Huldiging van en onderscheiding voor de grote acteur Van Dalsum Pleidooi voor Universitaire aandeel huisarts in medische vorming Het verkeer eiste vele doden en gewonden Sauls doodis rijke aanwinst KOELKAST ƒ532.- ABDIJSIROOP Amateurfestival te Leimuiden had een spannende finale Prof. ir. W. de Jong en kolonel H. J. van der Hage zwaar gewond MAANDAG 23 NOVEMBER 1959 De Rembrandt van ons toneel (Van onze Haagse redactie) Zaterdagavond heeft de 70-jarige acteur Albert van Dalsum in de Haagse Kon. Schouwburg zijn 50-jarig toneeljubileum gevierd, tijdens een feestelijke gala-avond in een uitverkocht huis en in de tegenwoor digheid van H.M. de Koningin, de minister van O., K. en W„ mr. Cals, en tal van autoriteiten. Deze onvergetelijke huldiging, waarop de jubilaris namens Hare Majesteit door de Commissaris van de Koningin in de provincie Zuid-Holland de gouden medaille voor Kunsten en Wetenschappen, verbonden aan de Huisorde van Oranje, werd uitgereikt, kreeg een nog boeiender karakter, wijl er een prach tige gave opvoering aan voorafging van een nieuw, waardevol Nederlands toneelstuk: Sauls dood" van Abel J. Herzberg. onder regie van Paul Steenbergen. De Kon. Schouwburg bood een ouderwets-decoratieve aanblik. Er ging merkbaar een beweging van herkennen door de volle zaal toen de 83-jarige Eduard Verkade aan de arm van zijn vrouw binnenkwam en zijn plaats op een der eerste rijen ging opzoeken. Waardevol Stuk ro,,en verdiept en weigert genoegen te nemen met een opervlakkige internre- „Sauls dood" is het tweede werk van «-• Herzberg, dat binnen enkele jaren tot opvoering kwam. Zijn drama „Herodes" werd door Theater te Arnhem destijds over het voetlicht gebracht. Het is op vallend hoezeer Herzberg na dit veelbe lovende en zeer waardevolle debuut zich heeft ontwikkeld èn naar de vorm èn naar de inhoud. De Saul-David-geschiedenis volgt hij op de voet. zoals wij die uit het Oude Testament kermen; alleen verstrakt en gecomprimeerd. De beide momenten, waarin David 'sKonings leven spaart, eenmaal met de mantelslip in de grot. de twee keer met de wapenen en de drinkkruik in de Wagenburcht, voegde Herzberg samen tot één scène, die tot de grote momenten van het stuk be hoort. En als tenslotte de onder de doem van ..Samuel" tvan het 6chuldcomplex) bezwijkende Saul verbrijzeld wordt en deze uiteindelijk uit die algehele ver nietiging weer oprijst, bereikt Herzberg een menselijke nood van deze tijd en van alle tijden, die zijn werk een bij kans klassieke kracht verleent. En dat met een helder logisch denken, dat ner gens koud aandoet. In Herzberg's „Sauls dood" zijn wij een waardig en waardevol toneelwerk rijker geworden! Grandioze opvoering Dat de Haagsche Comedie dit zeker niet gemakkelijke stuk aandurfde, pleit voor haar ondernemingsgeest. De Haag sche Comedie heeft ons verrast met een werkelijk grandioze opvoering! Paul Steenbergen is er opnieuw in ge slaagd de homogeniteit van z'n gezel schap door z'n kundige en van grote toe wijding getuigende regie te bewijzen. In indrukwekkende decors door Lou Steen bergen en zeer mooie decors van Van Delft heeft Steenbergen de tragedie van de „mislukte" Koning van Israël laten spelen in een sfeer van schemer of vallende nacht, bijna symbolisch voor de gespletenheid en waanzin van Saul. Sauls historische tegenspeler David vond in Cas Baas een talentvol vertol ker. die in zijn spel uitgroeide van een „jonge zanger", tot een gerijpt en door het leven aangeraakt mens. Natuurlijk gingen de aandacht en be langstelling der zaal allereerst uit naar de Saul van Albert van Dalsum, die by zijn opkomst, in de opening van het stuk, reeds dadeiyk met levendig en langdurig applaus werd begroet. De 70- jarlge jubilaris maakte van zün Saul een even grootse als vitale creatie, een rol, die hij met diep doorvoelen van de tekst met zijn gehele wezen en met de inzet van zün totale kunnen vertolkte, een bewonderenswaardige toneelpres tatie! Talrijke sprekers tatie. Van Dalsum leunt nooit tegen de gemakkelijke kanten van zijn groot ta lent. „Blyf nog lang onder ons als de Rembrandt van het Nederlandse toneel", zo zei hy. Namens het gezelschap en de Haagse collegae sprak Elisabeth Andersen, een kameraadschappelijk en sympathiek woord onder overhandiging van een ge schenk. De heer Sterneberg, sprekende namens de Ned. Ver. van Toneelkunste naars. deelde mee dat het bestuur Van Dalsum op zijn 70ste jaar op het top punt van zijn kunnen staat, benoemd heeft tot erelid der vereniging. Nadat nog anderen hun gelukwensen hadden aangeboden, dankte de jubilaris geroerd alle sprekers na zijn diepgevoel de erkentelijkheid uitgesproken te heb ben voor de eervolle onderscheiding hem door HM de Koningin verleend. Tot Paul Steenbergen zei hij dat hij ook hier by de Haagsche Comedie weer veel had geleerd van een styl die voor alles eenvoud wil brengen en die iedere na drukkelijkheid weert. Ook Eduard Ver kade en Cor van der Lugt Melsert noemde spreker kunstenaars van het toneel met wie hy gaarne heeft samen gewerkt. Hierna riep een luid applaus Van Dal sum nog eenmaal voor op het toneel, waarbij hy zijn echtgenote, die geduren de de huldiging naast hem had gezeten, met zich mee nam. Tenslotte volgde in het Kurhaus-hotel een souper, dat tot drie uur in de nacht voortduurde. Advertentie» Motie Nieuw-Guinea Centrale De Nederlandse Nieuw-Gulnea Cen trale heeft gisteren op een bijeenkomst in Utrecht een motie aangenomen, waarin zij als haar oordeel uitspreekt, dat een groot aantal z.g. .spijtoptanten' vanuit Indonesië in Nederland toegela ten kan worden. Zij brengt voorts on der de aandacht van de Nederlandse regering, dat het bezwaar van ministe riële zijde om alle spijtoptanten naar Nederland te laten komen kan worden ondervangen door de vele Indische ge- gepatrieerden, die daartoe geschikt en genegen zijn, met regeringssteun te laten emigreren naar Nieuw-Guinea ten einde zich daar te vestigen als kleine landbouwer ambachtsman or kleine middenstander. Toen Caterina Valente voor haar optreden in het Concertgebouw te Amsterdam vertoefde, bracht de I muzikale clown Rexis haar tijdens de pauze een muzikale hulde. Cate- rina was hier zeer dankbaar voor, aangezien zij zelf uit een familie van circusartiesten stamt. /compressor onmisbaar voor U en Uw gezin i. li i. prijzen vanaf Toen Albert van Dalsum na de op voering op de planken verscheen aan de arm van mevrouw Ida Wasserman, brak een jubelende ovatie los en verhief men zich (voor de zoveelste maal op die avond) van zyn stoelen. De Commissaris van de Koningin in de provincie Zuid-Holland, de heer J. Klaasesz, voerde als eerste het woord. Het verheugde spreker dat hy een uiterst „waardevol geschenk" mocht ko men overhandigen, namens en in op dracht van een zeer byzonder be zoekster die op deze avond aanwezig is. Hy deed vervolgens mededeling van het feit dat het H.M. de Koningin heeft be haagd de toneelkunstenaar Albert van Dalsum te benoemen tot drager van de gouden medaille voor Kunsten en We tenschappen, verbonden aan de huis orde van Oranje. Een ovationeel applaus barstte na deze mededeling los, dat zich nog eens herhaalde nadat de Commissaris het brede oranje draaglint met de gouden penning de jubilaris had omgebonden. Hierna sprak de Staatssecretaris van het ministerie van O. K. en W., de heer Scholten, die Van Dalsum kenschetste als een plichtsgetrouw kunstenaar met een hoge opvatting van zijn taak. Spre ker verheugde zich over het fel* dat het ministerie een opdracht heeft kun nen verlenen aan de schilder Kees Ver- wey om een schilderij te vervaardigen van Albert van Dalsum, een doek dat hy gaarne aan de Koninklyke Schouw burg en de gemeente Den Haag wilde overgedragen. De burgemeester van Den Haag, mr. Kolfschoten, zei o.a. „Wy zijn trots op u". Het is een prettige gedachte dat door de aanvaarding van het portret dat Verwey van u heeft gemaakt, en dat een plaats in de Kon. Schouwburg zal krijgen, „wy u altyd in ons midden zullen behouden". Spreker bood de ju bilaris een groot boekwerk over het ex pressionisme aan. Wethouder J. van Zwyndregt sprak als voorzitter van het werkcomité woor den van hulde en bood de heer Van Dalsum het boek met de namen der huldigenden en bewonderaars aan, als mede het geschenk dat dezen hadden samengebracht. Dr. J. van Gelder, voorzitter van de Haagse Kunststichting, zei er trots op te zyn dat Van Dalsum zijn jubileum „by ons in Den Haag en in onze Haag sche Comedie kan vieren". Eretitel Een allerhartelykst woord sprak de directeur van de Haagsche Comedie Paul Steenbergen, die een brief voorlas van zyn collega Cees Laseur, die op het ogenblik voor herstel van gezondheid in Madrid vertoeft. Nog nooit had spreker een speler ontmoet, die zich zo in zijn verkrijgbaar bij de bonafide -handel Allee ^vertegenwoordiging: Kg* N.V. Willem van Rijn Amsterdam, Haarlemmerweg 475, tel 185222 (10 lijnen). Opleiding alleen door specialisten heeft nadelige gevolgen van velerlei aard Tijdens het zaterdag in Utrecht gehouden congres van het Neder landse Huisartsen Genootschap, heeft de voorzitter van dit genoot schap, dr. H. H. W. Hogerzeil de vraag aan de orde gesteld of het niet wenselijk is over te gaan tot het introduceren van de algemene geneeskunde aan de Universiteit. De opleiding van de arts en de ontwikkeling van de geneeskunde aan de Universiteit is toevertrouwd aan de gespecialiseerde medici. Huisartsen ontbreken zowel bij de opleiding van de arts als bij de ontwikkeling der geneeskunde. Nederland heeft momenteel 242 medische hoogleraren en docenten, alsmede 211 medische wetenschappelijke ambtenaren, alleen gespe cialiseerde medici. Daartegenover telt Nederland ongeveer 4400 huis artsen, 2800 gespecialiseerde medici en 700 sociaal-geneeskundigen. De grootste groep artsen in Nederland, de huisartsen, hebben geen enkele invloed op haar eigen opleiding en geen enkele mogelijkheid tot eigen research op Universitair niveau. Vertrokken beeld De huisarts ziet de patiënt steeds in eerste instantie. De mens die slechts weet dat hij ziah ziek voelt. De specia list daarentegen ziet de patiënt steeds in tweede instantie, de Universiteit zelfs vaak in derde of vierde instantie. Zij zien de patiënt pas. wanneer een toestand is ontstaan, waarbij gespecia liseerde kennis nodig is. De zieken die door de huisarts zelf volledig behandeld worden ziet ie specialist nooit en daar om komen dezen ook in het patiënten- materiaal van de Universiteit niet voor. Deze groep omvat ongeveer 75 pro cent van alle zieken in Nederland. Hierdoor hebben de specialist en de Universiteit een vertrokken beeld, zowel kwantitatief als kwalitatief van de zieken die de huisartsen bezoeken en van de mensen die in Nederland ziek zyn. Het gevolg hiervan is. volgens dr. Hogerzeil, dat ook de opleiding op een vertrokken beeld wordt opgebouwd. Gesprek ontbreekt Doordat aan de Universiteit de huis arts ontbreekt, ontbreekt volgens dr. Hogerzeil, ook de mogelykheid tot een gesprek op Universitair niveau tussen huisarts en specialist, tussen alge mene geneeskunde en gespecialiseerde geneeskunde. Dr. Hogerzeil vroeg zich af of het niet mogelijk zou zijn aan de Universi teit docenten in de algemene genees kunde te benoemen met faciliteiten hier aan verbonden. Hierdoor zou naar zyn mening, hel; kwalitatieve en kwantita tieve beeld van het patiëntenmateriaal aan de Universiteit meer de werkelijk heid van het morbiditeitspatroon kun nen benaderen. Aan de student zou door specialist en algemene arts gezamenlijk de ge hele geneeskunde kunnen worden on derwezen, terwijl de toekomstige arts, wat hij ook wordt, aan de Universiteit reeds zou Ieren hoe huisarts en spe cialist kunnen en moeten samenwer ken. De student zou leren dat de huisarts een eigen taak in de geneeskunde heeft, rerwijl de huisarts een bijdrage zou kunnen leveren voor zijn eigen oplei ding afgestemd op de ervaring in de praktijk. De specialist zou in zyn op leiding leren, welke waarde het advies van de huisarts kan en moet zyn. Advertentie Wees griephoest voor Abdijsiroop (Akker-Siroop) bij het eerste kuchje en u verjaagt die gevaarlijke ziekte kiemen. De 23 genezende be standdelen geven hoest geen schijn van kans. Op de Ryksweg 12 tussen Vecnendaal en Ede zyn twee personenauto's met elkaar in botsing gekomen, doordat een door prof. ir. W. de Jong, rector-mag- nificus van de Landbouwhogeschool te Wageningen bestuurde wagen door totnutoe onbekende oorzaak, plotseling de rybaan verliet en via de tussenberm op de rijbaan voor het tegenliggende verkeerde geraakte. Prof. De Jong en diens echt genote, die zich eveneens in het voertuig bevond, werden zwaar gewond. De gevolgen voor de inzittenden van de andere auto waren nog ernstiger. Een er van, mevrouw Strack-Van Schyndel uit Overveen, werd op slag gedood. Haar echtgenoot die de wagen bestuurde en twee zoontjes liepen ernstig letsel op. Een vriendje van beide knapen kreeg minder zware kwetsuren. De finaie tui net amateunestiva. 1959, welke zaterdagavond onder zeer grote belangstelling in zaal Sneeboer werd gehouden onder auspiciën van de plaatselyke mandolinevereniging ,,De Tremolando's", stond evenals de twee voorronden, onder leiding van de heer L. de Boer. De jury bestond weer uit de heren J. Kukler en C. Kiel, uit Leiden. Voor deze finale kwamen tien deel nemers uit de beide voorronden in aanmerking, doch de heer Van Am sterdam en ..The Old Horn Sextet" lie ten verstek gaan. Alle kandidaten speelden en zongen uitstekend. De beide juryleden waren eenzelfde me ning toegedaan. Het Accordeonorkest ..Accordia", uit Halfweg, behaalde de eerste prys met 893 punten, doch werd op de voet ge volgd door de handige goochelaar ,,An- verdi" .uit Leiden, die 881 punten ver wierf. Zyn tweede prys was zeer ver diend. De derde prys werd toegekend aan de akrobatische ..Elektro Boys", uit Leiden. Zy behaalden 856 punten. De Boerenkapel JDe Klompen Flu- De voorzitter van ..De i remolan- do s de heer L. den Boer (links) overhandigt de fraaie wisselbeker aan de heer H. den Dekker, leider van het accordeonensemble .Ac cordia" uit Halfweg. (Foto Leidsch Dagblad) ters", uit Alphen aan den Ryn, be reikte de vierde plaats met 831 punten. Als vyfde eindigde de band ,,The Gold Stars", uit Langeraar; zy behaalde 825 punten. „The Brown Brothers", uit Alphen aan den Ryn, kwamen op de zesde plaats met 806 punten. De jeug dige accordeonist Rinie Mieremet, uit Alphen aan den Ryn, was als zevende de laatste prijswinnaar; hy behaalde 700 punten. Alle pryswinnaars ontvingen een be ker met inserptie. De heer De Boer sprak na afloop een hartelyk woord van dank tot de beide juryleden. ZU ontvingen ieder een cadeau. 1 Langs de Ryksweg 12 (Utrecht-Den Haagis door een passerende vracht auto-chauffeur de territoriaal comman dant Zuid-Holland, kolonel H. J. van der Hage, zwaar gewond aangetroffen, i Door onbekende oorzaak is hy met I zijn auto van de weg afgeraakt en in de sloot terecht gekomen. Kolonel Van der Hagen is nog uit zyn wagen kunnen kruipen, waarna hij in zeer ernstige toe stand - hy had enige arm- en been fracturen opgelopen - naar het Alge meen Ziekenhuis is Woerden is vervoerd. Onder Schipluiden, op de weg van Delft naar De Lier heeft zich een auto ongeluk voorgedaan, waarby twee jon gens werden gedood en een jongeman ernstig werd gewond. Zij woonden in Monster en waren in Den Hoorn, by Delft werkzaam geweest bij het zoge naamde „kaskitten" op een tuin aldaar. In een auto, gemeenschapppelijk eigen dom van de drie jongelieden, waren zy op weg naar huis, toen zy op de Woud- teweg, tussen Den Hoorn en De Lier door nog onbekende oorzaak in volle vaart tegen een boom botsten. Twee jongens werden levenloos uit de wrakstukken gehaald; de derde werd ernstig gewond overgebracht naar het St. Hippolytus Ziekenhuis te Delft. Bij een aanryding op de Nieuwebrug in Amsterdam is de 35-jarige bromfiet ser J. R. de Hek zo ernstig gewond, dat hij tijdens het vervoer naar het Binnen gasthuis is overleden. De bestuurder van de auto, die hem aanreed - een varensgezel - bleek niet in het bezit van een rijbewijs te zyn en rook naar sterke drank. Hij is door de politie ingesloten. De twee wielryders liepen lichte verwondingen op en kon den na behandeling in het Binnengast huis hun weg vervolgen. Een ernstig verkeersongeluk gebeurde op de Zutphensestraat te Brummen naby het Bramersgat. Uit de richting Zutphen kwam de 35-jarige motorrij der A. Sangers, die op de duo zyn doch tertje en een kostganger meevoerde. Op nog niet opgehelderde wijze kwam de motor in botsing met een fiets die be reden werd door de heer Arendsen uit Oeken. De heer Sangers werd bij deze botsing gedood. De beide duopassagiers werden zwaar gewond. De wielryder werd alleen aan de hand gewond. Naby de gedenknaald te Apeldoorn botsten twee auto's tegen elkaar, waarbij slechts lichte materiële schade werd aangericht. De 54-jarige Apeldoornse caféhouder A. Veenendaal reed met zijn auto weg, juist op het moment, dat zyn wagen werd gepasseerd door die van een chirurg uit Enschede. Er werd van de aanryding proces-verbaal opgemaakt, waarby de verbalisant eerst de chirurg een verklaring liet afleggen. Toen de po litieman zich daarna wendde tot de caféhouder, kwam de laatste uit zyn auto en zakte onmiddellyk daarop in elkaar. Twee minuten later overleed hy aan een hartverlamming. De 49-jarige mevrouw Staat uit Dor drecht werd op haar bromfiets gegrepen door een passerende auto, die teveel naar rechts uitweek. Het slachtofer werd ruim 150 meter meegesleurd. De chauf feur, die niets van het ongeluk had ge merkt, minderde vaart omdat hy een hapering aan zijn remmen ontdekte. Mevrouw Staat werd toen tegen de grond gesmakt. De chauffeur reed weer door, maar werd tenslotte achterhaald. Het slachtoffer is met zware verwondin gen in het gemeenteziekenhuis te Dor drecht opgenomen. Haar toestand is ernstig. Nehroe wil in India eigen wapenindustrie Premier Nehroe heeft gisteren op een byeenkomst van het Congresparty in Nieuw Delhi gezegd dat India vanwege het gevaar van Chinese aanvallen, zijn eigen wapens moet maken. India moet niet meer afhankelijk zijn van buiten landse „wapenkoningen". Het moet een eigen zware industrie opbouwen, want de huidige gebeurtensisen hebben aan getoond dat het een grote fout geweest is om by de uitvoering van het eerste zeven jarenplan de bouw van een of twee staalfabrieken achterwege te la ten, aldus Nehroe. Men vecht tegenwoordig in een oor log met zware wapens. Als een land deze wapens niet kan maken, wordt het afhankelijk van andere landen en moet het zeer hoge prijzen voor deze wapens betalen, zo zei de Indiase premier. Hy verklaarde dat het kopen van wapens in het buitenland gepaard gaat met allerlei handigheidjes en onderhandse transacties. De wapenkoningen oefenen een enorme druk uit op de landen die dringend wapens nodig hebben aldus Nehroe. De Hindoepartij Mahasabha, die zeer nationalistisch gezind is, heeft zondag de eis gesteld dat de diplomatieke be trekkingen met communistisch China verbroken worden. Als China zich niet binnen een bepaalde periode van In disch gebied terugtrekt, moet het met geweld verdreven worden, aldus een re solutie die door het dagelijks bestuur van de partij werd aangenomen. Hier in wordt de regering van India voorts verzocht de dienstplicht in te voeren. „Wij houden ons kruit droog en onze verdediging is versterkt. Wij zijn vast besloten om alles op te offeren om onze vrijheid te bewaren", zo heeft de Indiase minister van Defensie, Krisjna Menon, zaterdag op een bijeenkomst in Bombay verklaard. India wil niets aan het toe val overlaten om zijn onschendbaarheid tegen iedere aanval te verdedigen. De minister zei voorts dat India bereid is met China te onderhandelen op voor waarde dat dit geschiedt in het kader van de beginselen waarop de betrekkin gen tussen China en India gevestigd zijn. NIEUWE UITGAVEN. 200 recepten, die men niet in elk kook boek tegenkomt, Ingedeeld naar de sei zoenen, door R. LotgeringHUlebrand. Ultg. Hollandla, Baarn. Iedereen heeft een staart, door Annle M. G. Schmidt. Illustraties van Wlm Bij moer. 2e druk, en Pas op, .Jip en Janneke. door Annie M. G. Schmidt. Illustraties Fiep Westendorp, kinderboeken, uitg.: De Arbeiderspers, Amsterdam I)e woudlopers, door G. Ferry. 11e druk, Nick slaat zich er door, door W. den Duik. Gebroeders Van Rijn ten grave gedragen in Katwijk aan Zee Zaterdagmiddag werden de stoffelyke resten van de geboeders Van Ryn, die dinsdagavond by het trieste verkeers ongeval in Heemstede om het leven wa ren gekomen, onder grote belangstelling in KatwUk aan Zee naar hun laatste rustplaats gedragen. De rouwdienst had plaats in de Bethelkerk aan het Duin- rustplein. Onder de belangstellenden, die de kerk tot de laatste plaats bezet hadden, zagen wy ds. W. L. Tukker uit Katwijk aan Zee, ds. Roos uit Alphen aan den RUn en ds. Vergunst uit Rot terdam. De dienst werd geleid door ds. N. de Jong, die wees op de vergankeiykheid van 's mensen leven. Duizenden stonden langs de route naar en op de begraaf plaats, diep onder de indruk van deze tragische plechtigheid. Aan de groeve werd weer het woord gevoerd door ds. De Jong. Helaas was het stoffelijk over schot van de vierde broer, die in de Leidse vaart verdronk, nog niet gevon den, zodat de familie Van Ryn vermoe delijk nogmaals de moeilyke gang zal moeten maken. Eveneens grote belangstelling bestond er voor de daarop volgende begrafenis van de 19-jarige matroos ter visserij Cornells Nygh, die op 5 oktober buiten de haven van IJmuiden verdronk. In de rouwstoet liepen mee de directeur van de redery, de heer N. Parlevliet jr., waarby de overledene in dienst was en de bemanning van de KW 85. Aan de groeve sprak ds. F. Offeringa. De heer Vis dankte namens de familie voor de laatste eer aan de overledene bewezen, onder meer door de bevolking van het Duitse plaatsje, waar de overledene was aangespoeld en ten grave was gedragen. Vooruit, door W. den Duik, De professor op kattepoten, door A. B. Cox, De strijd om het geluidloze vliegtuig, door H. J. Haarman, De str(jd om het televlsiegehelm, door H. J. Haarman. De lachende cavalier, door Baronesse Orczy, en Het X-mysterle. door B. Ross. Pockets, verschenen" by Ultgevery V. A. Kramers, Den Haag.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1959 | | pagina 10