Triomfaal succes voor Hohners
accordeonorkest onder Würtlmer
Spoedige verruiming van grenzen
acht College dringend noodzakelijk
Gespannen vertolking van Henk
Brier's Concertino
K e r k e I ij k L
De kunst
van het handengeven
Woniiigbouw verwachtingen zij n
voor 1960 niet gunstig!
BENDER Hoogewoerd 90, Leiden
WOENSDAG 23 OKTOBER 1959
Gehoor in vuur en vlam
Deze avond grote troeven uitgespeeld!
Verleden week speelde voor een overvulde Stadszaal een Balalaika-
orkest. Het toenmalige auditorium stond „in vuur en vlam". Gisteren
was er, in een bijna volle Stadszaal, opnieuw iets héél bijzonders: het
„Orchester des Hauses Hohner" gemakshalve te noemen het wereld
accordeonorkest van Rudolf Würthner. Het heeft zijn zetel in de
harmonica-stad Trossingen in het Schwarzwald.
We onderscheidden twee fasen in dit concert. Voor de pauze
bemerkten wij een nadrukkelijke erkentelijkheid in de bijvalsbetuigingen,
die nog enige reserve inhield. Onze stadgenoot Henk Briër, pianist in
een eigen „Concertino", maakte daarop een uitzondering, hij moest
het laatste deel daarvan zelfs bisseren. Na de rust evenwel ontstond
tenslotte ook hier dat voor een auditorium zo bevrijdende en ontspan
nende „vuur en vlam", dat naar geen einde deed uitzien. Men ver
langde toegiften en wist voor goed dat die musici op het podium hun
faam terecht verwierven en dat hun aanvoerder Würthner een opper-
muziekant is. „Fantastisch" is hét woord om hun samenspel te
kenmerken.
Ons plaatselijk aecordeonorke -„Neer-
landia" opende de uitvoering bij wijze
van welkomstgroet met Würthner's
„Marohe Triomphale", onder leiding
van Lauw Boellaard.
Wij hebben zo dikwijls onze bewon
dering voor de verrichtingen van dit
ensemble uitgesproken, dat wij daar nu
niet bij zullen stilstaan. Er is daarnaast
ook een samengaan van dit orkest ge
weest met het Leidse Mannenkoor
„Kunst na Arbeid", waarbij Louis van
Wijngaarden optrad als dirigent.
Koor en orkest te zamen vertolkten
„Heimat .ich grüsse dich" van Curt
Mahr. een romantische compositie die
een perfecte uitvoering verkreeg.
Daartussen lag nog een a cappella van
het koor. een aantrekkelijk maar moei
lijk „Vexilla regis" van Neumann, waar
in een aantal koristen, die blijkbaar de
akoestische aanpassing aan de grote
ruimte niet spoedig genoeg aanvoelde,
enige neiging tot zakken niet konden
verhoeden. Van Wijngaarden wist ze
echter op de rechte hoogte terug te
voeren en bewees daarmee zijn vak
mansvaardigheid die overigens voor
ons geen bewijzen nodig heeft.
Würthner kon toen van wal steken
met een eoht boeiende Ierse Suite van
Matyas Seiber. een toondichter die we
al eerder signaleerden als een klanken
schilder. Hij weet in de eerste plaats
uitstekend partij te trekken van de
orgeltimbres, die in de accordeons ver
scholen liggen. Velen hebben zich waar
schijnlijk afgevraagd, hoe men uit een
accordeon doedelzakklanken haalt. Men
doet dat door inschakeling van een
elektronium. dat speciale klankkleuren
kan nabootsen die op het accordeon zelf
Een hulde aan Henk Briër en
Rudolf Würthner
(Foto L-D./Holvast)
niet aanwezig zijn. Dit Würthner-en-
semble beschikt over drie zulke elektro-
niums. bovendien over drie elektrisch
versterkte bassen. Deze apparatuur
schept voor een rijk toegerust accor
deonorkest onbegrensde mogelijkheden.
Het superieure en hoog-accurate spel
van het Hohner-ensemble was al ter
stond een niet meer loochenbaar feit,
er lag al een zinverrukkende bekoring
in de zachte klankkleuren die Würth
ner op uiterst delicate wijze hanteer
de. Dit zette zich voort in de suite
„Auf einem Jahrmarkt" van Hugo
Herrmann, een veelzijdig beheerser
van het vak. die ook in deze kermis-
tafereeltjes een voorstander blijkt van
inweving van volksmuziek in de accor
deon-compositie,
Würthner's concertmeester, Karl Pe-
renthaler. trad vervolgens op om te
soliëren in een arrangement: het Kon-
zertstück van Weber. In de pianolite
ratuur wordt dit werk de hoogste moei
lijkheidsgraad toegekend. Perenthaler
stond dus voor een geweldige taak en
verbluft heeft men hem gevolgd. Hij
besohikt over een ongehoord geraffi
neerde balgteohniek. Met vlinderlichte
toets en gevleugelde toon heeft hij het
notenbeelcl een verontstof fel ijkte vlucht
geschonken, meesterlijk door Würthner
begeleid.
Hierop volgde Briër's Concertino
reeds eerd^ in onze stad uitgevoerd
tl enk Brier tijdens liet speten van
zijn Concertino'
(Foto L.D./Holvast)
dat (vooral in de twee laatste delen)
spanningen opwekt door de energie, die
in de bondige, spfekende en bevattelijke
thema's besloten is, en door de wijze
waarop de thema-verwerking voor die
spanningen een natuurlijk aandoende
oplossing schept.
Wij verwijzen verder naar de ver
nuftig bedachte overgang van het zo
sferisoh geslaagde langzame deel naar
het motorische derde: dit zijn een paar
meesterlijke maten geworden. Er zit
trouwens zout in de twee waarlijk vitale
en logisch gebouwde slotdelen. De uit
voerenden hebben het er niet behaaglijk
in. de uiterste waakzaamheid is er ge
boden. Maar voor Würthner's beroeps
mensen tellen opgeworpen hindernissen
niet.
Briër is op een grandioos volgzame
wijze begeleid, hij kon zich derhalve in
alle vrijheid geven in een adembene
mende. maar feilloze vaart, terwijl hij
daarnaast in de dialoog een edele zan
gerigheid neerlegde.
Na de pauze is een derde solist werk
zaam geweest: Günther Wertz op de
chromonica (chromatisch mondorgel)
in een Czardas van Grossmann. Wat
met dit. nietige speeltuig op het stuk
van virtuositeit en expressie mogelijk
is. moet gezien de slagvaardigheid van
Wertz het publiek ongetwijfeld ver
wonderd hebben.
De grote troef van Würthner's instru
mentalisten is tenslotte uitgespeeld in
ten Liszt-Mozaïek en in Duitse Volks
wijzen van Würthner's hand, in de
\ermaarde Orgel-Toccata van Widor en
in de Rossini-ouverture tot Wilhelm
Teil. Het publiek heeft er geen noot in
kunnen missen, het was daarvoor te fas
cinerend, zodat de ovaties twee toegif
ten afdwongen (o.a. Tarantelle van
Fischer)
Het aan die reproducties verleende
orkestrale reliëf, de subtiliteit m ae
nuanceringen, de artistieke distinctie,
ae verhoudingen tussen hoofd- en
nevenpartijen, de zeldzaam mooie af-
sl ij ping. de kapitale discipline, het is
allemaal een feest voor liet oor gewor
den! Het kunststuk werd het kantwerk
van Widor, suggestief in effect ver
hoogd door het bourdon-werk der pe
daalpartijen. En dat bereikte Würthner
met een heel ongewone economie van
de directie-gebaren.
p.t spelen is behalve door zijn kleur-
rijkdom gedragen geweest door een
weldadige, sympathie veroverende
warmte. Zoiets moest jaarlijks terug
keren. Dit is nu buiten twijfel de
wens van honderden Leidenaren!
V.
Vakcmtiemogefijkheden
besproken door NRV
„Vakantieweelde in de bergen" en
„Zomer in Vorarlberg" dit waren de ti
tels van de twee fraaie kleurenfilms, die
de Nederlandse Reis Vereniging gister
avond in de foyer van de Stadsgehoor
zaal voor haar leden in Leiden en om
geving vertoonde. Terwijl buiten de re
gen striemde en storm gierde, zat in de
foyer een grote groep mensen in vakan
tiestemming, die het weer getrotseerd
hadden om bjj de NRV nieuwe ideeën op
te doen voor de komende winter- of
zomervakantie.
De heer A. van Lunteren, staflid van
de Nederlandse Reis Vereniging vertelde
een en ander over Vorarlberg en haar
prachtige omgeving en weidde daarbij
uit over de vakantiemogelijkheden in
deze streek. Zowel winter- als zomer
vakantie besprak de heer Van Lunteren.
Een volmaakte wintervakantie kon
men zien in de film „Vakantieweelde in
de bergen", waarin de vaardig gehan
teerde camera, Ehrwald, het Ober-Enga-
din en Arosa in de zoeker had genomen.
Ook de film „Zomer in Vorarlberg" zal
ongetwijfeld velen naar de vakantie heb
ben doen verlangen. Het is echter pas
oktober
ERNSTIGE GEVOLGEN VAN
TE HARD RIJDEN
Tal van in- en uitwendige verwon
dingen, w.o. een verbrijzelde rechter-
enkel, liep een scooterberijder op door
het te wild rijden van een Leidse bagger
en krooswerker. Het gebeurde in no
vember van het vorige jaar op de Rijks
weg van Amsterdam naar Rotterdam, ter
hoogte van „Het Haagsche Schouw".
De bagger- en krooswerker kwam met
een snelheid van ongeveer negentig
kilometer per uur uit de richting Leiden
gereden. Hij wilde een voor hem rijdende
auto passeren, met een veel te grote
bocht en was toen bang met zijn tegen
ligger in botsing te komen. Hij schrok,
begon te slingeren, de auto slipte en
vaagde een tegemoetkomende scooter
met zijn berijder van de weg en vloog
tenslotte aan de kant over de kop. De
scooterberijder kwam er het slechtst af.
Nog is hij niet genezen en de dokter is
bang, dat zijn enkel niet meer goed zal
komen. Gisteren diende deze zaak voor
de Haagse Rechtbank. De verdachte
was echter niet aanwezig. De officier
van Justitie was van mening, dat ver
dachte niet goed had uitgekeken en te
hard had gereden. Hy eiste tegen de
man, die nog een blanco strafregister
had. een geldboete van vijfenzeventig
gulden of vijftien dagen gevangenis
straf, een voorwaardelijke hechtenis van
drie weken met een proeftijd van drie
jaar en ontzegging van de rijbevoegd
heid voor de tijd van één jaar. Uitspraak
vier november.
DR. J. VAN GOUDOEVER PER
MAAND ÉÉN WEEK IN PARIJS
Met toestemming van zijn kerkeraad
zal dr. J. van Goudoever, remonstrants-
gereformeerd predikant alhier, elke
maand een week in Parijs arbeiden on
der de leden van de afdeling van de
Nederlandse Protestanten Bond aldaar.
Door het vertrek van ds. J. Zuurdeeg
naar Wassenaar is de afdeling Parijs
thans vacant. Dr. Van Goudoever heeft
wegens zijn nieuwe werk in Frankrijk
ontslag genomen als leraar aan het
Rijnlands Lyceum te Wassenaar.
even
NED. HERV. KERK:
Beroepen te Borculo W. v. d. Ven te
Zaandijk te Opheusden J. Bakker te
Giessendam. Aangenomen naar Ochten
(Geld.) J. G. v. d. Klist, kand te Berg
ambacht naar Sydney (Australië)
(Ned. Gem. In de Presb. Church) (2de
Sred.pl.) C. Uidam te Stevensweert-Maas-
racht. Benoemd tot bijstand ln het
pastoraat te Breukelen P. P. Sababer ie
Abcoude. Bedankt voor Vancouver (Ca
nada) J. Veen pred. v. bijz. werkzaamh.
te Den Helder voor de ben. tot pred.
voorg, Ver. van Vr(]z. Herv. te Kampen
R. K. de Jong te Oosterlittens.
NED. PROT. BOND:
Benoemd tot voorganger van de afde-
,J<J j_ g•-
(N.-H.)
ling Varsseveld J. Bosch, herv. predikant
te Berkhout '*T s
Miiliirr
OVER DE GOEDE TOON EN GLADSTONE
Weet U dat ook het
handengeven een ware kunst
is? Heel langdurig handen
schudden kan hartelijk zijn,
maar ook de ander een tikkeltje
verlegen maken. Heel ferm
handen schudden is natuurlijk
ook hartelijk maar voor
kleine dameshandjes vaak een
beetje pijnlijk! Het sympa
thiekst is nog een korte, stevig*
handdruk, die U vergezeld
doet gaan van een glimlach.
Prettige kennismaking!
Nog een wenkals U die prettige
kennismaking wellicht wilt
bezegelen met een gezamenlijke
sigaret, dan presenteert U
natuurlijk een Gladstone. Want
Gladstone is - met of zonder
Silk Filter - een sigaret die
iedereen voldoening schenkt.
KING SIZE
VOORNAAM EN AANGENAAM
20 STUKS F U'
Uit de Leidse Memorie van Antivoord
Begroting kan in drie dagen behandeld zijn
i.
HEEFT DE LEIDSE RAAD in opeenvolgende jaren voor de be
handeling van een begroting steeds vijf dagen nodig gehad, het ziet
er thans naar uit, dat de bespreking van de begroting voor het
komende jaar, waarvan de behandeling op woensdag 18 november aan
de orde wordt gesteld, belangrijk minder tijd zal vergen. Tot deze
conclusie komen wij na inzage van het zo juist verschenen algemeen
verslag en de daarop corresponderende Memorie van Antwoord.
Werden in voorgaande jaren bij dit „vraag- en antwoordspel" circa
400 vragen gesteld, de begroting voor 1960 gaf de raad slechts aan
leiding tot het stellen van precies 200 vragen, waarop B. en W. het
antwoord meerdere malen vrij uitvoerig niet schuldig zijn ge
bleven. Ongetwijfeld is hieraan het feit niet vreemd, dat het nog slechts
een half jaar is geleden, dat de raad bij de behandeling van de begro
ting voor het jaar 1959 uitvoerig zijn wensen kenbaar heeft gemaakt
over het te voeren gemeentelijk beleid.
Met het College van B. en W. con- zijn adviseurs over dit voorstel. Welk
stateren dan ook wij met bijzondere
voldoening, dat de leden van de raad
zich ditmaal hebben beperkt in het
aantal vraagstukken, dat zij in de
komende begrotingszitting aan de
orde gesteld wensen te zien. Nu dit
verlangen blijkbaar in alle fracties
leeft, is het niet uitgesloten, dat dit
maal de begroting 1960 in drie dagen
is afgehandeld.
Ondanks deze beperking is het aan
tal onderwerpen, dat in dit algemeen
verslag aan de orde wordt gesteld, weer
omvangryk. Een vraag, welke vrijwel in
alle fracties een onderwerp van bespre
king uitmaakte, is het probleem van de
ruimtelijke ordening. Hoe staat het, zo
wenst men te weten, met de wijziging
van de gemeentegrenzen? Leiden is toch
immers praktisch aan het einde van zijn
uitbreidingsmogelijkheden?
B. en W., die het hiermede volkomen
eens zijn, brengen de raad onder de aan
dacht, dat Ged. Staten enige maanden
geleden een voorstel tot wijziging van de
grenzen van de gemeente Leiden bij de
minister van Binnenlandse Zaken heb
ben ingediend, nadat zy vorig jaar het
aanvankelijke standpunt van de Colleges
van Burgemeester en Wethouders der
daarbij betrokken gemeenten hadden
ingewonnen. Het is B. en W. bekend,
dat de minister thans overleg pleegt met
Zo'n mooie kleine piano past ook
in Uw kamer. De volle, zangrijke toon
overtreft die van menig „groot"
instrumentDe prijs zal U meevallen!
Bel of schrijf om onze foto-brochure
Amsterdam Arnhem Breda Rotterdam
voorstel door Ged. Staten aan de mi
nister is voorgelegd weet ook het Colle
ge niet. Een spoedige verruiming van de
grenzen der gemeente blijft echter
dringend noodzakelijk.
Het ligt voor de hand, dat ook nu weer
vele leden hun teleurstelling uitspreken
over het uitblijven van een wettelijke re
geling inzake de financiële verhouding
tussen Rijk en gemeente. B. en W. delen
deze teleurstelling. Zij achten het een
groot bezwaar, dat nu reeds een reeks
van jaren een begroting moet worden
samengesteld, zonder dat men weet op
welke uitkeringen uit het Gemeente
fonds kan worden gerekend.
Scholenbouw
Een vraagstuk, dat telkens bij een
begrotingsbehandeling terugkeert, is de
scholenbouw. In de thans verschenen
M. van A. delen B. en W. mede, dat
voor het jaar 1960, ter aanvulling van
vorige verzoeken, verzocht is de volgen
de scholen op de urgentielijsten te
plaatsen. 1. Een rooms-katholieke lagere
school met 8 lokalen in de omgeving van
de Haagweg, zulks in verband met de
voorgenomen bestemming van 't school
gebouw aan de Potgieterlaan voor het
R.-K. uitgebreid lager onderwijs; 2. Een
openbare school voor uitgebreid lager
onderwijs met 8 lokalen in Leiden-noord
en 3. Een rooms-katholieke lagere school
met 8 lokalen in de omgeving van de
Herengracht, zulks in verband met de
noodzaak de Pelikaanstraat ten behoeve
van de noord-zuidverbinding in de stad
te verbreden, hetgeen zal nopen tot het
afbreken van het scholencomplex Peli
kaanstraat/Haarlemmerstraat.
Voor de bouw van kleuterscholen
wordt thans in het westen des lands
geen of bijna geen rijksgoedkeuring ver
leend.
De plannen tot stichting van een tex-
tieldagschool zijn voorbereid door de
Stichting tot Steun aan het Textielon-
derwijs te Leiden en het Bestuur van de
Vereniging „De Ambachtsschool". Het
schetsplan voor de bouw van de nodige
lokaliteiten is ter goedkeuring aan de
minister van Onderwijs, K. en W. toe
gezonden. Aangezien de moeilijkheden
nog niet alle overwonnen zijn, kunnen
B. en W. zich over de kansen tot stich
ting van een textieldagschool nog niet
uitspreken.
Restauratie Stadsgehoorzaal
moet wachten
Hoewel B. en W. van mening zijn, dat
zo spoedig mogelijk de verbetering van
de Stadsgehoorzaal (gevel, ingang, hal,
gangen en trappen) ter hand moet wor
den genomen, is met het oog op de fi
nanciële mogelijkheden van de gemeen
te niet te verwachten, dat deze verbete
ringen in het jaar 1960 zullen worden
uitgevoerd.
Nieuwe Veemarkt
Vanzelfsprekend wordt ook dit jaar
weer gevraagd hoe of het staat met de
plannen van een nieuwe veemarkt. B. en
W. zijn kort in hun antwoord en zeggen,
dat zij de hoop koesteren, dat zij om
trent deze plannen over enige tijd aan
de raad mededelingen zullen kunnen
doen.
De woningbouw
Inzake de bouw van woningwetwonin
gen delen B. en W. mede, dat de ver
wachtingen voor 1960 niet gunstig zijn.
Het College geeft zich alle moeite om
zowel de minister van Volkshuisvesting
en Bouwnijverheid als het College van
Ged. Staten ervan te overtuigen, dat een
verhoging van het woningwet-woning
contingent voor Leiden in verband met
de woningnood, de krotopruiming en de
industrialisatie noodzakelijk is.
Voor 1959 is een contingent van 345
woningwetwoningen toegewezen, dat op
11 na reeds gedurende de eerste helft
van dit jaar was verwerkt. Pogingen om
uit het destijds ingestelde reserve-con
tingent voor industrie- en soortgelijke
doeleinden een extra toewijzing te ont
vangen, zijn mislukt. Onlangs hebben B.
en W. zich wederom tot Ged. Staten ge
wend met het dringende verzoek Leiden
voor 1960 een verhoogd aantal woning
wetwoningen toe te wijzen.
Hoe de verdeling van het bouwvolume
1960 landelijk, provinciegewijs en per ge
meente zal uitvallen, kunnen B. en W.
thans onmogelijk voorzien.
Op 1 januari 1959 waren in aanbouw
786 woningen. Tussen 1 januari 1959 en
1 september 1959 zijn 319 woningen ge
reed gekomen.
Op 1 september 1959 waren in aan
bouw 1063 woningen te weten 730 wo
ningwetwoningen, 327 woningen door
particulieren met premie en 6 woningen
in de vrije sector.
Demping Langegracht
De demping van de Langegracht, waar
van eerst volledig profijt kan worden ge
trokken zodra de veemarkt is verplaatst,
zal eerst kunnen worden uitgevoerd, na
dat de koelwaterafvoerleiding van de
Stedelijke Fabrieken van Gas en Elek
triciteit is omgelegd naar de Maresin-
gel. De demping maakt, voor het ver
krijgen van een verbinding met de Lam
mermarkt de bouw van een brug over de
Korte Mare nodig.
Mede in verband hiermede maakt ook
de mogelijkheid van demping van de
Korte Mare een punt van overweging
uit.
Dienaangaande wordt met enige in
stanties overleg gepleegd. Zodra het
overleg is geëindigd, zal de voorbereiding
van de demping van de Langegracht
kunnen worden voltooid.
