laddervrije
MAILLOTS!
H. WALENKAMP ZONEN
WARSCHAU VANDAAG: Europees
trefpunt vau het Oosten en Westen
SCHAATSEN....
Adverteren doet verkopen!
Wie uit Amsterdam komtzegt: armelijke boel
maar in het rode kader een stimulerende stad
67S 775 87S 975
als ST.-NICOLAASCADEAU
Ook bij felle discussies kijkt
niemand over zijn schouder
naar een man-in-leren -''as....
VRIJDAG 13 NOVEMBER 1959
TF KUST FN TF KFUR 1
Opwindende kleurtjes! Night blue, true blue,
cherry pop, dark green, tan beige en deep black.
Prachtige HELANCAs-t - r-e-t-c-h nylon.
NU GEHEEL LADDERVR IJ l
Dus ook daarover thans geen zorgen meer.
Kom, kies en koop:
kindermaten teenagers damesmaten
uw Modehuis
M X - w v w v u WW v v w V.J, v u U w
******#********#*******####****#**#****#*#55ï;55ï#*ïï#lS£222£2ïSï£2ïïï£Sïïï—
(Van onze reisredacteur, W. L, Brugsma)
Veel huispersoneel
Men mag de Poolse regering zwaar
vallen over zulke dingen en er zijn Polen
en Westelyke waarnemers die dat doen.
Zy maken ook terecht bezwaar tegen
het feit dat lang niet alle Polen een
paspoort voor het buitenland kunnen
krijgen. Maar sommige Westelijke waar
nemers trekken hun liberalisme toch
wel zeer in het formele en irreële wan
neer zij Polen voortdurend aan Weste
lijke in plaats van aan Oostelijke lan-
Warschau's leeshonger: niet alleen
in de boekwinkels maar ook in stal
letjes op straat ligt de wereldlitera
tuur te koop.
Het welkome geschenk voor jong en oud.
»- De beste merken in alle maten voorradig.
Uff££FTWLEUGEiS! STALEN KUNSTSCHAATSEN van: Nooitgedagt
\ls U rijdt op onze schaatsen Polar, Stürmer, Hudora, vanaf f 13.75
Import: „BALLANGRUD" Noren met schoenen.
De beroemde Hollandse Noren VIKING 1 en model BROEKMAN.
Populaire NOREN met schoenen 157.50.
NOOITGEDAGT HOUTEN NOREN, model STEEHMAN, een buitenge
wone schaats voor lange tochten met leerwerk f 28.75
KINDERSCHAATSEN geheel gemonteerd, vanaf f 4.75
HOCKEYSCHAATSEN met en zonder schoenen ZEER VOORDELIG.
Alle soorten SCHAATSSCHOENEN voorradig in elke maat.
ROLSCHAATSEN, het supermerk HUDORA, vanaf f 23.25
Ziet etalages
HAARLEMMERSTRAAT 1 PRINSESSEKADE 2
Toonkamer: TURFMARKT 8
Warschau, november De indruk welke
Warschau op de Westelijke reiziger maakt, wordt
bovenal bepaald door zijn punt van herkomst.
Vertrok hij uit Amsterdam dan ziet hij een arme
lijke stad met veel ruïnes, met de neo-klassieke
nieuwbouw van de volksdemocratieën en een
enigszins mottige koopwaar in de winkels, die
men in zijn welvarende vaderlandje aan de
straatstenen niet kwijt zou kunnen. Hij gaat als
onberispelijk vrij democraat onmiddellijk op zoek
In Warschau's honderden boekenwinkels liggen werken uit Oost en West elkaar
dagelijks tegen te spreken. In de theaters gaan voortdurend Westelijke stukken,
niet alleen verplichte klassieken als Shakespeare (die men hier gemakshalve
soms als „Szekspir" aankondigt) maar ook Miller of de koddige Fransen. In
Warschau's bioscopen draaien niet alleen de beste en nieuwste films uit de hele
wereld, maar het Kino Moskwa presenteert ook Tommy Steele in „Wrytmie rock
and rolla", een vertoning waaraan overigens alleen een formidabel affiche enige
artistieke luister by zet. Merkwaardig verschijnsel: in dit socialistisch land bloeit
de kunst van de reclameplaat als in weinig andere, men kijkt zijn ogen uit naar
de officiële affiches, maar ook naar de met de hand gepenseelde aankondiging
dat het studentenorkest „The Vistula Stompers" zich voorneemt een dixieland-
concert te geven. De pluche leugen van het „socialistisch realisme" is verdwenen,
in Warschau's expositiezalen hebben non-figuratieven en surrealisten de blij
moedige prentbriefkaarten van de naar een nieuwe toekomst opgeheven bloem-
boeketten en kinnebakken de kelders ingeveegd.
dent de mooiste ter wereld blijven. Gaat
het Warschau dan ook materieel ge
sproken meer naar den vleze dan Praag
of Boedapest? Integendeel, en zeker niet
naar den vleze, want Polens latente
economische crisis, die juist nu weer
eens scherpe vormen heeft aangenomen,
komt het pijnlijkst tot uiting in de half
lege slagerswinkels! Maar waar de
Poolse maag tekort komt, daar\kan de
Poolse geest zich troosten met het sa
menstel van vrijheden en fatsoenlijk
heden. d?t de „Poolse oktober" v -
De koeien zijn opgegeten,
varkens zijn in de partij"
De bezoeker raakt daardoor in zijn
schik. Hij ziet met innig genoegen, dat
er op de puinvlaktes van een stad, die
voor 85 percent in de oorlog werd ver
woest, allerwegen nieuwe gebouwen ver
rijzen en dat de mensen alweer beter
gekleed gaan dan twee jaar geleden,
vooral de vrouwen die naar het beschei
den oordeel van.uw bereisde correspon-
naar inbreuken op de persoonlijke vrijheid, vindt
er ook wel een paar en schudt daar somber het
hoofd over. Akkoord. Laat nu die man op weg
naar Warschau een kleine omweg maken, over
Praag of Boedapest bijvoorbeeld: tien tegen een,
dat hij Jnwendig jubelend door de Nowy Swiat,
de Marszalkowska of de Aleja Jerozolimskie wan
delt en Warschau een van Europa's stimulerendste
steden gaat vinden!
1956 werd gewonnen en nu al drie jaar
vrijwel onverkort is gehandhaafd.
Komende uit de steriele ja èn amen-
atmosfeeer van het gehoorzaam gewor
den Boedapest luistert men met verruk
king naar de Warschauer discussies,
talrijk en bewogen, scherp en bitter
vaak, realistisch en positief soms. Men
praat zich de tong uit de mond over
Sjolochof en Sartre, Hemingway en
Pasternak, over filosofen, marxistische
en niet-marxistische, over Eisenhowers
nieuwe lijn en over Kroesjtsjef, wiens
uit 1956 daterende onbemindheid gaan
deweg is vervangen door een algemene
populariteit.
Men betrekt zonder aarzelen de bui
tenlander in zijn gesprekken en zegt
zonder over zijn schouder te kijken of
er soms een man in een leren jas mee
luistert de scherpste dingen, zoals:
„Weet je waarom het vlees zo schaars
is? de koeien zijn opgegeten, de ossen
werken, de schapen zitten in de rege
ring en de varkens in de party". Dat
mag in dit Polen, waar sinds 1956 onaf
hankelijke rechters een fatsoenlijke
rechtspraak uitoefenen en waar niemand
zelfs voor zijn wildste politieke overtui
gingen gevangenis of concentratiekamp
ingaat.
Gematigde censuur
Het regime-Gomoelka regeert met
schone handen, al legt het wel een aan
tal beperkingen op aan het geschreven
woord, vooral aan de massa-pers, die
haar aanvankelijke' vrijheid uit 1956
verloor en nu onder een, overigens ge
matigde censuur staat. Vooral vanwege
de vrees dat Polens economische crisis
politieke consequenties zou kunnen krij
gen, maar ook omdat afwijkende stel
lingen door het Westen met meer vreug-
en door hot Oo-t?n met m-c- arg
waan worden b egroet, dan Polens
delicate positie kan verdragen. De rege
ring houdt ook een oogje in het zeil bij
film, toneel en letterkunde, treedt d&ar
echter slechts bij uitzondering corrige
rend op. De rest: beeldende kunst, mu
ziek en bovenal cultureel contact met
het Westen zijn vrij. Wel is er vaak
sprake van enige zelfbeperking, maar
men krijgt soms het gevoel dat die en
de officiële restricties, de noodzaak tot
een zekere mate van koorddansen in het
intellectueel verkeer, daaraan een soort
stimulerende spanning geven.
Spanning, maar in veel scherper
vorm, doet zich voor in de verhouding
tussen regime en rooms-katholieke kerk,
die hoewel veel beter dan in enig an
der communistisch land nog steeds
niet ideaal is. Er zijn vooral in de pro
vincie voortdurend wrijvingen, plage
rijen en conflicten tussen priesters en
plaatselijke autoriteiten. En in de afge
lopen weken heeft Warschau de affaire
gehad van „het mirakel van Nowolipky-
straat". De toren van de St.-Augustinus-
kerk aan de rand van het ghetto gele
gen, maar door de oorlog al wonderlijk
gespaard, begon plotseling lichtgevende
effecten te vertonen. Het Poolse rooms-
katholicisme is mystiek, op het primi
tieve af: duizenden mannen en vrou
wen trokken avond aan avond zingend
en biddend in een snijdende wind door
het puin om de kerk, en meenden in de
schijnsels de trekken van de madonna
te zien!
Een weifelmoedige afwijzing van het
wonder door de kerk baatte niet, na
tuurkundige verklaringen dat het schijn
sel slechts een weerspiegeling van de
gouden bol op de spits of een kwestie
van statische elektriciteit was, hielpen
evenmin. De Polen hebben in deze tjj-
den behóéfte aan een wonder, zei een
Westelijk diplomaat. Toen de avondlijke
bedevaart massale vormen ging aan
nemen, lieten de autoriteiten eerst de
lumineuze spits dofzwart schilderen,
hetgeen een beetje hielp, en tenslotte
door de politie de omliggende straten
afzetten, hetgeen uiteraard nog beter
hielp.
den toetsen. Er zijn ook Polen die over
de goede oude tijd spreken en hun ge
sprekken illustreren met het enige dat
er van over is: vergeelde foto's van
cavalerie, buitenhuizen en jachtpartijen.
Een lieve, oude dame zei mij dat zij zeer
pro-Westers is. En waarom? „Nu, u
heeft toch zeker nog veel huispersoneel
daar?"
Men moet het Poolse „liberalisme"
tenslotte niet verkeerd interpreteren:
het verlangen naar Westelijke cultuur
is bepaald geen drang naar de NAVO,
de hevige economische ontevredenheid
der arbeiders geen heimwee naar de
„goede, oude tijd". Maar het Polen, dat
Warschau's oude markt, geheel
herbouwd, een juweel van oude
Poolse architectuur. Maar 's avonds
luistert de Poolse jeugd er in kel
ders nqor tnodernp jazz.
Warschau's straatbeeld: de Ale je
Jerozolimskieen de kunst der
reclame.
een regering heeft met schone handen,
waarin men zoveel gelijkgestemde cul
turele ambities ontmoet, biedt wan
neer de nieuwe tendens naar co-exis
tentie zich voortzet vruchtbare raak
vlakken voor Oost en West.
Het duidelykst blijkt dat in de na
oorlogse generatie, de Poolse jeugd die
het haar kamt als de onze, ook de
broeken bij de kleermaker liet vernau
wen, in de kelder van de „Manekin"
bjjeenkruipt om er naar jazz te luiste
ren en er met herkenbare vrienden een
schuilplaats zoekt tegen een wereld die
zij verwerpt. Tegen de bombardementen
van gisteren en de wereldbeschouwelijke
en wercldsplitsende grote woorden van
