GEEN WIJZIGING SPELREGELS
VOOR VRIJERE LOONVORMING
WEERBERICHT
Kus voor filmer Toon
Motie van de P.v.d.A. vertvorpen
Twintig miljard!
Politieke moord op een Algerijn
bij het hoofdstation in Keulen
.Moutarde van
Sonaansee" in
première
Opgericht 1 maart 1860
VRIJDAG 23 OKTOBER 1959
No. 29880
LEIDSCH m DAGBLAD
Directeur: E. A. E. van Disüoeck DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN Wltte smgel A' Lelden Glro Q0 07055
Hoofdredacteur: J. Brouwer 17.50 per kwartaal; f2.55 per maand; f 0.59 per week Telefoon Directie en Administratie: 25041; Redactie 21507
„VERWACHTINGEN TE HOOG OPGESCHROEFD
Eerst afwachten!
(Van onze parlementaire redacteur)
In de Tweede Kamer heeft de heer Suurhoff (P. v. d. A.) gisteren
ernstige klachten geuit over de onduidelijke, verwarrende spelregels
voor de vrijere loonvorming. Hij spitste zijn betoog toe in een motie,
waarin de regering werd uitgenodigd de spelregels zo te wijzigen, dat
verzekerd wordt, dat een redelijk deel van de gestegen welvaart aan
de loon- en salaristrekkenden toevalt. De motie werd met 47 tegen 74
stemmen verworpen. Tevoren had staatssecretaris Roolvink ontkend,
dat de regering naast de huurcompensatie te weinig ruimte heeft ge
laten voor loonsverhoging, maar hij waarschuwde dat men, om prijs
stijging te voorkomen, niet verder kan springen dan de polsstok van
de produktiviteitsverbetering lang is. De verwachtingen zijn te hoog
opgeschroefd. Het lijkt wel of een bedrijfstak niet meer meetelt als de
loonverhoging minder dan 5 procent bedraagt!
woord hebben, maar ook gezonde beleids
overwegingen. Over de richtlijnen zou
veel minder rumoer zijn als de noodzaak
van de huurcompensatie per 1 april er
niet was.
Teveel cijferen
De heren Van Eibergen (AR) en An-
driessen <KVP) waren eveneens van me
ning dat men niet overdreven moet cij
feren, maar ruimte moet laten voor be
leid. De Kamer, zei de heer Andriessen,
is geen college voor het regelen van ar
beidsvoorwaarden. Het is te betreuren,
dat in de Stichting van de Arbeid geen
overeenstemming is verkregen over de
spelregels. Daardoor moet het College
van Rijksbemiddelaars steeds meer be
slissen, waardoor het bedrijfsleven zich
zelf uitschakelt. Als men zich hoofdza
kelijk beroept op beleidsoverwegingen bij
het vaststellen van de loonsverhogingen
zal dit ertoe leiden, merkte de heer Baart
(KVP) op, dat de spelregels niet meer
worden toegepast. Daarin zag de heer
Van Mastrigt (CHU) ook een gevaar,
maar staatssecretaris Roolvink verklaar
de dat hij welwillend stond tegenover de
brief van de Stichting van de Arbeid, die
zich mede door beleidsoverwegingen zal
laten leiden.
De motie vond hij ongewenst. Dat de
motie suggereert, is niet vast te stellen,
omdat pas twee collectieve contracten
zijn goedgekeurd. Ook de heer Andries
sen vond het te vroeg om uit te maken,
dat de arbeiders geen deel van de geste
gen welvaart zal toevallen. De heer Van
Eibergen (AR) was tegen de motie, om
dat wijziging van de spelregels nieuwe
onenigheid zou veroorzaken in de Stich
ting van de Arbeid. De heer Corver
(WD) was tegen de motie, omdat er
volgens de staatssecretaris in brede kring
verbetering van welvaart voor de arbei
ders mogelijk is. Overigens was hij er
niet gerust on, dat er geen prijsstijgin
gen zullen volgen.
De motie werd hierna verworpen met
47 tegen 74 stemmen.
Een voorname klacht van de heer
Suurhoff was geweest, dat juist de laagst
bezoldigden er bekaaid afkomen en hy
vroeg de staatssecretaris te bevorderen
dat de laagst betaalden meer van de
loonsverhogingen zullen profiteren dan
de anderen.
Daarop antwoordde staatssecretaris
Roolvink, dat uit de tot dusverre aan de
orde gekomen collectieve contracten
blijkt, dat de laagst betaalden naar ver
houding grotere verbeteringen krijgen
toegewezen dan de beter betaalden. Dit
was niet mogelijk met de loonronden die
voor iedereen gelijk waren.
Voorts had de heer Suurhoff geklaagd,
dat vele honderdduizenden arbeiders
geen deel zullen krijgen van de gestegen
welvaart omdat voorrang wordt gege
ven aan huurverhoging. Voor deze groe
pen, betoogde hij zal voor 1 april 1960
iets moeten gebeuren en anders moet de
huurverhoging en de verhoging van de
melkprijs worden uitgesteld, want de re
gering is op een gevaarlijke weg doordat
hoge verwachtingen zijn gewekt van de
vrijere loonvorming.
Het antwoord van staatssecretaris Rool
vink luidde, dat de praktijk van de ko
mende maanden zal moeten aantonen in
hoeverre de situatie zich zal voordoen,
dat er voor verdere verbetering naast de
huurcompensatie geen ruimte is. Dat
is nog niet gebleken. Het is onmogelijk
thans een schatting te maken van de
bedrijfstakken en aantallen werknemers
waarvoor geen grotere verbetering dan
de ruime huurcompensatie in het ver
schiet ligt.
Diepgaande bemoeiing
In het algemeen was de klacht van de
heer Suurhoff geweest, dat de overheid
zich nog nooit zo diepgaand met de
loonvorming heeft bemoeid als thans
met de vrijere loonvorming. Er is geen
sikkepitje vrijheid meer over. Het had
zoveel eenvoudiger gekund als men
maar strikt de hand zou houden aan het
verbod van prijsstijging. Dan had men de
onderhandelingen over de lonen geheel
aan het bedrijfsleven kunnen overlaten.
Staatssecretaris Roolvink antwoordde,
dat de regering wel gedwongen is tot
concrete bemoeiing met de loonvorming,
omdat het bedrijfsleven onderling niet
tot overeenstemming kon komen. Men
kan gemakkelijk het systeem van de
vrijere loonvorming belachelijk maken,
omdat ingewikkelde berekeningen wor
den opgesteld. Dat gemillimeter is nooit
de wens van de regering geweest. De
bedoeling was en is, dat aan de hand van
algemene aanwijzingen „beleid" zou kun
nen worden gevoerd.
De kern van de spelregels is, dat de
loonontwikkeling niet mag leiden tot
prijsstijgingen en dat daarom de loons
verhogingen gebaseerd moeten zijn' op
produktiviteitsstijging. Voor het meten
van de produktiviteitsstijging heeft de
regering na overleg met de Stichting van
de Arbeid goedgevonden, dat werd uitge
gaan van 1 januari 1959. De metaal
industrie mocht uitgaan van 1 juli 1958
omdat aan vier bijzondere voorwaarden
werd voldaan. Omdat andere bedrijfs
takken daaraan met-zbuden kunnen vol
doen, wilden de vakcentrales deze bij
zondere voorwaarden niet aanvaarden,
waarna de regering voor alle bedrijfs
takken als uitgangspunt heeft vastge
steld 1 oktqber 1958, afhankelijk van de
datum van ingang van de CAO, want
ten hoogste moeen zes maanden „extra"
worden meeberekend. Het valt niet uit
uit te maken of de loonsverhoging in de
metaalindustrie op grond van de nadere
verduidelijking tot hetzelfde percentage
zou hebben geleid. Op grond van be
leidsoverwegingen zou men er misschien
ook toe gekomen zijn. Niet alleen cijfer
matige berekeningen moeten het laatste
Enige regen
De Bilt verwacht van heden- tot
morgenavond
Over het algemeen veel bewolking met
plaatselijk enige regen. Matige tot
krachtige, aan de kust later mogelijk
harde wind tussen zuid en west. Minder
koude nacht, morgen overdag ongeveer
dezelfde temperatuur als vandaag.
(Opgemaakt te 11.15 uur).
24 OKTOBER
Zon op: 7.18 uur; onder: 17.29 uur.
Maan op: 23.21 uur; onder: 13.49 uur.
Hoogwater te Katwijk te 7.42 en 20.04 u.
Laagwater te 3.11 en 15.29 uur.
Dit nummer bestaat uit 28 pag.
cent draaien. Op grond van de „spel
regels" zit dat percentage er beslist niet
in, want het is alleen goedgekeurd in de
metaalindustrie, omdat in die bedrijfs
tak de stijging van de produktiviteit bij
zonder hoog is!
Als men nu spreekt over „beleid" kan
dat in de praktijk neerkomen op volko
men vrije loonvorming door touwtrekken
tussen de onderhandelaars, waarna de
loonsverhoging eventueel wordt gecom
penseerd door prijsstijging. Want als
werkgevers en arbeiders tot een akkoord
komen van 4 of 5 procent, terwijl er vol
gens de „spelregels" maar één procent
in zit, is het in de praktijk uitgesloten,
(Van onze correspondent in
Washington)
De staalstaking, die de Ameri
kaanse arbeiders reeds een miljard
dollar heeft gekost en de werk
gevers reeds vier miljard dollar
(tezamen dus bijna twintig miljard
guldenis nog steeds niet
ten einde. Pas volgende week zal
het gerechtshof beslissen of het
bevel van hogerhand om het werk
voor tachtig dagen te hervatten,
niet in strijd is met de Ameri
kaanse grondwet. De vakvereni
ging verdedigt de stelling, dat de
maatregel onconstitutioneel is en
dat er niet gesproken kan worden
van een noodtoestand voor de
Verenigde Staten.
Rond 5 procent
Het is bekend dat de meeste totnutoe
ingediende loonvoorstellen rond de 5 pro-
Heftige discussie tussen vijf mannen in
schietpartij ontaard; ook 'u zwaargewonde
(Van onze correspondent in Bonn)
Nabij het Keulse hoofdstation, waar woensdagavond nog zovele
Nederlanders na de voetbalwedstrijd Duitsland—Nederland hebben
vertoefd, vond gisteravond een politieke moord plaats. Vijf Algerijnen
hadden tevoren urenlang heftig gediscussieerd. Zij scheidden zich
tenslotte in groepjes van drie en twee man, waarbij een van de
laatsten een pistool op het drietal leeg schoot.
Van dit drietal werd één Algerijn direct gedood, een tweede werd
levensgevaarlijk gewond. De derde man redde zich door snel op de
grond te gaan liggen.
ballingschap, Ait Ahcene, die aan de
gevolgen van de aanslag kort daarna
stierf. Men meent, dat al deze aansla
gen gepleegd zijn door leden van de
Franse terroristenorganisatie „De rode
hand".
De Westduitse regering zou voor grote
moeilijkheden geplaatst zijn wegens de
positie van de Franse regering in Alge
rije, nog te meer nadat men te Bonn
in de pers en in het parlement tekeer
is gegaan tegen de steeds groter wor
dende bewijzen, volgens welke de
Frans-Algerijnse oorlog als het ware op
Duitse bodem werd voortgezet.
Men gelooft te Bonn, dat de schiet
partij by het Keulse hoofdstation dit
„Algerijnse debat" in de Westduitse
hoofdstad weer zal doen opleven.
Overlevende kon nog niet
verhoord worden
Tevoren hadden vele Keulse omstan
ders reeds gevreesd, dat het tot een
handgemeen zou komen, zo bijzonder
fel was het twistgesprek tussen de vijf
Algerijnen, niet alleen op straat, maar
ook in een café geweest. Voor de Keulse
politie staat het als een paal boven wa
ter, dat het hier om een politieke
moord gaat. De moordenaar vluchtte
direct na de schietpartij met zijn
vriend, waarbij beiden verscheidene ma
len met Duitse voorbijgangers in bot-
sing kwamen, die zij in het Frans toe-
riepen uit de weg te gaan. Niemand
slaagde erin de Algerijnen te grijpen en
ook de politie vond tot dusver geen
spoor van het tweetal.
De Keulse politie staat bij dit geval
voor zeer grote moeilijkheden. De Alge
rijn. die er van het groepje van drie
zonder verwondingen afkwam, kan na
melijk niet verhoord worden. Hij
spreekt ten eerste slechts zeer gebrek
kig Frans en heeft bovendien nog last
van een zenuwinstorting.
Vijfde aanslag!
Dit is de vijfde keer binnen twee jaar,
dat in de Bondsrepubliek een aanslag
is gepleegd in het raam van de Alge
rijns-Franse tegenstelling. Eerst poog
den onbekenden een met wapens (be
stemd voor Algerije) geladen schip m
de Hamburgse haven te laten zinken,
het schip liep aan de grond vast; daar-
na probeerde men de Hamburgse wa
penhandelaar Schlüter, die Zweedse
wapens aan de Algerijnse opstandelin
gen zou hebben geleverd, uit de weg te
ruimen, waarbij Schlüter zelf het leven
eraf bracht, maar zijn schoonmoeder
bij een bomaanslag te Hamburg werd
gedood; vervolgens ruimde men de wa
penhandelaar Puchert. via een bom
aanslag te Frankfort, uit de weg: een
jaar geleden werd te Bad Godesberg
een aanslag gepleegd op een vertegen
woordiger van de Algerijnse regering in
De heer J. G. Suurhoff had er gis
teren tijdens zijn interpellatie in de
Kamer over de vrijere loonvorming
blijkbaar een zwaar hoofd in.
dat het College van Rijksbcmiddelaars
beslist, dat de loonsverhoging niet meer
dan 1 procent mag bedragen.
Het hangt er dus nu van af of het be
drijfsleven (werkgevers en werknemers)
toont na 14 jaar weer de verantwoorde
lijkheid voor de loonvorming te kunnen
dragen zonder dat dit leidt tot prijsstij
gingen. Dat moet men afwachten.
Castro streeft naar
Russisch
communisme
Pedro Diaz Lanz, voormalig bevelheb
ber van de Cubaanse revolutionaire
luchtmacht, die na zijn aftreden uit
deze functie naar de Verenigde Staten
is uitgeweken, heeft gisteren in Miami
(Florida» tegenover journalisten ver
klaard. dat Fidel Castro voornemens is
een communistisch bewind in Cuba te
grondvesten.
„Ik heb Fidel Castro, toen ik hem en
een aantal militaire revolutionaire lei
ders per vliegtuig van Havana naar de
provincie Camaguey bracht, horen zeg
gen: ,.Ik wil voor Cuba het regerings
stelsel der Sovjet-Unie invoeren. Ik zal
doen, of ik de openbare mening volg,
totdat wij ons voldoende hebben ge
organiseerd. Dan zal ik, zo nodig, geweld
gebruiken, ook al zou dit een veertig
duizend mensenlevens kosten. Wij moe
ten doorgaan tot ons doel bereikt Is.
Niets kan ons tegen houden, zelfs de
Verenigde Staten niet".
Crossfieltl in X-15
bijna gestikt
Zuurstoftoevoer stagneerde
Scott Crossfield, de piloot van het
Amerikaanse raketvliegtuig X-15. is
gisteren bijna gestikt toen hij zich op
13.700 meter hoogte in zijn vliegtuig be
vond.
De X-15. die bevestigd was onder een
vleugel van een B-52, moest, op eigen
kracht, zijn derde vlucht maken en een
hoogte van 24.400 meter bereiken. De
zuurstofvoorziening, die de B-52 ver
zorgt, werd afgesneden en moest wor
den vervangen door de eigen voorzie
ning van de X-15. Maar toen Crossfield
het handvat van het zuurstofapparaat
bediende, kwam er geen zuurstof. Na
twee minuten wanhopige pogingen
slaagde hij er echter in het zuurstof-
contaot met de B-52 te herstellen. Zijn
stem was reeds verzwakt toen hij de
piloot van de B-52 antwoordde op diens
vraag of alles goed ging.
Door deze technische moeilijkheid is
de vlucht van de X-15 gisteren afge
last.
(Van onze Amsterdamse correspondent)
Honderden Amsterdammers stonden
gisteravond voor het City Theater
nieuwsgierig en wellicht ook jaloers
te kijken naar de gelukkigen, die aan
de vooravond van het in circulatie gaan
van Toon Hermans eerste film als eer
sten kennis mochten nemen van deze
reeds veel genoemde „Moutarde van Son-
aansee", waarvan de verwachtingen zo
hoog waren gespannen. Onder die, „ge
lukkigen" waren de staatssecretaris van
Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen,
mr. Y. Scholten, talrijke bekenden uit de
wereld van toneel en kleinkunst, direc
ties van bioscopen en zeer vele film
critici.
De aanwezigheid van deze laatsten
was wellicht de oorzaak dat de anders zo
guitige ogen van Toon Hermans zeer
ernstig stonden, toen hij met zijn vrouw
bij de ingang van het theater werd be-
groet door de directeur van het City
Toon Hermans dankt tijdens de
huldiging na afloop van de pre
mière van zijn film „Moutarde van
Sonaansee' de jongste medewerk
ster, de twaalfjarige Tony Ooster
man"
Concern, de heer H. Wilton. De man
ook, die de film heeft gefinancierd.
„Het is gemakkelijker om een uur voor
de televisie te staan dan om onder deze
omstandigheden hierboven in de loge te
zitten", zei de regisseur-hoofdrolspeler-
scenarioschrijver Hermans aan het einde
van de avond, toen hij temidden van de
medewerkers op het met bloemen ver
sierde toneel werd gehuldigd met een
door de directeur van de Nederlandse
Comedie, Guus Oster, om zijn schouders
gehangen enorme krans.
„Ik heb geen mooie speech geleerd en
zal U ook nog niet even bezighouden
met kwinkslagen. Ik ben er te blij, maar
ook te nerveus voor. Ik dank U allen,
dat U zo fraai uitgedost hierheen bent
gekomen. Ik dank ook de heer Wilton,
die de film mogelijk maakte, en mijn
Rita, die ik dagen en nachten alleen heb
moeten laten in dit jaar van hard wer
ken. Als het zo zal zijn, dat de mensen
bij het zien van deze film werkelijk hon
derd minuten glimlachen, ben ik al ge
lukkig".
Wel, die glimlach lag gisteravond ge
durende die honderd minuten op de ge
zichten van vele van de 1800 aanwezigen
en bij tijd en wijle was er zelfs een scha
terlach.
Tijdens de huldiging na afloop klonk
in het applaus de waardering voor het
resultaat van Toons eerste filmische po
gingen. Dit applaus onderstreepte luide
de samenvatting van Guus Oster „Ik
wildedat ik niet Oster, maar Oscar
heette, dan zou ik mezelf aan Toon aan
bieden".
Vandaag gaat „Moutarde van Sonaan
see" in niet minder dan twaalf Neder-
Adenauer: één lijn
met de Gaulle
Geen bezwaar tegen een
invitatie aan Kroesjtsjef
(Van onze correspondent in Bonn)
Van Westduitse regeringszijde
is gistermiddag meegedeeld, dat de
Franse regering Bonn ingelicht
heeft over De Gaulle's invitatie
aan de Russische minister-presi
dent Kroesjtsjef om Parijs binnen
kort te bezoeken. Uit nader offi
cieel commentaar bleek hier, dat
Bondskanselier Adenauer niets
tegen de Franse uitnodiging heeft.
Integendeel, er werd voorts ge
zegd: de invitatie wordt voor zeer
nuttig gehouden. Een gesprek met
De Gaulle zou Kroesjtsjef duidelijk
kunnen maken, dat het gehele
Westen eensgezind is in zijn doel
einden. Ook op andere wijze trekt
Adenauer opnieuw één lijn met
het Franse staatshoofd: officieus
werd te Bonn namelijk duidelijk
gemaakt, dat ook de kanselier
ertoe neigt om Eisenhower en
Macmillan aan te raden de top
conferentie met Kroesjtsjef niet dit
jaar maar in het begin van 1960 te
doen houden.
Officieel houdt men zich hier ten
deze op de vlakte. Tenslotte zal Bonn
niet deelnemen aan een dergelijke top
conferentie, maar aan de andere kant
wel degelijk betrokken worden bij het
Westelijk overleg.
Eisenhower en Kennan
over een topconferentie
George Kennan. voormalig Ameri
kaans ambassadeur in Moskou, en een
kenner van de Sovjet-Unie, heeft giste
ren in een toespraak te Washington
uiting gegeven aan zijn twijfel dat een
topconferentie tussen Oost en West zal
leiden tot overeenstemming over Ber
lijn. Het meeste wat van een topconfe
rentie kan worden verwacht is overeen-
steming over een nieuwe voorlopige
status van Berlijn, die geen fundamen
tele veranderingen in de huidige toe
stand zou inhouden.
Kennan zei verder, dat hij niet lan
ger voorstander is van de leer van de
scheiding der strijdkrachten in Mid
den-Europa. In 1957 sprak hij zich in
lezingen voor de B.B.C. voor deze poli
tiek uit. Hij zei thans echter, dat hij
nu beter dan toen op de hoogte is van
de vrees, remmingen, misverstanden, de
gevestigde belangen' en ingewortelde
meningen, die dat pad afsnijden". Met
het oog hierop en het feit, dat de ver
deling van Duitsland moeilijker kan
worden beindigd, aanvaardde hij het
vooruitzicht dat het Westen een poli
tiek moet blijven volgen, welke geba
seerd is op „militaire wedijver op een
verdeeld continent".
Kennan sprak zich uit voor afschaf
fing der kernwapens, versterking van
de conventionele strijdkrachten en her
ziening van de opvattingen aangaande
de Noordatlantische defensie.
President Eisenhower verklaarde gis
teren op zijn persconferentie, dat hfl
bereid is deel te nemen aan een topcon
ferentie tussen Oost en West, als er
geen meningsverschillen tussen de
Westelijke bondgenoten op dit punt
meer bestaan. Als de Westelijke bond
genoten niet van te voren bijeenkomen
om de verschillende standpunten te
coördineren, zal een topconferentie wel
een .janboel" kunnen worden, al
dus Eisenhower. De president ver
klaarde. dat men er, bij het vertrou
welijk overleg met Westelijke leiders,
bij hem op had aangedrongen In begin
december een topconferentie tussen
oost en west te beleggen. Maar over de
datum van deze conferentie heb ik geen
landse steden in première: Amsterdam. I definitieve mening, zo zei hij. Het be
Den Haag, Rotterdam, Utrecht, Leiden,langrijkste is, dat de westelijke landen
Haarlem, Eindhoven, Enschede, Den één gesloten front vormen op een top-
Bosch, Maastricht, Hengelo ea Sneek. conferentie tussen Oost cn West.
