3.*°
Sunil wast stralend wit...
4-daagse
Prol. dr. Brunsting vond 111 iNijmegeniM-^f^ss
waterleiding van komeins legioen rede in het Groot Auditorium.
WITTER DAN DE
WITSTE KIP
en spaart uw linnenkast
Van 70 tot 100 jaar na Chr. was
hier een legerplaats
Opgericht 1 maart 1860
Dinsdag 27 oktober 1959
Tweede blad no. 29883
It/m zaterdag kunt U profiteren van
een weergaloze prijsstunt in de al
lerleukste, oersterke Melton broe
ken, met nylon versterkt
Ja -
Originele
n-broeken
voor Jongens en meisjes, in moder
ne Italiaanse streep- en ruitdessins.
Tot 4 Jaar
5-8 jaar 4.90
Leids Kantongerecht
Slachtoffer busongeval bepleit
clementie voor chauffeur
Advertentie.
LEIDEN:
Haarlemmerstraat 25
ROTTERDAM: Korte Hoogstraat 11 Meent
hk.Goudsesingel Katendr. Lagedijk hk
Dorpsweg West-Kruiskade 35
hem nu nog met f. 20 boete subs. 5
dagen wilde vonnissen, als hy in het
vervolg op de bromfiets niet meer naar
meisjes zou omkijken en daardoor het
verkeer in gevaar bracht.
BROMFIETSERS
Onder de vele bromfietsers, die te
recht stonden omdat zij de weg als
racebaan hadden gebruikt, was ook een
22-jarige kantoorbediende uit Voorscho
ten, die met een snelheid van 45 km per
uur had gereden. Dat was niet waar,
aldus de bediende, het waren er hoog
stens maar 38 per uur. Hoog genoeg,
vond de officier en vroeg f. 25 subs. 5
dagen. Hierop wilde de jongeman graag
weten welke maatstaf werd aangelegd
inzake de boete.
„U komt er heus nog goed vanaf",
merkte de kantonrechter op en deed
van de eis nog f. 5 af.
Concert Residentie-Orkest
Op het donderdagavond in de Stads
gehoorzaal te houden eerste abonne
mentsconcert vam het Residentie-Orkest
onder leiding van Willem van Otterloo
zal de violist Christian Ferras 't Viool
concert van Mendelssohn ten gehore
brengen. Voorts komen tot uitvoering
de Marsyas-Suite van Diepenbrock en
de Eerste Symfonie van Mahler.
Officiële publikaties
INSTELLING VERBOD TOT HET
PLAATSEN VAN RIJWIELEN VOOR DE
SCHOUWBURG
Burgemeester en Wethouders van Lei
den brengen ter openbare kennis, dat zij
hebben besloten voor het voetpad van de
Oude Vest vóór het perceel nummer 43,
over de volle breedte van de Schouwburg,
een verbod tot het plaatsen van rijwielen
in te stellen.
Een afschrift van dit besluit ls ver
zonden aan de Hoofdingenieur-Directeur
van de Rijkswaterstaat, aan de door de
Minister va.n Verkeer en Waterstaat aan
gewezen verenigingen, behartiging van
verkeersbelangen ten doel hebbende, en
aan Gedeputeerde Staten van Zuid-Hol
land.
Conclusie verdediger: „spiegels aan bussen
niet goed geplaatst"
SDN t2£3o
Naast een groot aantal zaken, waarbij de verdachten zich slechts aan een
kleine overtreding hadden schuldig gemaakt dikwijls zonder enige opzet en
waarbij de opgelegde boeten niet boven de f. 10.uitgingen, kregen de kanton
rechter, mr. W. de Bruyn en de plv. kantonrechter, mr. W. de Koning gisteren
ook enkele zaken te berechten, die tot de zeer ernstige konden worden gerekend.
Zo stond een 34-jarige Leidse installateur terecht omdat hij met zijn auto te
Oegstgeest, ondanks een inhaalverbod, met een snelheid van 90 km. per uur een
voorligger was gaan inhalen, geheel links van de weg terecht was gekomen en
ternauwernood aan een zeer ernstige botsing was ontkomen. Uit het onderzoek
bleek, dat hier van enige onoplettendheid of vergissing geen sprake was, maar
dat de installateur de wandaad „opzettelijk" bedreven had, omdat hij volgens
zijn verklaring haast had en dus maar de nodige risico's nam. Zijn vrouw was
jarig, dus moest hij opschieten. De officier van Justitie, mr. H. J. F. Zandhuis,
noemde de zaak hoogst ernstig en eiste niet alleen drie geldboeten van resp.
f. 50, f. 25 en f. 100 subs. 45 dagen in totaal, doch vroeg tevens de onvoorwaar
delijke ontzegging van de rijbevoegdheid voor de tijd van 6 maanden. Zichtbaar
ontdaan vroeg de installateur uiterste clementie, in het bijzonder t.a.v. de in
trekking van zijn rijbewijs, daar die straf hem vrijwel brodeloos zou maken. De
kantonrecher wilde ditmaal nog rekening houden met dit feit, doch waarschuwde
voor een volgende keer, daar bij een herhaling geen pardon meer zou worden
gegeven. Hij liet het nu nog bij een totale boete van f.150 subs. 30 dagen.
Ook een 30-jarige automobilist uit
Oude Wetering, die overigens verstek liet
gaan, had destijds met zijn leven en dat
van anderen gespeeld. Hij verliet op 14
mei op de Rijksweg en file auto's, begaf
zich op de linker weghelft en veroor
zaakte een zeer ernstige botsing met
een tegenligger. Hij had destijds ver
klaard, dat hy door de zon was verblind,
doch een nader onderzoek had uitge
wezen, dat hiervan geen sprake kon
zijn. De officier laakte het optreden in
hoge mate en eiste dan ook f. 75 boete
subs. 10 dagen, alsmede de voorwaarde
lijke ontzegging van de rijbevoegdheid
voor de tijd van 6 maanden met 1 jaar
proeftijd. De kantonrechter verlaagde
de boete tot f. 50 subs. 10 dagen, doch
handhaafde de voorwaardelijke ontzeg
ging van de rijbevoegdheid.
Een 58-jarige Leidse automobilist reed
onder Zoeterwoude rechtsaf de z..g.
Europaweg op, gaf geen voorrang aan
een bromfietser op het rijwielpad en
het aantal aanrijdingen, dat daar ter
plaatse op deze wijze wordt veroor
zaakt, was weer met één vermeerderd.
De bromfietser werd ernstig gewond
en moest 14 dagen worden verpleegd.
De automobilist voerde aan, dat hij
terdege had uitgekeken voor hij over
stak, doch dat de bromfietser plotse
ling met grote snelheid opdook. „U
verklaarde destijds tegen de politie,
dat U werd afgeleid door het gesprek,
dat U met uw passagier had en daar
om niet goed oplette, hetgeen door uw
passagier werd bevestigd" aldus de
officier. Dat de automobilist de schuld
nu min of meer op zijn slachtoffer
wilde schuiven werd hem door de
magistraten nogal kwalijk genomen.
Conform de eis. werd hij dan ook ver
oordeeld tot f. 75 boete subs. 15 dagen.
Een 48-jarige buschauffeur stond te
recht, omdat hij, terwijl een oude dame
bij een halte aan de Zijlsingel uit zijn
bus stapte, de uitgangsdeur had geslo
ten en was weggereden nog voor de
dame geheel was uitgestapt. Deze sloeg
voorover op straat en moest tengevolge
van de val enige weken rust houden.
Haar paraplu en handtas bleven in de
bus achter.. De chauffeur werd door
andere passagiers gewaarschuwd en
stopte een eind verderop. Toen hy naar
de halte terugliep, bleek de oude dame
niet meer ter plaatse te zyn deze was
een huis binnengedragen en hij nam
aan, dat een en ander nogal los was ge
lopen. De andere morgen moest hij bij
de politie komen en hoorde van het
ongeval, dat volgens de politie nogal
van onschuldige aard was. Later hoorde
hü, dat de dame gewond was en heeft
hij haar thuis opgezocht en zyn mede
leven betuigd.
CLEMENTIE
De dame was ter zitting 'verschenen
om uiterste clementie voor hem te vra
gen. De verdediger van de chauffeur
voerde aan, dat de chauffeurs van deze
busdienst geen voldoende zicht hebben
op het uitstappen van de passagiers,
omdat de spiegels aan de bussen niet
goed zyn geplaatst. Hier moest, aldus
pleiter, door de verkeersinspectie worden
ingegrepen. De officier was het met
pleiter niet eens, omdat de chauffeur z.i.
verantwoordelijk is en blijft. Hij eiste
dan ook f. 100 boete subs. 1 maand en
zou een volgende keer intrekking van
het rijbewijs eisen. De kantonrechter
was echter van mening, dat hier de
busonderneming een groot gedeelte van
de schuld droeg en vonniste, rekening
houdende met alle factoren die voor hem
pleitten, met f. 15 boete subs. 3 dagen.
Een 20-jarige bromfietser uit Hazers-
woude keek op de "Schenkelweg even
om en reed pardoes tegen een Rus
sische auto op.
„Ik zag hem echt niet voordat ik er
bovenop zat" aldus de jongeman.
„Hij kwam toch niet plotseling achter
een ijzeren gordijn vandaan" aldus
merkte de kantonrechter onder luid
gelach van de publieke tribune op.
Neen, dat was niet zo, maar ja, hy
had wel omgekeken naar een paar
meisjes die passeerden, moest hij toe
geven. De officier eiste f. 25 boete subs.
5 dagen. De bromfietser wilde al weg
lopen en moest terugkeren om nog
aan te horen, dat de kantonrechter
Hier is met Sunil gewassen,dat hemels
blauwe Sunil, waarin al het wasgoed
stralend wit wordt, werkelijk stralend
wit!
Bleken en blauwen kunt u zelfs ver
geten, met Sunil hebt u minder was-
werk, minder te wringen, dus... minder
slijtage.
Waar Sunil de was doetblijft alles
veel langer nieuw, ook wasmachine
en wringer varen er wel bij!
Neem meteen
Leidenaar doet belangrijke ontdekkingen j ^of^rTden^Tex
4» "1 Tk T 6 mTOp vrijdag 6 november om 4 uur
derwijs in de petrologie, mineralogie en
Tj "I "|T"& "1 kristallografie zijn ambt openlijk ie
Jubileum D. G. van Eek
Voedings- en Genotmiddelen, waarvan
de heer Van Eek reeds zeeT lang lid is,
sprak de heer F. Knaap, voorzitter van
de afdeling Leiden. Spreker wees op de
gewijzigde omstandigheden in sociaal
opzicht en op ce totaal veranderde ver
houdingen tussen werkgevers en werk
nemers.
Ook de heer Knaap overhandigde de
jubilaris een passend cadeau, hetgeen
gelukwensen namens de directie en ver
tegenwoordigers van de Meelfabrieken
„De Sleutels" eft „Koechlin". Na deze
huldiging werd deze feestelijke bijeen
komst nóg geruime tijd op geanimeerde
wijze voortgezet
PROF. DIJKSTERHUIS
UIT ONDERWIJSRAAD
Bij K-B. is aan prof. dr. E. J. Dijk-
sterhuis te Bilthoven buitengew. hoog
leraar aan de Leidse Universiteit in de
geschiedenis der exacte wetenschappen,
op zijn verzoek eervol ontslag verleend
als lid van de Onderwijsraad met dank
betuiging vaor de vele door hem in deze
functie bewezen diensten.
Prof. Samkalden benoemd
Bij Kon. Besluit van 20 okt. j.l. tir. 13
is met ingang van de dag waarop hij
zijn ambt zal aanvaarden benoemd tot
buitengewoon hoogleraar in de faculteit
der rechts_geleerdheid aan de Leidse
Universiteit om onderwijs te geven m
het recht der internationale organisa
ties, prof. dr. I. Samkalden. Gisteren
maakten wij reeds melding van het op
handen zijn van deze benoeming.
VIJFTIG JAAR GEZONDHEIDSZORG.
In het clubgebouw van de Speeltuin
vereniging „Oosterkwartier" werd giste
ren een voorlichtingsavond gehouden van
de Prot. Ver. voor Gezondheidszorg „Het
Groene Kruis".
De heer W. P. Droog uit Vlaardingen
hij sprak reeds eerder in onze stad
over dit onderwerp schonk deze
avond uitvoerig aandacht aan vijftig
jaar gezondheidszorg.
Na de pauze werden de films „Het
behoud van ons gebit" en „Kinderogen
glunderen weer", waarin Danny Kaye
de hoofdrol vervult, vertoond.
Bij de opgravingen, die thans te Nijmegen op het terrein van de
voormalige Romeinse legerplaats worden verricht, heeft onze stadge
noot prof. dr. H. Brunsting, conservator van het Rijksmuseum van
Oudheden, een zeer belangrijke ontdekking gedaan. De hoogleraar is
er namelijk in geslaagd de waterleiding bloot te leggen van het kamp,
waar van 70 na. Chr. af drie en dertig jaar lang het tiende Romeinse
legioen gelegerd is geweest. Dit legioen, het enige, dat ooit in Neder
land gelegen heeft, kwam naar Nijmegen om Claudius of liever Julius
Civilis te verslaan.
De opgravingen begonnen 25 mei
onder auspiciën van de Rijksdienst
voor het oudheidkundig bodemonder
zoek te Amersfoort. Zij werden voor
een deel gefinancierd door het Neder
lands Genootschap voor Anthropolo
gic. De stad Nijmegen beyverdc zich
om prof. Brunsting en de zijnen op
alle mogelijke manieren behulpzaam
te zijn.
De resten van de voormalige Ro
meinse legerplaats werden indertijd
ontdekt door de oud-archivaris van
Nijmegen, de heer Daniëls. Nadat deze
zijn vondst bekend had gemaakt,
stelde dr. Holwerda in 1920 een eer
ste onderzoek in, dat zich beperkte
tot het vaststellen van de omtrek der
legerplaats, kenbaar aan de met puin
gevulde gracht.
Bovendien gelukte het dr. Holwerda
om de plaats van het hoofdgebouw vast
te stellen. Gehandicapt door geldgebrek
en andere omstandigheden, moest hij
daarna zijn onderzoek staken. Na de
bevrijding kwam er weer wat geld be-
sohikbaar om de naaporingen voort te
zetten. In 1951 onderzocht prof. Brun
sting een stuk van één hectare en in
de jaren 1957 en 1958 deed hij opgra
vingen in een tuin. die vroeger deel uit
maakte van het kamp. De afgelopen
maanden heeft prof. Brunsting weer een
stuk bouwland van ongeveer anderhalve
hectare onderzocht, waarop het nieuwe
gebouw van de bekende christelijke
kweekschool voor onderwijzers „De
Klokkenberg" verrijzen zal. Het bestuur
van de stichting „De Klokkenberg" ver
leende in de persoon van zijn voorzitter,
prof. dr. van Niftrik. aan prof. Brun
sting welwillend toestemming om het
terrein te exploreren.
In een onderhoud vertelde prof.
Brunsting die hoogleraar in de alge
mene archeologie aan de Vrije Univer
siteit te Amsterdam is dat hij bij het
recente onderzoek de begrenzing van de
legerplaats had kunnen vaststellen. Deze
bleek veel westelijker te liggen dan men
vermoed had en ze werd gemarkeerd
door een zware, door torens versterkte
vestingmuur met steunberen aan de
binnenkant. Het is, aldus de hoogleraar,
een uiterst zeldzaam, zo niet een uniek
verschijnsel. Hoewel de- muur niet op
de heuvelrand stond, ontbrak elk spoor
van een gracht. Ongeveer parallel aan
deze stenen wand bevond zich een
tweede zware muur, waarachter men
sporen van soldatenbarakken aantrof,
die een voortzetting waren van de in
1951 gevonden militaire verblijven.
Zeer grote verrassing
Tussen de beide muren wachtte prof.
Brunsting en de zynen een zeer grote
verrassing. Hier werd namelijk een
geweldig grote, met puin en aarde
gevulde kuil aangetroffen; die bleek
uit te lopen in een met zware blokken
tufsteen omrande waterput. Deze put
heeft een diepte van ongeveer twin
tig meter, maar de financiële midde
len laten het niet toe om hem uit te
graven. In het bovenste gedeelte van
de put vond nien een stuk van een
grafzerk met de naam van een sol
daat van het tiende legioen. Zijn af
komst werd aangeduid met de letters
ampdat zowel de afkorting van
een volksstam als van een stad kan
zijn.
De put was overdekt met een gebouw
tje, waarvan de vloer van Romeins be
ton was vervaardigd. Naast dit bron
huis stond op het hoogste punt van de
legerplaats een vierkant gebouwtje met
een nog zwaardere Romeins betonnen
vloer va^n allerlei materiaal. Zo werden
er o.m. de afdrukken van vloertegels in
gevonden. Waarschijnlijk is dit de bo
dem van een drinkwaterreservoir ge
weest.
Unieke vondst
Daarbij aansluitend, ontdekte prof.
Brunstiing een dichtgeworpen greppel,
die hij eerst voor een loopgraaf aanzag.
In deze greppel zat echter een zware
loden buis verborgen van drie kwart
meter lengte en van een doorsnede van
twintig centimeter. Het lood van de
buis was meer dan één centimeter dik.
Het was niet moeilijk om dit voorwerp
te identificeren als een Romeinse water
leidingbuis, zoals deze in de oud-Romein
se steden gevonden zijn. Daar van het
gehele buizennet alleen dit ene stuk is
overgebleven, vermoedt men. dat in
dertijd een hier ploegende landbouwer
de leiding heeft ontdekt en de lange
reeks zware loden buizen als een bui
tenkansje in de wacht heeft gesleept.
Tot geluk van de wetenschap heeft hij
één stuk vergeten!
Tot nu toe heeft men niet kunnen
ontdekken hoe het water uit de put in
het bassin werd gebracht. Dit kan ge
schied zijn door slavenarbeid of door
eveneens geschiedde door de heer J. C.
Mattaar, die de heer van Eek kwam
VEERTIG JAAR
BAKKER/BEZORGER.
Gisteren herdacht de heer D. G. van
Eek. bakker-bezorger bij de N.V. v/h.
Z. v. d. Meij alhier, het feit, dat hij
voor 40 jaren in dienst trad bij deze
vennootschap.
Op uitdrukkelijk verzoek van de jubi
laris beperkte de huldiging aich gister
middag tot een intieme samenkomst
met directie, personeel en depothou
ders.
De heer van Eek werd namens de
directie toegesproken door de heer W.
Latoov. die de jubilaris dank bracht voor
de uitstekende diensten in de afgelopen
40 jaar bewezen. De heer Latooy deed
zijn toespraak vergezeld gaan van de
gebruikelijke enveloppe met inhoud.
Namens personeel en depothouders
sprak het- oudste personeellid, de heer
A. Strijk, die, zelf reeds meer dan 44
jaar in dienst der N.V. zijnde, uiteraard
de gelegenheid aangreep om enkele
oude voorvallen op te halen. De heer
Strijk overhandigde een stoffelijk blijk
van waardering. Voor de Algemene Bond
emmers aan katrollen; die de Romeinen
ook reeds kenden.
Prof. Brunsting noemde deze vondst
uniek en opzienbarend, omdat men
niet wist. dat de Romeinse legioenen
waterleidingen van deze aard in hun
legerplaatsen hadden. Een dergelijk
systeem van watervoorziening was
namelijk onder keizer Nero als „over
bodige luxe" fel bekritiseerd.
Smederij ontdekt
Een andere belangrijke vondst tus
sen de beide zware muren was de ont
dekking van een smederij. Prof. Brun
sting trof naar namelijk de fundamen
ten van een stenen gebouw aan. Hoe
wel hij dit niet nader kon identifice
ren. wezen talloos vele slakken er op,
dat hier een smidse moest hebben
gestaan.
Het onderzoek naar de barakken ver
keert nog in een beginstadium.
Een derde vondst was van praehisto-
rische aard. De hoogleraar vond name
lijk onder de resten van het voormalige
Romeinse legerkamp sporen van de zo
genaamde ..klokbekercultuur" in de
vorm van ringsloten en door de Romei
nen geslechte grafheuvels, waarin scher
ven van klokbekers werden aangetrof
fen.
Uit de vroeg-Romeinse tijd (het be
gint te worden. In zijn postuum uit-
met crematie-Overblijselen, die even
eens ter plaatse gevonden werd.
Volgens jaar gaat men verder
-Aan het eind van het onderhoud zed-
de prof. Brunsting, dat het probleem der
„dakpanstempels" thans wel acuut be
gint te worden. In zijn posthuum uit
gegeven werk „Noviomagus" wees Da
niëls er reeds op. dat er op het terrein
der voormalige legerplaats behalve dak
pannen met stempels van het tiende
legioen ook stempels gevonden zijn van
het zesde, het vijftiende en het dertig
ste legioen. Voorts de „Vexillatio Bri-
tonum" (Brits detachement) en een
monogramstempel, dat als „tra" gele
zen wordt. Deze vondsten stellen de on
derzoekers voor vele vragen. Het zesde
legioen bevond zich n.l. na het jaar 100
in Xanten, het vijftiende was daar vóór
het jaar 70 gelegerd en het dertigste
werd er na het jaar 120 ondergebracht.
Deze moeilijkheden worden nog ver
groot door de recente vondst van een
dakpanstempelvan het achtste legioen,
dat sedert het jaar 71 in Straatsburg
was gelegerd. Wat dit legioen met Nij
megen te maken heeft gehad, is onbe
kend.
In de zaak rond de moordaanslag
op de Franse afgevaardigde Mitter
rand is nog steeds geen lichtpunt
te zien. Beide partijen verweren
zich met Franse welsprekendheid
en vage beschuldigingen. Na elk
verhoor moet Mitterand de pers te
woord staan, hetgeen hem kenne
lijk geen moeilijkheden oplevert.
Of het monogramstempel „Tra"
iets van doen heeft met een dakpan
nenbakker ij aan de overkant van de
Rijn, is evenzeer een onopgeloste
kwestie. De opgravingen zijn nog niet
afgesloten en men hoopt ze het vol
gend jaar te kunnen voorzetten.
