AMERIKA LANCEERT MET
GOED GEVOLG KUNSTMAAN
Nieuws over Koningin Elizabeth
door menigte met vreugd ontvangen
Moordenaar van pastoor
heeft eindelijk bekend
WEERBERICHT
Er cirkelen thans reeds zes
kunstsatellieten om de aarde
Geboorte in januari of februari
Het was om diens geld te doen
Opgericht 1 maart 1860
ZATERDAG 8 AUGUSTUS 1959
No. 29816
LEIDSCH
DAGBLAD
Directeur: A. van Disüoeck
Hoofdredacteur: J. Brouwer
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
f7.50 per kwartaal; f2.55 per maand; f 0.59 per week
Witte Singel 1, Lelden Giro no 57055
Telefoon Directie en Administratie: 25041; Redactie 21507
Van de Amerikaanse raketbasis te Cape Canaveral in Florida is gistermiddag
om 15.23 uur Nederlandse tijd een aardsatelliet gelanceerd.
De kunstmaan „Explorer 6" bijgenaamd „paddlewheel" (schoepenrad), is in een
baan om de aarde gekomen, zo heeft het Nationale Bureau voor Lucht- en
Ruimtevaart te Washington bekend gemaakt.
Het is een zogenaamde „schoepenrad-satelliet", die 63.65 kg. weegt. Zij werd
gelanceerd door een driedelige Thor-Able-raket, waarmee de Amerikanen hopen
een schat aan wetenschappelijke gegevens over kosmische straling te vergaren.
Het is de bedoeling dat de satelliet in een baan komt, waarvan het verste punt
32.000 km. van de aarde ligt. De kunstmaan ontleent haar naam „schoepenrad"
aan vier vleugels met zonnebatterijen.
In Amerikaanse wetenschappelijke kringen hecht men byzonder veel belang
aan deze satelliet, die een laboratorium met instrumenten voor ruimte-onderzoek
bevat, dat het grootste tot op heden is. De proef is een voorbereiding voor
pogingen in november om een kunstmaan naar Mars of Venus te zenden.
Vier minuten na de lancering heeft een controlestation in Southampton ten
noordwesten van New York meegedeeld signalen van de satelliet te hebben opge
vangen. Deze waren goed hoorbaar.
De „Explorer 6" is de zesde satelliet, die op het ogenblik om de aarde draait.
De andere kunstmanen zyn de Russische Spoetnik-3 en vier Amerikaanse
satellieten.
de hele duur van de vlucht een jaar
werken.
Technische apparatuur
Om de kunstmaan in de genoemde
baan te krygen, die noodzakelijk is met
het oog op de gestelde doelen, moest
de raket een aanvangssnelheid van on
geveer 35.000 km. per uur bereiken.
De meeste instrumenten zyn beves
tigd aan de bodem van plastic en me
taal binnen de satelliet. Er zijn:
1. drie apparaten om de stralingskrans
rond de aarde in kaart te brengen;
2. een apparaat van ruim een kilo,
dat als een televisiecamera een ruw
beeld van het wolkedek der aarde over
brengt;
3. zonnebatteryen, waardoor de che
mische batteryen gedurende de vlucht
kunnen worden geladen. In de satelliet
bevinden zich drie zenders en twee ont
vangers;
4. een apparaat, dat de omvang van
meteorietdeeltjes, die de satelliet raken,
vaststelt;
5. twee soorten meters om het mag
netisch veld van de aarde in kaart te
brengen.
De satelliet heeft een kleine raket,
die door een radiosignaal kan worden
afgeschoten als het laagste punt van de
baan minder schijnt te zyn dan de ge
wenste 256 km.
De deskundigen zyn van plan deze
raket indien nodig af te schieten
om het laagste punt van de baan met
80 tot 160 km. te verhogen.
Voor het lanceren waren de vleugels
neergeklapt als de vleugel van een vo
gel. Zy klappen uit nadat de derde trap
van de raket ruim vier minuten na de
lancering ontbrandt.
De zonnebatteryen zullen gedurende
K.L.M.-directie en
vliegers akkoord
Naar wy van de zyde van de KLM
en de vereniging van KLM-vliegers
vernemen, heeft het overleg tussen de
directie van de KLM en de vereni
ging van KLM-vliegers geleid tot
overeenstemming over de salariëring
voor het tydvak van 1 januari 1959
tot 1 januari 1962.
Overeengekomen is dat de vliegers
in nieuwe salarieringsgroepen, geba
seerd op het vliegtuigtype dat zy
vliegen, zullen worden ingedeeld.
In dit salarissysteem is de bepaling
wegens extra-prestaties in verband met
gewijzigde bemanningssamenstelling en
het vliegen met straalvliegtuigen gere
geld. Zo zal de salariëring van een ge
zagvoerder van een DC-8 circa 20%
hoger liggen dan die van een gezagvoer
der van een vliegtuig met zuigermoto
ren, overeenkomstig de verhoudingen
welke ook bij andere luchtvaartmaat
schappijen gelden.
De overeengekomen regeling zal zo
spoedig mogelijk ter goedkeuring wor
den voorgelegd aan het College van
Rijksbemiddelaars.
Wervelstorm boven Japan
De Japanse eilanden Kioesjoe en Sji-
kokoe zyn vandaag door een wervel
storm getroffen. Meer dan zeshonderd
mensen zyn dakloos geworden; er is
zware schade aangericht.
Duizenden personen zijn naar hoger
gelegen gebieden overgebracht. Militai
ren zijn bezig de beschadigde zeedijken
te herstellen. Volgens Japanse weer
kundigen wordt de gehele Japanse oost
kust door deze wervelstorm, die de code
naam .Ellen" heeft gekregen, bedreigd.
Warm en zonnig
De Bilt verwacht van heden- tot
morgenavond:
Gedurende het weekeinde zal het
warme en zonnige weer voortduren,
waarbij op enkele plaatsen de tempe
ratuur mogelyk tot ongeveer 30 graden
stygt. De kans dat er enkele onweers
buien zullen voorkomen is niet geheel
te verwaarlozen.
(Opgemaakt te 10 uur).
10 AUGUSTUS
Zon op 5.14, onder 20.16 uur.
Maan op 12.17, onder 22.48 uur.
Hoogwater te Katwijk 4.50 en 17.15
uur, laagwater 0.45 en 13.02 uur.
11 AUGUSTUS
Zon op 5.16, onder 20.14 uur.
Maan op 13 32, onder 23.23 uur.
hoogwater te Katwyk 5.27 en 17.53
uur, laagwater 1.22 en 13.37 uur.
3>it nummer bestaat uit 12 pagina's,
en een Bijvoegsel
De omlooptijd bedraagt ongeveer elf
uur. De grootste afstand tot de aarde
is ongeveer 37.000 km. en de kleinste
ongeveer 225 km.
De gegevens betreffende omloopstyd
en afstand tot de aarde zyn o.a. afkom
stig van de radiotelescoop te Jodrell
Bank bij Manchester, die de grootste ter
wereld is. Via zeer nauwkeurige radio
signalen vanaf de aarde is het mogelijk
de zender van de „Explorer 6" in en uit
te schakelen.
Naar het bureau voor lucht- en ruim
tevaart later meedeelde, werken de 8000
kleine zonnebatteryen goed. Zy bevin
den zich op de vier vinnen, die by het
ontbranden van de derde trap van de
raket werden uitgeklapt. De deskundi
gen zijn van oordeel, dat de zonnebat
teryen er voor zullen zorgen, dat het
verbindingsstelsel en de overige appa
raten gedurende de gehele reis zullen
kunnen werken.
Met behulp van de diverse instru
menten hoopt men vyftien verschil
lende soorten waarnemingen te doen,
waarvan het resultaat zal worden ge
bruikt bij de voorbereiding van ruimte
reizen.
Nadere bijzonderheden
Later deelden deskundigen op een
persconferentie in Washington het vol
gende mee:
1. Volgens de berekeningen die
echter nog gewijzigd kunnen worden als
men nieuwe gegevens ontvangen heeft
is de kortste afstand van de satelliet
tot de aarde 240 km. en de grootste
40.000 km. De satelliet werd gelanceerd
met een hoek van 48 graden.
2. Het biykt dat alle. dus ook de in
gewikkelde, instrumenten goed functio
neren.
3. Na de lancering hebben de trap
pen van de raket volgens plan gewerkt.
De afwijking van het tijdschema voor
de scheiding van de rakettrappen be
droeg minder dan één seconde voor elke
trap.
4. De Thorraket is in de Atlantische
Oceaan terechtgekomen en wel 2500 km.
van Cape Canaveral ten noordoosten
van de Bermuda-eilanden.
5. De satelliet is sneller in zijn baan
gekomen dan verwacht werd. Vandaar
dat de grootste en de kleinste afstand
tot de aarde meer bedroegen dan in de
plannen was voorzien. De afwijking is
echter zo gering, dat zij niet van veel
belang is voor de bestaansduur van de
raket of de wetenschappelijke resul
taten.
6. De kleine raket, die aan de satel
liet vastzit en die gelanceerd moet wor
den als de satelliet te dicht bij de aarde
komt, is niet afgevuurd. Dit kan dus,
zo het noodzakelijk mocht zyn, nog ge
beuren, waardoor de bestaansduur van
de satelliet mogelyk verlengd wordt.
7. De frequentie, waarop men van de
satelliet gegevens kan krijgen, wordt ge
heim gehouden, omdat onbevoegden
anders misschien zullen proberen in het
bezit van de gegevens te komen.
Het is de negende satelliet, die de
Amerikanen de laatste twee jaar in een
baan hebben gebracht. De Russen lan
ceerden er drie. Aan dit succes zyn
Eisenhowers bezoek aan
Frankrijk
President Eisenhower zal waarschijn
lijk op 2 september te Parys aankomen
voor overleg met president De Gaulle,
zo is vrijdagavond in Amerikaanse
diplomatieke kringen in de Franse
hoofdstad vernomen. De president, die
tevoren een bezoek aan Engeland zal
hebben gebracht, zou twee dagen in
Parijs blijven.
President De Gaulle zou zo eerst zyn
aangekondigde bezoek aan Algerije aan
het einde van deze maand kunnen
brengen. Hij had overigens al aangebo
den dit bezoek zo nodig uit te stellen.
De Franse minister van Buitenlandse
Zaken, Couve de Murville, ontving vrij
dag de Italiaanse ambassadeur Vitetti,
die volgens diplomatieke kringen hem
verzocht, te Parys een ontmoeting tus
sen president Eisenhower en de Ita
liaanse premier Segni en zijn minister
van Buitenlandse Zaken Pella te orga
niseren. Couve de Murville zou hebben
laten weten, dat hij hiertegen geen be
zwaar had, mits president Eisenhower
echter vele mislukkingen voorafgegaan, met het plan instemde.
Men beleefde historisch ogenblik!
Sluier van geheimzinnigheid weggetrokken
(Van onze correspondent te Londen)
Gistermiddag vernamen het Engelse volk en de wereld het grote,
verrassende nieuws dat Koningin Elizabeth begin volgend jaar een
baby verwacht. Het werd in Londen vanzelfsprekend met vreugde
begroet. Hiermede is de sluier van geheimzinnigheid, welke tijdens het
Koninklijk bezoek aan Canada over haar gezondheidstoestand viel,
weggetrokken. Er waren destijds reeds onmiddellijk geruchten dat de
Koninklijke familie gezinsuitbreiding verwachtte, maar deze werden
tegengesproken.
Er bevond zich een enorme menigte voor de heggen van Bu kingham
Palace toen de latere avondedities van de kranten het officiële com
muniqué publiceerden, dat kort te voren ook reeds door de BBC was
verspreid. In deze vakantietijd wemelt het elke dag van nieuwsgierigen
voor het paleis, die thans terecht voelden dat zij een historisch ogen
blik beleefden!
Toestand is goed
In de aankondiging werd gezegd, dat
de Koningin geen verdere openbare
functies zal verrichten. Zy moet afzien
van de voorgenomen rondreis door
West-Afrika in het najaar en zy be
treurt, dat dit een teleurstelling bete
kent voor velen in Ghana, Sierra Leone
en Gambia. Evenmin zal de Koningin,
zoals haar plan was, in staat zyn vol
gende week de Shetland en Orkney-
eilanden, in het hoge Noorden, te be
zoeken.
De geneesheren, die haar na haar
terugkeer uit Canada hebben onder
zocht, hebben verklaard, dat haar toe
stand goed is. Haar lijfarts, dr. Evans,
zeide gisteravond, dat alles uitstekend
gaat.
Het derde kind van Koningin Eliza
beth en Prins Philip zal in januari of
februari worden geboren.
Van de zijde van het Hof werd ver
klaard, dat de Koningin en de Prins
altijd verlangend waren meer kinderen
te hebben en dat zij dan ook zeer ge
lukkig zijn. Oo«. in de koninklijke huis
houding heerst opgetogenheid. Dit zal
de eerste geboorte zijn in het gezin van
een regerend Engels staatshoofd sedert
honderd jaar. De laatste maal dat een
souverein een baby kreeg was in 1857,
toen Koningin Victoria het leven schonk
aan Prinses Beatrice, haar jongste kind.
Koningin Elizabeth werd in april 33
jaar Toen zij 22 was. kreeg zij Charles,
de tegenwoordige Prins van Wales, ge
boren op 14 november 1948 in Bucking
ham Palace. Prinses Anne werd op 15
augustus 1950 in Clarence House, de
tegenwoordige residentie van de Konin-
Igin-moeder en Prinses Margaret, ge
boren.
Naar Balmoral Castle
Donderdag is de Koninklijke familie
met de nachttrein naar Balmoral Castle
het koninklijke kasteel in de Schotse
hooglanden vertrokken, waar de Konin
gin haar zomervakantie pleegt door te
brengen. Toen zij Euston-station in
Londen verliet, zag zy er opgewekt uit
en scheen de vermoeidheid, welke zij bij
haar terugkeer uit Canada toonde, ge
weken. Tijdens de reis heeft de Konin
gin haar kinderen verteld dat zij een
broertje of zusje zullen krygen.
Nader is bekend geworden, dat
Koningin Elizabeth niet voor begin juli
de Canadese premier Diefenbaker ver
trouwelijk van haar toestand op de
hoogte heeft gebracht Hij bood toen
onmiddellijk aan het reisprogramma te
verkorten. Maar de Koningin wilde dit
niet. Diefenbaker heeft haar toen
medegedeeld, dat hy er voor zou zorgen
dat zy op elk gewenst moment naar
Engeland zou kunnen terugkeren.
Koningin Elizabeth was echter vast
besloten de toernee in de oorspronkelijke
vorm te laten doorgaan om miljoenen
niet teleur te stellen.
De maagstoornis, welke zioh tijdens
de reis voordeed, had niets te maken
met haar algemene toestand. Vele
andere leden van het gezelsohap en
journalisten hebben eenzelfde klacht
gehad.
Niet bij opening van
parlement
De Engelse premier. Harold Macmil-
lan, werd pas op de hoogte gebracht na
de terugkeer van de Koningin uit
Canada. Zij heeft dit gedaan omdat zij
besefte, dat Macmillan het anders als
zijn plicht zou hebben beschouwd haar
te vragen naar huis terug te keren. De
eerste buiten de Koninklijke kring, die
reeds 1 Juni op de hoogte werd gesteld
over de mogelijkheid van een blijde ge
beurtenis, was Ghana's premier dr.
Nkrumah, omdat de voorbereidingen
voor het Koninklijk bezoek aan dat land
moesten worden stop gezet.
De Koningin heeft thans dr. Nkrumah
uitgenodigd om op 11 en 12 augustus
naar kasteel Balmoral te komen
haar persoonlijke gast. Het is nog niet
bekend waar de geboorte zal plaats vin
den, maar gewoonlijk brengt de Konin
gin de Kersttijd en de maand januari
in Sandringham, in het graafschap
Norfolk, door. terwijl zij in februari en
maart meestal in Londen is en in april
in het kasteel Windsor vertoeft.
Aangezien het bezoek van president
Eisenhower over enkele weken aan
Londen geen staatsbezoek is, maar een
officieel bezoek, namelijk als gast van
de regering en niet. van het staatshoofd,
behoeft de Koningin hiervoor geen spe
ciale verplichtingen aan te gaan. Maar
het is mogelijk, dat de president met di
Koninklijke familie de lunch zal gebrui
ken
De Koningin zal by de Parlements-
opening 27 oktober verstek laten gaan.
Dit zal nu gebeuren door een commissie
van vijf Hogerhuisleden. De Lord Kan
selier, Lord Kilmuir, zal als Hogerhuis-
voorzitter de troonrede voorlezen.
Het is hoogst onwaarschijnlijk, dat
Koningin Elizabeth op kerstdag haar
gebruikelijke radio- en televisietoe
spraak zal houden.
Een echt Nederlands plaatje I de boot en zelfs de fietser ontbre-
De dorpsstraat, het water, de brug, ken niet!
Fatale schoten na worsteling....
(Van onze Brusselse correspondent)
Petrus Brands heeft de moord op de pastoor-deken Notebaert van
Ledeberg bij Gent eindelijk bekend! Een gevangenisbewaker uit
Brugge was op het laatste moment nog komen verklaren, dat hij
Brands op 10 juli op het middaguur te Brugge had ontmoet. Dit
wijzigde natuurlijk de gehele zaak en sommige rechercheurs waren
reeds van oordeel, dat Brands dus onmogelijk de moord op de pastoor
kon hebben gepleegd. Maar dit „prachtige alibi" werd aan Brands
niet medegedeeld. Men liet hem voorzichtig en langs vele onwegen
verstaan, dat hij misschien wel rond de datum van 10 juli in Brugge
geweest zou kunnen zijn, waarop Brands antwoordde: „ja, ik was in
Brugge, maar zeker niet op 10 juli". De gevangenisbewaker van
Brugge had zich dus vergist.
Confrontatie
Dit bleek naderhand ook uit het zeer
nauwkeurige onderzoek van het ge
tuigenis. Brands kon van dit moment
af wel degelijk op 10 juli te Ledeberg
de aktentas hebben gekocht en de
pastoor hebben vermoord. In tegen
stelling dus met het eerste besluit om
de ondervraging van Petrus Brands
te onderbreken tot hy naar Antwer
pen zou zyn gebracht, werd op grond
van dit nieuwe feit besloten tot een
grote algemene confrontatie van
Brands en de kroongetuigen van dit
proces-in-wording: kolonel Huy
brechts, de wapendeskundige van het
Brussels Gerecht, een zekere Feyens,
die de medeplichtige van Brands
schijnt geweest te zijn by de overval
van het gemeentehuis van Zandvliet
en die nu bij het proces Brands wordt
betrokken.
De Bruyne, de bekende medeplichtige
van de overval op de kredietbank te
Wuustwezel, die samen met zyn vrouw
Brands van de moord op de pastoor in
Ledeberg heeft beschuldigd.
Bezwarend detail
Deze bracht het zeer bezwarende de
tail aan het licht, n.l. dat Brands op de
avond van 10 juli een met bloed be
smeurde broek verbrandde.
De confrontatie vond plaats in het
klooster van St.-Vincentius A Paulo van
de paters Lazaristen te Wuustwezel, een
klooster dat vlak bij de grens ligt.
Kolonel Huybrechts toonde Brands
een serie foto's over de kogels, die uit
de revolver te Wuustwezel bij de over
val van de bank werden afgevuurd en
kogels van de moord op de pastoor van
Ledeberg. De foto's bewezen duidelijk,
dat Brands sedert 10 juli hetzelfde
moordwapen bij zich heeft gedragen en
heeft gebruikt. De moordenaar heeft
dus eerst zijn eigen alibi van 10 juli in
de grond geboord en tevens kon hij
niet langer de deskundige uiteenzetting
van kolonel Huybrechts loochenen.
Hij zweeg en werd toen door de Ant
werpse magistraten een laatste maal
gemaand: „Brands, of gij bekent of
niet, van de moord op de pastoor
wordt gij toch beschuldigd. Zo duide
lijk en onweerlegbaar zijn voor ons de
bewijzen Toen bekende Brands
en het was voor de Antwerpse onder-
zoekrechters en voor het gehele ge
recht in Belgie een schitterend resul
taat. Sedert maanden immers wordt
gezegd, dat de lijst van de niet opge
helderde moorden steeds langer
wordt. En thans, in de loop van en
kele weken, zijn de daders van de
meeste van die onopgehelderde moor
den achter slot en grendel: Petrus
Brands, 29 jaar, die Antwerpen en
omgeving onveilig maakte en de 22-
jarige Sylvain d'Hoest, die de dubbele
moord op de autoweg Brussel-Osten-
de pleegde en voor ondervraging naar
Brugge is overgebracht.
Naam uit het telefoonboek
Brands heeft bekend ten overstaan van
de heer Peeters, gerechtelijk officier uit
Gent. Hij had de wens te kennen gege
ven de commissaris alleen te spreken.
Zoals de moordenaar de zaak thans
uitlegt had de verzekeringsagent hem er
attent op gemaakt dat dekens gewoon
lijk veel geld in hun bezit hebben. In
een telefoonboek had hij de naam en
het adres van pastoor Notebaert gevon
den.
De 10e juli begaf hij zich met de
trein naar Gent en vandaar bereikte
hij Ledeberg met de tram. Toevallig, al
dus verdachte, zag hij de geestelijke
uit het postkantoor komen en hij ver
onderstelde dadelijk dat het zijn
Slachtoffer" was. Hij volgde hem naar
zijn woning. Na een korte aarzeling is
hij in een winkel een aktentas gaan
kopen, waarschijnlijk om vertrouwen
te wekken.
Hij heeft by de deken gebeld en het
drama is verder verlopen zoals het
uit het onderzoek reeds bekend was.
van pastoor Notebaert om geld te ge-
De man bekende dat op de weigering
ven een worsteling is ontstaan. De
geestelijke is gestruikeld bij een po
ging om hem de revolver te ontruk
ken, waarna de fatale schoten zyn
gevallen. De moordenaar is zonder
verder naar buit te zoeken gevlucht.
Op de grote weg nam hij de bus naar
Antwerpen, waar hij zich bij de ver
zekeringsagent ging verschuilen, na
zyn bebloede broek in de omgeving
van Deurne te hebben weggeworpen.
Naar diti kledingstuk dat vermoede
lijk door iemand is opgeraapt, wordt
nog steeds gezocht.
De toestand in Laos
De Loatische regering heeft vrydag
het communistische Noord-Vietnam er
voor gewaarschuwd, dat zij niet zal toe
geven onder bedreiging met geweld. De
minister van voorlichting, gaf een ver
klaring waarin wordt gezegd, dat de re
gering standvastig zal blijven, ook al
zullen de Noordvietnamese regering en
haar medeplichtigen in de toekomst
incidenten veroorzaken.
Er zijn evenals woensdag en donder
dag, geen bewegingen van strijdkrach
ten van de opstandelingen waargeno
men.
Het persbureau „Nieuw China" meldt
uit Hanoi, dat de linkse partij Lao Hak-
sat, die de communistisch gezinde re
bellen van de Pathet Lao steunt, een
program van negen punten heeft uitge
geven, waarin wordt aangedrongen op
beëindiging van de burgeroorlog.
Men eist vrijlating van prins Soupha-
nouvong. de leider van de Lao Haksat,
en andere party leden en stelt een coa
litieregering in Laos voor. waarin ver
tegenwoordigers van de Pathet Lao en
andere „progressieve partijen" verte
genwoordigd zouden moeten zijn.
Het volk van Laos wordt opgeroepen te
streden tegen de politiek van premier
Sananikone van Laos, die het land zou
willen „verkopen".
Verdere eisen zijn: geen Inmenging en
economische controle door de Verenigde
Staten, herstel der democratische vrij
heden en een politiek van vrede en neu
traliteit.
