Plaatsvervangers der Grote Vier bespreken „technische kwesties" Westduitse industrie eist initiatief Minister Van clen Bergli heeft ontslag gevraagd WEERBERICHT Westduitse nervositeit over laatste kansen op zeer beperkt akkoord Gaat Kroesjtsjef naar Amerika? Inzake een nieuwe vrijhandelszone Geen politieke consequenties Opgericht 1 maart 1860 VRIJDAG 31 JULI 1959 ",0- 29809 LEIDSCH mDAGBLAD Directeur: E. A. E. van Dishoeck DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN Wltte Stoge'l' LeltieD auo 37055 Hoofdredacteur: J. Brouwer f750 per twartaal; f2.55 per maand; f059 per week Telefoon Directie en Administratie: 25041; Redactie 21507 Genève krijgt haast (Van onze reisredacteur, W. L. Brugsma) Genève, 31 juli De Geneefse conferentie blijft zelfs in haar laatste week even wispelturig als een bakvis. Er is nauwelijks een dag verstreken sinds Oost en West overeenkwamen alles in het werk te stellen om de arbeid van de con ferentie woensdag aanstaande te doen eindigen formule, die algemeen als een mislukking en het einde van de tweede fase der conferentie werd geïnterpreteerd of reeds doemen geruchten op, dat een beperkt akkoord inzake Berlijn toch nog niet helemaal uitgesloten kan worden geacht. Die geruchten wonnen aan kracht door een hoge mate van Westduitse nervositeit over mogelijke Westelijke toegevingsgezindheid. Een nervositeit, die het sterkst tot uiting kwam in een plotseling bezoek van Westberljjns burgemeester Willy Brandt, die zijn vakantie afbrak om in Genève de rol van pleitbezorger of cerberus te komen spelen. Wat gaf voedsel aan die geruchten en die Duitse nervositeit? Het was een door de Grote Vier aanvaard voorstel van Selwyn Lloyd, gedaan op de lunch der vier ministers bij Couve de Murville, om experts van de delegaties der Grote Vier hedenochtend een aantal technische problemen in ogenschouw te laten nemen en hen daarover te laten rapporteren voor de „zakenthee", die Herter, Lloyd, Couve en Gromyko vanmiddag in de Russische villa zouden houden. Deze werkwijze dient, zo zeiden de vier woordvoerders gisteren, om het werk van de conferentie te bespoedigen. Het opvallende is echter, dat de Westduitsers over dit Britse voorstel niet waren geconsulteerd en Von Brentano's delegatie, die drie maanden lang alles heeft gedaan om een akkoord te verhinderen, dat enigerlei Westelijke concessies zou omvatten, geraakte erdoor in opperste ver warring. De Westduitse achterdocht jegens het Britse plan om in Genève een be perkt akkoord te bereiken over de „ge makkelijke punten" van een Berlijnse interim-regeling en de moeilijke naar een topconferentie te verwijzen, werd nog versterkt door Kroesjtsjef's rede van eergisteravond, waarin de Rus sische regeringsleider in feite precies hetzelfde opperde. Ze zenuwachtig als de Duitsers waren omtrent het beraad der experts over technische kwesties (dat zal handelen over vragen als: welke atomische of raketwapens mogen er niet in Berlijn worden gestationeerd, wat zijn onge wenste propaganda of subversieve ac tiviteiten, hoe zou men de vrijheid van toegang tot West-Berlijn kunnen rege- gelen), zo gereserveerd waren de Brit ten over de kansen op succes van hun nieuwe aanpak. Klopte die dan niet met Kroesjtsjef's jongste voorstel?. Ze ker. zo hoorde men in Britse kringen maar de vraag is of hij strookt met Eisenhower's strikte voorwaarden voor een topconferentie. In Amerikaanse kringen overwoog sterk de mening, dat Eisenhower op die voorlopig onvervul bare condities niet meer terug zal komen. Het staat inderdaad vast, dat Her ter aanstaande donderdag zal ver trekken en dat daarmee de tweede fase van de Geneefse conferentie haar einde zal vinden. Niemand gelooft zonder meer dat dit einde een ab rupte breuk in het overleg tussen Oost en West inzake Berlijn zal be tekenen. De grote vraag blijft, hoe houdt men de kansen op verder over leg open. Op zijn minst zal dat door een verdaging tot een bepaalde da tum moeten geschieden. Maar de Britten willen geen kans on benut laten om reeds nu de eerste steen voor een toekomstig Oost-West- beraad te leggen. Vandaar hun poging om de experts de drie belangrijkste delegatieleden onder de ministers voor aanstaande woensdag enig grond werk te laten verrichten op die punten, waarop niet zozeer principiële als wel technische geschillen de gesprekspart ners scheiden. Mochten de omstandig heden voor het aanpakken van de principiële problemen, zoals de tijds duur van de Berlijnse regeling, de rechtenkwestie, de troepensterkte en de binding met het alduits beraad, ooit gunstiger worden, dan is dat detailwerk vast achter de rug en tevens: Kan men niet door de voordeur van principiële overeenkomst naar een topconferentie, dan moet men het door de achterdeur van de detailkwesties proberen. De Westduitsers waren gisteren niet de enigen, die zich verward en onin- gelicht voelden, de pers. die totnutoe in Genève weinig moeite had achter het nieuws te komen, deelde dat gevoel een beetje. Voor het eerst sloop door de gangen van het Maison de la Presse de gedachte, dat de uitzonderlijke geslo tenheid van de woordvoerders bepaal de geheimen dekte. Ditzelfde perscen trum herinnert zich tenslotte de Indo- Ohina -conferentie, waarin Mendès Prance een uur na zijn tijdslimiet (men antidateerde het dokument toen) zijn akkoord binnenkreeg. Veel verdere Westelijke concessies zijn niet te ver wachten. Zullen de Russen nu, beseffend dat als zij het onderste uit de kan willen hebben, het deksel op hun neus kunnen krijgen, aanstaande woensdagnacht toch nog water in hun rode wijn doen? Er is geen en kele concrete aanwijzing voor, maar de intuïtie van ervaren conferentie- waarnemers zal die mogelijkheid tot Genève's laatste uren open houden. Van de zijde van personen, die kortgeleden het Witte Huis hebben bezocht, wordt vernomen dat president Eisenhower er meer en meer van overtuigd geraakt, dat een bezoek van de Sovjetrussische premier en partijsecretaris Kroesjtsjef aan de V.S. wenseljjk is. Deze personen zeggen dat de president meent dat een bezoek van «Ie Russische regeringsleider aan de V.S. onvermijdelijk is. Het wordt echter niet waarschijnlijk geacht, dat Eisenhower Kroesjtsjef zal uitnodigen, terwijl de beraadslagingen tussen Oost en West over Berlijn nog aan de gang zijn. Soekarno stelt adviesraad in Twee leidende communisten opgenomen President Soekarno van Indo nesië heeft de vorming bekend gemaakt van de voorlopige hoog ste adviesraad, waarin onder voor zitterschap van de president zelf 45 personen zijn opgenomen. Soe karno heeft ook de nationale raad van planning gevormd, een lichaam van 79 leden. In de adviesraad zijn 12 leden van de politieke partijen opgeno men, o.w. twee leidende figuren van de Indonesische communisten. Het zijn D. N. Aidit, secretaris generaal van de Partei Kommunis Indonesia en zijn plaatsvervanger Njoto. De minister van Voorlichting, Maladi, heeft verklaard, dat de Nationale Adviesraad politieke be slissingen zal nemen en de richt lijnen voor het staatsbeheer zal aangeven. Waarschijnlijkheid neemt toe Eisenhower hield zich strikt op de vlakte, toen hem woensdag j.l. op zijn wekelijkse persconferentie vragen hier over werden gesteld. Doch hjj heeft klaarblijkelijk met een twaalftal vooraanstaande Amerikaanse journalisten, die hij maandag j.l. voor een diner in het Witte Huis had uitge nodigd. over de mogelijkheid van een bezoek van Kroesjtsjef gesproken. Enkele dezer journalisten schreven donderdag dat de president, over het geheel genomen van mening was dat een bezoek van Kroesjtsjef duidelijke voordelen voor de Verenigde Staten zou opleveren. De Washingtonse correspondent van de „New York Times", die op het diner aanwezig was, meldt aan zijn blad dat Eisenhower de mening uitte, dat er veel te zeggen was voor een bezoek van Kroesjtsjef aan Amerika. Hij voegde hieraan toe: „Indien het op het ge schikte tijdstip en onder de juiste om standigheden zou worden gebracht, zou een persoonlijk onderhoud tussen de heer Kroesjtsjef en myzelf mogelyk wenselijk zijn". De president verklaarde echter ook nu dat een bezoek van Kroesjtsjef slechts plaats zou kunnen vinden in dien de Sovjet-Unie een of ander con creet bewys had gegeven van haar be reidwilligheid tot geven en nemen in vraagstukken, die het Westen belang rijk acht. Gemeld wordt dat de president te kennen gaf het een goed ding te ach ten indien het gehele, veertien man sterke presidium dat is het Sovjet russiche kabinet in staat zou zijn een goed beeld van de Verenigde Staten te verkrijgen, opdat het ervan overtuigd zou geraken, dat het Amerikaanse volk zyn levenswijze in vrede wil hand haven. Hieraan werd toegevoegd dat de pre sident evenwel niet venvacht dat de Sovjetrussische leiders thans op korte termijn visa zullen aanvragen voor een bezoek aan de Verenigde Staten. Marquis Childs, die voor een Ameri kaans krantensyndicaat artikelen schryft, meldt dat Kroesjtsjef de Verenigde Sta ten aan het eind van dit jaar zal be zoeken. Hij noemt als zijn bron een „hoge autoriteit", die te maken heeft met politieke beslissingen. Volgens Childs heeft Nixon Kroesjtsjef te verstaan gegeven dat hy vroeg of laat een officiële uitnodiging voor een be zoek aan de Verenigde Staten kan ver wachten. Koel weer tot mor- De Bilt verwacht van heden- genavond Over het algemeen veel bewolking met enkele buien. Aanhoudend koel weer. Overwegend matige wind in hoofdzaak tussen west en noord, in de kustgebieden aanvankelijk nog af en toe krachtig. (Opgemaakt te 11.15 uur) 1 AUGUSTUS Zon op 5.00, onder 20.32 uur Maan op 2.12, onder 18.02 uur Hoogwater te Katwijk aan Zee 0.57 en 13.32 uur. Laagwater 8.53 en 21.22 uur. Dit nummer bestaat ui| 10 pagina's. Ontploffing in Zwitserse vuurwerkfabriek Bij een ontploffing in een vuurwerk fabriek te Oberried aan het Brienzer- meer zijn gisteren zes mensen om het leven gekomen en vijf zwaar gewond. Zelfs deze gekortwiekte molen h een sieraad van het Hollandse land schap, dat ook aan molens zijn faam dankt bij de talloze toeristen, die in dit seizoen weer door de pol ders trekken Gisteren is in Rotterdam de eerste i kening gebouwde duwboot, de ,De boot in actie in de Rotterdamse in ons land voor Nederlandse re- I „Olivier van Noorf', overgedragen. haven. Bonn moet brug slaan (Van onze correspondent te Bonn) Vanwege het overkoepelend orgaan van de Westduitse Kamers van Koophandel, de Deutsche Industrie und Handelstag (DIHT), deelde men gisteren op een persconferentie te Bonn mede, dat de vorming van de z.g. kleine vrijhandelszone van Engeland met Scandinavische en Middeneuropese landen een wig dwars door Europa heeft geslagen. Die kloof wordt steeds breder als men van Duitse kant niet spoedig tot maatregelen komt om een brug te slaan tussen deze kleine vrijhandelszone en de zes landen van de EEG. Van de zijde van de D.I.H.T. werd ge zegd dat Frankrijk er bewust op uit lijkt te zijn een politiek van afwach ten te voeren, terwijl de Westduitse re gering evenmin van plan istot actie over te gaan .eerder zonider een vaste conceptie lijkt te zijn. En juist zonder Westduitse initiatieven ten deze zal er niets gebeuren en zal de kloof tussen E E G. en kleine vrijhandelszone zich met de dag verbreden. Deze toestand van de Europese economische splijting dreig: daardoor te worden tot een per manente situa'ie: de douane- en han delspolitieke zaken zullen steeds scher per worden gesteld. Het is hierom dat van de zijde der Westduitse industrie thans geëist wordt, dat de regering iets gaat on dernemen en niet, zoals de Fransen, blijft afwachten. Men stelt ten deze voor terug te komen op het E.E.G.- memorandum van februari jl., waar in gesproken werd over nieuwe onder handelingen aangaande een grote vrij handelszone. Overigens schijnt de hoop op Franse steun hierbij niet erg groot te zyn, want de voorzitter van de D.I.H.T., de Hamburgse bankier Münch Meyer beval bilaterale onderhandelingen aan tussen elk van dc zes E.E.G.-landen en de kleine vrijhandelszone-onder handelingen. die opgeteld tenslotte zouden moeten leiden tot een alge mene grote vrijhandelszone. In deze geest heeft de D.I.H.T. reeds contact met Zweden opgenomen en be reidt zij gesprekken met Engelsen, Zwit sers en Oostenrijkers voor. Dit alles komt neer op ernstige kri tiek op de regering Adenauer, en mede op de minister van economische zaken, prof. Erhard. die blykbaar niet van plan is in het huidige stadium iets te ondernemen, dat neerkomt op het leg gen van een brug naar de kleine vrij handelszone. Men oefent ten deze in Westduitse industriekringeu voorts nogal felle kri tiek uit op de „heren te Brussel" de E.E.G.-commissie die met htm veel te zware apparaat, zo zegt men, toch niets kunnen uitrichtenMen sprak ten deze van een groepje Alchimisten, die van een ondeugdelijke stof goud willen maken. Deze felle kritiek van de D.I.H.T. op Bonn volgt na geruststellende verkla ringen van de zijde van de regering. Daarin heette het enkele dagen gele den, dat een handelsoorlog in Europa heus niet is te verwachten. Men gelooft, dat binnen niet aJ te lange tijd verte genwoordigers van alle zeventien O .E.E-S.-landen om de tafel zullen gaan zitten om te praten over een multilate rale associatie. En men wijst er op dat de kleine vrijhandelszone hoogstens een doorgangsstadium kan zijn. Het aan deel van de handel van de daaraan deelnemende staten in het geheel van de handel van de kleine zone is name lijk uiterst gering. Zwitserland bijvoor beeld voert slechts 15 pet. van zijn totale export naar de kleine zone uit, maar bijna driemaal zo veel naar de E.E.G.-landen. Engeland voert 10 pet. van zijn export naar de kleine zone uit, maar ten minste driemaal zo veel naar de landen van de E.E.G. Bonn concludeert daaruit dat het in het belang van alle betrokken lan den is te streven naar een uitgebrei der eenheid dan kleine zone en E.E.G. ieder afzonderlijk thans vormen. En men meent otficieel, dat de tijd ten deze voor de grote eenheid zal wer keneen mening, die in lijnrechte tegenstelling staat tot die van de Westduitse industrie en de Kamers van Koophandel, die vrezen dat een te lang afwachten dc mogelijkheid om een brug te slaan tussen E.E.G. en kleine zone steeds kleiner zal maken. Wegens particuliere aangelegenheid De Rijksvoorlichtingsdienst deelt mede: De minister van Defensie, de heer S. J. van den Bergh, heeft gister morgen H.M. de Koningin verzocht, hem eervol ontslag te willen ver lenen als minister van Defensie, teneinde hem bij de behandeling van een particuliere aangelegenheid volkomen vrijheid van beweging te geven. Naar wy vernemen berust deze ontslagaanvrage op het feit, dat de heer Sydney van den Bergh in San Diego genoemd is als medeplichtige-gedaagde in een echtscheidingsproces. Ook Staatssecretarissen Het ligt in de bedoeling dat, na in williging van de ontslagaanvrage door H.M. de Koningin, de minister-presi dent, minister van Algemene Zaken voorlopig ad interim de portefeuille van Defensie zal beheren, in afwachting van de benoeming van een nieuwe be windsman. De staatssecretarissen van Defensie (van Oorlog en Marine) kapitein ter zee P. S. de Jong en luitenant-generaal b.d. M. R. H. Calmeyer hebben eveneens hun ontslagaanvrage by H.M. de Koningin ingediend. Dit is een normaal gevolg van het aftreden van een minister, aan gezien zijn opvolger vry zal moeten zijn in de keuze van zyn staatssecreta rissen. Opvolger ook V.V.D.-er? Onze parlementaire redacteur schryft: Wanneer een minister aftreedt, moet zijn staatssecretaris (onderminister) ook aftreden. Aan het departement van Defensie waren twee staatssecretarissen verbonden en met het aftreden van minister Van den Bergh hebben dien tengevolge gelijk hierboven gemeld ook de heren P. S. J. de Jong en M. R. H. Calmeyer hun ontslag als staats secretaris ingediend. Voorlopig blijven zy echter hun werkzaamheden voort zetten. Een nieuwe minister van Defen sie kan hen weer aan zich verbinden, wanneer zij instemmen met zijn beleid. De minister en zyn onderminister moe ten het altijd samen eens zyn. Het aftreden van de staatssecretaris sen is dus een formaliteit, om de moge lijkheid te openen, dat een nieuwe mi nister nieuwe staatssecretarissen kiest als waarborg voor een eensgezind beleid. Het is echter niet waarschijnlijk dat dit het geval zal zyn. De afgetreden minister Van den Bergh was lid van de VVD en de nog aan te zoeken nieuwe minister zal dus ook weer een liberaal zijn. In de eerste plaats wordt de naam genoemd van mr. H. van Rlel, lid van de Eerste Kamer en ondervoorzitter van de VVD, voorts luitenant-generaal J. H. Couzy, die in maart j.l. is gekozen in de Tweede Ka mer. Ook wordt weer de naam genoemd van de heer G. van der Wal, directeur van de Jaarbeurs te Utrecht. De heer Sydney j. van den Bergh De ondankbare portefeuille van De fensie is niet populair in de politieke partyen en bij de kabinetsformatie was het een uitkomst, dat de heer Sydney van den Bergh bereid werd gevonden als minister van Defensie op te treden. Het zal niet gemakkelyk zijn een op volger te vinden, maar de VVD voelt een morele verantwoording ervoor te zorgen. Men meent daarvoor rustig veertien dagen de tyd te kunnen nemen, omdat de Koningin nog met vakantie in Italië vertoeft. Het aftreden van minister Van den Bergh vindt niet zyn oorsprong in politieke moeilykheden en het heeft daarom ook geen gevolgen voor het ka binet als geheel. Er moet alleen worden voorzien in een vacature. Dat is niet gemakkelijk, maar politiek is er niets veranderd.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1959 | | pagina 1