptepunt gekomen
NEDERLANDS PLEIDOOI VOOR
„COMMISSIE VAN CONTACT"
Opgericht 1 maart 1860
WOENSDAG 16 DECEMBER 1959
No. 29926
LEIDSCH
DAGBLAD
DirecteurE. A. E. van Dlshoeck
HoofdredacteurJ. Brouwer
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
17.50 per kwartaal; 12.55 per maand; f 0.59 per week
Witte Singel 1, Lelden - Giro no. 57055
Telefoon Directie en Administratie: 25041; Redactie: 21507
Onwettige gang van zaken
Het rapport over de censuur in Ned. Nieuw-
Guinea is gistermiddag aan de minister en de
staatssecretaris van Binnenlandse Zaken aange
boden door de voorzitter jhr. mr. G. Witsen Elias
in aanwezigheid van de andere leden van de
commissie van onderzoek. Daarin wordt tot ont
steltenis van de commissie geconstateerd, dat
honderden en honderden brieven onrechtmatig
zijn geopend, van en voor onverdachte Euro
peanen, van wie niemand de subversiviteit kon
aannemen. Dit alles geschiedde in hoofdzaak door
en onder leiding van het Openbaar Ministerie.
Ook was hierbij ten nauwste een aantal bestuurs
ambtenaren betrokken.
De commissie constateert echter, dat vast is
komen te staan, dat de huidige gouverneur op
geen enkele wijze bij deze onrechtmatige opening
betrokken was of daar kennis van droeg.
Een misverstand wordt echter recht gezet, na
melijk dat er verontwaardiging bestond, dat er in
Ned. Nieuw-Guinea censuur werd toegepast. Deze
In Ned. Nieuw-Guinea heeft de commissie soms een nevelgordijn aangetroffen.
Het was inderdaad niet altijd makkelijk, om achter de waarheid te komen. Zo
was de commissie gebleken dat in een periode in 1957 onwettige censuur is toe
gepast. De commissie heeft de waarheid alleen kunnen vinden langs de weg van
analyse en deductie. Na haar onderzoek in Ned. Nieuw-Guinea heeft de com
missie in Den Haag haar werkzaamheden voortgezet; toen is haar nog meer
materiaal in handen gekomen. In het juridisch laboratorium van het ministerie
van Justitie is dit materiaal onderzocht en 14 dagen geleden is het laboratorium-
rapport ontvangen. Voor de commissie was het overigens een groter voldoening
dat dit laboratorium-rapport de commissie zekerheid heeft gegeven over punten,
waarvan zij aanvankelijk slechts de waarschünlijkheid aannam.
Publieke zaak?
De commissie is in haar verschillende
conclusies en aanbevelingen steeds una
niem geweest. Een minderheidsnota
wordt in het rapport niet aangetroffen.
Thans is de taak van de commissie ge
ëindigd en begint die van de regering.
Uit het rapport blijkt dat o.m. behan
deld zijn zaken, die 's lands veiligheid
raken. Deze zouden zeker niet publiek
EEN zorgvuldig gehandhaafd en
gewaarborgd briefgeheim is één van
de meest waardevolle wezensken
merken van een democratische samen
leving. In het algemeen zal men censuur
dan ook alleen aantreffen in landen,
waar èf de democratische beginselen
niet in tel zijn óf waar de veiligheid van
de staat controle op de briefwisseling,
in het bijzonder in het internationale
postverkeer, wenselijk of noodzakelijk
maakt. Met name zal dit laatste het
geval zijn in tijden van oorlog of binnen
landse revolutie of bij dreiging daartoe
in de vorm van subversieve acties, welke
dus gericht zijn op verstoring van de
bestaande openbare orde.
Waar de kwestie West-Irian voor de
Indonesische regering sinds jaar en dag
het kernpunt uitmaakt van haar poli
tieke activiteit en propaganda, is het
volkomen begrijpelijk, dat in Nederlands
Nieuw-Guinea postcensuur werd uitge
oefend. Men kan er zich zelfs over ver
wonderen, dat men eerst in 1956 tot deze
maatregel overging.
Is postcensuur opzichzelf dus een
volmaakt legaal verschijnsel, de Grond
wet bepaalt nadrukkelijk, dat brieven
slechts mogen worden geopend met toe
stemming van de onafhankelijke rechter.
De ontstellende conclusie van de
commissie, welke onder voorzitterschap
van jhr. mr. G. Witsen Elias een onder
zoek heeft ingesteld naar de censuur in
Nieuw-Guinea, is evenwel, dat die toe
stemming heeft ontbroken, en dat vele
honderden brieven onrechtmatig zijn
geopend door en onder leiding van het
Openbaar Ministerie met medewerking
van diverse hooggeplaatste bestuurs
ambtenaren. Dat is inderdaad héél erg.
HOEWEL de inhoud van het rapport
nog niet is bekend gemaakt (en
om redenen van staatsveiligheid
misschien ook wel niet bekend gemaakt
zal worden, althans niet in zijn geheel)
en dus nadere bijzonderheden op dit
ogenblik ontbreken, kan uit de toe
spraak, waarmede mi'. Witsen Elias het
lijvige dossier aan de minister van Bin
nenlandse Zaken heeft aangeboden,
voldoende worden afgeleid, dat het hier
een zéér ernstige en omvangrijke schen
ding van het briefgeheim betreft.
Er blijken talloze brieven te zijn
geopend, verzonden door en/of geadres
seerd aan personen en instanties, die
boven elke vorm van verdenking staan
van subversieve actie en die aldus
hebben bloot gestaan aan een onbeschei
den en onrechtmatige controle op hun
zakelijke en persoonlijke correspondentie.
Dit klemt temeer in een kleine Europese
gemeenschap, waar de onderlinge ver
houdingen en verbindingen van nature
toch al veel meer kwetsbaar zijn dan in
een groter verband, waar men minder
op elkaar is aangewezen en minder
van elkaar afhankelijk is. Juist in een
dergelijke samenleving kan de kennis
neming van feiten door personen voor
wie deze mededelingen niet bestemd zijn.
heel gemakkelijk leiden tot verstoring
van de noodzakelijke harmonie en
samenwerking en zelf van het evenwicht
in de dagelijkse omgang. Wa>t hier ge
beurd is, achten wy héél erg.
Zó erg, dat wij ernstig hopen, dat de
onthulling van deze feiten zal leiden tot
zodanige maatregelen, dat dergelijke
excessen voor nu en altijd onmogelijk
worden gemaakt en dat de voornaamste
moeten worden. De vraag of wél publiek
moeten worden gemaakt de namen van
alle personen, die met deze onwettige
censuur direct of indirect te maken heb
ben is moeilijk. Inderdaad worden na
men genoemd van personen die hierbij
slechts in kleine mate betrokken zijn en
op hen zou wellicht later een niet ge
heel verdiende smaad blijven kleven.
Aan de andere kant is de commissie ge
bleken, dat zowel in Ned. Nieuw-Guinea
als in Nederland veel gerucht over deze
zaak is ontstaan en dat de geruchten
vaak in stryd met de waarheid waren.
Zou slechts een zeer summier rapport
gepubliceerd worden dan zou het gerucht
niet uitsterven.
Kleine groep ernstig
schuldig
De voorzitter sprak tenslotte de hoop
uit dat het rapport niet het gevolg zal
hebben dat een blaam wordt geworpen
op het gehele bestuur van Ned. Nieuw-
Guinea. Weliswaar is een kleine groep
van mensen ernstig schuldig gebleken,
onder wie personen met grote verant
woordelijkheid, maar hiertegenover staat
dat deze blaam zeker niet het gehele
ambtenarenkorps treft, dat, zoals de
commissie is gebleken, onder vaak moei
lijke omstandigheden, hard werkt voor
het welzyn van land en volk.
Ministeriële waardering
De minister van Binnenlandse Zaken
mr. E. H. Toxopeus herinnerde na de
aanbieding van het rapport aan de aan
leiding die de regering heeft doen be
sluiten deze commissie van onderzoek in
te stellen. De regering had geen behoef
te aan een commissie die recherchewerk
ging doen, maar aan iets geheel anders,
zei hij.
Wij kregen hier te maken met kwes
ties van strafrecht, staatsrecht, be
stuursbeleid en wij hadden nodig man-
censuur is geheel legaal: immers, er zijn verschil
lende ordonnanties, krachtens welke censuur mo
gelijk is.
De voornaamste daarvan is de Diensten Toe-
zichten Ordonnantie (DTO). Deze stamt uit Ned.
Indië en regelde het toezicht op het postaal ver
keer middels censuur, maar bepaalde tevens dat
geen brieven geopend mochten worden zonder
toestemming van de Landrechter. Zulks in over
eenstemming met de Grondwet, die de aantasting
van het grondrecht van het briefgeheim slechts
toestaat na toestemming van de onafhankelijke
rechter. Deze ordonnantie is in Ned. Nieuw-
Guinea toegepast in 1956. Aanvankelijk waren de
overtredingen van deze voorschriften niet groot,
doch de commissie heeft, gelijk hierboven reeds
vermeld, tot haar ontsteltenis geconstateerd, dat
na de invoering van de DTO honderden en hon
derden brieven onrechtmatig zijn geopend, n.l.
zonder dat die toestemming was gevraagd.
nen die op deze terreinen thuis zyn. De
minister sprak er zijn waardering over
uit dat alle aangezochte commissieleden
bereid waren de taak te aanvaarden, een
taak met bepaald minder aangename as
pecten op verschillend gebied.
De minister sprak er voorts zijn vol
doening over uit dat de commissie er in
geslaagd is haar omvangrijke arbeid in
zo korte tijd en zo grondig te verrichten.
De regering zal nu het rapport in be
raad nemen. Mochten zich daarbij nog
vragen voordoen dan zal zij het op gro
te prijs stellen wanneer de commissie
leden zich beschikbaar stellen hierover
nog met haar van gedachten to wisse
len, aldus minister Toxopeus. De voor
zitter van de commissie antwoordde dat
de commissie daartoe gaarne bereid is.
Kamer wordt ingelicht
Nader wordt ons medegedeeld dat de
regering voornemens is zodra zij van
De commissie van onderzoek
naar de postcensuur op Nieuw-
Guinea heeft gisteren het rapport
de inhoud van het rapport kennis heeft
genomen onverwijld, overeenkomstig
haar toezegging by monde van minister
Korthals in antwoord op een desbetref
fende vraag van het Tweede Kamerlid,
de heer De Graaf, de Kamer omtrent de
resultaten van het onderzoek in te lich
ten. Tevens zal zij zich, indien de inhoud
van het rapport daartoe aanleiding
mocht geven, tezamen met de gouver
neur van Ned. Nieuw-Guinea, die zich
voor besprekingen in Nederland bevindt,
bezinnen over eventuele executieve
maatregelen alsmede over de wijze om
de mogelijkheid van herhaling in de toe
komst van onwettige postcensuur in
Nieuw-Guinea doeltreffend te voorko
men.
Het rapport is niet minder omvangrijk
dan een telefoonboek van een grote ge
meente. Met de bijlagen telt het circa
800 pagina's, het rapport zelf beslaat
ruim 100 bladzijden. 76 personen werden
gehoord. Er is geen bewering gedaan,
noch enige stelling ingenomen, zonder
de motieven op te geven met verwijzing
naar de processen-verbaal.
Eerst de Nederlanders, nu de Chinezen
Het Indonesische leger heeft thans bij decreet bepaald dat het verboden is
„vreemdelingen die illegaal Djakarta zijn binnengekomen.verborgen te houden
of te beschermen". Overtredingen kunnen met drie jaar gevangenis worden
bestraft.
Het leger vreest dat de Chinese kleinhandelaren die uit de provincie worden
verdreven zullen trachten zich illegaal in Djakarta te vestigen, Formeel is het
slechts „vreemdelingen" verboden in de provincie kleinhandel te drijven. Maar in
de praktijk treft het verbod honderdduizenden Chinezen.
De betrekkingen tussen China en Indonesië hebben door het optreden van
Djakarta een dieptepunt bereikt. China is thans de „expansionistische" en
„imperialistische mogendheid". Overigens hebben de felle nota's van China aan
Indonesië zeker drie jaar communistische propaganda te niet gedaan.
Waarnemers in Djakarta geloven dat
de maatregelen van de Indonesische re
gering tegen de nationalistische Chine
zen, vorig jaar, een gevolg waren van
communistische propaganda.
De „Times of Indonesia" schreef dat
de Chinese nota „een aanmatigend en
arrogant leugenstuk" is. De regeringsge
zinde „Berita Indonesia" betoogt dat
Ch\na thans haar ware gelaat toont.
Volgens „Merdeka" heeft president
Soekarno zich vergist toen hij dacht dat
„communistisch Chinees kapitaal nuttig
kon zijn bij de wederopbouw van Indo
nesië".
De toneelspeler Jan Musch, die
begin november na een hartaanval
in het St. Jansziekenhuis te Laren
vorden gemaakt en dat de voornaamste nnnu>„ ht>e>h de?e in-
♦chuldigen streng zullen worden gestraft, werd opgenomen, hee[t ae±e
richting gisteren verlaten. De 83-
jarige toneelspeler wordt door zijn
verpleegsters uitgeleide gedaan
Bezoek Tsjen Ji afgelast
In kringen van het ministerie van
Buitenlandse Zaken liet men doorsche
meren dat het bezoek van minister van
Buitenlandse Zaken Tsjen Ji van com
munistisch China aan Indonesië, blijk
baar is afgelast. Dit bezoek stond voor
het eind van dit jaar op het program.
Men verklaarde dat Tsjen er vermoe
delijk niets voor voelt deze problemen
onder ogen te zien:
1. Hij is bang de Chinezen in Indone
sië onder ogen te komen, speciaal wan
neer hij een toegeeflijke houding aan
neemt jegens Indonesië, wat betreft het
bevel dat de buitenlandse winkeliers
daar van het platteland moeten ver
dwijnen.
2. Hij is bang voor Indonesische de
monstraties.
Imperialisme
In officiële kringen heerst grote onte
vredenheid over de Chinese communis
ten, na de recente uitwisseling van
scherpe protestnota's inzake de status
van buitenlandse handelaars.
Een zegsman merkte op: „We bekij
ken communistisch China thans precies
zoals we dat iedere andere imperialisti
sche mogendheid doen. Van nu af aan
zullen onze betrekkingen met Peking
zeer voorzichtig en zorgvuldig zijn. Wij
weten dat de expansionistische wensen
van communistisch China niet alleen
hier, maar ook in de gehele wereld wor
den gevoeld".
Toen gevraagd werd waarom Indone
sië zich dit gevaar niet eerder bewust
was geweest, antwoordde de zegsman:
„Tot dusverre hebben we onze handen
vol gehad met de Nederlanders, maar nu
beginnen we met de Chinezen".
Anti-Indonesische
demonstraties
Volgens de mededeling van radio-
Peking zijn in de grote Chinese ste
den protestvergaderingen gehouden
tegen de door de autoriteiten in In
donesië jegens de Chinrvcn aldaar
genomen maatregelen. Er werden
daarbij resoluties aangenomen waar
in van de Indonesische regering wordt
geëist, dat zy de rechten en belangen
van deze Chinezen zal ontzien.
Volgens de Chinese radio publiceerden
de kranten te Peking van deze demon
straties lange verslagen. Het „Volks
dagblad" bevatte een artikel van de on
dervoorzitter van de Vereniging voor
Chinees-Indonesische vriendschap. Hu
over deze zaak aangeboden aan de
regering. Jhr. mr. G. Witsen Elias
(rechts), de voorzitter van de com
missie, biedt het rapport aan mi*
nister mr. E. H. Toxopeus van Bin
nenlandse Zaken aan.
NAVO-OVERLEG IN PARIJS
Atlantische ministers wierpen gisteren
in hun redevoeringen olie op de golven
(Van onze Parijse correspondent)
De eerste dag van de jaarlijkse ministersconferentie der vijftien
Atlantische landen heeft gisteren in Parijs een rustig verloop gehad.
Na de rel met de Fransen die de Amerikaanse generaal Nathan
Twining vrijdag j.l. ontketende schenen alle ministers die gisteren, met
uitzondering van de IJslandse delegatieleider, aan het woord zijn
geweest het er vooral wel op gezet te hebben hun eensgezindheid zo
nadrukkelijk mogelijk te onderstrepen. Afgezien van enkele onbelang
rijke nuances werd dus door iedereen de ontspanning met vreugde
begroet om die vreugde vervolgens onmiddellijk weer af te dempen
met de waarschuwing de plichten en lasten der verdediging van de
Westelijke veiligheid en vrijheid vooral toch niet te verwaarlozen!
geweldig dat alle landen, groot en
klein, er in zouden moeten delen.
In aansluiting op deze gedachten-
gang formuleerde de Nederlandse
staatssecretaris de wenselijkheid
van een speciale commissie uit de
permanente NAVO-raad die het
blijvende contact over de voorbe
sprekingen en het verloop van de
aanstaande topconferentie met de
overige Atlantische landen zou
moeten onderhouden.
Dr. Van Houten onthulde in een on
derhoud, dat hij na de zitting met Ne
derlandse journalisten had, dat vóór het
topberaad een NAVO-conferentie, ver
moedelijk eveneens op ministerieel
niveau zou worden belegd.
Geen Russische concessies
De Nederlandse delegatieleider toonde
zich intussen maar tamelijk sceptisch
over de oprechtheid van de Russische
vredesverlangens, die hij in elk geval
aan een ernstige proef op de som zou
willen onderwerpen. De Russen hebben
zelfs nog geen begin van een werkelijke
concessie gedaan, zo meende hy vast te
kunnen stellen. Niettemin achtte dr.
Van Houten, zoals alle andere woord
voerders de ontspanning in de interna
tionale verhouding toch een ontegen
zeglijk feit.
Vandaag hebben ook de ministers
van Defensie hun militaire duit in het
Atlantische zakje mogen werpen en
morgen zullen de voorlopige conclusies
uit deze eerste fase van het Westelyke
overleg getrokken kunnen worden. Na
de besprekingen van zaterdag tot en
met maandag tussen de grote Westelijke
Vier Amerika, Engeland. Frankrijk
en West-Duitsland waarbij het hoofd
accent op het duet Eisenhower-De
Gaulle zal vallen, zullen de vijftien
ministers volgende week dinsdag de ba
lans van de Atlantische of Westerse
bedoelingen, verlangens en vooral onge
rustheden voor dit moment met het oog
op de ontmoeting met premier Kroesj-
tsjef op mogen maken.
Tieii-jarenplaii van
minister Herter
Nadat Frankrijks premier, Michel
Debré, in zyn inleidende toespraak des
morgens had opgemerkt dat de Atlan
tische alliantie zich ontwikkelen en ver
jongen moet, hoorde men de minister
van Buitenlandse Zaken der Verenigde
Staten, Herter, de verzekering geven, dat
zijn regering in geen enkel opzicht over
woog de Amerikaanse troepen uit Europa
terug te trekken. Herter maakte zelfs
een toespeling op een tienjarenplan, dat
overigens nog niet heel duidelijk uit de
grondverf is gekomen. Hij durfde zich
slechts iets dichter bij het brandende
knelpunt in de discussie met Frankrijk
te begeven toen hy opmerkte dat Ame
rika naast zijn plichten jegens Europa
toch ook de Atlantische beginselen van
militaire integratie trouw wenste te
blyven.
Het antwoord op deze opmerking viel
niet in het nieuwe NAVO-paleis, maar
in het Elysée. Bij een ontvangst van
Franse partijleiders herhaalde generaal
De Gaulle namelijk, dat hij van over
tuiging bleef, dat een land alleen als
een nationale eenheid doelmatig kan
worden verdedigd. De twee grote we
reldoorlogen van deze eeuw, zo luidde de
presidentiële illustratie van dit beginsel,
zijn beide op deze grondslag door de
geallieerden gewonnen. Een constatering
waarby men misschien alleen de vraag
zou willen stellen of die oorlogen niet
veel eerder gewonnen zouden zijn zo niet
vermeden hadden kunnen worden, in
dien een geallieerd en geïntegreerd leger
al veel eerder zou zyn opgericht!
Scherpzinnig pleidooi van
staatssecretaris v. Houten
Het essentiële strijdpunt is dus zeker
niet beslist. Met vereende krachten werd
gisteren alleen gepoogd de aandacht te
richten op positieve aspecten van de
Atlantische samenwerking. In dat ver
band heeft de Nederlandse staatssecre
taris van Buitenlandse Zaken, dr. H. R.
van Houten, die de ziek geworden mi
nister Luns verving, een rustig en
scherpzinnig pleidooi gegeven voor een
effectieve solidariteit, die zich nu vooral
ook bij de voorbereiding van en tijdens
de aanstaande topconferentie Oost-
West zou moeten openbaren.
De verantwoordelijkheid en de
draagwijdte van de stap, die de
grote Westelijke mogendheden
misschien zullen moeten nemen is.
zo betoogde dr. Van Houten, zo
Yu Tsjin, waarin deze zegt dat het de
„reactionairen" in Indonesië zijn, die
de vriendschap tussen beide landen te
genwerken.
Hy zegt: „Deze kwestie reikt ver
der dan de belangen van de honderd
duizenden Chinese handelaren in den
vreemde, zy raakt de volken van de
twee landen, de vrede in Azië en in
de wereld".
Nevelig
De Bilt verwacht van heden- tot mor
genavond:
Zwaar bewolkt met plaatselijk mist
of motregen, later ook enkele opkla
ringen. overwegend matige zuldelyice
wind. Vannacht temperaturen om het
vriespunt. Morgen overdag ongeveer
dezelfde temperaturen als vandaag.
(Opgemaakt te 11.15 uur).
17 DECEMBER
Zon op: 8.43 uur; onder: 16.29 uur:
Maan op: 19.03 uur; onder: 9.51 uur
Hoogwater te Katwyk te 4.35 en 16 44
uur.
Laagwater te 020 en 12.39 uur.
Dit Blad bestaat uit oagina's