NEDERLANDSE TRIOMF IN
BEROEMDE MELBOURNE-RACE
IT
Uiveren Grosvenor House
i lagen aan de kop
1934
OKTOBER
1959
Wilskracht en vrees voor haaien
stuwden de piloten voort
Jumbouwew Plant-
kunde" Viteld weev
leden verzade* (ng
Voorschoten heeft óf
culturele evenemen-
ten \n pettoj
somer.
amateur
Opgericht 1 maart 1860
Zaterdag 19 september 1959
Derde blad no. 2985'
siasme hier te lande geen gren
zen, zó trots was men op de
piloten, die de „Uiver" naar
Melbourne hadden gevlogen. En
terecht!
VJ
ne kon aankomen. De in spanning
luisterende mensheid begreep even
eens, dat de Snelle Vogel met de be
roemde Hotel-naam het ging winnen
van het Vliegende Hotel met de Vo
gelnaam!
DE WINNAARS
TOCH scheen het een ogenblik, dat
Parmentder als eerste de eind
streep zou halen want boven de
Timor Zee liet een der motoren van
de .Grosvenor House' de piloten in de
steek. Zij moesten op één motor ver
der vliegen. Met een uiterste wilsin-
spanning bereikten zij niettemin de
eerste Australische landingsplaats
(Port. Darwin). Met een uiterste wils-
inspanning, ja, maar ook vertelde
Scott (hij had een revolver naast zich
liggen voor het geval zij in zee zou
den storten) later dank zij hun
vrees voor de haaien, die in de zee
daar talrijk en vraatzuchtig zijn. In
Port Darwin moesten beide mannen
uit de cockpit getild worden, zó moe
waren ze.
Snel werd de motor geïnspecteerd.
Toen bleek, dat reparatie veel tijd zou
vergen, klommen Scott en Campbell
Black maar weer in de cockpit en
startten zij opnieuw op één motor. Zo
wat 3V2 uur waren zij in Port Darwin
gebleven. Ook in Charleville begonnen
technici dadelijk aan de kapotte mo
tor te knutselen, maar ook daar wil
den de piloten niet wachten. En dus
vlogen zij verder op één motor over
een woest, bergachtig en zeer dun be
volkt land. De wereld hield de adem
in. Zouden de dappere mannen het
doel halen? W-eln-u, Scott en Campbell
Black worstelden, worstelden en
wonnen!
Dinsdagsmiddags om half drie zet
ten zij hun machine aan de grond op
de Plemington Renbaan te Melbour
ne. Een enthousiaste menigte zorgde
voor een daverende begroeting. Tien
duizenden waren met extra-treinen
naar Melbourne getogen. De gouver
neur van de Staat Viotoria, de burge
meester van Melbourne, de schatrijke
Sir MacPherson Robertson en vele
andere autoriteiten waren ter verwel
koming aanwezig. De heer Edwards,
directeur van het hotel .Grosvenor
House" had in Engeland tijdig een
boot genomen om zijn toestel welkom
te kunnen heten in Melbourne. En
aardige bijzonderheid! de eerste
lauwerkrans, die de winnende lucht-
helden om de schouders werd gewor
pen, was aangeboden door de K.L.M.!
Door de maatschappij dus, aan wel
ker concurrentie het toe te schrijven
was, dat Scott en Campbell Black
De Verovering van het Lucht
ruim door de Mens is een der
meest op de voorgrond tredende
verschijnselen onzer eeuw. Slag
na slag leverde de Mens tegen
de Ledige Ruimte. Slag na slag
won hij. Een der grootste „lucht
slagen" was de wedvlucht van
1934, bekend als de Melbourne-
Race, daar de in 1934 zijn
eeuwfeest vierende Australische
stad Melbourne het einddoel
was van de race over 20.000 km.
Twintig toestellen verschenen
aan de start. Negen vliegtuigen
haalden de Australische eind
streep.
J
De schitterende vlucht van
de „Uiver" in oktober 1934 was
de oorzaak van een nationaal
feest in Nederland. Een kwart
eeuw geleden kende het enthou-
Parmentier en Moll tijdens hun
triomftocht na de geslaagde Mel
bourne-Race.
Moll in het KLM-toestel DC-2 PH-
AJU „De Uiver".
„Cornet" en „Uiver"
DE firma De Havilland had zeer
veel vertrouwen in de door haar
gebouwde „Cornet". Nu, dat ver
trouwen bleek gerechtvaardigd, want
in de Melbourne Race kwamen de
voortreffelijke eigenschappen van het
toestel ten volle aan het licht. Later,
in de oorlogsjaren, verscheen het type
opnieuw in de lucht onder de zo be
roemd geworden naam „Mosquito".
De Nederlanders kwamen eigenlijk
met een nieuwigheid. Immers, in 1934
had de KLM pas een begin gemaakt
met het gebruik van metalen toestel
len, die de Nederlanders als eersten
op de Europese luchtroutes vlogen.
De eerste metalen machine, de
Douglas DC-2 „De Uiver" werd inge
schreven voor de Melbourne Race.
Het was niet de bedoeling om de
snelheidswedstrijd te winnen. Men
wilde een goed figuur maken in de
handicap-race. Daarom nam „De
Uiver" behalve de beide piloten, de
boordmechanicien (Prins) en de mar
conist (Van Brugge een drietal
passagiers (onder wie de bekende
Duitse aviatrice Thea Rasche) en
ruim 100 kg post mee op de verre reis.
Op het vliegveld Mildenhall trok het
toestel de aandacht van vakmensen
en belangstellenden. Het aantal me
ningen en voorspellingen omtrent de
kansen van „De Uiver" overtrof dat
voor andere machines. Koningin Mary
en de (toenmalige) Prins van Wales
bezichtigden het toestel van binnen en
van buiten.
De race
DE twintigste oktober was de grote
dag. Twintig machines waren in
prille ochtenduren gereed om te
starten. De Lord Mayor van Londen
was gekomen om het vertreksein te
geven. Twintigmaal zwaaide hij met
een Engelse vlag. De eerste keer om
half zes in de ochtend. „De Uiver"
vertrok als zevende. Geen moeilijk
heden deden zich voor bij de start, die
door duizenden toeschouwers werd ga
degeslagen op het vliegveld en door
miljoenen gevolgd dank zij de radia-
reportages. De race was begonnen.
Met het uur nam de spanning toe.
In Nederland rees zij torenhoog!
De eerste berichten omtrent „De
Uiver" luidden allemaal gunstig. Het
andere Nederlandse toestel, de Pan
derjager, ging het minder voor de
wind. Geyssendorffer en Asjes hadden
een uitstekende reis tot Allahabad.
Toen zij daar wilden landen, func
tioneerde het landingsgestel niet, zo
dat Geyssendorffer zich met één wiel
moest behelpen. Niettemin lukte het
hem, de kist aan de grond te zetten.
Nadat het mankement hersteld was
en het toestel over het veld taxiede
voor een nieuwe start, kwam het in
botsing met een vrachtwagen en ging
het invlammen op. Dat was het einde
van de dappere Panderjager!
„De Uiver" landde overal keurig op
tijd en zat de, snellere, „Grovenor
House" danig op de hielen. Gejaagd
door de Nederlanders en gedreven
door de wens om kostte wat het kost
de race te winnen, ijlden Scott en
Campbell Black voort. Rust gunden
beide mannen zich niet. Toen zij
's-maandagsochtends in Singapore
landden, vernamen zij, dodelijk ver
moeid. hoe prachtig ,,De Uiver" vloog.
Onmiddellijk kozen beide mannen
weer het luchtruim. Toen „De Uiver"
in Singapore landde, vernam Par-
mentier, dat Scott en Campbell Black
zes uur voorsprong hadden. Hij be
greep, dat hij ernstige tegenslag
van de „Grosvenor House" voorbe
houden niet als eerste in Melbour-
Bijzondere medewerking)
Het was in de vroege herfst van het jaar 1934. Geleidelijk aan ver
scheen op de voorpagina's van alle kranten ter wereld de naam
Melbourne. Dat die stad in 1934 zijn honderdste verjaardag vierde,
boezemde buiten Australië betrekkelijk weinig mensen belangstelling
in. Wel echter, hoe de viering van het jubileum zou plaatsvinden.
De Australische autoriteiten hadden reeds vroeg de hoofden bij elkaar
gestoken. Het moest een geruchtmakende viering worden, dat was
het parool. Denkbeelden en plannen kwamen in groten getale ter
tafel. Doch de autoriteiten wilden iets heel bijzonders, iets, dat de
naam Melbourne op ieders lippen zou brengen. Toen kwam de
Australische miljonair Sir MacPherson Robertson met een vorstelijk
bedrag over de brug. Het geld, zei hij, moest besteed worden voor
een luchtrace van Engeland naar Melbourne. Alle nationaliteiten
mochten deelnemen aan de wedstrijd.
De organisatie
HET plan ging er in. Onmiddellijk
begon men met de organisatie.
Alle deelnemers moesten gelijk
waardige kansen hebben. De race
werd daarom gesplitst in een snel
heidswedstrijd en een handicap-race.
De eerste prijs in de snelheidsrace be
stond uit 6000 en een gouden beker,
de tweede uit 850 en derde uit 290.
De winnaar van de handicap-race kon
rekenen op £1150 en de na hem komen
de piloot op 580. Meer, veel meer dan
het geld deed de eer koene piloten uit
vele landen besluiten om deel te ne
men aan de „luchtslag". De (Engelse)
Royal Aero Club nam de leiding van
de wedvlucht op zich.'' Het vliegveld
Mildenhall (Suffolk) werd aange
wezen als beginpunt. Het eindpunt
stond reeds vast: Melbourne in de
Australische Staat Victoria, zowat een
halve aardomtrek 20.000 km) van
Mildenhall verwijderd.
Alom op aarde was het enthousias
me voor de wedstrijd groot. Als deel
nemers werden 74 machines inge
schreven. De Royal Aero Club stelde
echter zeer zware eisen alvorens toe
stemming te verlenen om mee te din
gen naar de prijzen. En slechts 20 van
de 74 gegadigden konden aan die
eisen voldoen. Er moesten finantiele
garanties zijn, want alleen de brand
stof voor de vlucht zou tienduizenden
guldens kosten. De leden der beman
ningen moesten papieren overleggen,
waaruit hun luchtwaardigheid ja, hun
luchtvolwaardigheid bleek. Ieder be
manningslid moest een reddingsvest
hebben. Iedere machine moest voor
drie dagen leeftocht aan boord heb
ben Er moesten minstens zes rook-
patronen bij de uitrusting zijn. De pi
loten moesten speciale logboeken bij
houden en die door alle controle-pos
ten laten aftekenen. Er werden nog
veel andere voorwaarden en eisen ge
steld. Kortom, de organisatie was zeer
grondig. De organisatoren gingen niet
over één nacht ijs. Zij kenden hun
verantwoordelijkheid en wilden die
onder geen beding veronachtzamen.
De deelnemers aan de snelheids
race waren verplicht te landen op de
vliegvelden van Bagdad (Perzie), Al
lahabad (India), Singapore (Malak-
ka), Port Darwin (Australië) en
Charleville (Australië). De deelne
mers aan de handicaprace mochten,
desgewenst, nog op enige andere, te
voren vastgestelde, plaatsen landen.
De deelnemer:
DE bekendste piloten en toestellen,
die deelnamen aan de race, wa
ren: Jacqueline Cochran met
haar Grenville eendekker; de Denen
Jensen en Hansen met hun Kool
hoven FK-41 r£>esntni[6er, l. öq Ame
rikanen Roscoe Turner en Clyde
Pangbom met een Boeing transport-
toestel: de Australiër Melrose met zijn
„Puss Moth"; de Australiërs MacGre-
gor en Walker met hun „Miles Hawk"
de Australiërs Hewett en Kay in een
De Havilland „Dragon"; de Neder
landers Gcysendorffer (KLM-piloot)
en Asjes met hun (door constructeur
Slot gebouwde) „Panderjagex"; de ge
broeders Stodard met hun „Airspeed
Courier"; Jim en Amy Mollisson in
een De Havilland Cornet, „Black Ma
gie" genaamd; Jones en Waller, twee
Engelsen, eveneens in een De Havil
land Cornet; Scott en Campbell Black
in de derde De Havilland Cornet.
„Grosvenor House" gedoopt, omdat
het toestel ter beschikking was ge
steld door de directie van dat beken
de Lonsende hotel: Parmentier en
meer dood dan levend in Melbourne
waren aangekomen.
Uiver-spanning
HOE was „De Uiver" Intussen ge
varen? Parmentier en zijn man
nen waren 52 uur na hun ver
trek van Mildenhall geland te Bata
via (nu Djakarta geheten). Zij waren
doorgevlogen naar Koepang (Timor)
en hadden van daar de sprong over
zee naar Port Darwin gemaakt. „De
Uiver" boven Australië!! Het bericht
vloog door Nederland en deed aller
wegen de harten sneller kloppen. Toen
volgde de mededeling: „De TJiver" is
van Charleville gestart! Nog één
etappe. De zege in de handicap-race
scheen verzekerd. En toen kwam, als
een donderslag bij heldere hemel, het
bericht: „De Uiver" is radiografisch
niet meer te bereiken. „De Uiver"
zweeg. „De Uiver" ja. welk lot
had het toestel getroffen? Niemand
wist het zeker, maar bange vermoe
dens rezen in menig hart.
Wat was er intussen met de machi
ne gebeurd? Onverwachts was Par
mentier in een zware storm terecht
gekomen. De radio-zender raakte de-
feot. Contact met de grond was on
mogelijk. Parmentier cirkelde rond.
Na een uur daalde hij heel behoed
zaam tot hij de grond kon zien. Hij
zag een stadje, maar hij wist niet,
welk stadje het was. Gelukkig hadden
de inwoners, terwijl „De Uiver" hoog
in de wolken tegen de elementen voor
zijn leven vocht, het geronk van
vliegtuigmotoren gehoord boven het
geraas van de storm. Onmiddellijk
troffen enige energieke mannen maat
regelen om te helpen. De plaatselijke
radio-zender riep alle auto-bezitters
op naar de renbaan om daar hun wa
gens zo op te stellen, dat zij met de
koplampen een deel van de baan hel
der kon verlichten. Met een zeer
krachtige seinlantaam werd de naam
van het stadje ALBURY in
morse-tekens gespeld. Nog cirkelde
„De Uiver" rond boven Albury, maar
de bemanning zag de verlichte grond-
streep en ook de lichtseinen. Toen be
sloot Parmentier het waagstuk te on
dernemen. Op voortreffelijke wijze
landde hij op de renbaan van Albury.
In een dikke modderlaag kwam het
toestel tot stilstand. Het was half
twee in de nacht.
De bemanning en de passagiers
gunden zich een paar uur slaap. De
burgemeester van Albury betrok per
soonlijk de wacht bij het toestel, hoe
wel hij enigszins invalide was en
slechts met behulp van een stok kon
lopen. En de volgende ochtend? Toen
stonden vele hulpvaardige burgers ge
reed om met vereende krachten „De
Uiver" uit de modder te trekken. Zij
wilden geen geld of andere beloning.
Zij wilden niet meer, maar ook niet
minder dan de mannen die met
hun machine reeds zo'n prachtige
prestatie hadden geleverd letterlijk
en figuurlijk „uit de modder" helpen.
De mannen en vrouwen van Albury
wensten niet, dat „De Uiver" zou
stranden in het gezicht van de haven.
De startbaan was kort. Daarom be
sloten Parmentier en Moll getweeën
verder te vliegen. De post werd uitge
laden en over land naar Melbourne
vervoerd. Het besluit om .Jicht" te
vliegen was vooral voor Thea Rasche
een grote teleurstelling, maar zij
schikte zich sportief in het onvermij
delijke. Een uur na het vertrek uit
Albury landde „De Uiver" in Melbour
ne. En wel als tweede toestel, dat de
verre reis had volbracht. Parmentier
en Moll verwierven de eerste prijs in
de handicap-race en de tweede in de
snelheidswedstrijd. Melbourne juichte
opnieuw en de Nederlandse consul-
generaal deelde mee, dat Koningin
Wilhelmina de leden der bemanning
had benoemd tot ridders in de Orde
van Oranje-Nassau.
Nagalmen
SCOTT en Campbell Black hadden
op een uur na drie etmalen nodig
gehad om Melbourne te bereiken.
Slechts drie uur van de eenenzeventig
hadden zij geslapen. „De Uiver" legde
het traject af in drie dagen, achttien
uur en twintig minuten, terwijl de als
derden aangekomen Amerikanen Tur
ner en Pangbom drie dagen en een
entwintig uur en drie kwartier onder
weg waren geweest. Stuk voor stuk
schitterende prestaties. Melbourne's
eeuwfeest was op grootse wijze tot een
wereldfeest geworden. Koene vliegers
uit enige landen hadden bewijzen ge
leverd van hun kunnen, hun wil en
hun doorzettingsvermogen. Zij hadden
een nieuwe „luchtslag" met glans en
met ere gewonnen. Dank zij hen en
dank zij de initiatiefnemers van de
Melbourne Race verkreeg de naam
Melbourne een ereplaats in het Boek
van de Geschiedenis der Luchtvaart.
In Nederland kende het enthousias
me geen grenzen, toen men vernam,
welke prestaties en successen op naam
van Parmentier en de zijnen waren
komen te staan. Als één grote familie
leefde het gehele volk in de successen
mee. Het werd een nationaal feest in
de ware zin des woords „De Uiver" was
zo populair geworden, dat de naam
zelfs als handelsmerk opgeld deed.
Prentbriefkaarten, gelegenheidsge
dichten en souvenirs verschenen aan
de lopende band op de markt. Het was
al „Uiver" wat de klok in Nederland
in die dagen sloeg!
Wederom laaide het enthousiasme
hoog op, toen „De Uiver" met zijn
kranige bemanning op Schiphol te
rugkeerde. Het Nederlandse volk bood
(natuurlijk zijn wij geneigd te schrij
ven) het Australische stadje Albury
een gedenkplaat aan als bewijs van
dankbaarheid. En toen Albury's bur
gervader nadien een bezoek bracht aan
ons land, leek zijn tocht door Neder
land veel op een triomftocht. De
ouderen onder ons zullen zich de da
gen van „De Uiver-glorie" en „De
Uiver-vreugde" stellig nog herinneren.
Had de Melbourne Race nog een
zakelijke nagalm? Ja, zeer zeker.
Want de K.L.M. bestelde na het
grote succes van „De Uiver" nog
een veertiental DC-2 machines. De
fabrikant van die toestellen, Donald
Douglas, had dus eveneens alle reden
om in zijn nopjes te zijn over de Mel
bourne Race en vooral over de Neder
landse triomf met „De Uiver"
(NADRUK VERBODEN)
Enthousiaste en hulpvaardige
Australiërs trekken met vereende
krachten „De Uiver" uit de mod
der van de renbaan van Albury.
p|\| VlE
Ejct AU
enleidse K-tÖijinq
excursie maken
naar de Zaan»...
Cw.
VOOR MIOOELBARE
EN ULOi "SCHOLEN
deze week kwam
het emde van een
FOTOC18AAP
de verenigingen
beginnen nu al wee?
actief t& worden
ook de cursussen
Letdse jeuqd Actie
gaan beginnen
