Alleen Lloyd houdt nog vast aan
Genève's laatste, magere kansen
WEERBERICHT
Na vijf vergeefse weken i mislukking
De grote vraag: hoe verdagen of
beëindigen ive met goed fatsoen
deze wanhopige conferentie?
IConingiii Juliana woonde inzet
van het „Holland Festival" bij
Opgericht 1 maart 1860
DINSDAG 16 JUNI 1959
No. 29770
LEIDSCH
DAGBLAD
Directeur: J. W. Henny
Hoofdredacteur: J. Brouwer
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
f T.50 per kwartaal: f255 per maand; f0.69 per week
Witte Singel 1, Leiden - Giro no. 57055
Telefoon Directie en Administratie: 25041; Redactie 21507
(Van onze reisredacteur, WL. Brugsma)
Genève, 16 juni De Geneefsc conferentie is mislukt. Nadat de
Westelijke ministers gisteravond in een geheime zitting een vergeefse
poging deden Gromyko alsnog over te halen opnieuw met construc
tieve onderhandelingen over een beperkt akkoord inzake Berlijn te
beginnen, staat die mislukking althans voor de Amerikanen, Fransen
en Westduitsers als een paal boven water. Voor hen is het niet meer
de vraag öf men het overleg moet afbreken, maar resteert alleen de
kwestie: „h o e verdagen of beëindigen wij met goed fatsoen deze
wanhopige conferentie?". Het Westen zal zich vandaag over deze
vraag beraden alvorens het morgen Gromyko wederom op een ge
heime zitting ontmoet. Slechts de Engelse woordvoerder betrachtte
gisteravond nog enige matiging in zijn pessimisme en wees erop dat
er nog steeds gepraat wordt. Selwyn Lloyd houdt blijkbaar als een
terrier vast aan de allerlaatste magere kansen om nog tot een akkoord
te komen. Mochten die pogingen mislukken dan geven de Britten de
moed nog niet op. Zij hebben gisteren laten doorschemeren om ook
als de Geneefse conferentie mocht falen toch op een topconferentie te
willen aansturen.
Herter zou voet bij
stuk willen houden
De Britten verklaarden dat zo'n mis
lukking juist de noodzaak van een top
conferentie bewijst, omdat men alleen
met Kroesjtsjef zelf tot zaken kan ko
men. Zij willen de Amerikanen, die in
dit kapittel tenslotte de doorslaggevende
stem hebben, proberen te bewegen in dat
geval een via normale diplomatieke ka
nalen (amba$sadoriaal overleg of nota
wisseling) tot stand te brengen topcon
ferentie te aanvaarden. Het verloop van
de geheime zitting van gisteravond, die
twee uur en veertig minuten duurde, was
niet hoopgevend. Tevergeefs probeerden
de Westelijke ministers Gromyko tot
redelijkheid te bewegen. De Sovjetrus-
sische minister, die ijskoud Russisch
bleef spreken, handhaafde onbewogen
zijn ultimatieve voorstel, dat het Westen
nog slechts een jaar de tijd geeft zijn
troepen in West-Berlijn te stationeren,
terwijl een al-Duitse commissie inmid
dels de oplossing voor de kwestie van
een vredesverdrag en een Duitse her
eniging voorbereidt. Als het Westen dat
voorstel niet aanneemt, zal de Sovjet-
Unie haar goedkeuring voor het westelijk
bezettingsrecht van West-Berlijn op
zeggen. De westelijken hebben dan een
New York Times:
SoekarnoStuntelig
en dwaas
De „New York Times" verwijt de In
donesische president Soekarno „politie
ke stunteligheid en dwaasheid" waardoor
de „tragedie" van zijn land is ontstaan.
Het dagblad schrijft:
„De jongste berichten uit Djakarta
hebben de vrees, wat de Indonesiërs be
treft, bevestigd. De inflatie woekert we
lig en het failliet wordt erkend. De tra
gedie is niet die van het bewind, maar
van het arme Indonesische volk, die zich
geen rijst kan verschaffen en hongeren
zal in een land „overvloeiend van melk
en honing".
„Dit is een verschrikkelijk voor
beeld van de wijze, waarop onweer
staanbaar de economische catastrofe
geboren kan worden uit politieke
stunteligheid en dioaasheid. Er is
geen goede reden voor, waarom de
Indonesiërs zich niet, onder een ver
standige leiding, snel zouden hebben
kunnen opheffen uit de schade van
de oorlog. Het eilandenrijk is fabel
achtig rijk in hulpbronnen en er wa
ren vele vriendenhanden, die zich
gereed hielden, meer hulp te bieden.
Zij roerden verachtelijk opzij gescho
ven".
„En inplaats van zichzelf aan zijn volk
te wijden, ging Soekarno voort met een
sinistere flirt met de communisten, met
zijn demagogische exploitatie van de
kwestie Nieuw-Guinea en zijn verheer
lijkte reizen door de wereld om eer en
souveniers te verzamelen.
Zodoende zijn, in naam van „Merde-
ka", de vrijheid, waarover hij spreekt,
zijn landgenoten hongerig en verkeren
zij in het gevaar door Moskou te zullen
worden beheerst".
Meer wind
De Bilt verwacht tot morgenavond:
Vrij veel bewolking met later hier en
daar wat regen. Matige af en toe krach
tige westelijke wind. Ongeveer dezelfde
temperaturen als vandaag.
(Opgemaakt te 11.15 uur)
17 JUNI
Zon op: 4.19 uur: onder: 21.02 uur.
Maan op: 16.46 uur: onder: 2.09 uur.
Hoogwater te Katwijk te 11.59 uur.
Laagwater te 7.22 en 20 05 uur.
f bestaat uit 12 pagina's.
ondankbare taak. Zo lang de Duits-
Amerikaanse eis voor een schriftelijke
Russische garantie van de status quo
in Berlijn tot aan de Duitse hereniging
als Westelijke voorwaarde (eis die Gro-
myko's even onaanvaardbare voorstel
uitlokte) op tafel blijft liggen, valt er
met Gromyko niet te praten.
Niet zo eenvoudig
Na die vruchteloze zitting begonnen
de Westelijke ministers zich te beraden
over de vraag, of en hoe men de con
ferentie zou moeten verdagen of geheel
afbreken. Die vraag is niet zo eenvoudig
als zij lykt, want ten eerste moet Gro
myko aan een verdaging zijn goedkeu
ring hechten, ten tweede moet het wes
ten zich voor de wereldopinie verant
woorden, wanneer het zelf het initiatief
neemt tot beëindiging van het overleg,
en ten derde resteert de pijnlijke kwes-
Menzies bemiddelt
De Britse bladen Daily Express
en Daily Mail voorspellen dat de
Australische premier Menzies, die
donderdag Bonn en vrijdag Parijs
bezoekt, Adenauer en De Gaulle
zal trachten te winnen voor een
topconferentie. Menzies is op het
ogenblik in Londen.
Zijn reis in Europa, die volgt op
besprekingen in Washington met
president Eisenhower en langdurige
samenkomsten met premier Harold
Macmillan, wordt gezien als een po
ging, de Westerse impasse over de
topconferentie te beëindigen. Poli
tieke kringen hier leggen er de na
druk op, dat Menzies geen „spe
ciale afgezant" van Engeland zal
zijn. Maar zij gaven wel toe, dat hij
„het standpunt van Macmillan"
naar voren zou brengen in gesprek
ken met de Franse en Duitse lei
ders, dat als voornaamste punt in
houdt, dat de enige man, met wie
men in de huidige gespannen toe
stand in de wereld moet praten, de
Sovjetrussische premier Kroesjtsjef
tie: wat dan? Toch een topconferentie,
zoals de Engelsen willen, of geen top
conferentie maar dan de kwade kans
van onaangename gebeurtenissen in
Berlijn, die een latere topconferentie
maar dan op uiterst ongunstige voor
waarden voor het Westen zouden kun
nen afdwingen? Men voorzag dat het
Westen vandaag inderdaad tot verda
ging of afbreking zou besluiten, ten
hoogste nog in één of twee plenaire zit
tingen (na het geheim overleg met Gro
myko op woensdag) zou toestemmen en
inmiddels het testament van de confe
rentie zou redigeren, waarin kort maar
krachtig zal worden aangetoond, dat
haar mislukking niet aan het Westen te
wijten is. dan zouden de ministers ver
trekken, of met het uitgesproken oog
merk over enkele weken of maanden
weer bijeen te komen, of met de simpele
constatering, dat zij hun standpunten
niet tot elkaar hebben kunnen brengen.
De Fransen beijverden zich inmiddels te
verklaren, dat Herter voet bij stuk zal
houden: geen resultaat in Genève, dan
niet naar de top.
Lübke kandidaat
voor presidentschap
Weinig benijdenswaardige
positie (na de bedankjes)
(Van onze correspondent in Bonn)
De 64-jarige Westduitse minis
ter van Voedselvoorziening, Land
bouw en Boswezen Heinrich
Lübke, doctor honoris causa, zal
zoals wij gisteren reeds in een
groot deel van onze oplage mee
deelden hoogstwaarschijnlijk op
1 juli a.s. gekozen worden tot op
volger van prof. Heuss als presi
dent van de Bondsrepubliek. De 57
aanwezige leden van het kiescol
lege van de regeringspartij CDU-
CSU besloten hiertoe gisteren met
eenstemmigheid en Lübke aan
vaardde kort daarna de hem aan
geboden kandidatuur. Daarmee is
een zeer rumoerige fase van het
Westduitse politieke leven van de
afgelopen zes maanden afgesloten:
de CDU-CSU is er te elfder ure
- veertien dagen voor de presi
dentsverkiezingen in geslaagd
een kandidaat op te brengen, die
men noch om zijn toekomstige
positie noch om de wijze waarop
hij tenslotte uit de bus is gekomen,
zal mogen benijden.
Vijf uur lang vergaderde gisteren in
in de ambtswoning van Bondskanselier
Adenauer, het Palais Schaumburg te
Bonn, het CDU-CSU-college onder
voorzitterschap van Adenauer zelf. De
eerste kandidaten bedankten: minister
van Economische Zaken en vice-kanse-
lier prof. Erhard en later Adenauer zelf.
Gisteren weigerde ook de tweede „gar
nituur": het kiescollege probeerde het
namelijk eerst met twee politieke leiders
van naam in de partij, Gerstenmaier,
voorzitter van de Bondsdag en Krone,
de fractie-voorzitter van de CDU in de
Bondsdag. Beiden weigerden. De 52-ja-
rige temperamentvolle Gerstenmaier
waarschijnlijk omdat hij de tijd nog lang
niet gekomen acht om afscheid te
nemen van de actieve politiek en omdat
hij ongetwijfeld aspiraties heeft voor het
kanselierschap in 1961; de 63-jarige
Krone, die reeds in het begin van dit
jaar een kandidatuur weigerde, sloeg
gisteren opnieuw een aanbod af omdat
hij zich het beste thuis voelt in zijn
huidige functie als bemiddelaar in frac
tie en partij.
Politiek gezien kwam daarna gister
middag de derde garnituur aan de beurt.
Voor de Frankforter hoogleraar en
Bondsdagafgevaardigde prof. Böhm, een
man van uitzonderlijk formaat wat af
komst, kennis en aanzien betreft, lever
de het kiescollege geen meerderheid op.
Pas daarna besloot men over minister
Lübke te praten, die tenslotte met alle
stemmen werd gekozen. Lübke, die zelf
geen deel uitmaakt van het kiescollege,
werd vervolgens via een tuindeur in het
Palais Schaumburg „gesmokkeld", ter
wijl journalisten, televisie- en radio
reporters de voordeur belegerden. De
minister aanvaardde de kandidatuur
toen hem duidelijk werd gemaakt dat
èn het kiescollege èn de gehele partij
zich eensgezind achter hem schaarden.
Slot pag. 2
Parijs geprikkeld ever de
houding van Joego-SlaviS
De Franse regering heeft gisteren haar
ambassadeur te Belgrado, Broustra, naar
Parijs ontboden voor overleg. In wel
ingelichte kringen in Belgrado be
schouwt men deze Franse stap als een
protest tegen de vriendschap van Joego
slavië met de „Vrije Algerijnse rege
ring".
Diplomaten vermoeden dat Broustra
een „lange vakantie" zal hebben voordat
hij naar Belgrado terugkeert.
De eerste minister van de „Vrije Alge
rijnse regering", Ferhat Abbas, heeft
vorige week een officieel bezoek aan
Joego-Slavië gebracht. Na afloop van dat
bezoek werd een gemeenschappelijk
communiqué uitgegeven waarin Joego
slavië uiting gaf aan zijn sympathie
voor de „vrijheidsstrijd" van de Algerij
nen en enige hulp beloofde.
Hernieuwde kennismaking met Richard
Wagners meesterwerk „Tristan und Isolde"
Zonder openingsplechtigheden is gisteravond het Holland-Festival
begonnen. Bij dit begin kon men inderdaad van het overigens veel
misbruikte begrip „manifestatie" spreken, nu grote inspanning van de
Wagnervereniging en de Festivaldirectie ertoe leidde, dat men de
kennismaking kon hernieuwen met Richard Wagner.
„Tristan und Isolde", één zijner grootste meesterwerken, waarin hij
zijn diepste innerlijk heet te hebben gelegd. Deze „handeling" (niet
opera), zoals Wagner het werk noemde, werd in het gebouw voor
K. en W. in Den Haag ten tonele gebracht.
Bijzondere luister werd aan deze Festival-opening verleend door de
aanwezigheid van Koningin Juliana.
Koningin Juliana in gesprek met de
kleinzoon van Richard Wagner,
Wieland Wagner, de regisseur van
„Tristan ud Isolde", waarvan de
opvoering de opening vormde van
het Holland Festival in Den Haag.
Franse staking
gaat niet door
(Van onze Parijse correspondent)
De Franse spoorwegstaking, oor
spronkelijk vastgesteld voor heden
ochtend vier uur tot vanmiddag
twaalf uur, gaat niet door. Tussen
de vakbonden en de regering is
overeengekomen, dat in het najaar
nieuwe besprekingen over salaris
verhogingen zullen worden ge
opend: reeds thans zou het punt
van het „aandeel in de produktivi-
teit", een soort uitkering uit de
bruto-winst, nader worden bezien.
Men kan het afgelasten van de
staking niet anders zien dan als
een succes voor de Franse rege
ring en een teken van verstandig
inzicht van de vakbondsleiders.
Deze laatsten hebben zondag en
maandag op alle mogelijke manie
ren getracht de stemming onder
hun aanhangers te peilen. Het re-
De heer Van den Broek - 58 directeur
Radio Nederland Wereldomroep overleden
Eenmaal
„De Rotterdammer"
Gisteravond is in het Diaconessen-
huis te Hilversum op 58-jarige leef
tijd overleden de directeur van Radio
Nederland Wereldomroep, de heer H.
J. van den Broek. Hy werd begin
april in het ziekenhuis opgenomen. De
afgelopen dagen ging zijn toestand
snel achteruit.
De heer Van den Broek werd geboren
te Rotterdam op 10 maart 1901. Hij stu
deerde aan de kweekschool voor onder
wijzers te Nijmegen, maar zette daarna
zijn studies voort in financieel-econo-
mische richting. Sedert 1921 werkte hij
in verschillende functies van het bank
wezen, zowel in Nederland als in het
buitenland. In 1922 schakelde hij over
naar de journalistiek, hij werd finan
cieel correspondent voor De Maasbode
te Parijs. Later was hij, eerst in dezelfde
functie en vervolgens als hoofdcorres
pondent te Parijs verbonden aan De
Telegraaf. De oorlog bracht hem in de
radio-omroep. In 1940 gaf hij leiding
aan „Vrij Nederland" te Parijs. In het
zelfde jaar, kort voor de Franse capitu
latie, stak hij over naar Londen om zich
te wijden aan de „Brandaris", de Neder
landse omroep die vooral in het toen
nog onbezette Nederlands-Indië veel be
kendheid verkreeg. In 1942 maakte de
„Brandaris" plaats voor „Radio Oranje"
en ook daarvan kreeg de heer Van den
Broek de leiding. Zijn praajes onder het
pseudoniem „De Rotterdammer" uit die
tijd, gericht tot bezet Nederland, sloe
gen zeer in. Toen in 1944 het zuidelijk
deel van ons land bevrijd werd, kwam
de heer Van den Broek in Eindhoven
om „Herrijzend Nederland" in de ether
te brengen. In 1946 werd de afdeling
wereldomroep van „Herrijzend Neder
land" als afzonderlijke dienst overgeno
men door de Stichting „Radio Neder
land" in overgangstijd. In 1947 werd
Radio Nederland Wereldomroep een
zelfstandige stichting. De leiding, zowel
van de dienst als van de zelfstandige
stichting, kwam in handen van de heer
Van den Broek. Aan diens energie en
toewijding heeft Radio Nederland We
reldomroep een snelle groei te danken
gehad.
De thans overledene was een vooraan
staande figuur in de kring van de mo
rele herbewapening. Hij had zitting in
een aantal lichamen en commissies op
het gebied van radio en televisie. In
december 1956 werd de heer Van den
Broek met een ernstige ziekte in het
ziekenhuis opgenomen. Twee maanden
later was hij weer op de been maar hü
moest nog geruime tüd rust houden
voordat hij zyn werk kon hervatten.
Begin april van dit jaar werd hij op-i
nieuw ziek.
Zy was vergezeld door jkvr. C. E. B.
Röell, hofdame, en mr. J. van der Hoe
ven, haar particulier secretaris. Ook een
aantal leden der hofhouding was aan
wezig, uitgenodigd door het gemeente
bestuur van 's-Gravenhage. Deze uit
voering gaf tevens gelegenheid tot
kennismaking met de resultaten, waar
toe de toneelrevolutie in Bayreuth (in
1950) heeft geleid. De vader van deze
revolutie was Richards kleinzoon Wie-
land en deze heeft de regie van de uit
voeringen in Nederland op zich geno
men. In verband met de beperktheid
van de toneelruimte kon deze voorstel
ling echter niet maatgevend zyn voor
Bayreuth. Alleen reeds voor de belich
ting, welke de ingewikkelde decorvoor
schriften van Richard Wagner in hoofd
zaak vervangt, heeft Wieland 40 man
tot zyn beschikking.
Een (half te voorziene) teleurstelling
is de Festival-leiding niet bespaard ge
bleven. Een van 's werelds grootste diri
genten, Otto Klemperer, was bereid ge
vonden dit werk te dirigeren. Hij was
echter nog niet geheel hersteld van
een doorgemaakte ziekte. Nadat hü een
aantal repetities had geleid, bleek, dat
de inspanning hem te zwaar viel, hij
moest van de leiding afzien. Ferdinand
Leitner, leider van de opera in Stutt
gart, heeft Klemperers taak, de leiding
van het Concergebouworkest, overge
nomen.
sultaat van het onderzoek stemde
hen uiterst voorzichtig.
Zy kwamen alras tot de erkenning
dat het spoorwegpersoneel er weinig
voor gevoelde een staking te beginnen.
Daarna hebben zy gistermiddag aan de
regering laten weten, dat zy bereid zou
den zyn de stakingen af te gelasten,
wanneer de regering voor het einde van
het jaar over de salarissen opnieuw zou
willen onderhandelen. Daarmee had de
regering-Debré haar overwinning, wan
neer men dat zo zou willen noemen, ge
boekt. Zü kon overigens niet anders
doen dan ingaan op dit voorstel, want
De Gaulle zelf heeft tijdens een bezoek,
dat hy enige weken geleden aan de stad
St.-Etienne bracht, gezegd: „Aan het
einde van het jaar zullen de poorten
naar de welvaart worden geopend en
iedereen zal er van moeten profiteren, te
beginnen met de loontrekkers".
Men kan dus in het najaar besprekin
gen over loonsverhogingen tegemoet zien
en dat houdt in, dat er zich deze zomer
vermoedelyk geen al te grote sociale on
rust in Frankryk zal voordoen. Ook de
vakbonden van het grondpersoneel van
Air France en van het personeel van de
Parijse Metro en bus, die zich bij de
spoorwegstaking van vandaag zouden
aansluiten, hebben hun stakingen afge
last.
In de eerste pauze werd in de Konink-
lyke foyer een aantal by deze uit
voering betrokkenen aan HM. de Ko
ningin voorgesteld door de voorzitter
van het Holland-Festival mr. H. J. Rei-
nink, directeur-generaal van kunsten en
buitenlandse culturele betrekkingen. Het
waren de dirigent Ferd. Leitner, de
regisseur Wieland Wagner, de technisch
directeur van het Festspielhaus in Bay
reuth, Paul Eberhardt, de hoofdrolspe
lers en speelsters Ramon Vinay, Martha
Modi, Ira Malaniuk, Josef Greidl en
Gustav Neidlinger, benevens de Neder
landse zangers Jos Borelli, Ge Gene-
mans en Wim Koopman.
Talrijke autoriteiten, onder wie enige
ministers, woonden eveneens de voor
stelling by. In de tweede pauze heeft
het gemeentebestuur van 's-Gravenhage
de gasten in een der foyers ontvangen.
Indiase troepen naar
Kerala gezonden
De centrale regering van India heeft
de secretaris-generaal van de regerende
Congrespartij naar de deelstaat Kerala
gezonden om de omvang van het verzet
tegen de gekozen communistische rege
ring vast te stellen. In vier dagen tyd
zyn er by ongeregeldheden elf doden ge
vallen.
Ook zijn er eenheden van het leger
naar Kerala gezonden om de eigendom
men van de centrale regering te be
schermen. Er zyn circa 450 arrestaties
gemeld.
Onderhoud
Soebandrio— Nasser
te Cairo
De Indonesische minister van Buiten
landse Zaken, Soebandrio, heeft giste
ren te Cairo een onderhoud gehad met
de president van de V.A.R., Nasser.
Soebandrio had eerder een gesprek
gevoerd met zyn collega van de VA.R-,
Mahmoud Fawzi.
Over beide gesprekken werden geen
officiële mededelingen verstrekt.
Waarnenurs nemen aan dat behalve
over de onderlinge betrekkingen tussen
beide landen, gesproken is over de
„neutralistische politiek".
Mr. IJ. Scholten uit Amsterdam,
wiens benoeming tot staatssecreta
ris van het ministerie van Onder
wijs, Kunsten en Wetenschappen
met ingang van I juli a.s. vandaag
is gepubliceerd.
