:3!°
Er kan niet van een achterstand in
loonontwikkeling gesproken worden
Onderzoek naar oorzaken en
verloop van buitenkerkelijkheid
Door huurcompensatie bedraagt
loonverbetering al IV2 procent
k:
Kerkelijk Leven
Wetenschappelijk bureau P.v.d.A.
vóór rijkssubsidie bouw kerken
Opgericht 1 maart 18d0
Vrijdag 17 juli 1959
Derde blad no. 29797
Olifantendieet
„Wat gebeurt er op een top
dag in de dierentuin?"
Een van de abonnees van
diergaarde „Blijdorp" wilde dat
eens nauwkeurig uitzoeken. Hij
vatte post bij een van de olifan
ten, de oude gulzige Aida. Van
het ogenblik af, dat Aida op het
buitenterras kwam tot het mo
ment, waarop ze 's avonds de
stal binnenging, tekende hij
nauwkeurig aan wat de olifant
van de bezoekers te eten kreeg.
Hij kwam tot het volgende re
sultaat:
1706 maal pinda's, 198 hele bo
terhammen, waarvan 16 belegd
met ham, elf met kaas, 28 met
hagelslag en 14 met suiker. Bo
vendien 891 stukjes brood.
Voorts 516 zuurtjes, 814 peper
muntjes, toffees of dropjes, 811
koekjes of kaakjes, twee hele en
vijf halve afgekloven ijsco's, 17
appels, 198 sinaasappelpartjes.
Verder nog een balletje gehakt,
een leren of kunstleren dames
handschoen, 16 stukjes papier al
dan niet met snoepjes, twee
takken die waarschijnlijk in de
tuin ergens waren afgerukt en
als dessert een schoenve
ter.
Opgeteld komt dit ruw ge
schat neer op niet minder dan
58 kg. eetbare waar. Dat is vol
gens de directie precies evenveel
als het normale zomerrantsoen
van de olifanten, gras en hooi
niet meegerekend, 's Winters,
als er nauwelijks door het pu
bliek ivordt gevoerd, krijgen ze
14 kg. meer.
Zijn deze dieren 's zomers nu
beter uit? Volgens de directie
van „Blijdorp" zeker niet, want
een deel van de verstrekte
snoepjes wordt moeilijk ver
teerd. terwijl het nauwkeurig
uitgebalanceerde dieet van de
dieren grondig in de war wordt
gestuurd. En wat te denken van
die bal gehakt voor een plan-
tenetend dier, om van het pa
pier, de handschoen en de
schoenveter nu maar niet te
spreken.
Het voederen verbieden zou
voor velen de attractie van het
bezoek aan een dierentuin ver
loren doen gaan. Er kan slechts
op worden aangedrongen om
met mate te voederen.
Minister De Pons rekent Tweede Kamer voor:
Subsidie voor prof. ten Have en dr. Faber
De Nederlandse organisatie voor Zuiver-Wetenschappelijk Onder
zoek heeft prof. dr. T. T. ten Have, hoogleraar in de sociale peda
gogie aan de Gemeentelijke Universiteit van Amsterdam en dr.
H. Faber, wetenschappelijk hoofdambtenaar aan de Rijksuniversiteit te
Leiden en wonende te Wassenaar een subsidie verleend voor een
onderzoek naar de oorzaken en het verloop der buitenkerkelijkheid.
Dit onderzoek wordt zo breed opgezet, dat het representatief voor het
Nederlandse volk zal zijn en dat het naar gehoopt wordt een
inzicht zal geven in het thans zo ondoorzichtig geworden verloop van
het kerkelijk leven.
In een onderhoud vertelde dr. Faber,
dat toen hij enige jaren geleden een on
derzoek had gedaan naar het godsdien
stig leven van psycho-somatische pa
tiënten in de kliniek van het Wilhel-
mina Gasthuis bij de Amsterdamse arts
dr. J. Groen, het was hem opgevallen,
dat deze mensen bepaalde gevoelens
koesterden ten opzichte van de kerk en
haar ambtsdragers. Deze gevoelens va
rieerden van eerbied tot aversie en ran
cune. Dit bracht hem er toe bij ZWO
een subsidie aan te vragen om de so
ciaal-psychologische aspecten der bui
tenkerkelijkheid eens grondig te bestu
deren, teneinde de achtergrond der be
wuste gevoelens te leren kennen. ZWO
liet hem echter weten, dat het Huma
nistisch Verbond juist een subsidie
aanvrage voor eenzelfde soort onder
zoek had ingezonden en dat men zich
nu op het bureau dezer organisatie af
vroeg of een dergelijke enquete niet te
combineren was en zelfs uitgebreid kon
worden tot het Gereformeerde en Ka
tholieke volksdeel. Dit gaf aanleiding
tot een aantal besprekingen, waarvan
het resultaat is geworden, dat er onder
leiding van een curatorium een lande
lijk onderzont naar de oorzaken en het
verloop der buitenkerkelijkheid zal wor
den ingesteld. In bedoeld curatorium
hebben naast dr. Faber en prof. Ten
Have zitting: prof. dr. J. P. Kruyt uit
Utrecht, die indertijd reeds een disser
tatie aan de buitenkerkelijkheid heeft
gewijd, pater Goddijn namens het Ka
tholiek Sociaal Kerkelijk Instituut en
prof. dr. R. van Dijk, hoogleraar in de
sociologie aan de Vrije Universiteit te
Amsterdam.
Bij het onderzoek zal allereerst nauw
worden samengewerkt met de Stichting
voor Statistiek te 's-Gravenhage. Deze
instelling is op het ogenblik bezig met
het opstellen van een „proefvragenlijst".
Deze zal eerst op bruikbaarheid en
waarde worden getest.
Het ligt in de bedoeling, de vragen
lijst aan een representatieve groep van
de Nederlandse bevolking aan te bieden.
In de tweede plaats zullen de levens
geschiedenissen van plus minus 150
mensen worden verzameld.
Het onderzoek, dat enige jaren du
ren zal, strekt zich uit tot alle lagen
en standen der maatschappij en de
steden zijn er evenzeer bij betrokken
als het agrarische- en het geïndus
trialiseerde platteland.
(Van onze parlementaire redacteur)
De compensatie voor de huur- en melkprijsverhoging bedraagt 2.5
procent. Maar in werkelijkheid wordt in vele gevallen meer gegeven,
omdat de 2.5 procent is gebaseerd op weeklonen van tenminste 160
tot 140 gulden. De arbeiders zullen als gevolg van de royale compen
satie hun werkelijke inkomen daarom met tenminste anderhalf procent
zien verbeteren. Aldus de minister van Economische Zaken, de heer
J. W. de Pous, gisteren in de Tweede Kamer.
Reële verbetering
ongeveer 5V2 pet.
De werkelijke (over-) compensatie
voor de huur- en melkprijsverhoging
leidt tot een stijging van de loonsom
met 3.2 procent. Daarbij komt nog de
verhoging van de kinderbijslag, die 0.8
procent van de loonsom uitmaakt. In
totaal is dat vier procent. Daartegen
over staan een stijging van de kosten
van levensonderhoud als gevolg van de
huurverhoging met 1.4 procent en een
melkprijsstijging met 0.7 procent, te
zamen dus 2.1 procent. Houdt men re
kening met een doorberekening in de
prijzen in enkele zwakke bedrijfstak
ken, dan zou de stijging van de kosten
van levensonderhoud in het kader van
het compensatiecomplex ongeveer 2.5
procent bedragen. Er blijft dan nog al
tijd over een gemiddelde werkelijke
loonsverbetering van tenminste ander
half procent. Maar daarbij blijft het
niet, aldus minister De Pous, want dat
is de loonstijging „zonder enige mu
ziek", d.w.z. zonder dat daarbij het ef
fect van de vrijere loonvorming in de
beschouwing is betrokken. Daardoor
zal het werknemersaandeel in het na
tionale inkomen nog verbeteren, door
dat de overige inkomenstrekkers iets
afstaan aan de groep werknemers.
Totaal 8 procent
De nominale loonstijging over de ja
ren 1959 en 1960 tezamen becijferde
minister De Pous op in totaal 8 procent.
De compensatie voor de huur- en melk
prijsverhoging komt op 4 procent.
Daarbij komt de verwerking van de
huurbijslag -1957. Het effect hiervan
op de loonsom is, indien in verschillen-
Minister J. W. DE POUS
.de uitkomst is 5/i procent.
de bedrijfstakken niet tot volledige ver
werking wordt overgegaan, ruim 1 pro
cent. Voorts moet rekening worden ge
houden met een aantal zelfstandige
loonsverhogingen .die laag geschat voor
beide jaren tezamen 3 procent zullen
bedragen. Met zelfstandige loonsverho
ging wordt bedoeld de loonstijging, die
optreedt als gevolg van de verplaatsing
van werkgelegenheid tussen de bedrijfs
takken onderling, voorts als gevolg van
de invoering van tariefsystemen, me
rit-rating. prestatietoeslagen, winst
deling. overwerkpremies .enz. In totaal
bedraagt dan de loonstijging 4 plus 1
plus 3 is 8 procent. Rekening houdend
met een stijging van de kosten van le
vensonderhoud met 2.5 procent, resteert
een werkelijke loonsverbetering met 5.5
procent.
Voor 1959 en 1960 wordt de stijging
van de produktiviteit per werknemer
geraamd op 6.5 proeent. De bereken
de nominale loonstijging van 8 pro
eent gaat daar enigermate bovenuit.
Er wordt dus op de stijging van de
produktiviteit vooruitgelopen. Men
moet er trouwens rekening meehou-
den, dat de produktiviteitsontwikke-
ling in de ene bedrijfstak vlugger
verloopt dan elders. Daartoe is het
ook verantwoord dat (zoals in het
systeem van de vrijere loonvorming
wordt beoogd) de werknemers delen
in de gunstige resultaten van de zich
snel ontwikkelende bedrijfstakken.
Waarschuwing
Het verbazend snel verloop van de
conjuncturele ontwikkeling, de krach
tige herleving van de bedrijvigheid,
houdt echter weer het gevaar in van
overbesteding. Er is reeds berekend, dat
ook zonder de loonsverhogingen de po
sitie van de betalingsbalans ongeveer
850 miljoen gulden slechter zou worden,
ook als men rekening houdt met mee
vallers en de grotere raming van de
export. Elk procent loonsverhoging over
de gehele linie verslechtert de beta
lingsbalans met ongeveer 100 miljoen
gufden.
De ontwikkeling van de produktiviteit.
van de betalingsbalans en van de in
komensverhoudingen bieden echter een
zekere speling voor de vrijere loonvor
ming Alen mag deze speling echter niet
overschatten, waarschuwde minister De
Pous, omdat dit een gevaar zou opleve
ren voor het economisch evenwicht. In
de ene bedrijfstak zal er een wat rui
mere mogelijkheid zijn dan in de an
dere. Dat is het uitgangspunt van de
vrijere loonvorming. Maar de econo
mische ontwikkeling als geheel stelt
een bovengrens. Gegeven de nominale
loonstijging van 8 procent is de minis
ter met enige zorg vervuld omtrent de
economische mogelijkheden van de
vrijere loonvorming. Zouden we door
het economische leven gestelde grenzen
overschrijden, dan leidt dit onvermij
delijk tot prijsstijging met alle schade
van dien voor de waarde van onze gul
den ,voor de vergeten groepen en voor
onze concurrentiepositie op de wereld
markt.
In ieder geval zullen de loonsverbe
teringen in het kader van de vrijere
loonvorming niet mogen leiden tot
prijsstijgingen. In het midden- en
kleinbedrijf zal in het algemeen vol
gens de minister wel de ruimte aan
wezig zijn de compenserende loonsver
hogingen op te vangen door een ver
groting van de omzet. Voor moeilijkhe
den zal in overleg naar een oplossing
in de betreffende sectoren worden ge
zocht.
Geen achterstand
Telt men de verschillende loonsver-
hogende factoren in 1959 en 1960 te
zamen, dan komt men met uitsluiting
van de invloed van de vrijere loonvor
ming reeds tot een totale loonstijging
van 8 procent. Wordt hierop in minde
ring gebracht de stijging van de kosten
van levensonderhoud door de huur- en
melkprijsverhoging, dan blijft over een
stijging van de werkelijke loonsom met
5.5 procent.
Houdt men dan nog rekening met het
effect van de vryere loonvorming, al
dus concludeerde de heer De Pous,
dan kan zeker niet van een achter
stand in de loonontwikkeling worden
gesproken. Integendeel. De lonen zul
len in 1960 gemakkelijk een voor
sprong op de gemiddelde inkomens
ontwikkeling kunnen krijgen
Tevens kan in het licht van deze cij
fers onmogelijk staande worden gehou
den dat een bepaalde groep (de huis
eigenaren) wordt bevoordeeld ten kos
te van de werknemers. In feite bete
kent de huurverhoging een verschui
ving binnen de categorie van zelfstan
digen.
Ruimte
Minister Zijlstra onderstreepte dat do
ruimte voor loonsverhoging moet wor
den gevonden in de stijging van de pro
duktiviteit. Indien de lonen daar bo
venuitgaan, zien de ondernemers winst
mogelijkheden, die verleiden tot grote
investeringen, waarvoor het kapitaal
dan echter niet aanwezig is.
Minister J. ZIJLSTRA
door stijging produktiviteit.
Nadat minister Van Rooy (Sociale
Zaken) had verklaard, dat de spelregels
voor de vrijere loonvorming nog moe
ten groeien, betoogde staatssecretaris
Roolvink, dat het moeilijk valt uit te
maken of er nog wel of niet een ach
terstand in de lonen is door de beste
dingsbeperking. De economische ruim
te voor loonsverhoging zal per bedrijfs
tak en o.-dememing zeer verschillend
zijn en het valt dus niet te zeggen welk
percentage loonsverhoging erin zit. Hij
deed een beroep op het bedrijfsleven
voor het slagen van de vrijere loonvor
ming matiging te betrachten, opdat de
loonsverhogingen werkelijke loonsver
hogingen zijn en niet worden achter
haald door prijsstijgingen.
Minister Toxopeus (Binnenlandse
Zaken) verklaarde, dat de extra loons
verhoging voor het overheidspersoneel
niet achteraf behoeft te komen. Zeer
snel na het hei-zien van de eerste col
lectieve arbeidsovereenkomsten zal het
mogelijk zijn te bepalen hoe groot de
extra loonsverhoging in het algemeen
zal zijn. De gepensioneerde ambtenaren
zullen weer een toeslag krijgen voor de
huurverhoging.
Voor dat de minister van Buiten
landse Zaken van de Westduitse
Bondsrepubliek, Von Brentano,
zich aan ernstige zaken gaat wijden
tijdens de ministersconferentie in
óenève, zocht hij ontspanning op
een wijnfeest in Heppenheim, waar
hij een band leidde.
NED. HERV. KERK:
Beroepen, te Rotterdam .wljkgem. Prln-
sekerk) (toez.) dr. G. Huls te Gouda.
te Veessen (toez) J. Weernekes. vic. te
Warnsveld. door de Gen. Synode als
pred. voor buitengew. werkzaamh.) P.
Verdam te Beetsterzwaag. te Hooge-
veen W. Bloemendaal te Zevenhuizen.
(Gr.) Aangenomen naar Streefkerk M. v.
Rennes te Rouveen. Benoemd tot vic. te
Capelle aan de IJssel I. Boot. prop. te
Utrecht. Ds. J. Rlenstra, die sept. J.l. le
raar werd aan het 6tedelijk gymnasium,
de gem. HBS en de gem. middelb. meisjes
school te Leeuwarden keert reeds thans
weer naar de pastorie terug want hij heeft
zich weer beroepbaar gesteld en het be
roep naar Ureterp-Slegerswoude aange
nomen,
GEREF. KERKEN
Benoemd tot hulppred. te Linschoten
B. Hagenaar, as. em. pred. te Bolsward
die deze benoeming ook aannam.
CHR. GEREF. KERKEN
Tweetal te Nieuwpoort B. Bij leveld te
Noordeloos en P. v. Zonneveld, kand. te
Bussum. Beroepen te Den Helder. T. Har
der. kand. te Leeuwarden. te Leerdam
DOOPSGEZ. BROEDERSCHAP
Aangenomen naar Amsterdam (vac. dr.
J. D. Dozy) H. D. Wlellnga te Dordrecht-
Breda
BAPT. GEMEENTEN
Bedankt voor Almelo J. Ketelaar te
Hoogezand
Dr. E. Emmen naar Zuid- en
Noord-Amerika
Op 24 juli zal de secretaris-generaal
van de Nederlandse Hervormde Kerk,
dr. E. Emmen zich naar Sao Paulo in
Brazilië begeven om daar de assemblee
bij te wonen van de Wereldbond van
Presbyteraanse Kerken, die om de vijf
jaar, telkens in een ander land, gehou
den wordt. Ook professor dr. A. J.
Brinkhorst van de theologische faculteit
te Brussel, zal namens de Ned. Herv-
Kerk op de assemblee tegenwoordig
zijn. Na afloop van de bijeenkomst in
Sao Paulo zal dr. Emmen naar Rio de
Janeiro gaan, waar het 100-jarig be
staan van de Presbyteriaanse kerken in
Brazilië gevierd zal worden. Daarna zal
hij een bezoek brengen aan Suriname
en Curasao, waar hij kennis zal nemen
van de arbeid van de protestantse ge
meenten, de Broedergemeente en de
filantropische inrichtingen.
Op 13 september zal hij tenslotte in
de Ver. Staten de herdenking bijwonen
van het 300-jarig bestaan van de Hei*v.
Kerk in Kingston en van het 350-jarig
bestaan van de Herv. Kerk in Albany.
Predikant1 schoot in de roos...
Het bestuur van een protestants
kerkgenootschap in Verden (West-
Duitsland) heeft de predikant Helmut
Buck gevraagd zijn ontslag in te die
nen, omdat hij zich liet kronen tot
„schutterskoning", nadat hij bij een
plaatselijke schietwedstrijd de eerste I
prijs had gewonnen.
De schietclub heeft daarna een reso
lutie aangenomen, die naar de protes
tantse bisschop van Hannover zal wor
den gezonden. Hierin wordt gezegd, dat
het tot aftreden dwingen van de pre-
I dikant een inbreuk zou betekenen op
1 zijn constitutionele rechten als burger.
De echte Engelse sigaret
van distinctie en goede smaak
Ook subsidie aan geestelijke organisaties
De dr. Wiardi Beekman Stichting, het wetenschappelijk bureau van de
P. v. d. A. heeft een rapport uitgegeven, waarin het vraagstuk van de overheids
subsidie bij de bouw van kerken en bezinningscentra wordt behandeld. De samen
stellers van het rapport zijn de heren mr. G. E. van Walsum (voorzitter), G. W. B.
Borrie (secretaris), H. van Es, H. Molendijk, J. Reehorst, ds. L. H. Ruitenberg,
dr. G. Stellinga, N. Stufkens en dr. Th. van Veen. Aanleiding tot het uitgeven
van dit rapport was voor de stichting de publikatie van het rapport der Staats
commissie-Sassen in april 1957, waarvan zü verwacht dat dit eerlang zal leiden
tot het kenbaar maken van een regeringsstandpunt.
FINANCIËLE NOODTOESTAND
CONGRES JEHOVAH-GETUIGEN
Enkele duizenden Jehovah-getuigen
hebben gistermiddag in het Utrechtse
stadion de opening van een vierdaags
congres bijgewoond. De congresvoorzit
ter, de heer F. Hartstang, sprak over
het doel van dit congres. „Het zal ons
helpen waakzaam te blijven", aldus
spreker, „wij moeten op onze hoede
blijven en de strikken van de duivel
vermijden".
De heer J. Nonkes sprak vervolgens
over het onderwerp „Vol vertrouwen
werken voor de prijs".
In haar rapport komt de commissie
van de Dr. Wiardi Beekman Stichting
tot de conclusie dat een wettelijke rege
ling voor de overheidssubsidie voor de
bouw van kerken en bezinningscentra
gewenst is en dat de rijksoverheid hier
een primaire taak heeft te vervullen.
Voor de PvdA is een discriminatie bij
de betreffende subsidieregeling tussen
de kerkgenootschappen en geestelijke
organisaties op niet-godsdienstige
grondslag onaanvaardbaar. Het is in
strijd met het wezen van de overheid
indien zjj zelf ten aanzien van de gods
dienstige waarheidsvraag een standpunt
zou innemen.
Het rapport stelt als een eis van bil
lijkheid en rechtvaardigheid dat zy,
aie niet tot enig kerkgenootschap be
horen. op overeenkomstige wijze door de
overheid in staat worden gesteld hun
geestelijk leven te ontplooien en te be
vorderen. Uitdrukkelijk wordt daarom
gesteld dat de rechtsgrond voor de over
heid voor het verlenen van subsidies in
de bouw van kerken, evenzo gesteld
moet worden voor andere organisaties,
die zich een bevordering van het gees
telijk leven ten doel stellen, indien van
hun kant subsidie wordt gevraagd voor
de bouw van bezinningscentra.
aanmerking komen, dan zal naast een
minium totaal aantal leden van 10.000
leden, het genootschap een zeker aan
tal jaren in de gemeente werkzaam
moeten zijn. Te denken valt hierbij aan
een periode van vijf tot tien jaren.
Terwjjl de Commissie-Sassen alleen
de kerkgenootschappen in de subsidie
verlening betrekt, wordt in het WBS-
rapport de voorkeur gegeven aan één
algemene regeling waarin ook de subi-
dieverlening aan niet-godsdienstige or
ganisaties wordt geregeld. Hoewel de
subsidiemethode van de Commissie-Sas
sen inzake de „wettelijke stichtingskos-
ten" wordt aanvaard, acht het WBS-
rapport het voorgestelde percentage van
25 van de stichtingskosten op principiële
gTonden onjuist. De WBS-commissie
stelt derhalve voor in principe uit te
gaan van een maximumbijdrage van 1/3
deel van de „wettelijke stichtingskos
ten".
Door een reeks van oorzaken zijn de
kerken na de oorlog in grote financiële
moeilijkheden geraakt. Was er reeds
vóór de oorlog een aanzienlijke achter
stand in kerkbouw, na 1945 hebben de
snelle groei van onze bevolking en
daarmee van de steden en dorpen, de
styging van de bouwkosten, de uitbrei
ding en verandering van de kerkelijke
taken, de kerken voor zodanige finan
ciële lasten geplaatst, dat ondanks vaak
toegenomen offervaardigheid, voor vele
kerkgenootschappen 'n financiële nood
toestand is ontstaan.
In het rapport van de Staatscommis
sie-Sassen wordt een algemene regeling
voorgesteld, waarbij de rijksoverheid in
eerste instantie met de subsidieverle
ning belast zal worden. De gemeenten
en provincies zullen slechts bijdragen
kunnen verlenen, indien zy aan de bouw
bijzondere eisen stellen, waarmede ex-
tra-lasten. zyn gemoeid.
De Commissie-Sassen stelt voor een
rijkssubsidie ten bedrage van 25 van
de „wettelijke stichtingskosten" voor
nieuw te bouwen kerken. Deze stich
tingskosten, die ongeveer 10 tot 15
minder bedragen dan de werkelijke
bouwkosten, worden bepaald op grond
van objectieve normen, ontleend aan
het bouwplan.
SUBSIDIE TOT 1/3
In het WBS-rapport wordt een ver
fijning voorgesteld van de algemene re
geling, zoals in het rapport van de Com
missie-Sassen naar voren wordt ge
bracht. Wil een kerkgenootschap of
geestelijke organisatie voor subsidie in
OVERHEMDEN.
Een ongelooflijk voordelige aan
bieding in echt
SAN FOR - poplin.
Prima kwaliteit en onberispelijk
gemaakt. Normale prijs 8 gulden.
Nü als
opruimings
S,Un,,AUE MATEN
(J'ip u yuiucu.
LEIDEN:
Haarlemmerstraat 25
ROTTERDAM: Korte Hoogstraat 11 Meent
hk. Goudsesingel Katendr. Lagedijk hk.
Dorpsweg West-Kruiskade 35
