Weerstandsvermogen te New York
Beclrijfsexpansie in ons land
CRISIS BIJ NEDERLANDSE
OPERA WORDT CHRONISCH
Engeland is eindelijk begonnen
met de aanleg van autosnelwegen
Jpgericht 1 maart 1860
Zaterdag 31 oktober 1959
Zesde blad no. 29887
Twee bakens in zee
Veel gunstige tussentijdse mededelingen
(Van onze financiële medewerker)
Het is deze week weer gebleken dat de Newyorkse effectenbeurs over een heel
fat groter weerstandsvermogen beschikt dan vóór de oorlog. Want terwijl dit jaar
oor het indexcijfer van de koersen der industriële aandelen een laagste stand
an 574.46 is voorgekomen, was op 27 dezer al weer een stand van 642.18 bereikt,
[at is slechts 34 punten beneden de hoogste stand voor dit jaar. Dit krachtig
oersherstel is opmerkelijk, omdat er in de moeilijke situatie, waarin de V.S. als
trolg van de stakingen en de stijging van de rentestand verkeren, feitelijk geen
trbetering is gekomen. Ook al moeten de staalwerkers krachtens de uitspraak
an het Amerikaanse Hof van Beroep weer aan het werk en is men bij een
lein staalconcern tot overeenstemming gekomen, het grote conflict tussen werk-
evers en werknemers in de staalindustrie is nog onopgelost en intussen grijpen
e gevolgen van de bedrjjfsstagnatie in een van de voornaamste sleutelindustrieën
an het land verder om zich heen.
Het meest sprekende voorbeeld hier-
n is wel het financieel resultaat van
grootste staalonderneming, de U.S.
eel Corp., die in het eerste halfjaar
n netto-winst behaalde van 255 mil-
ien tegen 136 miljoen in die periode
an 1958, maar in het derde kwartaal
verlies leed van 31 miljoen tegen
tn winst van 75 miljoen in dat tijd-
ak van het vorige jaar. Maar ook in
ndere bedrijven, vooral in de automo-
elondernemingen, begint het tekort aan
aal steeds meer te nijpen en de weer-
ag van vrijwillige en gedwongen werk
osheid op het nationaal inkomen laat
ch meer en meer gevoelen. De totale
ationale produktie bedroeg in het twee-
e kwartaal van dit jaar 484*6 mil-
ard en een paar maanden geleden acht-
men een stijging in de loop van dit
aar tot 500 miljard waarschijnlijk.
Het derde kwartaal heeft echter een
eijfer van 481 miljard aangewezen en
daar de teruggang ook in oktober heeft
tangehouden, zal voor het vierde kwar
taal eerder een daling dan een stijging
jan het nationaal inkomen moeten wor-
|en verwacht.
Als gezegd, in het licht van het bo-
instaande .treedt de weerstand van de
ewyorkse effectenbeurs scherp aan de
ag. Men zal hier moeten denken aan
tt sterk verminderde speculatief karak-
van de aankopen op de effecten-
•s, doordat slechts een zeer gering
tel daarvan met geleend geld is ge
bied, de grote beleggingsinstituten na
oorlog in veel sterkere mate dan
aorheen tot aankoop van aandelen zijn
rergegaan en deze instituten, althans
tn deel ervan, de aandelen meer voor
trmanente belegging hebben gekocht.
Voorts zijn er in de V.S. tal van des-
ïndige waarnemers, die van mening
jn dat op langere termijn met een
irdere waardevermindering van het
ild rekening zal moeten worden ge-
ouden en daar zij in dit opzicht de ge-
ihiedenis aan hun kant hebben, is het
igrijpelijk dat vele beleggers aan die
sie geloof hechten. Tenslotte is er de
vele kringen bestaande overtuiging
at de Amerikaanse economie een groot
CTstellingsvermogen bezit en de onder
roken conjunctuuropgang zich na be-
indiging van die stakingen weer zal
oortzetten.
Hoe dit zij, de Newyorkse beurs ls
noral in het begin van deze week, weer
n stimulans voor de beurzen van West-
uropa geweest, hoewel deze die steun,
als de laatste tijd wel duidelijk is ge-
eken, in veel minder sterke mate nodig
ebben dan vóór de oorlog. Ons wereld-
eel heeft sindsdien een grotere mate
an economische zelfstandigheid verkre-
en en de conjunctuurberichten uit En-
eland, Duitsland, Frankrijk, Belgie en
as land blijven tot dusver gunstig lui
en. De Londense beurs heeft reeds ge-
iiime tijd een willig aspect, onder de
ivloed van een zich nog voortdurend
itbreidend industrieel herstel. Werkte
an het begin van dit jaar slechts 20%
an de ondernemingen op volle capaci-
eit, op 1 oktober was dit aantal tot 50%
estegen en met name in de ijzer- en
iaalindustrie, zomede in de automobie-
nindustrie kunnen de produkties nog
oortdurend worden vergroot. De be
tteken aandelen hebben dan ook ge
urende dit jaar een aanmerkelijke
oersstijging achter de rug en ook in
bgeland blijft men vooreerst meer
aarde hechten aan de winstcapaciteit
in de ondernemingen dan aan de on
middellijk revenuen.
.Eenzelfde verschijnsel kan men in
rankrijk, in Duitsland en immers ook
ons land constateren. De beurzen op
et vasteland hebben deze week dan ook
wgaans weer van een vaste stemming
bjk gegeven.
Dit wil niet zeggen dat de zorgen van
lucht zijn. In West-Duitsland liggen
koersen van de meeste aandelen nog
tr beneden hun hoogste stand voor dit
i&c, grotendeels als gevolg van de span
den op de geld- en kapitaalmarkt,
'elke op een zekere oververhitting van
e conjunctuur duiden. Het feit dat de
erkloosheid tot beneden 1% is gedaald
in feite het aantal open plaatsen gro-
is dan het aantal werklozen, is daar
in ook een aanwijzing, zomede de stij-
ng van de index voor de kosten van
vensonderhoucf, mede als gevolg van
zwarte lonen. Een en ander heeft de
eutsche Bundesbank tot een nieuwe
iscontoverhoging, ditmaal van 3 tot 4*6
besluiten, zomede tot een verhoging
de verplichte kasreserve, maatrege-
welke beogen de kredietexpansie
te remmen. Ook de uitgifte van een
p% staatslening, groot DM. 300 mil-
ïn met een looptijd van 12 jaar en
;en een koers van 96^%, is bedoeld
een onttrekking van middelen aan
kapitaalmarkt, teneinde een al te
:11e opgang van de Duitse conjunc
te temperen en de bestedingen te
'inderen. Het rendement van deze
laat zich op 6^6% becijferen,
Jt blijkt hoeveel de rentestand in
i-Duitsland thans hoger is dan ten
it.
Zoals bekend is, zjjn ook in de V.S.
'rentekoersen hoger dan in ons land,
itgeen ertoe heeft geleid dat de Ne-
rlandse banken daar op korte termijn
'te bedragen hebben uitgezet en ook
onzent op de Amerikaanse obligaties
aandacht wordt gevestigd als op aan-
'kkelije beleggingsobjecten voor Ne-
'landse kapitaal. Het kan haast niet
iers of ook de stijging van de rente
obligatierendement in West-Duits-
d zal tot de export van Nederlands
pitaai naar dat land moeten leiden en
de ontwikkeling van de rentestand
onzent invloed moeten uitoefenen.
hn sterke spanningen is hier overi
gs op de geld- en kapitaalmarkt nog
'n sprake. De cijfers van de Neder-
idse betalingsbalans over het eerste
halfjaar hebben nog een groot overschot
aangetoond, niet alleen door de uitbrei
ding van de Nederlandse export, maar
ook doordat in die periode per saldo voor
f 434 miljoen aan effecten is uitgevoerd
tegen f316 miljoen in het tweede half
jaar van 1958. De schatkist is ruim van
middelen voorzien en het beroep van het
bedrijfsleven op de kapitaalmarkt is ten
onzent nog altijd zeer bescheiden, zodat
van buitensporige industriële investerin
gen niet kan worden gesproken.
Ook hier echter houdt de industriële
expansie aan en wordt door sommige
deskundige waarnemers, b.v. door prof.
Witteveen, zoals we de vorige week
schreven, in verband met de op gang
zijnde loonsverhogingen, het gevaar voor
een overbesteding met als complement
een waardevermindering van het geld,
aanwezig geacht. De kans op een stij
ging van de rentestand schijnt dan ook
groter te zijn dan die op een daling, in
verband waarmee het opmerkelijk is dat
de 3Nederlandse Staatslening 1957
(de oude staffellening) met een lange
looptijd, in enkele weken met bijna 2%
is gedaald, terwijl kortlopende obligaties
zich op de oude koersen kunnen hand
haven. Maar nog altijd noteren de 4V2%
leningen boven pari en kunnen de 4Y4%
leningen slechts met abnormale en te
recht gegispte middelen worden ge
plaatst.
Ook de Nederlandse belegger blijft in
tussen aan zijn reeds lang bestaande
voorliefde voor de aandelenmarkt ge
trouw, zodat ook deze week over nage
noeg de gehele linie een niet onbelang
rijke koersverbetering kon intreden. Na-
SCHIETPROEVEN OP HET
STRAND VAN KATWIJK
De commissie van proefneming van
de directie Materieel Landmacht zal
2 november schietproeven houden op
het strand tussen kilometerpaal 88 en
kilometerpaal 95 van Katwijk naar
Scheveningen. Het onveilige schietter-
rein zal worden afgezet met rode vlag
gen.
dat de vorige week aandelen Unilever
aan de spits gingen met een avans tot
700% dat niet behouden kon blijven,
hebben ditmaal aandelen Koninklijke in
de rubriek van de internationals weer
de leiding genomen, mede door de gun
stige resultaten van de Amerikaanse
oliemaatschappij en
In nog sterkere mate echter zijn het
de Nederlandse industriële aandelen, die
de belangstelling van de belegger trek
ken en procentsgewüs is de koersstijging
van deze rubriek dan ook het grootst.
Terwijl het algemeen indexcijfer thans
nog altijd lager ligt dan zijn hoogste
stand voor dit jaar, heeft dat voor de
industriële aandelen deze week een
nieuw record behaald en men zou een
ganse reeks van fondsen kunnen noe
men, die op een belangrijk avans kun
nen bogen. Telkens verschijnen er trou
wens tussentijdse mededelingen, waarin
over de tot dusver verstreken maanden
van 1959 van gunstige resultaten wordt
melding gemaakt.
Amerika en Duitsland zullen intussen
als bakens in zee kunnen dienen.
Voorstelling Carmen afgelast
(Van onze Amsterdamse correspondent)
De aanplakbiljetten op de Amsterdam
se Stadsschouwburg zijn te elfder ure
door anderen vervangen en de bezoekers
kregen gisteravond niet de opera Car
men maar Tosca te zien. Een summier
communiqué van de directie der Ne
derlandse Opera vermeldt als oorzaken,
dat „technische moeilijkheden in ver
band met de beschikbare repetitieruimte
en de plotselinge ziekte van de decor
ontwerper Carlo Köhne het repetitie
schema dermate hebben beïnvloed, dat
de voorbereidingen voor de opera Car
men niet hebben beantwoord aan de
verwachtingen".
De uitdrukking „technische moeilijk
heden is er een, die vele vragen op
roept. Namens de directie van de Ne
derlandse Opera antwoordde mr. J. den
Daas ons echter „dat men over de in
houd van het communiqué niet in dis
cussie wenst te treden". Men voelt er
niets voor om de moeilijkheden naar
buiten uit te dragen en laat dus gissen
naar de werkelijke achtergronden. Dat is
niet moeilijk wanneer men bedenkt dat
de opvoering van Beethovens Fidelio,
waarvan een korte reeks voorstellingen
is gegeven, een zwakke plek vertoonde
en nog wel op een van de belangrijkste
plaatsen: dirigent Peter Maag, is er niet
in geslaagd aan de verwachtingen te
voldoen.
Droevig
De (Franse) opera Carmen stelt nog
hogere eisen aan deze (Duitse) dirigent.
Uit het feit, dat het besluit om de voor
stelling af te gelasten twee dagen voor
de opvoering is gevallen, moet men af
leiden, dat de resultaten tijdens de voor-
generale dermate droevig waren, dat de
directie deze „Carmen" niet zo maar aan
het publiek wilde voorzetten. Het staat
nog niet vast wanneer Carmen nu wel
op het repertoire wordt genomen. De
Opera-directie heeft het kennelijk niet
aangedurfd om nu reeds een datum te
noemen. Dat zou kunnen betekenen, dat
als Carmen straks voor het voetlicht
komt achter de lessenaar een andere
dirigent zal staan. Peter Maag heeft na
melijk verplichtingen in het buitenland
en zou na de Carmen-reeks eerst in
januari terugkeren met „Die Zauber-
flöte" van Mozart. Dat wil dus zeggen
dat het aandeel van de heer Maag in de
eerste vier maanden van het opera
seizoen beperkt blijft tot de enkele voor
stellingen van Fidelio. Dat is een weinig
florissant begin van zijn loopbaan als
chef-dirigent en muziekdirecteur van
de Nederlandse Opera, een topfunctie
die dienovereenkomstig wordt beloond.
Niet eerste maal
Het is niet de eerste maal dat de cri
sis bij onze Opera duidelijk aan de dag
treedt. Telkenjare bij de subsidieverle
ning worden in de Amsterdamse ge
meenteraad harde noten gekraakt over
het operabeleid. Maar het is voor ge
meenteraadsleden moeilijk en tegen
over het stichtingsbestuur van de Opera
onjuist om het weinige vertrouwen in
de artistieke leiding te laten meespelen
in de subsidie-beoordeling. Het staat nu
reeds vast dat de wijze waarop de Opera-
directie zich met het afgelasten van Car
men heeft geblameerd, aanleiding zal
zijn om nieuwe kritiek te uiten tijdens
de komende begrotingsdebatten. De Ne
derlandse Opera wordt met gemeen
schapsgeld in stand gehouden. Dat is de
plicht van de gemeenschap. Maar men
mag hier tegenover verwachten, dat er
gestreefd wordt naar prestaties die dat
geld op zijn minst waard zijn. Het wordt
langzamerhand verontrustend te moeten
constateren dat de crisis bij deze instel
ling een chronisch karakter aanneemt.
Het zou voor de artistieke leiders
Frans Vroon en Peter Diamand een
aansporing moeten zijn om er naar te
streven dat na het teleurstellende begin
het opera-seizoen '59'60 althans een
redelijke indruk achterlaat.
Britten trots op achtste wereldtvonder
van 120 km. langkosten: 200 miljoen
Met opzet enige
flauwe bochten
(Van onze Londense
correspondent)
Engeland blaakt van trots om
dat het eindelijk in het bezit is van
een gloednieuwe autosnelweg tus
sen Londen en Birmingham. De
weg begint echter pas dertig kilo
meter buiten Londen, namelijk bij
St.-Albans en houdt dertig kilo
meter ten zuiden van Coventry op.
De totale lengte is 120 kilometer.
Er zijn drie rijbanen in beide rich
tingen en de breedte van de weg
bedraagt 12 meter.
De Britten, die op het gebied
van moderne wegen tenminste een
kwart eeuw achterlagen bij de rest
van Europa hebben Duitsland,
Nederland, Italië en andere landen
hierom benijd, maar thans menen
zij het buitenland te hebben ge
klopt met een weg, welke zij als
het achtste wereldwonder beschou
wen.
Deze weg vormt het begin van een
snelwegennet, dat een groot deel van
Engeland zal omspannen en dat van het
grootste belang zal zijn voor de industrie
en export, omdat het enorm verlies aan
tfjd energie, waarmee het wegvervoer in
Engeland te kampen heeft, waarschijn
lijk op den duur zal worden overwonnen.
Maandag wordt de nieuwe weg geopend,
welke volgend jaar dagelijks door 15.000
voertuigen zal worden gebruikt.
rmoeilijkheid blijven de opstoppin
gen aan het begin en het einde van de
nieuwe weg. Voorlopig is deze niet meer
dan een lapmiddel in een volkomen an
tiek wegsysteem, waaraan in beginsel
weinig is veranderd sedert de tijd van de
Romeinen!
De Engelsen dachten dat zij nooit in
staat zouden zijn het vasteland op dit
gebied na te volgen. Zij zijn thans over
zichzelf verbaasd.
De aanleg van de weg geschiedde,
dank zij een fantastische „Amerikaanse"
organisatie, in de recordtijd van ander
half jaar en heeft 200 miljoen gulden
gekost.
Men had vorig jaar gedurende een van
de natste zomers met de grootste moei
lijkheden te kampen, welke dank zy het
feit, dat de weg op de verbeeldingskracht
van de betrokkenen werkte en een voor
Engeland ongekende geestdrift verwek
te, snel konden worden opgelost.
Er moesten 15 miljoen ton aarde wor
den verplaatst en 200 bruggen worden
gebouwd. Er zijn 6 ongelijkvloerse krui
singen (fly-overs). Aan de aanleg werd
door 3000 arbeiders met 300 tractors en
bulldozers gewerkt.
Om verveling en gevaar voor indutten
te voorkomen is een aantal flauwe boch
ten in de weg aangebracht.
Er is een speciale eerste-hulp-bij-on
gelukken-dienst welke over de modern
ste middelen beschikt. Om de anderhal
ve kilometer is er een SOS-telefoon, die
rechtstreeks op een politiebureau aan
sluit. Er zijn ook bepaalde politiepa
trouilles. Op sommige overtredingen
staat een boete van 200 gulden.
Er zijn speciale lange-afstands-bussen
gebouwd voor een dienst langs deze weg,
welke met een snelheid van ruim 100 ki
lometer zal worden onderhouden zonder
dat dit iets afdoet aan het comfort van
de passagiers. De bussen beschikken
Postbodes extra loon
VOOR BESTELLING
OP TWEEDE KERSTDAG
(Van onze Haagse redactie)
De postbodes van de PTT, die op
tweede kerstdag de post moeten bestel
len, krijgen hiervoor een extra vergoe
ding. Deze is vastgesteld op een dubbel
uurloon voor elk uur, dat de bodes in
dienst z|jn.
De hoofddirectie Posterijen heeft ge
meend het besluit om op tweede kerst
dag post te doen bestellen te moeten
handhaven omdat zij dit rekent tot de
maatschappelijke taak die de PTT heeft
te vervullen en om de praktische reden,
dat er met het oog op de feestdagen in
de laatste week van december en in de
eerste week van januari anders achter
standen zouden ontstaan in de postbe
stellingen, De personeelsbonden hadden
verzocht om intrekking van het besluit.
zelfs over een toilet. Met de bouw van
een aantal aan weerszijden van de weg
op te richten benzinestations, welke vier
merken zullen verkopen, moet nog be
gonnen worden. Er komen ook restau
rants en postkantoren bij. De opening
van de weg is een nationale gebeurtenis,
welke de BBC-televisie heeft geïnspi
reerd tot een vrolijke revue, waarin het
epos van de „M 1", zoals de weg in code
taal heet, letterlijk zal worden bezongen.
Huwelijksdrama
Vrouw stak man
in de buik
Te Kerkrade heeft gistermorgen een
echtelijke ruzie het leven gekost aan de
37-jarige mijnwerker Wechseler, wonen
de aan de Kaffebergseweg te Kerkrade.
De man leefde al geruime tijd in on
min met zijn 34-jarige echtgenote. Gis
termorgen kregen beiden weer woorden.
De twist laaide zo hoog op, dat de vrouw,
die juist in de keuken brood sneed, het
mes greep en haar man in de buik stak.
Deze overleed als gevolg hiervan vrijwel
terstond. Tegenover de politie heeft de
vrouw een volledige bekentenis afge
legd. Zij is in arrest gesteld. Naar ver
luidt zou het slachtoffer haar met een
stoel bedreigd hebben. Tijdens het dra
ma waren twee van de drie kinderen
van het echtpaar in huis aanwezig.
„Neeltje Jacoba" krijgt
nieuwe schipper
Schipper C. Koper van de „Neeltje
Jacoba" te LJmuiden zal op 1 novem
ber a.s. zijn functie neerleggen. Zijn op
volger wordt de heer J. *t Hart. thans
stuurman op de reddingboot. De heer
Koper heeft van maart 1948 op de
.Neeltje Jacoba" gevaren, 9 jaar als
stuurman en de laatste twee jaar als
schipper.
Marnix Gijsen-tulp
Tijdens een ontvangst, gegeven door
de Belgische ambassadeur in Den Haag,
baron F. X. van der Straten-Waillet, is
gisteravond aan de Belgische schrijver
diplomaat Marnix Gijsen een in Sant
poort gekweekte tulp aangeboden, die
naar de Vlaamse schrijver is genoemd.
De burgemeester van Sassenheim, jhr.
mr. R. Sandberg van Boelens, overhan
digde in het licht van de televisie
schijnwerpers de in een fraaie kist ver
pakte tulpenbollen. Daarna heeft de
minister van O., K. en W., mr. J. M. L.
Th. Cals, met een geestig toespraakje de
zestigjarige schrijver hulde gebracht en
getuigd van de waardering die zijn werk
in Nederland geniet.
Onder de zeer talrijken die de plech
tigheid bijwoonden was ook staatssecre
taris van O., K. en W. mr. Y. Scholten.
Voorts waren tal van vertegenwoordigers
van culturele organisaties by de ont
vangst aanwezig.
Minister Luns:
Landbouw centraal
Benelux-probleem
De Nederlandse minister van Buiten
landse Zaken, mr. J. Luns, heeft giste
ren in Luxemburg verklaard dat het
landbouwvraagstuk steeds meer het cen
trale probleem in de Beneluxsamenwer-
klng gaat worden. Dit vraagstuk is in
het huidige stadium de belangrijkste
hindernis voor verwezenlijking van de
volledige Economische Unie, zo zei hij,
toen hij gisterochtend als voorzitter van
het Beneluxministercomité in de raad
gevende interparlementaire Beneluxraad
het derde jaarverslag der regeringen
over de Economische Unie inleidde.
De regeringen zijn ervan overtuigd, al
dus minister Luns, dat het landbouwbe
leid geharmoniseerd moet worden en dat
het handelsverkeer in landbouwproduk-
ten moet worden vrijgemaakt.
Minister Luns verklaarde voorts o.a.,
dat volgens het comité van ministers de
unificatie in de Benelux geen doel op
zichzelf is. Eenheid betekent immers
geenszins eenvormigheid. Natuurlijk
moeten ter bevordering van de eenheid
de wettelijke en reglementaire voor
schriften eensluidend worden gemaakt,
als de verwezenlijking van de doelstel
lingen dat vereist. Maar als het vrije
verkeer van personen, goederen, kapitaal
en diensten niet op het spel staat zal het
veelal voldoende zijn om de te volgen
politiek te coördineren, aldus minister
Luns.
