Nieuw Leids Fysiologisch Laboratorium een
uniek centrum voor wetenschap en onderwijs
Functionele indelinglogische opbouw
en efficient gebruik van de ruimte
fösteir
Opgericht 1 maart 1860
Vrijdag 3 juli 1959
Tweede blad no. 29785
Dankzij grondige planning en zes miljoen gulden:
(Van een onzer redacteuren)
Leiden is vele unieke gebouwen rijk, maar
wordt er slechts bij hoge uitzondering een rijker,
aangezien het hoofdzakelijk cultuur-historische
monumenten betreft. Er wordt wel gebouwd voor
wonen en werken, maar een aanwinst met uitzon
derlijke bouwwerken is niet iets, waar de Sleutel
stad zich dikwijls op beroemen kan.
Er bestaat derhalve alle aanleiding, ruime aan
dacht te besteden aan het sporadische verschijnsel,
dat Leiden inderdaad met een uniek gebouw rijker
is geworden: het thans voltooide en vrijwel geheel
ingerichte Fysiologische Laboratorium op het labo
ratorium-terrein van het Academisch Ziekenhuis
nabij de Wassenaarseweg.
Een laboratorium dat, wat opzicht en inrichting
betreft, zijn weerga in de wereld moeilijk vindt,
dat al met al zo ongeveer zes miljoen gulden heeft
gekost, en dat de concentratie van de medische
wetenschappelijke instituten op het A.Z.-terrein
Royale opzet schiep fysiologisch „paleis"
ondanks latere gedwongen inwoningen
Niet gezegd voor
vrijwel voltooit. Niet alleen in algemene opzet,
ook in schijnbaar onbelangrijk detail is dit ge
bouw, dat misschien beter als complex bestempeld
kan worden, naar de hoogste eisen van doeltref
fendheid en ingesteld op de modernste onderzoe
kingstechniek geconstrueerd.
Behalve Fysiologisch Laboratorium huisvest het
complex tevens de toegepaste enzymologie en
radiobiologie, de elektronenmicroscopie, de stra-
len-genetica, een gedeelte van het Instituut voor
Radiopathologie en Stralenbescherming (I.R.S.)
en vertrekken voor de medische faculteit.
Het complex is de in omvang en kostbaarheid
grootste aanwinst van de Leidse Universiteit in
de naoorlogse jaren. Onlangs heeft Prins Bern-
hard een onofficieel bezoek aan het complex ge>
bracht om te bewonderen wat hier tot stand is
gekomen.
dovemansoren
Over het algemeen wordt bij het bou
wen van nieuwe wetenschappelijke in
stituten gewerkt naar de al of niet
bescheiden geformuleerde eisen van
het moment, d.w.z. dat deze instituten
„naar maat" worden ontworpen met het
onvermijdelijke gevolg dat de betrokken
wetenschap meestal reeds uit dit maat
pak is gegroeid wanneer het in gebruik
wordt genomen.
Bij de plannen voor het nieuwe Fy
siologische Laboratorium is echter van
een royalere gedachte uitgegaan. Het
is de wens van curatoren geweest, dat
het laboratorium ruim zou worden op
gezet, en dat zoveel mogelijk rekening
zou worden gehouden met de in de
eerstkomende decennia te verwachten
ontwikkelingen. Een dergelijke wens
van curatoren wordt bij hoogleraren
wel zelden voor dovemansoren geuit!
„Zelden", maar toch niet „nimmer",
getuige het feit dat de grote fysioloog
Einthoven, zetelend in het laboratorium
lan de Zonneveldstraat, in de twintiger
|are geen prijs stelde op een royalere
iem aangeboden behuizing op het ter
rein van het A.Z. Dank zij deze „beschei-
Senheid" kan de fysiologie thans een
laboratorium betrekken, dat enig in de
ft-ereld kan worden genoemd.
Overigens is niet slechts met de fy
siologie in huidige en toekomstige ge-
iaante rekening gehouden bij het ont
werp van dit gala-maatcostuum. Het
werd wenselijk geacht in het gebouw
iwee collegezalen van grote capaciteit
jp te nemen, namelijk een voor de fy
siologie en een voor algemeen gebruik.
Voorts werd het gedeelte voor de tech
nische diensten ruim opgezet met het
ienkbeeld, dat wellicht althans tot ge-
Jeeltelijke concentratie van deze dien
sten voor het laboratorium-complex
lan de Wassenaarseweg kan worden
Dvergegaan. Men denke bijv. aan de in
strumentmakerij. Deze centrumfunctie
ra n het nieuwe gebouw komt verder tot
uiting in de opneming van een royale
tsntine welke tevens bestemd is voor 't
personeel van de andere laboratoria.
Ook de wellicht te venvachten wij
zigingen in de onderwijsorganisatie
hebben een woordje meegesproken bij
het opstellen van de plannen. Het is
mogelijk, dat de geneeskundige pro-
paedeuse geheel binnen de faculteit
wordt gebracht en onder haar volle
dige verantwoordelijkheid wordt ge
plaatst. Dan kan ook het onderricht
in de natuurkunde aan de toekomstige
medici voornamelijk in het zeer fy
sisch georiënteerde laboratorium voor
fysiologie worden gegeven. De prakti-
cumruimten in het nieuwe instituut
zijn op deze eventuele taak berekend.
Trager en duurder
Het gehele gebouw draagt het stem-
)el van een strak volgehouden streven
naar streng fuctionele indeling, lo-
{ische rangschikking van de ruimten en
tfficient gebruik van het beschikbare
lloeroppervlak. Aan dit streven moest
snig geweld worden aangedaan door de
mderbrenging in het gebouw van een
rrij groot aantal andere diensten, waar-
ioe tijdens de bouw werd besloten. Dat
s ook een van de oorzaken van de op
getreden vertragingen in de bouw en de
ianzienlijke kostenverhoging. Een deel
ran deze „inwoning" van andere dien-
iten draagt een tijdelijk karakter, zoals
ïijv. de huisvesting van de elektronen-
nicroscopie, die niet langer gastvrijheid
ton genieten in het Anatomisch Labora-
lorium. Functioneel behoort deze afde-
ing echter niet bij fysiologie thuis, doch
>ij bijv. virologie (in Preventieve Ge-
ïeeskunde) of cytologie en experimen-
£le histologie. Enigszins is ditzelfde het
{eval met de „ondergeschoven" afdeling
(oor toegepaste enzymologie en radio
logie.
Voorts werd, toen de bouw reeds aan-
lieniyk gevorderd was, besloten de fa-
sulteitsbureaus in het nieuwe complex
ie concentreren. Tot dusver lagen deze
rerspreid. zoals het pedellenbureau bij
pathologie, de faculteitskamer in de
vrouwenkliniek, het co-assistentenbu-
'eau in de ogenkliniek, secretariaat en
u chief weer elders verspreid. Vorig jaar
in begin van dit jaar werden bovendien
ingrijpende wijzigingen nodig in ver-
ïand met de oprichting van het Insti-
iuut voor Radiopathologie en Stralen-
iescherming. eveneens met de afdeling
itralingsgenetica in het nieuwe labora-
lorium-complex gehuisvest.
Ondanks alles.
Niet ontkend kan worden, dat de al
gemene opbouw van het complex van
deze veranderingen en al of niet tfjde-
lijke huisvesting van andere weten
schappen en diensten een nadelige
invloed heeft ondervonden. Daar te
genover staat echter, dat het hoofdge
bouw, dat oorspronkelijk lager was
geprojecteerd, mede door deze zaken
van een extra laag is voorzien en
thans zes werklagen telt. Bovendien
is het budget verruimd, zodat de fi
nanciële gevolgen van de wijzigingen
niet ten koste van de fysiologie kwa
men.
Overigens biedt het complex voor de
fysiologie zelve thans geen ruimtereserve
meer, ondanks de oorspronkelijke royale
opzet. Deze zou slechts kunnen worden
gevonden wanneer de gastvrijheid aan
andere wetenschappen en diensten wordt
opgezegd, terwijl bovendien het hoofd
gebouw zo is geconstrueerd, dat het met
nog een verdieping kan worden ver
hoogd. Zelfs dit op de groei gemaakte
maatpak begint dus al enigszins krap
te zitten!
Intensief overleg, veel
eigen werk
Wij willen ten aanzien van de inrich
ting van het nieuwe laboratorium niet
te zeer in details treden, doch slechts in
het algemeen zeggen, dat moderne tech
niek, weldoordachte wetenschappelijke
planning, doortastende leiding en een
ruim budget hier een complex hebben
geschapen, dat de bewondering van de
gehele wetenschappelijke wereld ver
dient en ongetwijfeld ook zal oogsten.
De directeur van het nieuwe laborato
rium, prof. J. W. Duyff, heeft jarenlang
zyn wetenschappelijk werk opgeofferd
aan arbeid voor deze nieuwe behuizing.
„Zowel bij de algemene opzet als bij de
detailleering en gedurende de gehele
bouwperiode", zo zegt prof. Duyff hier
over. „is veel meer dan gebruikelijk
sprake geweest van regelmatig en inten
sief contact tussen architect, technische
afdelingen van de Rijksgebouwendienst
en aangewezen adviesbureaus en advi
seurs enerzijds en enkele mijner mede
werkers (zeer in het bijzonder de heer
C. Kriest» en mijzelf anderzijds. Het
realiseren van de moeilijke en zware
eisen die ik aan de voorzieningen in het
gebouw meende te moeten stellen was
slechts mogelijk dank zij het technisch
vernuft en de werkkracht van de heer
Kriest. op wiens tekentafel de plannen
zijn ontstaan die de grondslag vormden
van de wijze, waarop een zeer groot
gedeelte der installaties en voorzienin
gen is tot stand gebracht. Verscheidene
in de bouw opgenomen constructies zijn
in eigen bedrijf door de technische staf
van het laboratorium vervaardigd".
Doordacht in details
Het is ondoenlijk een opsomming te
geven van de vele technische voorzie
ningen. die een geheel apart stempel
op het gebouw drukken, die dikwijls
betrekking hebben op schijnbaar wei
nig betekenende details maar die alle
tezamen een zeldzaam gaaf, weldoor
dacht efficient apparaat vormen voor
een wetenschap, die zich reeds te lang
met een gebrekkig laboratorium heeft
moeten behelpen. Men kan van het
nieuwe complex zeggen, dat iedere
steen weloverwogen is gelegd! Wie een
rondgang door het complex maakt
wordt telkens weer getroffen door deze
gedetailleerde efficiëntie.
Het zou te ver voeren, hiervan een
uitputtende opsomming te geven. En
zelfs een beperkte keuze is moeilijk. Men
zou iets kunnen vertellen over de bij
zonder doelmatige experimenteertafels,
over de technische bijzonderheden van
de geluidsvrije kamer, over de wijze
waarop met éénrichtingverkeer en druk
verschillen de meest pijnlijke steriliteit
bevorderd wordt in de explantatieafde-
ling, over de -beveiligingsmaatregelen in
het radiobiologisch laboratorium, over de
meubilering van de collegezalen, over de
door het gehele complex aanwezige
water, lucht en vacuumleidingen, over
de over- en onderdrukketels, over de in-
dustievrije trilvrije kamers. En dan nog
zou men een zo onvolledig beeld geven
van de uiterste zorgen, welke aan de
inrichting besteed zijn, dat wij zelfs van
zulk een beperkte opsomming willen af
zien.
Esthetische zorg
In het besef, dat de sfeer van het
werkmilieu uitermate belangrijk kan
zijn voor de kwaliteit van de arbeid is
ook veel aandacht besteed aan de es
thetische verzorging van het gebouw.
Daarbij is uitgegaan van de ge
dachte, dat de schoonheid van een ge
bouw dat als werkplaats moet dienen
in de eerste plaats gelegen dient te
zijn in doelmatigheid en functionele
zindelijkheid. Binnen de grenzen, ge
steld door functionele eisen, is het
echter mogelijk bewust naar de ook in
details meest esthetische oplossing te
streven. In het nieuwe complex is
vooral veel zorg besteed aan de kleu
ring.
Bijzondere aandacht ^erd in esthe
tisch opzicht gegeven aan de auditoria.
Ondanks het feit, dat geen kostbare ma
terialen zyn gebruikt maken deze zalen
een rijke, zelfs luxueuze indruk.
In dit verband mag niet onvermeld
blijven, dat de portretbuste van Eint
hoven van de hand van Gerrit van der
Veen, die ook in het oude laboratorium
aanwezig was, thans de galerij in de
hoofdhal siert.
Aan enige kunstenaars is verzocht,
versieringen aan en in het gebouw aan
te brengen. Prof. L. O. Wenckebach uit
Noordwijkerhout verzorgde beeldhouw
werken in relief bij de hoofdingang van
het gebouw waarin collegezalen en bu
reaus zijn gevestigd. Deze stellen vier
grote fysiologen voor, de Engelsman
Harvey, de Fransman Claude Bernard,
de Duitser Berthold en de Rus Pavlov.
De namen van tweehonderd fysiologen
van groot formaat van Alkamaion. die
circa 500 jaar voor onze jaartelling leef
de, tot het begin van de huidige eeuw,
zijn gebeiteld in pilasters tussen de mid
dendeur en de zijdeuren van de ingang.
In de zijwanden van de galerij in de
hoofdhal en bij de deuren der auditoria
zijn door de in Nederland wonende Ita
liaanse kunstenaar Luigi de Lerma mo-
zaieken aangebracht met vogel- en vis-
motieven. In de kantine vindt men vier
wandschilderingen van M. van der Neut
uit Den Haag. Het zijn impressies van
de vier jaargetijden.
Voorgeschiedenis
Het laboratorium aan de Zonneveld
straat, dat thans buiten gebruik kan
worden gesteld en dat plaats moet
maken voor een geprojecteerde belang
rijke uitbreiding van het Kamerlingh
Onnes Laboratorium, werd gebouwd in
de jaren 1866-1867. Het werd wel her
haaldelijk verbouwd en uitgebreid maar
voldeed toch reeds lang niet meer aan
de meest primitieve eisen van de fysio
logische wetenschap.
Toen in de twintiger jaren de me
dische laboratoria naar het toen
nieuwe terrein van het Academisch
Ziekenhuis werden overgebracht, vond
Einthoven dat hij voldoende gehuis
vest was, zodat hij niet de kans aan
greep om mee te verhuizen.
Na zijn overlijden in 1927 en opvolging
door Prof. Rademaker werden de eerste
plannen gemaakt voor een nieuw labo-
ratoi'ium in het Boerhaavekwartier,
maar crisis- en oorlogsjaren verhinder
den uitvoering van het project. Na de
oorlog moesten geheel nieuwe plannen
worden gemaakt, omdat de vooroorlogse
niet meer berekend waren op de naoor
logse eisen van wetenschappelijk onder
zoek en hoger onderwijs. Een eerste
nieuw plan werd door de Rijksgebou
wendienst opgesteld, doch dit werd na
wijzigingen in 1949 verlaten. In 1950
werd het gehele project overgedragen
aan de particuliere architect ir. H. F.
Mertens, die ook het nieuwe gebouw
voor Praeventieve Geneeskunde had
ontworpen. Zyn eerste plan kon echter
geen genade vinden in de ogen van de
toenmalige Rijksbouwmeester. Met be
houd van de algemene opzet is het der
halve aanzienlijk gewijzigd.
Kosten
De herhaalde wijzigingen tijdens de
bouw, waarvan de leiding berustte bij de
Panagro te Warmond, hebben de kosten
aanzienlijk verhoogd. Oorspronkelijk was
op een totaal inhoud van 34.000 kubieke
meter gerekend, later kwam hier 2900
kubieke meter bij.
De totale bouwsom zou eerst ruim
drie en een half miljoen hebben be
dragen. Met inbegrip van de inrich
ting heeft de bouw echter een bedrag
van ruim vijf en een half miljoen ge
vorderd.
Een indrukwekkend bedrag, dat echter
binnen redelijke grenzen is gebleven
wanneer men in aanmerking neemt, dat
hier een uniek laboratorium is gescha
pen, waarin ook andere wetenschappen
en diensten voortreffelijk uitgerust be
huizing vinden.
Mulo-examens
Voor het Mulo-examen (diploma B)
zyn geslaagd de dames J. Nijenhuis,
Katwijk aan Zee; M. I. M. Stolp, Lei
den; W. v. Hove, Leiden; W. Bekooij.
Leiden; J. v. Kampenhout, Leiden en de
heren L. E. Ouwehand, Leiden; A. v.
Leeuwen, Leiderdorp; J. A. Lock. Leider
dorp; T. Rasser, Leiderdorp: C. P. Leen
heer. Voorschoten; P. Saraber. Voor
schoten; W. A. v. d. Steen. Leidschen-
dam; G. Schaap. Leiden; K. J Vahr-
meijer, Leiden; H. Onrust, Leiderdorp;
D. H. Hoogstraten. Leiden; G. Bout,
Voorschoten; T. M. J. v. Driel, Leiden;
J. H. Saveur. Leiden; H. v. Huis, Zoe-
terwoude en voor het A-diploma de
heren H. H. M. v. d. Berg. Leiderdorp;
W. J. N. Paauw. Rynsburg; J. W. N
Wurzer, Leiden. Afgewezen 5.
Eindexamens
Rembrandt Lyceum
Voor het eindexamen h.b.s. A van het
Rembrandt Lyceum zijn geslaagd: E. H.
Bakker, Oegstgeest; Tonny Beunders,
Wassenaar; C. J. A. Birnie, Leiden; W.
M. van den Broek, Voorschoten; Didi
Court, Noordwijk aan Zee; H. P. Hage-
doorn, Den Haag; H. B. v. d. Leeden,
Leiden; P. C. Mooten, Noordwijk-Bin-
nen; Jeanneke de Nooijer; Bep Schreu-
der en D. F. van Walraven, allen te
Leiden.
Prachtige popel ine en railcord
JONGENSBROEKEN,
met omslag, onberispelijk model.
Normaal 9.75 - 13.50.
Slechts één dag, alle maten van
5—16 jaar voor
de verbazing
wekkend lage
prijs van
LEIDEN:
Haarlemmerstraat 25
ROTTERDAM: Korte Hoogstraat 11 Meent
hk. Goudesesingel Kateodr. Lagedijk hk.
Dorpsweg West-Kruiskade 35.
PROMOTIES LEIDSE UNIVERSITEIT
Gepromoveerd tot doctor in de genees
kunde op proefschrift getiteld „Coarcta
tion de l'aorte generalites et resultats
de 258 operations", de heer H. J. Gelis-
sen. geboren te Echt en thans wonende
te De Bilt.
Gepromoveerd tot doctor in de genees
kunde op proefschrift getiteld „Ontwik
keling en transmissiemogelijkheden van
toxoplasma gondii in experimentele in
fectie met chronisch beloop bij muizen",
de heer D. v. d. Waay, geboren te
Semarang en thans wonende te Leiden.
De promotie geschiedde cum laude.
Advertentie
Onze winkel Steenstraat 8, zal wegens
vakantie gesloten zijn van 611 JULI.
Onze zaken Herenstraat 6 - Tel. 30069
Haarlemmerstraat 204 - Tel. 21611
zijn geopend.
Uitbreiding Chr. Lyceum
BOUW VAN TWEEDE SCHOOL.
Gisteravond werd in hert schoolgebouw
aan de Kagerstraat de jaarvergadering
gehouden van de Vereniging voor Chris
telijk Middelbaar en Voorbereidend
Hoger Onderwijs te Leiden.
De leiding der vergadering was in
handen van de voorzitter, dr. Steketee.
De verslagen van secretaris en penning
meester gaven een duidelijk beeld van
wat zich in de vereniging in het afge
lopen jaar afspeelde. De toevloed van
leerlingen is dermate, dat het bestuur
alle mogelijke maatregelen moet nemen
om te zorgen dat tijdig voldoende ruim
te aanwezig is. Ook is het uitermate
moeilijk voldoende leraren aan te trek
ken om in de lessen te kunnen voor
zien. De leiding der school berust nu
bij dr. Bolhuis, die in de loop van het
verslagjaar dr. P. C. van Arkel is op
gevolgd als rector. De resultaten van
de examens waren zeer gunstig.
De vereniging heeft met de gemeente
een grondruil aangegaan, waardoor het
terrein om de school aanzienlijk is ver
groot en uitbreiding in de toekomst is
verzekerd.
Ook overweegt het bestuur elders In
de stad een nieuwe school te stichten.
De uitbreiding, die in voorbereiding
is. is zover gereed, dat als de goed
keuring van het Departement afkomt
vrijwe lonmiddellijk kan worden aan
gevangen met bouwen.
De penningmeester liet in zijn verslag
uitkomen dat de financiële toestand van
de vereniging gunstig is te noemen.
Ds. J. N. de Ruiter
beroepen te Breukelen
Ds. J. N. de Ruiter, hervormd predi
kant alhier, heeft een beroep ontvan
gen van de hervormde gemeente te
Breukelen.
Diamanten doctoraat
Maandag a.s. is het 60 jaar geleden,
dat dr. A. fï. Haantjes, thans emeritus
predikant van de Remonstrantse Broe
derschap en wonende te Heemstede, aan
de Leidse Universiteit promoveerde tot
doctor in de godgeleerdheid op een
proefschrift getiteld: „Simon Episcopius
als apologeet van het remonstrantisme
in zijn leven en werken geschetst.
Dr. Haantjes, die thans 83 jaar is,
werd 30 juli 1899 te Meppel in het pre
dikambt bevestigd. Op 3 december 1905
aanvaardde hij de evangeliebediening te
Haarlem, welke gemeente hij tot aan
zijn emeritaat in 1939 heeft gediend. Dr.
Haantjes, die in de loop der jaren zeer
veel heeft gepubliceerd, schreef nog on
langs een boekje, getiteld „Fragmenten
uit de geschiedenis van de Rem. Broe
derschap.
JUBILEUM J. NIEVAART.
Zaterdag gedenkt de heer J. Nie-
vaart, Brugwachter 1ste klasse, het feit,
dat hij voor veertig jaar in dienst trad
bij de Markt- en Havendienst. Maandag
zal hij in het Waaggebouw worden ge
huldigd.
ACADEMISCHE EXAMENS
Geslaagd voor het doet. examen Ned.
recht mej. Ch. Kik (Den Haag)kand.
examen culturele antropologie mej. N.
de Vries (Den Haag); kand. examen
Ned. recht mej. M. A. Bakels (Haarlem
mej. G. M. L. Grüter (Wassenaar», mej.
J. W. A. Duyzings (Rotterdam», mej. H.
G. Warns (Groningen» en de heren H.
Strengers (Den Haag», E. T. Lettinga
(Bussum), H. A. H. Gribnau (Roosen
daal). J. W. van Beuningen (R'dam). J.
A. Verhage (Rotterdam). L. J. A. van
Wersch iKerkrade» en R. S. Bakker
(Bloemendaal).
Gistermiddag omstreeks half één is
de 9-jarige Egbert Egberts, wonende
aan de Zuidsingel, met zyn fiets in de
Oranjegracht gereden. De 21-jarige
chauffeur, de heer L. de Water uit Den
Haag, sprong de jongen na en wist hem
met behulp van een voorbijganger, de
heer Binnendijk, op het droge te bren
gen.
Een overzicht van het unieke we
tenschapspaleis. Het lage gedeelte
t echts bevat de ruimten voor de
vreemdelingende bezoekers vah
colleges, practica, bibliotheek, kan
tine etc. Het hoge centrale gebouw
herbergt het grootste gedeelte van
het wetenschappelijk instituut be
nevens de ruimten, welke gastvrij
aan andere wetenschappen en aan
faculteit moesten worden afgestaan.
In het verlengde daarvan bevindt
zich nog een op de foto niet zicht
baar stuk lagere bouw, waar de
technische diensten zijn geconcen
treerd. De op de foto links zicht
bare lagere bouw, haaks staande
op het hoofdgebouw, kan omschre
ven worden als hospitaal- en ope
ratiecomplex. Daarachter bevinden
zicli (evenmin zichtbaar op de
foto) de in een L-vorm gebouwde
dierenstallen. De vreemdelingen"
hebben voor hun afdeling (rechts)
een aparte ingang, geflankeerd
door vier reliefbeelden van prof.
Wenckebach. De ingang voor het
hoge middengebouw, het research-
laboratorium, bevindt zich midden
in de van de fotograaf afgekeerde
lange gevel. Naast die ingang be
vindt zich nog een korte uitbouw
van twee verdiepingen, die afzon
derlijk gefundeerd is. Hierin be
vinden zich de geluids- en echo-
vrije kamer en een demonstratie-
operatietheater. Voor het gebouw
toyale parkeergelegenheid met
fietsenstalling.
(Foto LD/Van Vliet)
Kerkelijk Leven
NED. HERV. KERK:
Beroepen te Zweeloo (toez J. van der
Werf te Hem-Venhuizen te Zoetermeer
J van Dijk te Garderen. Aangenomen nr
Metslawier-NJjawler (toez.) L. K. Bos, vlc.
te Alphen ad. Rijn. Bedankt voor Nleuw-
Lekkerland A. J. Timmer te Hulzen (N -
H.) Benoemd tot ziekenhuispredikant te
Apeldoorn Julianazlekenhuls) W. Th. v.
d. Windt te Hoenderlo.
GEREF. KERKEN:
Beroepen te Aalten (vac. J. van Wijn
gaarden) A. L. Janse de Jonge te Oost-
voorne te Gorredljk J. Berger te Koot
wijkerbroek te Noordwijk-Blnnen W.
Dekker te IJlst te Maassluis (vac. T.
Spllker) E. J. Duursema te Vorden
Bedankt voor Klundert (2de pred.pl.) in
combinatie met Zevenbergen A. Verschoor
te Zevenbergen.
CHR. GEREF. KERKEN:
Beroepen te Ermelo M. S. Roos te Al
phen aan den Rijn.
GEREF. GEMEENTEN:
Beroepen te Amsterdam-Centrum, te
Amersfoort. Emmeloord. Elspeet, Gorln-
chem. Goudswaard. 's-Gravenpolder. Krul-
ningen. Lemmer-Marknesse. Naald wij k-
's-Gravenzande. Moerkapelle, Poortugaal.
Rllland-Bath. Scherpenisse. Wolphaarts-
dijk en te Zoetermeer E- Blok. kand te
Rotterdam-W. te Rhenen C. Wisse kand.
te Tholen
EEN RECORD:36 BEROEPEN
De heer P Blok. theol. kand. te Rotter
dam. die eergisteren reeds 21 beroepen
van de Geref. Gem. op zich zag uitge
bracht heeft er thans niet minder dan
36 daarmee het record brekend van het
aantal beroepen, dat de laatste Jaren op
een kandidaat werd uitgebracht. Deze si
tuatie tekent ook het gebrek aan voor
gangers in deze kerkgroep, die 138 gemeen
ten telt maar slechts 20 predikanten
heeft.
GEREF. KERKBOUWZONDAG
Het bestuur der Stichting Steun Kerk
bouw heeft, gezien de nijpende kerk-
bouwnood in de geïndustrialiseerde ge
bieden. besloten een landelijke kerk-
bouwactie ineens te houden in alle Ge
reformeerde Kerken. De stichting wil
kerkeraden verzoeken zondag 18 oktober
te beschouwen als speciale kerkbouw-
zondag, waarop van alle kerken een bij
zondere collecte voor het werk der
stichting gevraagd zal worden, afgezien
van wat in de kerken reeds voor dit
doel gedaan werd.
