Stralende herfstzon bescheen het
bewogen leven van Maximiliaan I
OPTOCHT: GLANSPUNT VAN DE DAG!
Interessante levensfasen van
een groot en machtig Keizer
G.VOlfSlAG BREESTB.HS
Overste Wessels, commandant van
de Koksschool, groet over de
eeuwen heen Keizer. Maximiliaan
van Oostenrijk, die ruim vier en
een halve eeuw na de vorige maal
Leiden en (in de optochtpauze) de
Doelenkazerne nog eens kwam be
kijken, Nu was het voor déze
Maximiliaan niet zon erg grote
tocht, want hij kwam uit Zoeter-
woude waar hij zijn koeien voor
één dag in da steek moest laten.
Van kereltje tot filosofisch grijsaard
Nederlanden kwam te staan, was een
lijne geluksspeling daartussendoor, die
hem intussen later ook véél moeilijkhe
den gegeven heeft Het jonge paar zat
gezellig te keuvelen in zijn karos, zich
nog niet bewust van al het nare, dat de
toekomst brengen zou
Na het lieftallig tafreeltje van het
doopkind, kwam er opeens iets totaal
anders voor de dag: de Spaanse mode
verving die der middeleeuwen en naar
die stijl gekleed schreden alle vertegen
woordigers voorbij uit landen, die de
Hasburgers aan hun voeten hadden ge
kregen.
Het zijn er teveel om op te noemen:
Maximiliaan heeft misschien zélf niet
eens meer precies geweten, hoeveel het
er wel waren.
Daarover peinzend zat hij, als 60-
jarige, op het toppunt van macht en
roem, in de laatste „zegewagen": een
voor zijn jaren, maar wellicht niet voor
zijn tijd, héél oud en eerbiedwaardig
man, die alles achter de rug had, wat
een mens aan lief en leed kan overko
men, nu héél hoog op zijn troon geze
ten.
DIT was een imposante afsluiting
van een optocht, die, ondanks de
betrekkelijke kleinheid ervan, ons
toch wel weer geboeid heeft. Daartoe
droeg véél meer dan andere jaren
dat fonkelende kleurenspel bij. De zon
had immers allang weer vergeten, dat
zij 48 uur tevoren aan 't verduisteren
was geweest of misschien wilde zij haar
schade inhalen!
Door die zon aangetrokken, waren ook
tallozen van buiten in autobussen de
stad binnengerold en profiteerden nu
van dit historisch gebeuren, met zijn
vele martiale figuren als de Ban van
Bosnië of de gezant van de Koning van
Aragon, die er al buitengewoon indruk
wekkend uitzagen! Een hele prestatie,
om van het begin tot het eind er in
drukwekkend uit te blijven zien. Van
zelfsprekend sprak de vermoeidheid op
den duur haar woord: wanneer men de
tweede maal de optocht ziet voorbijtrek-
kenn is dat duidelijk zichtbaar.
Dan zijn er altijd de opgewekte, aan
moedigende kreten vóór de studenten
sociëteit, waar het meermalen een
„dolle bende" is. of dan is er de stu
wende muziek van de parmantige Leid
se korpsen, wier medewerking onmis
baar is en die ook nu kranige staaltjes
van dapper marcheren en musiceren te
zien gaven, met dat pittige, nog héél
kleine tamboert je van het fris spelende
Jeugdorkest „De Burcht" in het voor
ste gelid!
Ook „Werkmans Wilskracht" bracht
er voor de Sociëteit een enthousiaste
stemming in met het „Io Vivat".
WIE een goede indruk heeft willen
krijgen van ons Europa uit de
tijd, dat het overdreven devies van
Frederik III: ..Austria est imperare
orbi universo" („Het gehele aardrijk be
hoort aan Oostenrijk") opgeld deed. kon
bij deze verantwoord samengestelde op
tocht terecht.
Wij hebben er met vreugde naar ge
keken, ook naar de fiere paukenist op
zijn prachtige schimmel, de Erewacht,
de bestuurderen der 3 oktobervereniging
in hun met bloemen versierde vigelan-
tes en de herauten, getooid met het
Leidse waper die naar traditie het ge
heel waardig openden.
Het leegstaande „Oud-Hortuszicht"
verbrak die traditie: waar andere jaren
daar de drank werd aangeboden, die
allen met nieuwe moed moest bezielen,
was het nu stil en verlaten. Doch in dé
Doe!crkazerne had men die taak over
genomen en er zich prima van gekwe
ten!
Nu ligt de „Optocht", glanzend
hoogtepunt van het festijn, achter
ons.
Natuurlijk zitten de critici ook nu
op de loer.
Ze komen met dit en met dat en
ze vergeten, dat de kritiek héél ge
makkelijk is en de kunst héél
moeilijk.
Wij geven 't U te doen, om ieder
jaar opnieuw - nu al van 1886 af! -
met iets voor de dag te komen, dat
duizenden en duizenden op de heen
brengt.
Dat is ook dit jaar gelukt en al
die duizenden hebben er toch wel
héél prettige ogenblikken aan
beleefd!
Daar nemen wij graag onze - niet
hoge - hoed voor af!
En wie daarmee niet akkoord kan
gaan, is méér dan een nurks.
Hij gelooft niet aan de „illusie"
en wie daarin niet gelooft, moet op
Is het te véél gezegd, als Uw berichtgever bij de 25ste maal, dat hij
over de „3 oktoberoptocht" rapporteert, naar eer en geweten verklaart
in al die jaren nog nooit zo'n stralend-zonnige dag in oktober te heb
ben meegemaakt en dus ook nog nooit zo'n stralend-zonnige, in gulden
kleuren getoverde stoet door de Leidse straten zag gaan, als ditmaal
het geval was?
Nog nooit ook, maakte hij zulk een uitzonderlijk-zomerse hitte op
die herfstdag mee!
En was 't nu maar zó geweest, dat de dames in luchtige bloemen-
jurkjes, badpakjes of petticoats mochten meelopen en de heren in even
luchtige shirts of korte broekjes, niets daarvan!
De middeleeuwen vroegen gans andere kledij!
Daarbij voerden lange, zware mantels en sleeprokken, van fluweel
of brokaat de boventoon en omdat de ontwerpers zich altijd getrouw
aan de voorschriften houden, was dat een zware tegenvaller voor de
velen, die meehielpen de duik in de historie van het Habsburgse Huis
en het leven van de voornaamste vertegenwoordiger daarvan:
Maximiliaan I van Oostenrijk, den volke te presenteren.
Zij hadden deze dag waarschijnlijk liever in het frisse water ge
doken, nü kostte hun deze gang van uren door de feestelijk gestemde
stad menige zweetdroppel.
Keizer Maximiliaan als grond
legger van de Habsburger wereld
macht, gezeten op zijn praalwagen,
waarop deze imposante figuur uit
de wereldgeschiedenis een triomf
tocht door Leiden maakte.
3 oktober maar liever ergens anders
naar toe gaan.
Ons is en blijft - door de jaren
heen! - de „Optocht" lief.
Er is géén mens, die ons dat uit
het hoofd kan praten!
EK EN LU-HALEN!
Altijd eenzaam
Die Maximilian was in zijn tijd al
aardig bezig, een „Verenigd Europa"
voor elkaar te krijgen. Hij mocht een
voorloper heten van de politici, die
daar tegenwoordig ook zo naarstig
mee bezig zijn.
Er kwam geweld, slimheid en gron
dig overleg aan te pas om de Habs
burgse wereldmacht te grondvesten.
Het Leidse feest
begon met muziek
Reveille op Stadhuisplein
Zeven uur reveille, stond er boven
aan de lange lijst van evenementen op
zaterdag 3 oktober vermeld. Wie ge
dacht had dat- slechts een gering aantal
enthousiaste Leidenaars op dit vroege
uur naar het Stadhuisplein getrokken
zou zijn kwam bedrogen uit: een dui
zendkoppige menigte was present om
naar de muziek te luisteren. De man
nen van het Leidsch Politie Muziekge
zelschap stonden op het bordes van het
Stadhuis opgesteld en musiceerden
voortreffelijk onder leiding van Dick
Anderson. Een uit acht stemmige num
mers bestaand programma werd in on
geveer twintig minuten tijds afgewerkt.
Noemen wij slechts het wonderschone
„Wilt heden nu treden", het lieflijke
„Er ruist langs de wolken" en het aan
grijpende „Blijf bij mij, Heer", dat tot
slot werd gespeeld. De commissaris van
politie, de heer J. Dreeuws, het Colle-
gui van het LSG, het bestuur van de
VV.S.L. en bestuursleden van de 3 Oc-
tobervereeniging woonden deze tradi
tionele plechtigheid bij. Met luid hand
geklap gaf men uiting aan zijn tevre
denheid over dit vreedzame politionele
optreden, dat ieder jaar weer opnieuw
een sfeervol gebeuren is. Na afloop van
deze reveille was er voor jong en oud
volop gelegenheid om zich desnoods ge
durende een etmaal in de feestvreugde
te storten. Een gelegenheid, waarvan
niet alleen de Leidenaars, maar ook ve
len uit de wijde omgeving van onze
Sleutelstad dankbaar gebruik maakten.
De zesjarige Dicky ae jeu, die als
dappere trommelaar van jeugd
orkest en drumband De Burcht
aller, harten veroverde.
MAANDAG 5 OKTOBER 1959
Over dat alles sprak deze optocht
met Maximiliaan in het centrum: als
lieftallig 8-jarig kereltje eerst, dan
als 14- en 18-jarige cn tenslotte als
een wijze en ervaren zestiger, een
renaissancevorst met lange, grijze
baard, wat vermoeid en filosofisch
achterover in zijn trotse zetel de
wereld inkijkend, maar nog altijd
even eenzaam, nee, nóg eenzamer,
dan toen hij als manneke van acht
Keizer Frederik III van Habsburg,
de vader van Maximiliaan, groet
beminnelijk het publiek, dat hem
tijdens zijn lange rit door Leiden
toejuichte.
LEIDEN heeft in de loop der eeuwen
vele Hoogmogenden binnen de
muren van de veste mogen ontvan
gen.
Dat daartoe ook de 50-jarlge Maximi
liaan behoorde, was voor onze voorzaten
toch wel een hoge eer. Het is werkelijk
jammer, dat ae laatste nazaat van de
grote Keizer niet aanwezig kon zijn, om
te zien hoe men zijn bet-bet enz. over
grootvader in de 20ste eeuw een grootse
hulde heeft gebracht.
Als in alle andere groepen vergezelde
hem een ganse stoet van edellieden of
keurvorsten. Ook talrijke Gedeputeerden
fraaier uitgedost dan de tegenwoor
dige! lieten zich niet de kans ont
gaan met de machtige man mee te
rijden. Anderen als dokter Motta en
lieden met merkwaardige functies als
„trezorier-generaal" van de oorlog of
somelier (wijnschenker) moesten het
slechts te voet doen. Zó hoog gestegen
waren zij nog niet
In één woord: ze waren er allen bij
om met de Leidenaarc kennis te maken
en feest te vieren en wij waren blij hen
weer eens langs te zien schrijden. We
hadden er altijd vurig naar verlangd te
weten, hoe bijv. die Pieter Plumioen,
„ontvanger van de bewapening voor
Wezep en Muiden" er uit zag.
Welaan, dat wéten we nu en 't heeft
ons zéér gerustgesteld!
AXMILIAAN moet vreemd de we
reld ingekeken hebben,toen hij
als 8-jarige reeds de Habsbur-
gers vertegenwoordigde, omringd door
edelmannen. gemalinnen en, enkele ja
ren later, zelfs door zijn peetvader, de
imponerende Ban van Bosnië, Niklas
von UI jak geheten.
Misschien maakten op hem. zö jong
nog, de meeste indruk die schattige po-
nies. waarop zijn pages paradeerden.
„Hoe bestaat 't hoorden wij een
dame ontroerd roepen, toen zij die lieve
diertjes zag. De ouders van Maximiliaan
Keizer Frederik III en Keizerin Hele
na van Portugal waren in een
soort gevangenenwagen weer in een
volgende groep te zien, omringd door
schitterend getooide keurvorsten.
De belangrijke conferentie te Trier,
in 1473. waar meer spijkers met koppen
geslagen werden dan ooit te Genève of
elders het geval is geweest, was weer
een ander belangrijk moment in het
leven van de toen 14-jarige Maximiliaan
en zijn huwelijk met Maria van Bour-
gondië in 1477 een nog belangrijker voor
zijn persoonlijk leven. Dat de 18-jarige
hierdoor meteen een goede slag sloeg
voor de uitbreiding van zijn macht en
er 17 jaar door aan het hoofd van de
en nog pas als Aartshertog zijn veel
bewogen leven begon.
Steeds eenzaam, maar in die lang
vervlogen tjjden toch ook al beslist
niet alleen, gezien de tallozen, die
hem altüd op zijn tochten omring
den.
MEJ. MR. A. J. VERSPRINLLE,
onze gemeente-archivaris, heeft
héél wat moeten grasduinen in de
geschiedenis, om zulk een bont en histo
risch getrouw beeld van Maximiliaans
leven te geven.
Zij heeft 't klaarblijkelijk met grote
liefde gedaan!
Eerlijk gezegd, wisten wij niet meer,
hoe dat alles nu allemaal precies in
elkaar zat.
Nu wéten wij 't weer, dank zij de acht
schilderachtige groepen, die veel vertel
den van deze Maximiliaan nu 500
Jaar geleden en allen, die toentertijd
wat in de melk hadden te brokken.
Wij weten nu op een haar, hoe stap
voor stap de Habsburgse belangenge
meenschap groeide en wat daarmee
mannen als Karei de Stoute, Philips de
Schone en Karei de Vijfde van doen
hadden; Karei de Vijfde, Maximiliaans'
kleinkind, hier getoond als een kraaiend
borelingske, met een Bisschop als Pierre
Quick, vóór „Minerva" hartelijk met
Sint-Nicolaasliedjes begroet, aan z'n zij.
Wij kenden deze naam, trots ook ge
dragen door een bekende voetbalvereni
ging, als zodanig nog niet.
Maar van nu af aan, zullen wij bij de
voetbaluitslagen toch ook altyd snel
even aan deze Bisschop van Doornik
van lang geleden denken!
De praalwagen, welke de doop van
Karei V, de kleinzoon van Maxi
miliaan voorstelde.
