i
Hedendaags levensbesef is kaal en
leeg, dochbiedt hoopvol uitzicht
„Irc Leidsche Volkshuis een stuk
sociale historie gesymboliseerd"
59.-
Jubileumgeschenkgezinshuis je
op het Langeveltl
BINNENVEERMATRASSEN
HOUSE OF ENGLAND
GRAETZ
C. L. M. v. Cleef
„Heb ik (de moderne mens)
eigenlijk wel een plaats
Opgericht 1 maart 1860
Vrijdag 23 oktober 1959
Tweede blad no. 29880
„In het Leidsche Volkshuis is een stuk sociale historie gesymboliseerd. Lange
Jaren was dit huis, dat een centrale plaats in het leven van de stad inneemt,
een burcht, waarbinnen de sociale strijd gestalte kreeg", aldus dr. A. van Biemen
-uit Bentveld toen hij gisteravond tijdens de officiële herendkingsplechtigheid de
balans opmaakte van „Zestig jaar Leidsch Volkshuis".
Alvorens dr. Van Biemen de herdenkingsrede uitsprak heeft de voorzitter van
de feestcommissie, prof. mr. H. F. W. D. Fischer, aan de voorzitter van het
jubilerende Volkshuis, prof. dr. J. Goslings, het jubileumgeschenk van de vele
Volkshuizers: een gezinshuisje voor het zomercentrum „Langeveld" onder Noord-
wijkerhout, aangeboden.
Onder de velen, die deze herden-
Wngssamenkomst bijwoonden, waren
o.m. de heer J. W. van Raay, inspec
teur van de afdeling jeugdzaken van
het ministerie van Onderwijs, K. en W.,
de reotor magnificus, prof. mr. J. E.
Jonkers, mr. W. H. van Helsdingen,
oud-voorzitter van de Volksraad in het
voormalig Ned. Indië, die zich vele ja
ren aan het clubwerk van het Volks
huis gaf, de heer E. Lopes Cardozo,
voorzitter van de Landelijke Bond voor
Sociaal-Cultureel Vormingswerk, prof.
mr. J. C. van Oven en mej. M. Ruth,
die resp. als voorzitter en directrice
tientallen jaren hun krachten aan het
Leidsche Volkshuis gaven en voorts af
gevaardigden van tal van jeugdorgani
saties, K. en O. en de Leidse Jeugd
Actie
Prof. mr. Fischer, die allen hartelijk
welkom heette, bracht hulde aan de op-
ricthers, de hoogleraren Drucker, Gre-
ven en Van der Vlugt en zette uiteen,
dat het indertijd voor ogen gestelde
doel: de verhoging van ontwikkeling,
beschaving en levensgeluk, zij het dat
de methoden om hiertoe te geraken zijn
veranderd, hetzelfde is gebleven.
Spreker deed vervolgens mededeling,
dat een gelukwenstelegram was ver
zonden aan dir. H. Ver Loren van The-
maat in Pretoria, die indertijd deel uit
maakte van het eerste bestuur.
Het gezinshuisje, waarvan de schen
king mogelijk werd gemaakt door gif
ten van het bedrijfsleven en een loterij,
is een ontwerp van ir. M. P. Schutte
en zal door leerlingen van de Leddse
Ambachtsschool worden gemaakt.
Prof. dr. Goslings, die voor dit ge-
Advertentie.
Wij konden beslag leggen op
kleine partij
van zeer bekend Nederlands
merkfabrikaat.
Deze matrassen voorzien van
zomer- en winterzijde,
winterzijde afgedekt met
zuiver wollen watten,
eersteklas damast
Deze matrassen moeten nor
maal f 75.kosten.
NU zolang de voorraad strekt
deze SUPERIEURE MATRAS
met 15 jaar garantie,
eenpersoons voor slechts
schenk hartelijk dankte, huldigde op
zijn beurt het echtpaar A. Verlindt
de concierge van het Volkshuis dat
thans reeds 20 jaar zijn krachten aan
dit huis geeft. Een bromfiets men
moet nogal eens afstanden afleggen
onderstreepte deze woorden van waar
dering en dank.
SOCIALE BEWOGENHEID
Ds. Van Biemen. die hierna de her
denkingsrede uitsprak, zei-de dat vele
mensen aan het Volkshuis en zijn op
eenvolgende directrices veel te danken
hebben. Onder hen zijn er tallozen, die
een goede herinnering bewaren aan de
eerste directrice, mej. Emilie Ch. Knap
pert, die in het volksnuiswerk zulk een
centrale plaats innam.
Spreker, die in het initatief van de
drie hoogleraren een stuk sociale bewo
genheid zag, schonK voorts aandacht
aan het feit. dat het Volkshuis in zijn
beginperiode een ontmoetingspunt werd
van twee ver van elkander levende so
ciale lagen der bevolking, t-w. de gees
telijk bevoorrechten en de geestelijk
ontberenden. Steeds heeft men een
juiste sfeer weten te treffen, waarbij
het nuttige met het aangename werd
verenigd. Daarnaast heeft men met
groot succes de schoonheid van de
natuur gebracht binnen het bereik van
hen, die eertijds in krotten woonden.
RIJKE TRADITIE
Ook in de ontspanning en de vrije
tijdsbesteding is men de tijd ver voor
uit geweest. Bij dit zestigjarig bestaan,
aldus dr. Van Biemen, moet worden ge-tot aangename en nuttige verstrooiing.
Prof. mr. H. F. W. D. Fischer
(rechts) biedt prof. dr. J. Goslings
de maquette van het gezinshuisje
aan.
(Foto L.D./Holvast)
Volkshuis leeft
constateerd, dat het
uit een rijke traditie.
Vervolgens wees spreker erop, dat ook
heden ten dage een bezinning op de
doelstelling en inhoud van het werk
noodzakelijk blijft. Dit vraagt kennis
van de geestelijke problematiek en het
culturele vormingswerk. Alle activitei
ten dienen daaraan getoest te worden.
Het gaat daarbij niet om zware lezin
gen en dure woorden,, doch om het vor
men van de mens, het opbouwen van
een eigen levenshouding. Bij het vor
mingswerk zullen wij nauwlettend moe
ten toezien, wat er op het gehele ter
rein van de cultuur plaats grijpt. Voorts
hebben wij ervoor te zorgen, dat de
huidige generatie haar opgekropte acti
viteit kan uitleven, hetzij in spel en
sport, dan wel in een jazzfestijn. Het
moet mogelijk zijn, aat b.v. de jeugd in
één en hetzelfde gebouw kan ,rock 'n
rollen" en in een andere zaal kan spre
ken over vragen van leven, liefde en
dood.
Het blijkt ook, aldus dr. Van Biemen,
dat bij een instuif de zaalsporten hoog
genoteerd staan.
Een grote vraag bestaat er ook naar
individuele creativiteit, welke een waar
devolle bijdrage kan leveren tot het
menselijke rijpingsproces. Het werken,
met b.v. een figuurzaag, is in deze tijd
echter taboe.
Nadat ds. Van Biemen gewezen had
op de rijke verscheidenheid aan Leidse
Volkshuisactiviteiten, zei hij, dat men
in het sociaal-culturele vormingswerk
moet voorzien in de behoefte aan ont
spanning en vorming, waarvoor velen
geïnteresseerd zijn. Ook dit is een een
voudige dienst aan de menswording van
do mens.
Na een korte pauze verspreidden de
aanwezigen zich door het Volkshuis.
Het poppentheater „Harlekijn", een
vertoning van de oude volkshuisfilm (in
nieuwe samenstelling) en de ingerichte
expositie boden een goede gelegenheid
In Leiden komt beeld van Piet Paalt jes
Leiden.
GOEMAAT Katwijk
Onderwijsopdracht
By beschikking van de minister van
Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen
is opdracht verleend aan: J. C. Ouds
hoorn, te Rotterdam, om van 1 oktober
1959 tot wederopzeggens in de verenigde
faculteiten der letteren en wijsbegeerte,
wis- en natuurkunde en geneeskunde
aan de Leidse Universiteit onderwijs te
geven in de grafologie.
Universitaire benoemingen
By onderscheidene beschikkingen van
de minister van Onderwijs, Kunsten en
Wetenschappen zijn benoemd aan de
Leidse Universiteit tot wetenschappelijk
ambtenaar lste-klasse voor de organi
sche scheikunde: voor het tijdvak van
1 april 1959 tot en met 31 maart 1960
dr. G. Riezebos, thans assistent; voor
het tijdvak van 1 augustus 1959 tot en
met 31 juli 1960 dr. R. J. de Koek en dr.
R. O. de Jongh, thans assistent; in vaste
dienst, gerekend van 1 augustus 1959,
mejuffrouw C. L. Habraken, thans
wetenschappelijk ambtenaar; voor het
tijdvak van 1 augustus 1959 tot en met
31 augustus 1960 tot wetenschappelijk
ambtenaar lste-klasse voor de inwen
dige geneeskunde J. J. van der Werff
Ten Bosch, thans wetenschappelijk
ambtenaar; voor het tijdvak van 1
augustus 1959 tot en met 31 juli 1960
tot wetenschappelijk hoofdambtenaar
voor de inwendige geneeskunde mejuf
frouw dr. J. Terpstra. thans weten
schappelijk ambtenaar lste-klasse; voor
het tijdvak van 16 augustus 1959 tot en
met 31 augustus 1960 tot wetenschappe
lijk ambtenaar lste-klasse voor de ex
perimentele zoölogie J. van Assem; voor
het tijdvak van 1 september 1959 tot en
met 31 augustus 1960 tot wetenschappe
lijk hoofdambtenaar bij de criminologie
mr. A L.. Melai, thans wetenschappelijk
ambtenaar lste-klasse; voor het tijdvak
van 1 september 1959 tot en met 31
augustus 1960 tot wetenschappelijk amb
tenaar voor de natuurkunde J. Wiebes,
thans assistent; voor het tijdvak van
1 oktober 1959 tot en met 30 september
1960 tot wetenschappelijk ambtenaar
lste-klasse voor de fysische en colloïd-
chemie dr. A. Vrij, thans wetenschappe
lijk ambtenaar; gerekend van 1 oktober
1959, tot wetenschappelijk hoofdambte
naar A in vaste dienst voor de geschie
denis der twintigste eeuw dr. Z. R.
Dittrich, thans wetenschappelijk hoofd
ambtenaar; gerekend van 1 oktober
1959, tot wetenschappelijk hoofdambte
naar A in vaste dienst voor de middel
eeuwse geschiedenis dr. W.. J. Alberts,
thans wetenschappelijk hoofdambtenaar;
gerekend van 1 oktober 1959, tot weten
schappelijk hoofdambtenaar in vaste
dienst voor de medische fysica dr. R.
Braams, thans wetenschappelijk hoofd
ambtenaar in tijdelijke dienst; voor het
tijdvak van 15 oktober 1959 tot en met
30 september 1960 tot wetenschappelijk
hoofdambtenaar voor de kristalchemie
dr. J. A. Kanters, thans wetenschappe
lijk ambtenaar lste-klasse; voor het
tijdvak van 1 november 1959 tot en met
30 september 1960 tot wetenschappelijk
ambtenaar lste-klasse voor de medische
pathologie A. Th. Ariëns, thans hoofd
assistent; voor het tijdvak van 1 januari
tot en met 30 september 1960 tot weten
schappelijk ambtenaar lste-klasse voor
de sociale geneeskunde O. Fokkens,
thans wetenschappelijk ambtenaar; voor
het tijdvak van 1 september 1959 tot en
met 31 augustus 1960 tot wetenschappe
lijk ambtenaar bij de bibliotheek dr. K.
A. de Meyier, thans adjunct-weten
schappelijk ambtenaar; voor het tijdvak
van 1 oktober 1959 tot en met 30 sep
tember 1960 tot wetenschappelijk hoofd
ambtenaar voor de geologie dr. Th. van
der Hammen.
Onze stadgenoot, de heer P. Kop-
penol, slaagde voor het examen wis
kunde M.O. KV.
Advertentie.
Grijs en blauw favoriet dit najaar
COME-BACK VAN GEKLEDE KOSTUUM
Duidelijk blijkt de nieuwe
belangstelling voor meer
geklede kostuums. De
man van de wereld beseft,
dat hij naast zijn fleurige
pakken behoefte heeft aan
geklede grijze of blauwe
kostuums voor de meer
formele momenten. Onze
ver-vooruitziende inkoop-
politiek zorgde voor een
unieke collectie, waaruit
met genoegen het vol
maakte kostuum kiest: een
TOWER, tailored by Gordon!
Diplomaten-kostuums in
grijze nuances. Midden- en
donkergrijze uni-tinten en
•hairlines* in kamgarena.
Barathea's, flannels, hop-
sacks en pick and picks. 1-
en 2-rij modellen, ev. met
vest. Alle maten, ruime
keuze 169.50
Diplomaten-kostuums in
blauwe nuances. Naast het
geklede uni-donkerblauw
(semi-of5eel) vele nieuwe
blauwe tinten in gedekte
streep- en ruitdessins (voor
theater, verjaardagen etc.).
Mooie Engelse en Franse
kwaliteiten v.a. 179.50
r.t,
AMSTERDAM - DENHAAG - EINDHOVEN
HILVERSUM - BUSSUM
Juridische voordracht
In het kader van de voordrachten voor
afgestudeerde juristen van de Neder
landse Universiteiten, die mede toegan
kelijk zijn voor notarissen, kandidaat
notarissen, bestuursambtenaren, ambte
naren van de belastingdienst en andere
belangstellenden, spreekt op woensdag
28 oktober a s. des avonds *om 7.45 uur
in het Juridisch Studiecentrum „Gra
vensteen" (ingang Gerecht) te Leiden,
prof. mr. G. de Grooth over het onder
werp: „De wet economische mededinging
en de gebruik-beperkende bedingen bij
onroerend goed".
Advertentie.
RADIO T.V.
Erkende fabrieksservice
BOTERMARKT 25 - TEL. 22669
Nederlander te Djakarta
van boord gehaald
Volgens het Indonesische persbureau
„Antara" hebben Indonesische autori
teiten, vlak voor het vertrek van de
„Oranje" een Nederlander aangehouden
die gepoogd zou hebben buitenlandse
munten uit het land te smokkelen.
De „Oranje" werd woensdag zeven
uur lang door politie- en immigratie
autoriteiten doorzocht.
De Nederlander had volgens een
woordvoerder van het bureau van de
Procureur-Generaal drie tassen met
buitenlandse munten bij zich zonder
over de nodige vergunningen te beschik
ken. De koffer waarin zich de tassen
bevonden werd eveneens in beslag ge
nomen. De woordvoerder zei, dat de
Nederlander spoedig berecht zal worden.
NIEUW EERSTE KAMERLID
In de vacature-M. Ruppert (AR) in
de Eerste Kamer (de heer Ruppert heeft
zitting genomen in de Raad van State)
was de heer J. Abels te Groningen be
noemd verklaard, die echter voor deze
functie heeft bedankt. Thans is in deze
vacature benoemd verklaard de heer P.
C. Elfferich te Delft. De heer Elfferich
is wethouedr van Openbare Werken
aldaar.
Onthullende (schokkende?) verhandeling van profVan Niftrik
„Men wil opvoeden, modelleren, doch men weet niet volgens welk model. Het
levensbeeld is zoek. Wat is eigenlijk een mens, behalve een wezen, dat op twee
benen rondloopt? Het hedendaagse levensbesef is eigenlijk kaal en leeg, doch
biedt tegelijkertijd hoopvolle perspectieven", aldus prof. dr. G. C. van Niftrik in
een causerie over „Hedendaags levensbesef en moderne opvoeding", die hij gister
avond voor de leden van de Vereniging van Pedagogiek in een (te kleine)
bovenzaal van „Het Gulden Vlies" hield. De belangstelling voor deze causerie
was overweldigend, evenals overigens het ledenaantal van de vereniging, dat
dezer dagen het recordaantal van 500 overschreed.
Prof. Van Niftrik was zijn, van een zeer diepzinnig en reëel inzicht getuigende
verhandeling begonnen met vast te stellen, dat het klare doel der opvoeding de
hedendaagse mens niet meer zo duidelijk voor ogen staat, zoals dat vroeger het
geval was. In de periode van de „Aufklarung" b.v. besteedde men in de opvoeding
alle aandacht aan de ontwikkeling van de verstandelijke vermogens. Later
streefde men bij de opvoeding naar een creatief autonome persoonlijkheid;
opvoeden was het onderwijzen op eigen benen te staan, doch in deze periode is
het levensbeeld zoek. In deze tijd is de leer van de anthropologic ontstaan, de
leer dus van de mens.
„Wat is eigenlijk een mens", zo vroeg prof. Van Niftrik, „geleerden kunnen ons
alles vertellen over zjjn sociaal gedrag, zijn psychisch gedrag, over zijn afstam
ming, doch een totaalbeeld kan niemand geven, hetgeen ook juist is, want een
mens is geen object". 4
Leiden gaat Piet Paaltjens een
pseudoniem voor de schrijver Fran-
gois Haverschmidt eren. In het
plantsoentje op de hoek van de
Kneppelhoutstraat en de Frederik
van Eedenlaan zal een bronzen
beeld worden geplaatstHet beeld
is ontworpen door de Amsterdamse
beeldhouwer A. Hettema en ge
goten in de bronsgieterij van de
firma Binder en Schmidt te Haar
lem. Binnenkort wordt het beeld
naar Leiden overgebracht.
Pessimisme en
optimisme
Waar men dus een mensbeeld mist,
gaat men dan maar opvoeden naar een
beeld van een mens, dat er volgens de
burgerlijke fatsoensbegrippen van de
gemiddelde Nederlander zonder aan
stoot te geven zijn mag. Dit menstype
moet een levensweg bewandelen in over
eenstemming met de bestaande ethische
normen en vooral niet te avontuurlijk
zijn. „Zo voeden velen van ons op", al
dus de professor en hij voegde er aan
toe „ik ook...".
Prof. Van Niftrik vervolgde zijn cau
serie met enkele opmerkingen, aforis
men over het hedendaags levensbesef.
A-kosmisch
Het levensbesef is in de eerste plaats
een a-kosmisch levensbesef, zo stelde
hij vast. Men heeft weinig steunpunten
en vraagt zich af ,waar is mijn plaats?'
of „heb ik eigenlijk wel een plaats?"
De moderne mens, het menstype dus,
wat eigenlijk nog aan het groeien is,
wordt geworpen in een absurde realiteit.
Men tracht de kosmos te veroveren,
steunpunten te zoeken in het heelal,
terwijl de hemel vroeger daarentegen
een vriendelijke overkoepeling was. De
kosmos is niet langer een tehuis, de
kerk is niet langer een tehuis en het
gezin is ook nauwelijks nog een tehuis.
Een tweede eigenschap van het le
vensbesef van de moderne mens is de
ethische onzekerheid. Men gelooft
niet langer in de overkoepeling van
pre-existente waarden, volgens welke
men moet leven. Men stelt de waar
den zelf. De filosoof Sartre vergeleek
de ethiek met de patrijzenjacht „je
moet de patrijzen, die je wilt schieten,
zelf doen opvliegen".
Duistere hoeken
De derde eigenschap van dit heden
daagse levensbesef is de drang om naar
de duistere hoeken in de existentie te
zoeken. Alles is in onze tijd duidelijk,
alles is op formule gezet, vandaar de
zuoht naar duisternis, geheimnissen.
Juist in deze ontwikkeling is de Gods
vraag zo sterk opgeleefd, aldus prof.
Van Niftrik. God is een existentiële
keuze geworden. Daarom kan de ateïst
Sartre geen tien bladzijden schrijven
zonder het over God te hebben. De vier
de eigenschap in het hedendaagse le
vensbesef is dus een ontwakend Gods
besef.
Al deze vier eigenschappen maken
het moeilijk om op te voeden maar
moeten we daarom toevlucht nemen
tot het burgerlijk gemiddelde? aldus
vroeg prof. Van Niftrik. Hjj verbond
er de vraag aan „Is moderne opvoe
ding mogelijk?"
YVarcn de toehoorders van prof.
Van Niftrik na deze voor velen
beslist revolutionaire of zelfs schok
kende analyse misschien enigszins
pessimistisch geraakt ten aanzien van
de toekomst van het mensdom, met
het tweede deel van zijn causerie, gaf
prof. Van Niftrik weer blük van 'n ge
rechtvaardigd optimisme en deed hij
velen zuchten van verlichting.
Waarheen richten?
Is moderne opvoeding dus mogelijk?
Waarheen moet men zich thans rich
ten? De professor was ervan overtuigd,
dat er in plaats van de objectieve waar
den iets anders was gekomen. Hij zei
het gevoel, ook wel de zekerheid te heb
ben, dat het hedendaagse levensbesef
bezig is de oorspronkelijke structuren
van het menszijn fce herontdekken.
Men beseft thans, dat de moderne
mens niet is een „gespleten mens". De
dualistische anthropologic deugt niet
langer. De mens is een eenheid. Ver
volgens wil de moderne mens niet zijn
een eenzame mens. Niet een mens vol
gens het beeld, dat Goethe en Nietsche
tekenden, een autarcische, autonome
mens, Het menszijn wordt in het heden
echter verwezenlijkt in de relatie, waar
in het staat. Je bent een mens s&men.
Een derde eigenschap van de moderne
mens is, dat hij niet is vast geklonken,
hij is creatief bezig met zijn verleden.
Tenslotte ontdekt het hedendaagse le
vensbesef, dat de mens een niet-eeuwige
mens is, doch zich bewust is van zijn
tijdelijkheid, hetgeen ook het pathos
aan zijn leven geeft. Vandaar dat in
de huidige filosofie als nooit tevoren
het doodsprobleem aan de orde komt.
Misschien, aldus veronderstelde
prof. Van Niftrik, heeft de moderne
opvoeding iets aan deze aforistische
opmerkingen. Het ging hem er niet
om, zo besloot hij, om de bestaande
levensidealen te vervangen door een
ander. Beslist niet, doch hü wilde uit
sluitend wijzen op de analyse, die in
het hedendaagse levensbesef aan de
gang is. Men ontdekt contouren van
het menszijn, die eenvoudig gelden en
bovenal, humaan gelden. Prof. Van
Niftrik eindigde met te zeggen de pre
tentie te bezitten, dat de verkregen
gegevens voor ieder gelden.
Prof. dr. A E. Cohen, van wiens
benoeming tot Leids hoogleraar in
de geschiedenis der Middeleeuwen
en haar hulpwetenschappen wij
gisteren melding maakten.
