Amerika verwacht groter militaire
inspanning van de NAVO-landen
Prins Bernliard over de
geboorte van Europa
Nederland brengt „Zes"
Zeven" tot elkaar
en
WEERBERICHT
Nog geen beslissing gevallen
over aankoop van vliegtuigen
LEIDSE
WINKELIERSACTIE
Uitreiking van de Erasmusprijs
Minister Luns noemt reactie
der Britten zeer interessant
Opgericht 1 maart 1860
MAANDAG 23 NOVEMBER 1959
No. 29906
LEIDSCH
DAGBLAD
Directeur E. A. E. van Dishoeck
HoofdredacteurJ. Brouwer
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
17.50
lD VOOR LEIDEN EN UMMKE1
per kwartaal; f2.55 per maand; f 0.59 per week
Witte Singel 1, Leiden - Giro no. 57055
Telefoon Directie en Administratie: 25041; Redactie: 21507
Minister Visser terug uit Amerika
Wens der VS naar tweede „Karei Doorman"
(Van onze Amsterdamse correspondent)
„De geruchten, als zou Amerika minder interesse tonen voor het
Europese verdedigingsapparaat, kan ik met kracht tegenspreken.
Amerika zal de overeenkomsten met de NAVO getrouwelijk naleven.
Wat de toekomst betreft, zullen wij moeten beseffen dat het niet van
zelfsprekend is, dat de Amerikaanse steun in de huidige vorm zal
blijven. Het zwaartepunt zal meer naar Europa worden gelegd. Men
kan de Amerikaanse steun aan de NAVO zien als een soort Marshall
hulp, Europa moet trachten zoveel mogelijk op eigen benen te staan".
Deze woorden sprak de minister van Defensie, ir. S. H. Visser, die
gistermorgen vroeg met het iijntoestel uit Canada op Schiphol aan
kwam. Hij bezocht Amerika en Canada „om kennis te maken met de
collega's aan de andere kant, omdat de taak van een minister van
Defensie geen nationale maar een internationale taak is".
Een struikelblok
Bü deze contacten is ook de vervan
ging van de Nederlandse luchtvloot ter
sprake gekomen. In Canada wordt thans
de Starfighter „de F104 G" in licentie
gebouwd. Het toestel, dat alle eigen
schappen in zich verenigt om de huidi
ge verouderde Hunters en Thunder-
streaks te vervangen. „Het is uitgesloten
dat Nederland de aankoop van de toe
stellen alleen financiert. Bij de bespre
kingen hierover is het feit dat wü in
Europa met meerjarige plannen werken
en Amerika daarentegen zijn programma
van jaar tot jaar opstelt, een struikel
blok. Bovendien moeten hierin onze ei
gen industriële mogelijkheden worden
betrokken".
Wanneer een beslissing over de vlieg
tuigaankopen te verwachten is, valt
moeilijk te zeggen, aldus de minister,
die echter duidelijk maakte dat Neder
land en Belgie dezelfde beslissing zullen
nemen.
„Deze zaak is te belangrijk om een
termijn te noemen", zo zei hij. Daarmee
heeft dus de eerder in de Kamer gedane
belofte dat voor het einde van het jaar
een besluit kan worden verwacht, zijn
kracht verloren.
Niet verslappen
deel is waar. De V.S. zijn vastbesloten
aan de eigen inspanning plus die van de
NAVO vast te houden".
Eenzelfde geluid vernamen wij even
later van het Tweede Kamerlid J. J.
Fens, die met de heer Evert Vermeer
met een KLM-toestel uit New York ar
riveerde, als eersten van de groep Ne
derlanders die in Amerika de conferen
tie van de NAVO-parlementariers heeft
bijgewoond. De heer Fens herinnerde
aan de rede, die de Amerikaanse minis
ter van Buitenlandse Zaken, Herter, op
deze conferentie heeft gehouden. Ame
rika verwacht van zijn bondgenoten een
grotere militaire inspanning. „De reizen
In Amerika bracht minister Visser
o.m. een bezoek aan Norfolk. Terwijl in
Nederland stemmen zijn opgegaan om
de Karei Doorman af te schaffen, heeft
de minister van de Supreme Allied Com
mander Atlantic vernomen, dat Amerika
het zeer op prijs zou stellen dat Neder
land een tweede vliegkampschip aan zijn
vloot toevoegde. De minister zei nog:
„Het is thans niet de tijd om de militai
re inspanning te verslappen. Het tegen-
Ruimtecapsule
niet gevonden
De Amerikaanse luchtmacht heeft
meegedeeld dat een poging om de
houder, die de vrijdag j.l. vanaf de
luchtmachtbasis Vandenberg in Cali-
fornië gelanceerde kunstmatige aard-
satelliet „Discoverer VIII" zaterdag te
ongeveer 22.20 uur heeft afgeworpen,
in de lucht te onderscheppen, mislukt is.
Er wordt nu in een uitgestrekt zeege
bied ten zuid-oosten van Hawaii naar de
houder gezocht.
Het is nog niet bekend of de houder
in gave staat in zee is gevallen. Indien
hij namelijk in de dampkring terecht is
gekomen en de afremmingsinstallatie
zijn snelheid niet voldoende heeft ver
traagd is de houder door wrijving der
luchtlagen verbrand.
Afghaans vliegtuig
verongelukt24 doden
Een Afghaans lijnvliegtuig is zater
dagavond bij de luchthaven van Beiroet
in de Libanon kort na het opstijgen ver
ongelukt: vierëntwintig van de zeven
en twintig inzittenden werden gedood.
De drie overlevenden zijn zwaar ge
wond. Het toestel, dat op weg was naar
Afghanistan, kwam neer op een heuvel
op tien km. afstand van het vliegveld
van Beiroet, nadat het enkele minuten
na de start in brand was gevlogen. Het
merendeel van de passagiers bestond uit
Turken, Afghanen en Tsjechen. Er was
één Amerikaan aan boord. Van de in
zittenden waren 22 passagiers en vijf
leden van de bemanning.
Advertentie
RECTIFICATIE op deelnemerslijst
d.d. 19 november 1959
Hogewoerd 163
GEBR. HARTWIJK
moet zijn:
UITSLUITEND NIEUWE
le-KLAS MEUBELEN.
van Europese vertegenwoordigers naar
Amerika voor het vragen van hulp voor
allerlei zaken zullen wel tot het verleden
gaan behoren", verwachtte de heer Fens.
Als parlementariërs van 13 landen heb
ben wij duidelijk gemaakt dat wij de
hulp van de V.S. op prijs stellen maar
dat wij, als het nodig is, onze regerin
gen zullen aansporen de eigen militaire
inspanningen op te voeren".
Naar economische oorlog?
Als een van de belangrijkste resultaten
van de conferentie zag de heer Fens de
uitspraak van de economische en poli- I
tieke commissie over het feit dat hetj
zwaartepunt steeds meer overhelt naar
de „economische oorlog". Besloten is
thans een studie te maken van de eco- j
nomische defensie welke in NAVO-ver- i
band tot dusverre vrjjwel geheel is ver
waarloosd.
De conferentie van NAVO-parlemen
tariers wordt gewoonlijk in Parijs ge
houden. In verband met het 10-jarig be
staan van de NAVO werd besloten dit I
jaar samen te komen in Washington,
waar destijds de NATO is geboren. 1
(Van onze Weense correspondent)
Voor de meer dan duizend aanwezigen in de Hofburg te Wenen
was het een kleine teleurstelling dat de twee winnaars van de Erasmus
prijs persoonlijk niet aanwezig konden zijn. Prof. Karl Jaspers was
door ziekte verhinderd en Robert Schuman kon zaterdag onmogelijk
in Straatsburg worden gemist. Zodoende reikte Prins Bernhard de
diploma's uit aan de ambassadeurs van West-Duitsland en Frankrijk,
waarop de twee diplomaten in naam van hun landgenoten niet alleen
woorden van dank uitspraken, maar tevens opnieuw getuigenis afleg
den van hun vertrouwen in de culturele kracht en zending van ons
continent. Ook bij deze plechtigheid, die eveneens door Prinses Irene
werd bijgewoond, trad Prins Bernhard op als de centrale persoonlijk
heid, die het gehele verloop van het congres van de Europese stichting
voor Cultuur met de vele discussies, afwisselend in het Frans, Duits
en Engels leidde.
Een Europese universiteit?
V S-niaan sat el 1 iet
a.s. donderdag
De Amerikanen zullen donderdag
„Thanksgivingday" proberen een
wetenschappelijke satelliet in een baan
rond de maan te krijgen, zo is giste
ren in doorgaans welingelichte krin
gen in Washington vernomen.
Het Amerikaanse bureau voor lucht
en ruimtevaart weigerde echter te
verklaren of de poging al dan niet op
donderdag gedaan zal worden.
Ruimtevaartdeskundigen zeiden dat
het Amerikaanse prestige in de strijd
met de Russen om de verovering van de
ruimte een flink eind hersteld zal zijn
als de poging succes mocht hebben.
De Russen hebben zoals bekend een
raket op de maan laten landen en een
raket in een baan om de maan gebracht.
Deze raket heeft de eerste foto's van de
achterkant van de maan naar de aarde
gezonden.
Vooral in een korte, maar diepgaande
toespraak, ontvouwde hij zijn inzicht
over de geboorte van Europa en de Eu
ropese Cultuur. Met grote instemming
nam het internationale auditorium ken
nis van de stelling, dat Europa begon te
ontstaan toen op de achtergrond van de
Grieksromeinse beschaving de eerste
Christenen voor hun overtuiging stier
ven, een overtuiging die volgens Prins
Bernhard in het werk en in de persoon
van Augustinus en Benedictus van Nur-
sia vaste vormen aannam.
De Oostenrijkse kanselier Raab schet-
se de rol die Oostenrijk in het verleden
maar ook in de huidige tijd in dienst
van Europa heeft gespeeld, welk thema
door president Scharf nader werd uitge
werkt. Tevens deelde het Oostenrijkse
staatshoofd mede dat de Erasmusprijs,
die vorig jaar aan Oostenrijk was toe
gekend, geheel in dienst van de Euro
pese gedachte wordt besteed, voorname
lijk tot steun van studenten en weten
schappelijk onderzoek.
De bekende Engelse historicus Sir
Isaiah Berlin sprak over de morele een
heid in Europa en haar vijanden. Er
volgde een geanimeerde receptie in de
Nederlandse ambassade, die ook weer
door Prinses Irene werd bezocht.
Daar sprak Prins Bernhard in intieme
kring over zjjn lievelingsidee, namelijk
de oprichting van een afzonderlijke Eu
ropese Universiteit, waarvoor de nodige
financiële middelen opgebracht kunnen
worden, doch waarvan de realisering
moeilijk is, op grond van de nog be
staande nationale eenzijdigheid in ver
schillende landen. Men zou een plaats of
misschien een eiland moeten vinden, die
onttrokken zijn aan de nationale jaloe
zie. Tot deze conclusie kwamen ook en
kele deelnemers bij een koel glas wijn in
Grinzing waar de congressisten uit zo
veel verschillende landen bewezen, dat
het geestelijke Europa slechts kan groei
en op grond van de „eenheid in ver
scheidenheid". Met deze gedachte werd
gistermiddag ook het congres door Prins
Bernhard besloten.
Plaatselijk mist
De Bilt verwacht van heden- tot
morgenavond
Zwakke tot matige wind uit zuidelijke
richtingen met op vele plaatsen mist of
laaghangende bewolking.
Dezelfde of iets lagere temperaturen.
(Opgemaakt te 11.15 uur).
24 NOVEMBER
Zon op: 8.13 uur; onder: 16.39 uur.
Maan op: 0.24 uur; onder: 13.50 uur.
Hoogwater te Katwijk te 9.05 uur en
21.41 uur.
Laagwater te 4.23 uur en 16.56 uur.
Dit blad bestaat uit 16 pagina's
Vandaag: verloving
van Sjah van Perzië
Reza Pavlevi, Sjah van Perzië,
en de 21-jarige voormalige stu
dente in de architectuur Farah
Diba zouden zich, volgens een
mededeling van een woordvoerder
van het hof te Teheran, heden
ochtend officieel verloven. Heden
avond wordt in het marmeren
paleis van de Sjah een eenvoudige
plechtigheid gehouden, waarbij de
verloofden ringen zullen wisselen.
Hierbij zullen slechts de keizerlijke
familie, familieleden van mej. Diba,
premier dr. Manoesjar Egbal en
de minister voor Hofzaken Hoes
sein Ala aanwezig zijn. Het huwe
lijk zal 21 december a.s. worden
gesloten.
Na de plechtigheid van maandag
avond zullen de Sjah en mej. Diba de
huwelijksreceptie bijwonen van de jong
ste zuster van de Sjah, Prinses Fatima,
die zondagavond j.l. in het huwelijk is
getreden met generaal-majoor Moham
med Katmi, de veertigjarige particuliere
vlieger van de Perzische vorst.
Het huwelijk, dat de Sjah met mej.
Farah Diba wil sluiten, zal zijn derde
echtverbintenis zijn. Zijn tweede huwe
lijk, met Soraja, de dochter van de Per-
sische ambassadeur in Bonn, werd ont
bonden, omdat er geen kinderen waren.
Ook het eerste huwelijk van de Sjah,
met een zuster van ex-Koning Faroek
van Egypte, is ontbonden. Uit dit huwe
lijk is een dochter geboren, die in het
huwelijk trad met een zoon van gene
raal Zahedi, de man, die gewapender
hand een einde maakte aan het bewind
van Mossadek, de „huilende premier".
De kennismaking van Farah Diba met
de Sjah is geschied via deze dochter en
haar echtgenoot.
Prinses Irene en de Oostenrijkse
Bondskanselier, dr. A. Scharf in
gesprek tijdens de plechtigheid
waarbij Prins Bernhard in Wenen
de Erasmusprijs uitreikte aan prof.
dr. Karl Jaspers en Robert Schu-
Poolse kolonel naar
Westen uitgeweken
A. M. Rosenthal, correspondent van de
„New York Times", die kortgeleden uit
Polen werd gewezen, heeft uit Wenen
aan zijn blad gemeld dat kolonel Pawal
Monat, een der hoogste functionarissen
van de Poolse geheime dienst, naar het
Westen is gevlucht. Volgens Rosenthal
is Monat naar Wenen uitgeweken, waar
hij zich bij de Amerikaanse diplomatieke
vertegenwoordigers zou hebben vervoegd.
Functionarissen van het Amerikaanse
ministerie van Buitenlandse Zaken heb
ben desgevraagd medegedeeld dat zij
geen gegevens over het doen en laten
van Monat bezitten sinds deze, in mei
1958, uit Washington, waar hij als per
soneelslid van de Poolse ambassade
werkzaam was, naar Polen is terugge
keerd.
7>7>
Bekende reder uit
Katwijk overleden
In de ouderdom van 57 jaar is dezer
dagen overleden de Katwijkse reder
Maarten Kuyt. De heer Kuyt, een oud
schipper, had kans gezien om succes
sievelijk de KW 124, 125 en 126 in de
vaart te brengen. Hij genoot in vissers
kringen aller achting. Dit overlijden is
zeer tragisch voor zjjn schoonzoon, die
de enige van de vijf broers is, die vrijdag
uit een te water geraakte auto te Heem
stede zwemmend de kant wist te berei
ken.
Rapport over de
bevolkingsspreiding
De commissie voor regionale bevol
kingsprognoses, die tot taak heeft een
prognose te maken van de toekomstige
verdeling van de bevolking over ons
land, heeft een tweede rapport uitge
bracht. Het eerste verscheen in 1952.
Het nieuwe rapport, dat thans door
de Rijksdienst voor het Nationale Plan
is gepubliceerd, bevat een regionale ra
ming van de natuurlijke aanwas van de
bevolking en voorts een beschouwing
over enige der sociaal-economische fac
toren o.m. in de agrarische 6ector
die de bevolkingsspreiding beïnvloeden.
Over enige tijd zal nog een derde rap
port verschijnen.
De Commissaris van de Koningin
in Zuid-Holland, mr. J. Klaasesz,
reikt de gouden medaille voor kun
sten en wetenschappen van de
Huisorde van Oranje uit aan Al-
bert van Dalsum, die tijdens een
voorstelling in de Kon. Schouwburg
te Den Haag zijn gouden toneel-
jubileum vierde.
7>7>
(Van onze Londense correspondent)
In Londen heeft men in officiële kringen zeer gunstig gereageerd op
een voorstel van de Nederlandse regering om de twee Europese han
delsystemen van de „binnenste Zes" (Frankrijk, West-Duitsland,
Italië en de Benelux) en de „buitenste Zeven" (Engeland, de drie
Scandinavische landen, Zwitserland, Oostenrijk en Portugal) op elkaar
af te stemmen en zodoende de afstand tussen beide te verminderen en
zo mogelijk geheel op te heffen. Dit voorstel komt vandaag in Straats
burg aan de orde in de Raad van ministers van de Europese Econo
mische Gemeenschap (EEG). Zaterdag toonde de Nederlandse
minister van Buitenlandse Zaken, mr. Luns, zich na afloop van een
onderhoud met zijn Engelse collega, Selwyn Lloyd, optimistisch over
de ontvangst van het Nederlandse voorstel in Engelse kring. De Britse
reactie was, zo zei hij ons, „zeer interessant".
in de bedoeling ligt om een Europees
politiek blok te vormen. Deze opvatting,
welke nu blijkbaar door iedereen wordt
gedeeld, is geheel in overeenstemming
met de vanouds door de Nederlandse
regering gehuldigde mening, welke de
E.E.G. (Euromarkt van de Zes) altijd
beschouwd heeft als een gemeenschap,
welke open dient te staan voor wijdere
associatie. Tevens blijft Nederland de
E.E.G. natuurlijk zien als een gangma
ker voor een politieke integratie in soe
pele zin. De Engelsen, die zich niet
langer meer afzijdig kunnen houden van
Europese vernieuwingspogingen, zitten
echter, zo althans is onze indruk, nog
met de handen in het haar over de te
volgen methode en nu hun'stappen in
Stockholm (waar de zeven elkaar ge
vonden hebben) laten zij blijkbaar voor
lopig alle initiatief aan het vasteland
Gangmaker komt nu
helemaal achteraan
De Nederlandse minister achtte zijn
algemene gedachtenwisseling met de
Engelsen, (waarbij in het bijzonder de
vraagstukken verband houdende met
tijdstip en agenda van de topconferen
tie werden behandeld), bijzonder nuttig.
Hij was speoiaal onder de indruk van
de Britse belofte om de groei van de
Europese politieke eenwording op geen
enkele wijze te belemmeren. De Engelse
regering wenst bovendien op de een of
andere wijze bij dit proces een actieve
rol te spelen, daarbij vertrouwende op de
speciaal van Franse en Duitse zijde ont-
1 vangen verzekeringen dat het geenszins
over. Sinds de Britten tien jaar geleden
de stoot gaven tot een Europees een-
heidsstreven, komen zij helaas op het
ogenblik achteraan!
De ministers Luns en Selwyn Lloyd
juichen de Stockholmse verklaring toe,
waarin multilaterale regelingen ter ver
wijdering van handelsbelemmeringen
worden bepleit. De kwestie, welke thans
;n de eerste plaats onder ogen wordt
gezien, is of de organen van liet verdrag
der Westeuropese Unie zullen kunnen
worden gebruikt als kanalen voor de
politieke raadpleging inzake economi
sche kwesties, waarbij het Europa van
de zes en Engeland betrokken zijn. De
vraag doet zioh hierbij voor of de West
europese Unie zo mogelijk bepaalde in
stituten van de E.E.G. zal kunnen over
nemen of niet. De halfvergeten W.E.U.,
welke echter een rol van doorslaggeven
de betekenis heeft vervuld toen de Brit
ten ervan afzagen meer troepen uit
West-Duitsland terug te trekken dan de
bondgenoten wensten, kan echter zeer
wel het plechtanker worden voor de
thans te verwachten nauwere politiek-
economische samenwerking tussen En
geland en de zes. Beide ministers heb
ben in hun gesprekken echter nog eens
het belang onderstreept van de orga
nisatie voor Europese samenwerking
OEES) als het hoofdorgaan voor de
economische samenwerking tussen alle
Westeuropese landen Zij deden dit
vooral om de aandacht te vestigen op
het gevaar van ondermijning van het
OEES-apparaat door teveel andere or
ganen. Om wrijving tussen de EEG en
de OEES te voorkomen is thans een
voorstel hangende voor een te Brussel
te vestigen combact-commissie tussen
beide organen.n
