Dienstplichtigen kunnen eventueel
naar N.-Guinea uitgezonden worden
Wil Nasoetion de maclit
in Indonesië krijgen?
WEERBERICHT
Met 73 tegen 41 stemmen aanvaard
WOEDENDE BANTOE-MENIGTE
STICHT BRAND IN DURBAN
Djoehartono zou naar Tokio
gezonden zijn met voorstellen
Opgericht 1 maart 1860
VRIJDAG 19 JUNI 1959
No. 29773
LEIDSCH
DAGBLAD
Directeur: J. W. Henny
Hoofdredacteur: J. Brouwer
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
f7.50 per kwartaal; f2.55 per maand; f0.59 per week
Witte Singel 1, Lelden - Giro no. 57055
Telefoon Directie en Administratie: 25041; Redactie 21507
Wijziging dienstplichtwet
Regeringsbeleid blijft onveranderd
(Van onze parlementaire redacteur)
Met 73 tegen 41 stemmen heeft de Tweede Kamer gisteren de
wijziging van de dienstplichtwet aangenomen, waardoor het mogelijk
wordt, overeenkomstig de daartoe in 1956 gewijzigde grondwet, dienst
plichtige militairen eventueel naar Nieuw-Guinea te zenden. Tegen
stemden de P. v. d. A., de twee aanwezige communisten en de twee
leden van de PSP.
Vrijwilligers hebben
voorrang
O
Minister Sidney van den Bcrgh her
innerde er aan dat in 1956 algemeen
werd erkend, dat met de huidige ver
houdingen in de wereld de vroegere
beperking van de uitzending van
dienstplichtigen buiten het Konink
rijk in Europa, ongewenst is. Dat ge
voel is sedertdien nog versterkt en
verder uitstel van de wijziging van de
dienstplichtwet, volgens het verlan
gen van de P-v.d.A., kon de minister
daarom niet aanvaarden. Het beleid
van de regering ten aanzien van
Nieuw-Guinea is ongewijzigd. De om
standigheden zijn echter ook niet zo
veranderd, dat er voor de wetswijzi
ging geen reden meer zou zijn. De
parlementaire defensie-commissie zal
vertrouwelijk volledig worden inge
licht wanneer dienstplichtigen naar
Nieuw-Guinea worden uitgezonden.
De voorrang zal worden gegeven aan
vrijwilligers als dat mogelijk is.
Teneinde parlementaire controle mo
gelijk te maken, had de heer Wierda
(PvdA) een amendement ingediend vol
gens hetwelk dienstplichtigen alleen
zouden kunnen worden uitgezonden
naar Nieuw-Guinea ingevolge een K.b.
dat zou moeten worden gepubliceerd in
het staatsblad met vermelding van de
diensten die zullen worden opgedragen
en de eenheden die voor het verrichten
van die diensten zullen worden aange
wezen.
Bovendien wilde de heer Wierda blij
kens zijn amendement in de dienst
plichtwet vermelden, dat aan het Kon.
Besluit geen uitvoering wordt gegeven
„aleer drie weken zijn verstreken na
dagtekening van het staatsblad waarin
het is geplaatst".
De wachttijd van drie weken en de
vermelding van de bijzonderheden om
trent de uit te zenden eenheden, noem
den de heren Berkhouwer (VVD) en
Van Rijckevorsel (KVP) militair on
aanvaardbaar. De indieners van het
amendement hadden volgens hen een
antieke opvatting van tijdige bescher
ming tegen dreigend gevaar.
Amendement Wierda
verworpen
Ook minister Van den Bergh had er
onoverkomelijke bezwaren tegen in
het Staatsblad te vermelden welke
eenheden zullen worden uitgezonden.
En naar aanleiding van de drie weken
wachttijd vroeg hij: „In welke tijd
leven wij?" Die bepaling is volkomen
onaanvaardbaar. Ook een noodwet,
die de Tweede Kamer en de Eerste
Kamer met spoed zouden moeten be
handelen, kost teveel tijd. De omstan
digheden kunnen zich in de moderne
tijd zo snel wijzigen, dat er geen tijd
is om met een wetsontwerp te komen.
De Kamercommissie voor de defensie
zal omtrent de uitzending-van dienst
plichtigen buiten het rijk in Europa
volledig worden ingelicht en als de
kamer het daarmee niet eens is. heeft
zij alle gelegenheid do regering daar
voor ter verantwoording te roepen
door middel van een parlementair de
bat.
Het amendement van de heer Wierda
werd bij zitten en opstaan verworpen.
Alleen de PvdA. PSP. en de commu
nisten steunden het amendement.
Door trein gedood
(Speciale berichtgeving)
Gistermiddag is de 47-jarige schilder
H. Wolthuis uit Bome te Cölmschate
(bij Deventer) verongelukt. De man was
bezig een spoorbrugje over de Schipbeek
In de lijn Zutphen-Deventer te schilde
ren, toen hij werd geraakt door een uit
Zutphen komende trein. Deerlijk ver
minkt viel de schilder van de brug af
in het water, waar collega's hem spoedig
uithaalden. Hij bleek toen echter reeds
zijn overleden.
Iets warmer
De Bilt verwacht tot morgenavond:
Koude nacht met kans op nachtvorst.
Morgenmiddag iets hogere temperaturen
dan vandaag, weinig bewolking en
twakke wind. (Opgemaakt te 11.15 uur)
20 JUNI
Zon op: 4.19 uur: onder: 21.03 uur.
Maan op: 20.24 uur; onder 4.20 uur.
Hoogwater te Katwijk te "2.20 en 14.53 u.
Laagwater te 10.28 en 22.58 uur.
Bij zitten en opstaan Is wel een amen
dement aangenomen van de heer Van
Rijckevorsel waardoor in de wet is vast
gelegd in welke gevallen dienstplichti
gen kunnen worden bestemd voor dien
sten buiten Europa en dat zij in de
keerkringen verhoogde militaire in
komsten zullen genieten. PvdA, PSP en
Ondanks droogte
voldoende water
Bij de L.D.M. maakt men
zich voor deze zomer geen
zorgen
Ondanks het feit, dat wij nu
reeds een lange droogte-periode
doormaken, is er in de Kat-
wijkse duinen voldoende water
voor het door de Leidse Duin
water Maatschappij te verzor
gen gebied.
Dank zij de enkele jaren ge
leden getroffen voorzieningen
is een grote hoeveelheid water
in reserve en men maakt zich
bij de L. D. M. dan ook voor de
komende zomer geen zorgen.
Zelfs al zou de droogte vrij
wel de gehele zomer aanhou
den - hetgeen om andere rede
nen niet te wensen ware - dan
nog zal de L.D.M aldus deelde
de directeur dr. ir. P. C. Lin-
denbergh. ons mede, het wa
terverbruik weten op te vangen.
Aangezien reeds nu meer dan
in normale perioden op bepaal
de tijden - b.v. in de avond
uren bij de tuinbesproeiing -
het waterverbruik stijgt, heeft
men in Katwijk maatregelen
getroffen om de druk ook dan
op peil te houden. Ook zal de
kwaliteit van het water niet
minder worden.
de communisten stemden tegen het
amendement omdat het volgens hen
nog niet voldoende rechtszekerheid
geeft.
Slot pag. 2
Slag voor president
Eisenhower: Strauss
moet aftreden
De Amerikaanse Senaat heeft
vanochtend met 49 tegen 46 stem
men de benoeming van Lewis
Strauss tot minister van Handel
verworpen. Dit besluit wordt be
schouwd als een slag voor het
prestige van president Eisenhower.
Sinds 1925 heeft de Senaat geen
ministerbenoeming meer afgekeurd.
Strauss zal nu het werk, dat hij in
november j.l. is begonnen, moeten
neerleggen.
Na de bekendmaking van het
besluit van de Senaat verklaarde
Strauss dankbaar te zijn voor het
vertrouwen dat de president, en
kele senatoren en anderen in hem
gesteld hadden. „Ik heb mijn best
gedaan om de nationale veiligheid
van de V.S. te verdedigen door
soms voor het welzijn van het land
maatregelen te nemen, die niet
altijd gewaardeerd werden. Ik
verlaat mijn post in de overtuiging
dat de geschiedenis mij recht zal
doen".
Vernietiging van clandestien gestookte
drank leidt tot botsingen: twee doden
Blanke inwoners van de havenstad Durban in Zuid-Afrika verlaten
hun huizen als gevolg van onlusten, die gisteren de gehele dag hebben
geduurd en waarbij twee Bantoes zijn gedood en vele Bantoes en
politiemannen zijn gewond. De politie, die met de betogers vocht bij
het licht van brandende kantoorgebouwen, winkels en huizen, vuurde
verscheidene malen om de Bantoes in Cato Manor en Chesterville
door negers bewoonde stadsgedeelten terug te dringen. De beto
gers gooiden met stenen, staken gebouwen en autobussen in brand en
wierpen versperringen op. Blanke journalisten werden onder bedrei
ging-met-de-dood door de Bantoes weggestuurd.
Ook tien jaar geleden
ongeregeldheden
De ongeregeldheden begonnen toen
een menigte Bantoe vrouwen, vermoede
lijk uit wraak omdat de politie achtdui
zend liter clandestien gestookte drank
vernietigd had, een' bierhuis in Cato
Manor bestormde. Toen de politie arri
veerde, voegden de Bantoemannen zich
bij hun vrouwen en ten getale van meer
dan 5000 gingen zij de politie met stenen
en flessen te lijf. De politie, gebruik
makend van machinepistolen en gewe
ren, drong de menigte terug tot in de
omliggende heuvels. Daar gooiden de
betogers met stenen naar een ge
meentebus.
Dit nummer bestaat uit ZO pagina's
De nieuwe kijker van de Utr?c':.
Sterrewacht, die gisteren in ge
bruik werd genomenDe kijker is I
genoemd naar de ontwerper, de
heer N. van Straten, die hier bij
het instrument is gefotografeerd.
In Cato Manor zijn twee Bantoes ge
sneuveld. Het bierhuis waar de strijd is
ontbrand, is tot voorlopig hoofdbureau
van politie ingericht.
In Cato Manor kwam het ook in
januari 1949 tot ongeregeldheden. Toen
vielen Bantoes de Indiase gemeenschap
aan. Mannen werden gedood, vrouwen
verkracht en huizen in brand gestoken.
Bij die gelegenheid vielen er 142 doden
en meer dan duizend gewonden. Heden
ochtend vroeg was alles rustig in Cato
Manor.
Onrust in Frans Kongo
Bij gevechten tussen leden van een
stam in Bacongo, voorstad van Brazza
ville (Frans-Kongo) zijn enkele tiental
len mensen gewond. Volgens de Kongo
lese autoriteiten hadden deze gevechten
geen politieke oorzaken. Leden van de
stam verzetten zich tegen de weigering
van de sekte der Matsoeanisten om be
lasting te betalen.
Bij een tweede treffen tussen aanhan
gers van verschillende sekten zijn in to
taal honderd mensen gewond. De politie
kondigde de avondklok af.
Deze zeer recente foto van het
Koninklijk Gezin werd door de
Koningin en de Prins ter beschik
king gesteld van het Prins
Bernhardfonds en het Anjerfonds
waarvan Prins Bernhard regent is.
De foto wordt verkocht ten bate
van deze fondsen.
(Foto M. C. Meijboom)
Gromyko's antwoord
weer uitgesteld
Herter krijgt er nu genoeg
van: vliegtuig staat klaar
(Van onze reisredacteur W. L. Brugsma)
De Constellation van minister Herter,
die vorige week in Amerika voor ver
trek gereed was, staat nu klaar voor de
start op het vliegveld Genève om
Gromyko te bewijzen, dat de V.S. geen
lust meer hebben de Geneefse confe
rentie veel verder te rekken. Maar de
Russische minister, die gisteren zijn
antwoord zou geven op het „laatste
woord van het Westen inzake Berlijn",
het nieuwe, handig door Lloyd gefor
muleerde voorstel, dat de aanwezigheid
van de Westelijke troepen in West-
Berlijn en het diplomatieke gezicht van
de Russen kan redden, had gisteren
weer geen haast. Hij luchte met Lloyd
en voordat het eerste gerecht op tafel
stond, vroeg Gromyko om 24 uur uitstel
van de geheime middagzitting. Lloyd
belde Herter op en vroeg of dat kon:
tot morgenochtend dan, zei Herter. „Te
vroeg", zei Gromyko tegen de Brit.
Lloyd belde Herter weer op om te zeg
gen dat Gromyko niet voor half vier
Advertentie
Voor VADER
De stafchef van het Indonesische leger zou aldus meldt UPI uit
Djakarta overste Djoehartono, een functionaris van de militaire
inlichtingendienst, naar Tokio gezonden hebben met een voorstel aan
Soekarno om bij presidentieel decreet de grondwet van 1945 weer af te
kondigen en tegelijkertijd een militaire regering het beleid in handen
te geven, met generaal Nasoetion als premier. Het leger is, wanneer
Soekarno op de voorgestelde wijze de macht uit handen geeft, bereid
tot concessies aan de Moslems, van wie het meeste verzet tegen Soe-
kamo's plannen voor „geleide democratie" gekomen is.
Het leger zou zijn voorstellen hebben
gedaan met medeweten van de Nahda-
toel Oelama. Vernomen wordt dat deze
partij voor zich de portefeuille van
Defensie heeft gevraagd. Nasoetion
schijnt hier echter ook belangstelling
voor te hebben.
Het was nog niet mogelijk een en
ander officieel bevestigd te krijgen.
Telegram van de P.N.I.
De voorzitter van de Nationalistische
partij heeft Soekarno een telegram ge
zonden waarin hfj aandringt op ophef
fing van de grondwetgevende vergade
ring en afkondiging van de grondwet
van 1945, eveneens by presidentieel
decreet. Soewirjo stelde dat „in de hui
dige situatie het vertrouwen van geheel
het volk zich op u gericht heeft".
Naast de grondwet van 1945 vroeg
Soewirjo ook om een presidentieel ka
binet.
„Een oplossing langs democratische
weg van de huidige moeilijkheden kan
alleen leiden tot verbreking van de
nationale eenheid", aldus de PNI-
voorzitter, en daarmee komt de veilig
heid van het land in gevaar.
Slot pag. 2
Tandheelkundig congres
te Amsterdam geopend
Vanochtend is in het Koninklijk
Instituut voor de tropen te Amsterdam
het twee dagen durende eerste openbare
ledencongres van de Nederlandsche
Maatschappi.; tot bevordering der tand
heelkunde geopend. Dit ledencongres
dat samenvalt met het 50-jarig jubi
leum van de „Amsterdamsche tandheel
kundige Vereeniging" heeft tot onder
werp: „De tandheelkundige verzorging
van de jeugd".
Het congres is geopend door de direc
teur-generaal der volksgezondheid, prof.
dr. P. Muntendam. Deze sprak zijn
waardering uit over het feit dat in het
programma van het congres een ruime
plaats is gegeven aan onderwerpen van
sociaal-tandheelkundige betekenis.
Namens het gemeentebestuur van
Amsterdam heeft mr. W. Bakhuys
Roozeboom. chef afdeling openbare
gezondheid en ziekenhuiswezen der ge
meentesecretarie. een welkomstwoord
tot de deelnemers aan het congres ge
richt.
wilde beginnen. „Twee uur en niet la
ter", zei Herter en over dat tijdstip
werd men het tenslotte eens.
Algemeen werd verondersteld, dat
Gromyko op nieuwe instructies wachtte,
of instructie had niet op het Westelijk
voorstel te reageren voordat het slot
communiqué over het bezoek van de
Oostduitse leiders Grotewohl en Ul-
bricht aan Moskou is gepubliceerd, dat
in Genève' met de grootste belangstel
ling wordt tegemoet gezien, omdat het
nieuwe aanwijzingen over de plannen
van het Kremlin kan bevatten. De
Amerikaanse druk op Gromyko om
haast te maken heeft dus nog niet veel
effect gehad, al hebben de Amerikanen
die druk nog eens verscherpt door uit
drukkelijk te openbaren, dat Herter
geen zin heeft in een nieuwe praatma
rathon met de Russen en dat Gromyko
zich met de substantie van het Westelijk
voorstel akkoord moet verklaren, wil hij
op verdere onderhandelingen hopen.
Slot pag. 2
Brits koningspaar
naar Canada
Koningin Elizabeth en Prins Philip
'zijn gisteren met een „Cornet" straal
vliegtuig uit Engeland vertrokken voor
een reis van zes weken naar Canada,
waar zij intussen zijn aangekomen. De
Koningin en president Eisenhower zul
len op 26 juni de nieuwe Sint-Laurens-
zeeweg bij Montreal officieel openen.
Koningin Elizabeth en haar gemaal
zullen verder per auto, trein, schip en
vliegtuig door Canada reizen en de
meeste grote steden bezoeken. Met het
koninklijk jacht „Brittannia" zullen zij
over de Grote Meren varen en op 6 juli
een bezoek aan Chicago brengen. Mid
den-juli brengen zij drie dagen door in
het noorden van Yukon waar zij Daw
son en Whitehorse zullen bezoeken. Het
plan is dat zij op 1 augustus met de
..Brittannia" uit Halifax (Nieuw-Schot-
land) de terugreis naar Engeland aan
vaarden.
Josée Venmans
blijft in België
De president van het Turnhoutse ge
rechtshof heeft gisteren beslist dat Josée
Venmans in België zal blijven. Hiermee
heeft hij de zienswijze van de Procureur
des Konings in deze kwestie onder
streept, die meende dat er geen reden
tot ingrijpen is. Met deze uitspraak is
voor België het lot bezegeld van het
vierjarige Nederlandse meisje, dat in
het pleeggezin de Beukelaer te Rijke-
vorsel is opgenomen met toestemming
van de moeder, maar tegen de zin van
de Bredase raad voor kinderbescher
ming. die het kind naar Nederland wil
halen.
De uitspraak van de Turnhoutse pre
sident steunt op een nota-wisseling van
1913 tussen België en Nederland en met
name op de bepaling dat teruggeleiding
in het belang van het kind moet zyn.
Deze voorwaarde is volgens de president
niet vervuld. De Procureur des Konings
heeft zich destijds van de situatie in het
gezin de Beukelaer op de hoogte gesteld
en op grond daarvan, aldus de Bredase
raad van kinderbescherming, zijn con
clusie getrokken.
De raad is van mening dat de Procu
reur te zeer heeft vastgehouden aan een
moment indruk en de psychische ont
wikkeling van het kind in de komende
jaren niet als belangrijkste overweging
bij zyn conclusie heeft laten gelden.
De Bredase raad van kinderbescher
ming is niet van zins de zaak Venmans,
die daar zoals bekend als een principiële
kwestie wordt gezien, te laten rusten.
De raad heeft het voornemen overleg
te plegen met het ministerie van Justitie
om te bewerkstelligen dat het vonnis,
destijds door de Bredase rechtbank ter
zake geveld, executoir wordt verklaard.
Dit tracht de raad te bereiken op grond
van het Belgisch-Nederlandse verdrag
van 1925 betreffende de tenuitvoerleg
ging van een gerechtelijke beslissing. De
Bredase rechtbank heeft indertijd het
kind aan de Bredase raad voor kinder
bescherming toevertrouwd en de voogdij
van de moeder geschorst. Het Turn
houtse Hof heeft deze uitspraak zonder
meer naast zich neergelegd.