fleXa
MARINE -VLIEGTUIG BIJ GOA
VERONGELUKT: ACHT DODEN
Ultimalief voorstel van Gromyko
terstond door het Westen verworpen
WEERBERICHT
Drie Kativijkers omgekomen
i
Onaanvaardbare voorwaarde van
Rus: anderen mogen slechts een
jaar in Berlijn blijven
Conflict Adenauer-Erhard in de
C.D.U. is gisteren bijgelegd
Opgericht 1 maart 1860
DONDERDAG 11 JUNI 1959
No. 29766
LEIDSCH
DAGBLAD
Directeur: J. W. Henny
Hoofdredacteur: J. Brouwer
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
per kwartaal; f2.55 per maand; f0.59 per week
f7.50
Witte Singel 1, Leiden - Giro no. 57055
Telefoon Directie en Administratie: 25041; Redactie 21507
Bij vlucht van N. Guinea naar Nederland:
Ramp tlie herinnert aan „Abadan"
Bij een noodlanding nabij dc stad Goa in India is gisteren een
Martin-Mariner amphibie-vliegtuig van de Kon. Nederlandse Marine
verongelukt. Alle acht inzittenden kwamen om het leven. Het vlieg
tuig was op weg van Nieuw-Guinea naar Nederland, waar het zou
worden ge' reviseerd.
Het ongeluk roept herinneringen op aan de ramp met het Mariner-
vliegtuig van de Marine, dat bij Abadan in Perzië neerstortte, even
eens toen het op weg was van Nieuw-Guinea naar Nederland voor
revisie.
Bij het ongeluk van gisteren kwamen direct om het leven de 24-jarige
ongehuwde luitenant ter zee waarnemer tweede klasse M. J. A. Baar-
spul uit Utrecht, de 31-jarige gehuwde luitenant ter zee tweede klasse
oudste categorie J. Quispel uit Biak (Nieuw-Guinea), de 30-jarige
gehuwde sergeant-vliegtuigmaker A. Dijkema uit Katwijk a. d. Rijn
en de 31-jarige gehuwde korporaal-vliegtuigmaker L. Bemer, eveneens
uit Katwijk ad. Rijn.
Later zijn aan hun verwondingen overleden de gehuwde luitenant ter
zee vlieger tweede klasse oudste categorie P. A. M. Landsdaal uit
Biak, de 36-jarige gehuwde sergeant vlieger-telegrafist C. N. Gabeler
uit Den Haag, de 36-jarige gehuwde sergeant vliegtuigmaker C. Koster
uit Katwijk aan Zee en de 31-jarige gehuwde sergeant vlieger S. Bruin
uit Oosterhout.
Motorpech noopte
tot noodlanding
Het verongelukte toestel was onder
weg van Nieuw-Guinea naar Nederland
om hier een grondige revisie te onder
gaan nadat het geruime tijd intensief
dienst had gedaan in het Verre Oosten.
Gisterochtend was de Mariner opgeste
gen van het vliegveld van Negombo op
Ceylon om van daar te vliegen naar
Karachi, waar de volgende tussenlan
ding op de lange thuisreis zou worden
gemaakt.
Omstreeks half elf trad er een storing
op in een van de motoren. Het toestel
bevond zich toen in de nabijheid van
Goa, de Portugese enclave aan de west
kust van India.
Gezagvoerder Landsdaal besloot, een
noodlanding te maken op het vlieg
veld by Goa. Mariners zijn er op be
rekend, op één motor te kunnen vlie
gen, zeker met een zo betrekkelijk ge
ringe lading als het toestel aan boord
had. Tot kort voor de noodlanding
verliep alles zonder büzondere moei
lijkheden. Kort voor het bereiken van
de landingsbaan stortte de Mariner
echter plotseling neer, om te pletter
te slaan en onmiddeliyk in brand te
vliegen.
Vermoedelijk zijn vier bemannings
leden onmiddellijk gedood. Reddings
ploegen, die zeer snel op de plaats van
de ramp arriveerden, konden de vier
andere inzittenden zwaar gewond uit de
brokken bevrijden. Zij overleden later in
het ziekenhuis te Goa.
Retourvlucht
onverantwoord
Dit ongeluk lükt zeer veel op de
ramp met de Mariner, die op 10 sep
tember 1958 bij Abadan in Perzië neer
stortte, waarbij alle tien inzittenden
omkwamen. Ook toen trad er een mo
torstoring op.-In zeer zwaar weer
moest de gezagvoerder trachten een
noodlanding te maken. Hü wist het
complex van de raffinaderüen bij
Abadan te vermijden, waarmee waar
schijnlijk een veel grotere ramp werd
voorkomen, en waarvoor hij posthuum
van vele zyden bijzondere lof verwierf.
In de Tweede Kamer werden door
de heer Ritmeester nadien vragen ge
steld, of het wel verantwoord was dat
vliegtuigen, die voor een grondige
revisie in aanmerking kwamen, deze
zware tocht naar Nederland vliegend
moesten maken. Minister Staf heeft
daarop geantwoord, dat het ongeluk
waarschyniyk aan een verkeerde ma
noeuvre te wijten was geweest.
Het wil ons voorkomen, dat er na
dit tweede soortgelijke ongeluk alle
reden bestaat, opnieuw de vraag on
der ogen te zien, of het verantwoord
is deze vliegtuigen na zware dienst in
Nieuw-Guinea vliegend naar ons land
te laten terugkeren.
De Mariners, die de vroegere Cata-
lina's vervangen hebben, zijn in 1952
door Nederland aangekocht uit Ameri
kaanse voorraden niet meer gebruikte
toestellen. Zij hadden in de oorlog be
langrijke diensten bewezen by troepen
vervoer in het Verre Oosten.
F erry-vluchten
gestaakt
Een commissie van onderzoek ver
trekt heden van Schiphol. Een KLM-
deskundige zal zich morgenochtend naar
Goa begeven, teneinde aldaar een voor
lopig onderzoek in te stellen.
De minister van Defensie heeft naar
aanleiding van dit ongeluk (het tweede
binnen een jaar) besloten de ferry-
vluchten van en naar Nieuw-Guinea
te staken, aldus werd hedenochtend
bekend gemaakt. De wenselijkheid van
een dergelijke maatregel stelden wij
hierboven reeds in het licht.
De gouverneur van Ned. Nieuw-
Guinea heeft inmiddels aan de familie
leden van de slachtoffers alsmede aan
de Marine Luchtvaartdienst zijn deel
neming betuigd met het smartelijke
ongeluk.
Prins Bernhard bij
NA VO-oefening
Prins Bernhard, die van 10 tot en met
12 juni in zijn functie van inspecteur-
generaal der Koninklijke Marine een ge
deelte van de thans aan de gang zijnde
Navo-oefening „Fairwind IV" in het
noordelijke gedeelte van de Noordzee zal
bywonen, is gisteren met een Neptune
van de Marine Luchtvaartdienst in
Zuid-Noorwegen aangekomen. Hij land
de op het Lister-vliegveld bij Farsund.
Kort na zijn aankomst stapte hij in een
helikopter, die hem naar het vliegkamp
schip „Karei Doorman" bracht. De „Ka-
rel Doorman" kruiste toen langs de zuid
kust van Noorwegen. Prins Bernhard
zou vandaag weer via het vliegveld Lis
ter naar Nederland terugkeren.
Soekarno naar Cambodja
President Soekarno zal van 20 tot 24
juni een officieel bezoek brengen aan
Cambodja, zo is gisteren bekendge
maakt.
De Indonesische minister van Buiten
landse Zaken, dr. Soebandrio, is gisteren
door Koning Boudewijn van België in
audiëntie ontvangen.
Een Martin PBM-5A „Mariner"
Amfibievliegtuig van de Marine
Luchtvaartdienst, gefotografeerd op
Valkenburg. Een toestel van dit
type is bij Goa in India tijdens een
noodlanding verongelukt, waarbij
alle acht inzittenden werden gedood
ERNSTIGE CRISISVERSCHIJNSELEN IN GENEVE
Sergeant-vlieger
thans deserteur
Daar de 31-jarige sergeant-vlieger
M. Meerholz van de vliegbasis Woens-
drecht der Koninklijke Luchtmacht
gistermiddag, na sinds zaterdag jl. on
geoorloofd afwezig te zyn geweest
van zijn dienstonderdeel, niet bij dit
dienstonderdeel is teruggekeerd, zal
men hem nu wegens desertie trachten
op te sporen, zo vernemen wij.
Men heeft tot gistermiddag gewacht,
omdat toen de vier dagen waren ver
streken, welke hem volgens de voor
schriften gelegenheid hebben geboden
zich, zonder dat hem dan desertie kan
worden ten laste gelegd, weer te mel
den.
De sergeant-vlieger, die kortgeleden
van Eindhoven naar Rilland Bath is
verhuisd, bevond zich kortgeleden, naar
men meent te weten, nog in ons land.
Hij zou o.m. maandag nog te 's-Graven-
hage gesignaleerd zyn.
Droog weer
De Bilt verwacht van hedenavond tot
morgenavond
Droog weer met zonnige perioden.
Zwakke wind. Dezelfde temperaturen als
vandaag of iets hogere.
(Opgemaakt te 11.15 uur)
12 JUNI
Zon op: 4.20 uur; onder: 20.59 uur.
Maan op: 10.32 uur: onder: uur.
Hoogwater te Katwijk te 6-47 en 19.11
uur.
Laagwater te 2.30 en 14.49 uur.
(Dit nummer bestaat uit 14 pagina's).
Sergeant-vliegtuigniaker
Dijkema uit Katwijk.
Alfred \bergeanfvliegtuigniaker C. Koster
uit Katwijk.
(Van onze reisredacteurW. L. Brugsma)
Genève, 11 juni De crisis, die eergisteren nog voor de deur van
de conferentiezaal in het Geneefse Paleis der Naties stond, is gisteren
in zijn volle hevigheid binnengetreden. Er hangt het Westen, nadat
Kroesjtsjefs vorige dreigementen uit de weg waren geruimd, een nieuw
en niet minder ernstig ultimatum boven het hoofd. De Geneefse con
ferentie staat misschien op barsten, een plenaire zitting morgenochtend
zal vermoedelijk over haar lot beslissen. De nieuwe dreiging is vervat
in een ultimatief voorstel van Gromyko, dat het proces van geduldig
zoeken naar punten van overeenstemming bruut heeft doorbroken en
dat gisteren terstond door het Westen werd verworpen. Gromyko's
nieuwe voorstel zal het Westelijk recht zijn troepen in Berlijn te hand
haven tot een jaar beperken. Binnen dat jaar zal een al-Duitse com
missie, waarin Oost- en West-Duitsland gelijkelijk vertegenwoordigd
zouden zijn, de Duitse hereniging en de kwestie van een Duits vredes
verdrag moeten voorbereiden.
Westduitsers gedurende dat jaar de tot
standkoming van een akkoord zou ver
hinderen, dan zou de Sovjet-Unie zich
gedwongen zien een apart vredesverdrag
met de DDR (Oost-Duitsland) te slui
ten en zouden alle consequenties daar
van voor rekening van het Westen zyn.
Weigert het Westen nu dit Sovjet-voor
stel te aanvaarden dan zal de Sovjet-
Unie niet langer bereid zyn haar toe
stemming tot voortzetting van het be
zettingsregime in West-Berlijn te hand
haven.
Gromyko bleef niet
in liet onzekere
Het nieuwe Russische pakket-voorstel
eist verder: vermindering der Weste
lijke garnizoenen tot symbolische een
heden, stopzetting van vijandelijke pro
paganda en subversieve activiteiten uit
West-Berlijn, een belofte geen atoom-
of raketbases in dat stadsdeel te ves
tigen. Als het Westen met dit voorstel
instemt, zei Gromyko, dan is de Sovjet-
Unie bereid gedurende nog twaalf maan
den de bezetting van en het vrye toe
gangsrecht tot West-Berlijn te hand
haven. Maar als het Westen of de
Fractie kan weer als een gesloten blok
de socialistische oppositie iveerstaan
Maar is eensgezindheid van
vroeger bereikt
(Van onze correspondent in Bonn)
De Westduitse Bondskanselier
Adenauer en zijn minister van
Economische Zaken Erhard be
groeven gisteren de strijdbijl tij
dens een fractievergadering van de
CDU-CSU te Bonn. Terwijl de
afgevaardigden luid juichten, be
krachtigden beide politici de ver
zoening door een handdruk en het
goedkeuren van een door Bonds
dagvoorzitter Gerstenmaier opge
stelde verklaring, waarin Erhard
wordt gerehabiliteerd en waarin
afstand wordt genomen tot uitla
tingen van Adenauer, die voor de
minister bepaald niet vleiend
waren.
Daarmee heeft de CDU de rijen
weer gesloten, waarvoor haar lei
ders gisteren overigens bijzonder
veel moeite hebben moeten doen.
Gistermorgen mislukte een eerste
poging tot verzoening tussen Ade
nauer en Erhard. Tijdens een ge
sprek. waarbij ook fractie-voorzit
ter Krone aanwezig was. kwam
men geen stap verder omdat
Erhard wenste, dat de strijd zou
worden bijgelegd in de arena van
de CDU-Bondsdagfractie en niet
tijdens een onderonsje met de
kanselier.
Daarbij stelde hy enige eisen, waar
van de inwilliging noodzakelijk was voor
zyn aanblijven als vice-kanselier en
minister.
De resolutie van de verzoener Ger
stenmaier luidt nu als volgt: „De CDU-
Bondsdagfractie begroet de verklaring
van de Bondskanselier, daar het niet in
zijn bedoeling lag de minister van
Economische Zaken te diskwalificeren;
de fractie spreekt in prof. Erhard haar
bijzonder vertrouwen uit; zij betreurt de
uitlatingen, die zijn aanzien geschaad
hebben". Daarmee bereikte de CDU-
CSU. dat een dag vóór het grote debat
in de Bondsdag over Adenauers weige
ring de presidentskandidatuur te aan
vaarden de eenheid hersteld werd en de
fractie als een gesloten blok met Erhard
en met Adenauer de oppositie zal kun
nen weerstaan.
Harde woorden
Dit alles werd gistermiddag nu juist
niet in een handomdraai tot stand ge
bracht. De door de afgevaardigden
stormachtig toegejuichte Erhard ging in
de fractie meteen tot de aanval over en
zei: „Ik voel mij door de gebeurtenissen
van de laatste dagen en weken diep be
ledigd. Nooit heb ik aanspraken doen
gelden op het kanselierschap. Ik neem
voorts de uitlatingen niet- die myn
Europese gezindheid in twijfel trekken".
Hy kantte zich fel tegen de woorden
(van de Bondskanselier naar men aan
neemt) dat hij niet in staat zou zijn de
continuïteit van de politiek van de
regering te handhaven. ..Blijkbaar zijn
er lieden, die het niet kunnen verdra
gen, wanneer de minister van Economi
sche Zaken op politiek gebied er eigen
gedachten op nahoudt. Maar ik sta op
genoegdoening", zei hij. En daar was
noch voer de fractie noch voor Adenauer
een woord Frans bij. Wat zijn Europese
politiek aangaat: Erhard maakte duide
lijk, dat economische aaneensluiting der
Europese landen geen dirigistische en
protectionistische trekken mag hebben.
„Ik ben voor de Europese economische
aansluiting", aldus Erhard, waarmee hij
duidelijk maakte een vrijhandelszone toe
te juichen.
Smalle brug
Het antwoord van Adenauer op deze
golf van aanvallen en vertakte dreige
menten van zijn minister was bepaald
niet defensief. „Wanneer de heer Erhard
hier heeft gemeend, dat hy zich bele
digd gevoelt door alles wat de laatste
tijd over hem is geschreven, dan moet
ik zeggen, dat ik tot in de grond toe
vernietigd zou moeten zijn door wat in
de laatste dagen over my is geschreven",
aldus de Bondskanselier. Hy had Erhard
steeds hoog geëerd en het succesvolle
werk van Erhard steeds erkend. Maar
als Erhard zegt geen aanspraken te
hebben gemaakt op het kanselierschap,
dan geldt dat slechts, aldus Adenauer,
tot het moment, dat de huidige Bonds
kanselier de kandidatuur voor het pre
sidentschap had aanvaard....! Uit alles
bleek voorts, dat hij nog altijd niet erg
schijnt te geloven in de grote kwalitei
ten van Erhard voor wat de buitenland
se politiek aangaat. De dood van Dulles
had Adenauer doen besluiten de conti
nuïteit van de Westelijke politiek zelf te
helpen verzekeren; voor zijn geweten
had hij het niet kunnen verantwoorden
dat Dulles en hij tegelijkertijd de politiek
zouden verlaten.
Het conflict is nu dus bijgelegd via
een compromis, dat waarschijnlijk een
smalle brug zal zijn waarover het voor
de fractie en het kabinet moeilijk zal
worden de eensgezindheid van voorheen
te bereiken.
Harde, bijtende rede van
de Amerikaanse minister
De Westelijke ministers hebben met
hun antwoord op dit dwangvoorstel, niet
lang op zich laten wachten. De Ameri
kaanse minister Herter hield voor het
eerst een harde, bijtende rede, waarin
hy zei, dat Gromyko's voorstel totaal
onaanvaardbaar is. Iedereen, Gromyko
incluis, is het er lang over eens, dat de
elfduizend man geallieerde troepen in
West-Berlijn symbolische eenheden zijn,
zei hij. Herter stelde, dat de inhoud en
de toon van het Russische voorstel een
voudig onbehoorlijk zijn in onderhande
lingen tussen soevereine staten.
Herter zag als de belangrijkste reden
voor verwerping van het Sovjet-voorstel
de limiet van twaalf maanden, die de
Sovjet-Unie op de volkomen legale aan-
wezigheid der geallieerden in West-
Berlijn wil leggen. Gedurende dat jaar
zou een Duitse confederatie, zoals de
j Sovjet-Unie die wenst, tot stand kunnen
komen en dat nog onder druk van de
Russische dreiging tot afsluiting van
een apart vredesverdrag met de DDR.
De wettige rechten van de Westelijke
geallieerden kunnen niet eenzijdig door
j de Sovjet-Unie worden opgezegd. De
Sovjet-Unie, zei Herter, moet weten dat
de V.S. niet onderhandelen onder druk
van tijdslimieten of dreigementen. Moe
ten de V.S. daaruit concluderen, dat
Gromyko zyn voorstel deed om de on
derhandelingen, die sinds de elfde mei
in Genève op gang zijn, te onderbreken?
„.Gromyko vergist zich",
verklaart Selwyn Lloyd
Gromyko had eerder by de toelichting
van zijn voorstel gezegd, dat de bevrie
zing dient om de gevaarlijke situatie in
Berlijn op te lossen. Hy verklaarde zich
bereid een door de Grote Vier en de
DDR ondertekende garantie van de tij
delijke rechten der Westelijke geallieer
den bij de V.N te deponeren. De tijds
limiet van een jaar was slechts bedoeld
om een blokkeringstactiek te voorkomen
Gromyko verklaarde zich bereid om met
een herenigd of met een geconfedereerd
Duitsland of zelfs met twee Duitslanden
een vredesverdrag te sluiten. Hij zei
bovenal een eind te willen maken aan
de koude oorlog.
Lloyd en Couve de Murville vielen
Herter bij. Lloyd zei. dat Gromyko's
voorstel hem verbaasd had, omdat er
gedurende de laatste maanden enige
Vandaag gesprek van
Herter met Gromyko
Nog is alle hoop in Genève niet
verloren: de Amerikaanse minister
van Buitenlandse Zaken, Herter,
heeft zijn Russische collega giste
ren om een onderhoud gevraagd.
Hij zou vanmiddag om 4 uur Ne
derlandse tijd naar Gromyko's villa
gaan. Waarnemers menen, dat de
ministersconferentie en de kansen
op een topconferentie later in dit
jaar grotendeels van de uitkomst
van dit onderhoud zullen afhangen.
President Eisenhower houdt vast
aan zyn weigering een topconferen
tie by te wonen als de ministers-
bijeenkomst in Genève niet de Wes
telijke rechten in Berlijn bevestigt,
aldus verklaarden functionarissen
in Washington gisteravond.
ontspanning was bereikt. Openhartig
gezegd: als Gromyko's voorstel een dic
taat betekent dan vergist hij zich in het
karakter van de mensen tot wie hy
spreekt. Die laten zich niet imponeren
door zo'n benadering.
Couve de Murville, die evenals Lloyd
zich het recht voorbehield op de zitting
van vrijdag nader op Gromyko's voorstel
te antwoorden, sprak eveneens zyn ver
bazing uit. Tot maandag was er enige
vooruitgang te bespeuren. Nu gaat Gro
myko terug tot de maand november
1958, waarin Kroesjtsjef zijn eerste ulti
matum lanceerde. Dit schept een zeer
ernstige situatie. Komende dagen zullen
over het lot der conferentie beslissen.
Gromyko, wiens standpunt door de
Oostduitser Bolz inmiddels braafjes was
herkauwd, kwam met een voor de vuist
weg uitgesproken antwoord terug. Hij
bezwoer de Westelijken dat hy geen
druk poogde uit te oefenen, dat hy geen
duistere beweegredenen koesterde. Zijn
voorstel bevatten geen dreigementen,
maar slechts een verklaring over zyn
bedoelingen.
Slot op pag. 2
Advertentie
de verf voor het schilderfeest
SIKKENS-TJALLEMA PRODUKTEN
Vraag gratis boekje 'gezelligheid door kleur*
(32 pagina's in kleuren) bij postbus 2-Leiden
Doden in verkeer
In de Juliana van Stolbergkazerne te
Amersfoort is gisteren een ongeluk ge
beurd dat het leven heeft gekost aan de
25-jarige dienstplichtige soldaat J. Th.
Bik uit Arnhem Soldaat Bik, die on
gehuwd was, was van de School Genees
kundige Dienst en werd opgeleid tot
reserve-officier.
Het ongeluk gebeurde op de parkeer
plaats van de chauffeurs compagnie Sol
daat Bik stond excercitie te geven aan
collega's met de rug gewend naar een
aantal auto's. De chauffeur van een van
deze auto's reed bij een manoeuvre
achteruit en raakte soldaat Bik met zijn
drietonner. De soldaat was op slag dood.
Op een onbewaakte overweg tussen
Amersfoort en Terschuur is gistermiddag
te ongeveer 14.15 uur een auto in bot
sing gekomen met de trein die uit En
schede kwam. De bestuurder, de 29-
jarige Amersfoortse dierenarts G. H.
Schutte werd gedood.
De 11-Jarige Johanna Yvonne Viel-
voye van de Koninginneweg te Rotter
dam is gistermorgen op die weg bil
het oversteken aangereden door een
personenauto. Het meisje overleed korte
tijd later.