ïevolgen der stakingen in de V.S.
worden meer en meer zichtbaar
Moderne toegangsweg tot Noord wijk
merikaanse regering zoekt de
panning op geldmarkt te breken
Tehdenka
Morgen viert mevrouw Roosevelt
liaar vijfenzeventigste verjaardag
LeidwsNed.Ckr. Misver,
maakte vaartocht met
^oWan v.OkkviWfteviit
pgericht 1 maart 1860
Zaterdag 10 oktober 1959
Vijfde blad no. 29869
Lmstige conjunctunrindices in ons land
(Van onze financiële medewerker)
pet gaat in Amerika spannen! Op 15 dezer zal de staalstaking reeds drie
landen hebben geduurd en intussen heeft de havenstaking de stagnatie in het
drijfsleven verergerd, zodat Eisenhower de Amerikaanse economie ernstig
idreigd acht en de Taft-Hartleywet in toepassing zal brengen, waardoor gedu
lde een periode van 80 dagen weer zal moeten worden gewerkt. Intussen is,
iar gemeld, de havenstaking, gisteren geëindigd.
Pet spreekt vanzelf dat de nadelige gevolgen van de stakingen meer en meer
iel- en zichtbaar worden. Voor het eerst sinds geruime tijd is byv. de waarde
tn bet bruto-nationaal produkt op jaarbasis gedaald, n.l. met 3 miljard sinds
lt einde van het tweede kwartaal. Het sprekendst is de teruggang in de ont-
flgsten van de spoorwegen, die voor de maand augustus een netto-inkomen
mporteren van 26 miljoen tegen 32 miljoen in juli (toen op de 15e van die
land de staking begon), 73 miljoen in juni en 81 miljoen in augustus van
jt vorig jaar.
meer omdat ook hier de kapitaalbehoef
ten van het bedrijfsleven langzamer
hand groter blijken te worden. Open
bare emissies van aandelen vinden wel
iswaar nog slechts sporadisch plaats,
maar bij de banken worden door de be
drijven toch weer grotere bedragen op
genomen. Terwijl de debiteurenrekening
bij 33 banken begin 1959 f.2940 miljoen
bedroeg, was deze op het eind van de
maand Juli tot f.3260 miljoen gestegen
en de maand augustus heeft een ver
dere toeneming tot f.3355 miljoen doen
zien, zodat in laatstgenoemde maand
voor weinig minder dan f. 100 miljoen
meer aan kredieten is uitgezet.
Uit de gegevens, welke met betrek
king tot de ontwikkeling van het Ne
derlandse bedrijfsleven worden ver
strekt, is trouwens duidelijk, dat in
ons land nog altijd van een gunstige
conjunctuurontwikkeling kan worden
gesproken. De cijfers van im- en ex
port, van produktie en onuitgevoerde
orders bewegen zich in stijgende lijn
en de enkele jaarverslagen, die er in
deze tijd verschijnen, zomede de tus
sentijdse mededelingen, welke er over
de gang van zaken gedurende de
thans verstreken maanden van het
lopende jaar worden verstrekt, duiden
merendeels op een toenemende indus
triële activiteit.
he metaalverwerkende industrieën,
de automobielmaatschappijen, be-
jnen hun produktie te verminderen,
Jat naast de vrijwillige werkloosheid,
t de gedwongen werkloosheid in de
toeneemt. Men zal nu moeten af-
(chten of en in hoeverre de loyaliteit
h de arbeiders ten aanzien van de
rering een „langzaam-aan-actie" zal
en uitblijven, terwijl uiteraard tijdens
onderbreking van de stakingen het
erleg tussen partijen zal moeten wor-
0 voortgezet.
b het vooruitzicht dat de hierdoor
tstane zekerheid nog geruime tijd
n voortduren, kan het niet verwonde-
j, dat de Newyorkse beurs vooreerst
jt onder de indruk komt van de over
J algemeen nog gunstige berichten en
ichouwingen over de toekomst van
Amerikaanse conjunctuur. Dat tot-
Hoe een scherpe koersval is uitgeble-
jj, kan vermoedelijk als een bewijs
jrden aangemerkt, dat vele zwakke po-
bes op de effectenbeurs zijn afgewik-
|d en zowel de grote beleggingsinsti-
fen als de particuliere aandeelhou-
rs de kat eerst uit de boom willen
Voorts speelt de mening, dat mis-
ichien aan een waardevermindering
Tan de dollar niet zal kunnen worden
ontkomen, daarbij ook een rol. Men
k er niet zeker van dat, zo het tot een
loonsverhoging in de staalbedrijven
en in andere sectoren van het be
drijfsleven komt, deze door een grote-
re produktiviteit zal kunnen worden
opgevangen. Bovendien vormt de pré
caire positie van de Amerikaanse
:hatkist een bedreiging voor de mo-
•taire verhoudingen, welke ten
mwste met de koopkracht van de
jdollar samenhangen.
)e Amerikaanse regering staat, zoals
;nd, voor de noodzaak grote kapi-
te moeten aantrekken en het liefst
zij dit op lange termijn doen, maar
4V4%, het nog altijd gehandhaaf-
renteplafond, is dat niet mogelijk,
tzer dagen heeft de schatkist 1,1 mil-
rd schatkistbiljetten moeten plaiat-
tegen een disconto van 4,194%, een
fcentage dat nog slechts weinig lager
dan het record van 1933 (4,259%) en
t hoger is dan het officieel disconto
n de Federale Reserve Banken, dat
de Jongste verhoging 4% bedraagt,
langere termijn (bijna vijf jaar)
rden deze week 5%-notes aangeboden
belastinganticipatiebiljetten met een
ptijd van 245 dagen, waardoor de
latklst een bedrag van 4 miljard
opt te kunnen verkrijgen. Het is dus
idelijk, dat men langs deze weg met
orzichtlgheid de spanningen op de
ld- en kapitaalmarkt probeert te ver-
nderen en intussen krachtige pogin-
a in het werk stelt de regeringsuitga-
d, mede door een verlaging van de
run aan de onderontwikkelde gebie-
n. te verlagen. Ook in dit opzicht is
dus in de ontwikkeling van de Ame-
kaanse conjuctuur een element van
ote onzekerheid, dat aan een verle-
mdiging van de beurshandel niet be-
irderlyk is.
.Zoals wjj verleden week schreven, zijn
f leidende figuren in de grote inter-
itlonale instanties Wereldbank en
HF, ten aanzien van de conjunctuur
rij optimistisch, maar ook het gevaar
oor een nieuwe periode van overbeste-
ihg wordt van die zijde niet denkbeel-
lg geacht en de stijging van de rente
'verschillende landen is in zoverre een
lustig verschijnsel dat daardoor een
xlanig gevaar wordt gesignaleerd. Zo
laan bijv. thans ook de Duitse beurzen
Iwk onder de invloed van de rente-
;ij?ing. welke de Duitse regering, die in
e komende tijd voor een bedrag van
M 2 miljard zal moeten lenen, ver-
wedelijk zal dwingen tot een rentevoet
»n 54 of 6% voor de DM 250 k
|M 300 miljoen staatsobligaties, welke
traks zullen moeten worden geplaatst.
in Duitsland heeft men,- evenals
Mi onzent, gedurende een reeks van
Men alle of nagenoeg alle buitenge-
'one staatsuitgaven kapitaalsuitga
ven) uit de gewone dienst, d.i. uit de
ÏPbrengst van telkens verhoogde belas
sen, kunnen verkrijgen, maar nu
fleze een zodanige hoogte hebben be-
Jelkt, dat een verdere verzwaring van
pe belastingdruk niet meer verantwoord
en Integendeel naar een verlaging
paarvan moet worden gestreefd, zullen
kapitaalsuitgaven van de staat weer
Voor een groot deel uit de opbrengst
van leningen moetenwor den gefinan
cierd.
j Men herinnert zich, dat zulks gedu
rende het lopende jaar in ons land is
Iwchied tot een bedrag van f. 790 mil
joen en dat voor 1960 staatsleningen ten
ooiope van f. 665 miljoen op het pro-
8ram staan. Ook in België staat men
voor hetzelfde geval en is men er zelfs
boocst tevreden oiver dat de nieuwe
Staatslening met een rendement van
|5.12% een succes is geworden.
In elk geval is de sanering van de
staatsfinanciën door de uitgifte van
leningen op lange termijn, ook al
®oet dan een hogere rente worden
betaald, een hoopvolle aanwijzing
voor een ontspanning van de geld- en
kapitaalmarkt, die, naarmate de eco-
to'sche bedrijvigheid toeneemt, ook
val worden geconfronteerd met de ka
pitaalbehoeften van de industriële
ondernemingen. Blijkens de door
dans flauwe stemming op de Duitse
beurzen is men hierop niet volkomen
fenist.
Het is opmerkelijk dat de hogere ren-
«koersen in de VS, in Duitsland en in
«elgië op de rentestand in ons land
D°g niet van grotere invloed zijn, te-
Advertentie
Werk in „gat" te Wormer
wordt voortgezet
Het onderzoek van het „gat" in een
weiland te Wormer zal door het minis
terie van Defensie worden overgeno
men van het ministerie van Binnenl.
Zaken, zo is besloten. Daarbij is vast
gesteld, dat de technische leiding en
verantwoordelijkheid zullen berusten
bij Rijkswaterstaat. Het ministerie van
Defensie zal het onderzoek financie
ren. Dit wordt gedaan omdat men wil
onderzoeken of er ook een militair
belang verbonden is aan de „gat", zo
heeft de Legervoorlichtingsdienst van
ochtend medegedeeld.
Personeel van de hulpverleningsdienst
van het ministerie van Binnenlandse
Zaken heeft tot 1 oktober j.l., toen het
werk moest worden stopgezet, omdat dc
houten damwand rond het gat het had
begeven, de diverse werkzaamheden
verricht.
Tien doden bij een
autobotsing in V.S.
Tenminste tien personen hebben het
leven verloren, toen gisteren vroeg
in een dichte mist een autobus met stu
denten in botsing kwam met een tank
auto met benzine. De brandstoftank
van de bus ontplofte, waardoor het me
rendeel van de inzittenden door vlam
men werden Ingesloten. Door het vuur
explodeerde later ook de tankauto.
Ruim tien studenten werden met
ernstige brandwonden naar een zieken
huis overgebracht.
Oplichter in arrest
(Van onze Haagse redactie)
De man, die er zijn werk van maakte
gerepatrieerd en op te lichten door geld
te innen voor te leveren gesmokkelde
sigaretten, is gisteren door een recher
cheur op het Spui te Den Haag aange
houden. De rechercheur herkende de
man, een 33-Jarige meubelmaker, uit
het verspreide signalement.
Het blijkt, dat hij in Den Haag 22 op
lichtingen heeft gepleegd en verder in
Leiden. Gouda, Utrecht en Rotter
dam elk éénmaal. Zijn totale buit be
draagt f. 800.
Het strekt tot grote voldoening dat
de Nederlandse industrie in de vrij
scherpe concurrentie op de wereldmark
ten haar positie weet te handhaven en
uit te breiden en geen middelen onbe
proefd laat om ook in het kader van
de Euromarkt die positie te versterken.
Als zodanig kan worden gewezen op de
dezer dagen tot stand gekomen samen
werking tussen de Vereniging van Me
taalindustrieën in Nederland en de
Zweedse zusterorganisatie, waarbij ook
Noorwegen, Denemarken en Finland
zullen worden ingeschakeld, teneinde
zich tegenover de grote Europese lan
den sterk te maken.
Neen, wij hebben over de activiteit
en de economische slagvaardigheid
van het Nederlandse bedrijfsleven niet
te klagen. Ook de directies van de
grote ondernemingen, die zich uit In
donesië hebben zien verdrongen, zit
ten niet by de pakken neer, maar ont
wikkelen naar alle kant nieuwe ini
tiatieven. zoals blijken kan uit recen
te mededelingen van de Amsterdam
Rubber, die zich op andere produk
tiegebieden oriënteert en daarnevens
in de produktenhandel een grotere I
plaats poogt te verwerven. Eenzelfde
streven ziet men by concerns als de
HVA, de Deli Maatschappy. de In-
ternatio Giintzel en Schumacher en
andere handelsvennootschappen, die
voorheen hun arbeidsterrein geheel
of grotendeels in Indonesië hadden.
Ondernemingsgeest, jarenlange er- l
varing en gescherpt commercieel in
zicht vormen tezamen een stuk good
will, dat ook in het buitenland res
pect afdwingt en een hecht funda
ment is voor de verdere opbouw van
de Nederlandse economie.
Djoeanda contra Hatta
De Indonesische premier, dr. Djoeanda
heeft de recente financieel-economi
sche maatregelen van de Indonesische
regering verdedigd tegen de afwyzen-
de kritiek, die de voormalige vice-
president, dr. Moh. Hatta gelyk
gemeld heeft uitgeoefend.
Dr. Hatta bestempelde de monetaire
maatregelen als „onzin", aangezien zij
volgens hem er niet toe in staat zijn het
aanzienlijke begrotingstekort te dekken
en bovendien zeer grote nadelige gevol
gen zullen hebben voor het gewone volk.
Hij zei ook, dat het grootste deel van de
Indonesische ondernemingen door het
blokkeren van de bankrekeningen, niet
meer over voldoende kapitaal beschikt
om te werken.
Dr. Djoeanda noemde tijdens een
radiotoespraak de verklaringen van
Hatta „zeer bekrompen en ver gezocht".
Hü betreurde echter, dat Moh. Hatta's
visie niet scherp genoeg was, om in te
zien, dat het geheel niet valt los te
maken van het verdere overheidsbeleid,
dat er op gericht is „het land een
economische basis te geven, de inkom
sten uit belastingen te verhogen door het
belastingstelsel en de belasting te her
zien en prioriteit te geven aan het
reserveren van kapitaal uit de aanwezige
mogelijkheden", teneinde, aldus Djoean
da, de doelstellingen te verwezenlijke
van verhoogde voelselproduktie en meer
kleding voor het volk.
Energieke persoonlijkheid niet een eigen
stempel en nog steeds jong van hart
(Van onze Amerikaanse correspondent)
Het komt niet vaak voor. dat man en vrouw beiden bijzonder be
gaafd zijn, maar vooral na de dood van Franklin D. Roosevelt, toen
zijn weduwe zelfstandig een rol ging spelen, zijn de Amerikanen ervan
overtuigd geraakt, dat Eleanor Roosevelt een uitzonderlijk begaafde
vrouw is. Zij zegt te hopen, dat niemand van haar 75ste verjaardag
notitie zal nemen, maar het staat wel vast, dat men haar niet zal ver
geten. Zondag 11 oktober zullen er heel wat bezoekers naar Hyde
Park gaan en het telegraafkantoor zal een drukke dag hebben.
Niet alleen maar
„vrouw van de president"
Reeds voor haar huwelijk was Eleanor
een Roosevelt. Zij behoorde namelijk tot
de Oyster Bay-tak van de familie en
Theodore Roosevelt, de progressief-
Republikeinse president, was haar oom.
zy huwde Franklin Delano Roosevelt
van de Hyde Park-tak der familie en
maakte zijn gehele carrière mee: eerst
onder-minister van Marine, daarna
een heel moeilijke tyd zyn aanval
van polio, vervolgens zyn successen als
gouverneur van New York en als pre
sident van de Verenigde Staten van 1932
tot 1945. In die jaren moest mevr. Roo-
Advertentle
Dames- en herenrijwielen f 89.-
Fa. DUSOSWA, Leiden
sevelt wel enigszins op de achtergrond
blijven, maar het is bekend, dat haar
man herhaaldelyk zijn problemen met
haar besprak en profiteerde van haar
intelligente reactie. In een interview
voor het weekblad van de New York
Times heeft zij over haar man gezegd:
„Hij was altyd geduldiger dan ik. Ik
wilde altijd snel verbetering tot stand
brengen. Hy wist meer af van de moei
lijkheden dat democratie langzaam
voorwaarts gaat, heel langzaam. Er heeft
zich wat ik zou willen noemen een
bloedeloze revolutie voltrokken en dat is
de soort revolutie waar ik vóór ben".
Na de dood van haar echtgenoot en
na de oorlog is mevr. Roosevelt niet
slechts „de weduwe van de grote presi
dent" geweest. Zy heeft de Amerikanen
er tenvolle van overtuigd, dat zy zelf
een figuur van betekenis is. Zij heeft
haar land gediend als afgevaardigde
naar de Verenigde Naties en, nadat in
1952 de Republikeinen aan het bewind
zijn gekomen, is zy een belangrijke
figuur gebleven in de Democratische
partij, zy heeft verscheidene auto-bio
grafische werken geschreven en zij
schryft dagelijks een kroniek, die in
verscheidene kranten wordt gepubli
ceerd.
Leven vol gebeurtenissen
Haar leven is nog steeds zo vol ge
beurtenissen, dat zy waarlijk stof genoeg
heeft om te schrijven. In de laatste vijf
jaar heeft zy driemaal de wereld rond
gereisd. Zij heeft Nehroe bezocht en de
Keizer en Keizerin van Japan, zy heeft
lange gesprekken met Tito gehad en
was twee en een half uur bij Kroesjtjef
op bezoek. Toen Kroesjtsjef in Amerika
was, wenste hy beslist een krans te
gaan leggen op het graf van president
Roosevelt en by die gelegenheid heeft
hy mevr. Roosevelt wederom enkele
minuten gesproken.
Toen zy haar land vertegenwoordigde
in de Verenigde Naties had zy daar
groot gezag en zy is o.a. voorzitster ge
weest van de commissie voor de rech-
ten van de mens. Haar belangstelling
en haar liefde voor de organisatie van
de V.N. zyn er met de jaren niet min-
der op geworden en, zoals steeds na
1945, steekt zy haar mening over diverse
problemen niet onder stoelen of banken.
Ook niet wanneer haar mening niet
overeenstemt met die van haar rege
ring. Zo heeft zy reeds geruime tyd be
toogd, dat men communistisch-China
op zou moeten nemen in de Verenigde
Naties, een stelling die men in rege
ringskringen gelijk men weet nog steeds
niet wil aanvaarden.
Eleanor Roosevelt heeft veel geleerd
in haar lange leven. Men kan het thans
byna niet geloven, dat deze vrouw vroe
ger geweldig heeft opgezien tegen het
geven van een officieel diner. Maar al
is zy dan veel „flinker" geworden, haar
vrouwelijke gratie heeft zy niet verlo
ren. Zy kan, byvoorbeeld in een verkie
zingscampagne, volkomen tegen de man
nen op, maar zy ageert op een char
mante, vrouwelyke manier en zelfs wan
neer zij figuurlijk gesproken een
mes ronddraait in het hart van haar
tegenstander, doet zy dat nog met een
vriendelijkheid alsof ze alleen maar
haar eigen thee omroerde. Altijd staat
zy nog klaar voor iets nieuws. Zo juist
is bekend geworden, dat zy een serie
colleges gaat geven aan de Brandeis
universiteit.
Een belangrijke verbinding van
Noord wijk met Leiden en de Rijks
weg Den HaagAmsterdam is
vrijwel voltooid. De vroeger smalle
en door gevaarlijke bochten be
ruchte Lageweg is herschapen in
een moderne verkeersbaan met
daarnaast een breed rijwielpad.
Over de Nieuwe Sloot werd een
andere, ruime brug gelegd, terwijl
door de bouw van een nieuwe brug
aan de Noordwijkerhoek en de ver
legging van het wegtracé aldaar
een grote verbetering tot stand
kwam. Op dit laatste werk werd
gewacht, maar thans is het zover
gevorderd dat het verkeer officieus
van de weg gebruik kan maken.
Maandenlang is aan deze belang
rijke toegangsweg tot de badplaats
gewerkt. Straks wordt zij van nog
meer betekenis als de tramdienst
wordt opgeheven en de verbinding
met Leiden door autobussen zal
worden onderhouden, met een mo
gelijke route via Voorhout.
Deze foto geeft een beeld van
de nieuwe N oordwijkerhoekbrug
(rechts) met daarnaast de oude
brug, waaronder onlangs grote hoe
heden trotyl zijn gevonden.
'Foto L.D./Holvast)
Plan voor een nieuwe
luchtvaartmaatschappij
Rotterda mAxel
De verkeersleider van de Rijkslucht
vaartdienst op de luchthaven Rotterdam,
de heer Th. Sinnighe uit Rotterdam, en
de heer P. J. Bergman te Delft hebben
het pian een luchtvaartmaatschappij op
te richten die o.m. een luchtverbinding
tussen Rotterdam en Axel zou gaan
onderhouden en voorts op bestelling zgn.
„zakenvluchten" door Europa.
De uitwerking van de plannen ver
keert nog slechts in een beginstadium.
Met de Ryksluchtvaartdienst is een
eerste bespreking gehouden.
Als de besprekingen met andere in
stanties (o.a. over het huren of kopen
van een vliegtuig voor de dienst op Axel
en over het huren of kopen van een lich
ter vliegtuig voor het maken van de za
kenvluchten) gunstige resultaten zul
len opleveren, zal bij de Rijksluchtvaart
dienst een officiële aanvraag worden in
gediend.
Het is de bedoeling de maatschappij
per 1 januari 1960 op te richten en per
1 maart 1960 met het vliegen te begin
nen.
Zweden koesteren plannen
voor eigen ruimtevaart
(Van onze correspondent in Stockholm)
Zweden zal gaan deelnemen aan het
onderzoek van de ruimte. Men wil be
ginnen met projectielen, die tot maxi
maal 200 km hoogte zullen komen. Een
commissie van wetenschappelijk onder
zoek, onder voorzitterschap van prof.
Lamek Hulthèn, heeft nauwkeurig de
problemen omschreven, die het eerst
zullen worden aangepakt. Als centrum
van het ruimte-onderzoek en als plaats
van de nieuwe ruimtevaart-bibliotheek
wordt Stockholm genoemd.
Het zyn vooral de meteorologen, die
graag twee vragen beantwoord zouden
willen zien. nameiyk:
wat zyn de wolken, die men vooral
's zomers op grote hoogte (80 km) kan
zien, en
hoe ontstaan de temperatuurverschil
len. welke op 30. 40 of 50 km hoogte
kunnen worden aangetroffen..
Voorlopig evenwel wil men het onder
zoek zoveel mogelyk coördineren, omdat
een veelzydige aanpak financieel nog
onmogelijk is.
uiOegstgeest begon
HuisHouckelqke+qeziws -
worlichtwg winterwerk.
jaidse middenstand
uisterde naar es vi
ieziifct («net toekomst!
do Nbtuurkistomcke
Vermaakte vanmiddag
paddestoelenexcursie
Animo"
jari9 jubileum jube-
»v»d vieren
Zwitsers jeugd orkwl
concerteert vanavond
'm Ulden
