Gromyko wijkt geen duimbreed van
de Russische eisen inzake Berlijn
WEERBERICHT
Westen verwacht wel toegeven
maar is beducht voor de prijs
Grootste straf voor ruimte-aapjes:
verhitte persconferentie
Zeven Duitse vissersschepen
opgebracht naar Den Helder
Opgericht 1 maart 1860
MAANDAG 1 JUNI 1959
No. 29/51'
LEIDSCH
DAGBLAD
Directeur: J. W. Henny
Hoofdredacteur: J. Brouwer
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
f750 per kwartaal; f255 per maand; f059 per week
Witte Singel 1, Leiden - Giro no. 67055
Telefoon Directie en Administratie: 25041; Redactie 21507
(Van onze reisredacteurW. L. Brugsma)
Genève, 1 juni De Geneefse ministersconferentie is in haar be
slissende fase geraakt met het geheim overleg over haar brandendste
agendapunt, de Berlijnse crisis. Overleg is misschien een groot woord.
De drie Westelijke ministers staren totnutoe wantrouwend de heer
Gromyko (en soms elkaar) aan. Oost en West houden ook aan praat-
en eettafels aan hun uitgangspunten vast, niemand durft zijn prijs te
noemen, de partijen draaien om elkaar heen als Japanse worstelaars,
die wachten tot de tegenstander een been uitsteekt om hem dan daar
aan te vloeren. Het vervelende is nu, dat Gromyko zo te zien in feite
de sterkste positie inneemt. Hij blijft stokstijf met zijn benen op de
grond en wijkt totnugtoe geen duimbreed van zijn eisen inzake Berlijn
af. Nu menen de Westelijke ministers wel af en toe aan zijn oogopslag
te zien, dat hij tenslotte bereid zal zijn toe te geven en dat zal ook wel
waar wezen, maar voorshands heeft hij noch in Herters vliegtuig noch
aan Lloyds gesprektafel, noch zaterdagavond op het door hemzelf
aangeboden diner een vinger uitgestoken en wanneer zijn concessies
komen, dan vraagt men zich niet zonder enige beduchtheid af, welke
prijs hij daarvoor zal bedingen!
Rus niet onder de indruk van
krachtige taal gekomen
De Westelijke ministers hebben hun
eisen dan ook al omlaag geschroefd en
te verstaan gegeven, dat zy wel genoe
gen zullen nemen met „een stilzwijgen
de hint" dat er tot aan de topconferen
tie niet aan de status quo in Berlijn
getornd zal worden. Dat is een hele
teruggang na de aanvankelijk gespierde
verklaringen van „wij wijken geen
duimbreed in Berlijn" of „wü onderhan
delen niet onder druk". Gromyko schijnt
van deze krachtige taal niet onder de
indruk te zijn, want hij weet dat de
Russen in Berlijn de sterkste troeven
hebben (tenzij het Westen er een
atoomoorlog voor over heeft) en hij weet
evenzeer dat Herter, Lloyd en Couve de
Murville onder druk van de Russische
bedreiging in Berlijn naar Genève zijn
gekomen. Om wat te doen? Te praten
uiteraard. Herter heeft nu zijn woord
voerder wel laten verklaren, dat hij
eigenlijk graag einde van deze week
naar huis wil, maar dat ging bepaald
niet op een toon van: „Als Gromyko
niet toegeeft lopen wij slechts de confe
rentiezaal uit".
Als afwisseling op het geheim overleg,
dat heden voortgezet zou worden ten
huize van Gromyko, werd er zaterdag
middag nog een eens officiële zitting
gehouden om Gromyko in staat te stel
len het Sovjetrussische standpunt in
zake Berlijn uiteen te zetten. Hij be
schreef West-Berlijn als een basis van
spionage, sabotage en propaganda in de
koude oorlog en een stad, die door het
Westen als de goedkoopste H-bom wordt
beschouwd. Hij noemde het Westelijk
plan voor de hereniging van Berlijn van
a tot z onaanvaardbaar en achtte het
zelfs geen basis voor discussie. Hij zei
dat de Sovjet-Unie de West- en Oost-
duitse staten heeft erkend, in Oost-
Duitsland het bezettingsstatuut heeft
opgeheven en geen reden meer kan zien
de bezetting van Berlijn te doen voort
duren. De Sovjet-Unie is bereid om
West-Berlijn tot een gedemilitariseerde
vrije stad te maken, wier recht op een
onafhankelijke politieke, culturele en
sociaal-economische ontwikkeling door
de vier grote mogendheden en desge
wenst de V.N. gegarandeerd kan worden.
Die ontwikkeling zou onder supervisie
moeten staan van een permanente com
missie van de Grote Vier en van de
Oostduitse republiek. Hij voegde daar
veelbetekenend aan toe dat dit Sovjet
russische voorstel al een concessie is,
omdat eigenlijk Oost-Duitsland recht
heeft op de volledige soevereiniteit over
Berlijn. Voor het Westen bestreden
Couve de Murville en Lloyd Gromyko's
standpunt. Couve zei niet te begrijpen
welke bezwaren Gromyko tegen de hui
dige status van Berlijn kan hebben, dat
het enige ernstige incident in de laatste
veertien jaren in Berlijn de door de
Sovjet-Unie ingestelde blokkade van de
stad is geweest.
Westen kan Westberlijners
onmogelijk beschamen
Lloyd zei dat de situatie in Berlijn en
Duitsland inderdaad abnormaal is en
dat zy dat zal blijven tot Duitsland her
enigd is. Inmiddels heeft een verplette
rende meerderheid der Westberlijners
zich uitgesproken voor blijvende aanwe
zigheid van Westelijke troepen. Het
Westen kan dat vertrouwen der West
berlijners niet beschamen door zijn
aanwezigheid te vervangen door een sa
menstel van fraaiklinkende frases.
Het Westen en de Sovjet-Unie hebben
nu wederzijds voor elkaar volslagen on
aanvaardbare voorstellen inzake Berlijn
gedaan. Wat is er in dat geval op tegen
de huidige toestand die misschien niet
ideaal, maar ook heus niet zo slecht is,
te doen voortduren? Al kan men altijd
Morgen opklaringen
De Bilt verwacht van hedenavond tot
morgenavond
Aanvankelijk zwaarbewolkt met plaat
selijk enige regen, morgen overdag op
klaringen. Matige tot vrij krachtige wind
uit westelijke richtingen. Dezelfde tem
peraturen als vandaag of iets lagere.
(Opgemaakt te 11.15 uur).
2 juni
Zon op: 4.26 uur; onder: 20.50 uur.
Maan op: 2.46 uur; onder: 16.42 uur.
Hoogwater te Katwijk te 0.28 en 13.01
uur.
Laagwater te 8.21 en 21.01 uur.
(Dit nummer bestaat uit 14 pagina's)
overwegen om aan bepaalde Russische
bezwaren tegemoet te komen.
Die laatste zin zinspeelt op verminde
ring der Westelijke troepensterkte, stop
zetting van propaganda en nog wat an
dere al eerder genoemde concessies,
maar wekte toch weer de achterdocht
van de andere Westelijke delegaties, die
zich beijverden te verklaren, dat het
Westen niet tot eenzijdige concessie be
reid zal zijn.
China atoom mogendheid
Het Amerikaanse persbureau United
Press verneemt uit welingelichte kringen
in Genève, dat Russische zowel als
Westelijke diplomaten op het ogenblik
rekening houden met de mogelijkheid,
dat communistisch-China binnen niet al
te lange tijd atoomgebied wordt. Peking
zou misschien reeds deze herfst een
eerste atoombom tot ontploffing willen
brengen. Communistisch-China heeft
sinds 1955 uranium voor vreedzame doel
einden ontvangen van Rusland. Volgens
de Westelijke inlichtingendienst zou het
nu voldoende natuurlijk uranium verza
meld kunnen hebben voor een primi
tieve eerste proef-explosie.
Hierdoor zou een wijziging in de hui
dige machtsbalans veroorzaakt worden
die, naar verluidt, ook Rusland niet aan
genaam zou zijn. De bezorgdheid over
deze ontwikkeling vormt nu, volgens de
zegslieden, een krachtige drijfveer voor
Oost en West om de doodgelopen be
sprekingen over het beëindigen van
proeven met kernwapens weer op gang
te krijgen, ten einde te komen tot een
verbod van proeven, waaraan, naar men
hoopt, ook China zich niet zou durven
onttrekken.
Oordeel ministers:
Krankzinnigenwet in
zaak Meulenbelt
juist toegepast
De ministers Beerman en Van Rooij
hebben geantwoord op de schriftelijke
vraag van het Tweede-Kamerlid, mr.
Van Rijckevorsel betreffende de plaat
sing van de heer en mevrouw Meulen
belt in een psychiatrische inrichting.
De regering is gaarne bereid aldus het
antwoord, omtrent de gang van zaken
met betrekking tot de inbewaringstel
ling van het echtpaar inlichtingen te
verstrekken. Het lijkt haar evenwel niet
juist de in de vraag bedoelde feitelijk
heden, die tot die maatregel hebben ge
leid. publiek te maken, zulks in verband
met overwegingen van geneeskundige
aard.
De regering meent, dat aan de in de
vraag tot uiting komende wens om in
zicht in de onderhavige zaak te ver
krijgen op de meest passende wijze zou
kunnen worden voldaan indien de mi
nisters in de Kamercommissie van
Volksgezondheid en Justitie opening
van zaken zouden geven. Zij verklaren
zich gaarne bereid op die wijze in
lichtingen te verstrekken en ter ver
trouwelijke kennisneming van de le
den van genoemde commissie de stuk
ken over te leggen, die voor de beoor
deling van de vraag, of de krankzin
nigenwet juist is toegepast. EEN
VRAAG. DIE ZIJ BEVESTIGEND
BEANTWOORDEN van belang
zijn.
Ph. A. Sondervan overleden
De directeur van de Stichting Joods
Maatschappelijk Werk te Amsterdam, de
heer Ph. A. Sondervan, is zaterdagmid
dag onverwacht op 49-jarige leeftijd
overleden. De heer Sondervan was
voorts bestuurslid van de Ned. Zionis
tenbond, penningmeester van het Joods
Historisch Museum en lid van de com
missie Subsidiërings- en Opleidings
vraagstukken van het ministerie van
Maatschappelijk Werk.
Op de werf „De Merwede" te Har-
dinxveld-Giessendam heeft H.M.
Koningin Juliana zaterdagmiddag
het passagiersschip „Koningin Wil-
helmina" voor de Stoomvaartmaat
schappij „Zeeland" te water gela
ten. De foto laat zien hoe de lands-
I vrouwe het van stapel lopende schip
nawuift.
Oost-Duitsland sterk
gemilitariseerd,
zegt Strauss
(Van onze correspondent in Bonn)
De Westduitse minister van
Defensie, Strauss, is in Bonn in
gegaan op de laatste Russische
nota aan de Bondsrepubliek be
treffende de bewapening van het
nieuwe Westduitse leger. De Rus
sen beweren dat reeds in 1946 de
vorming van het Westduitse leger
overwogen zou zijn. Daartegen
zegt Strauss dat de eerste soldaten
van dit leger pas in 1956 hun
dienst begonnen en dat in de door
de Russen bezette zone van Duits
land reeds in 1946 militaire groe
pen gevormd werden. Vandaag
aan de dag beschikt de communis
tische Oostduitse regering over
een miljoen mensen, die de laatste
jaren in het gebruik van wapens
zijn geschoold. Daarbij komen dan
nog de 400.000 Russische soldaten,
die deel uitmaken van de bezet
tingstroepen. Dit alles leidt, aldus
minister Strauss, tot de conclusie
dat Oost-Duitsland met zijn zestien
miljoen inwoners tot de sterkst
gemilitariseerde gebieden ter we
reld behoort.
Het Westduitse leger daarentegen
geeft slechts een bijdrage in de defensie
van het Westen, maar de Sovjet-Unie
probeert steeds om West-Duitsland te
scheiden van het Westen. Het verwijten
de Westduitsers, aldus Strauss, dat z(j
zich gaan bewapenen met raketten en
andere atoomwapens, maar verzwijgt,
dat alle Russische strijdkrachten in
welk land van Europa ook reeds lang
zijn voorzien van alle mogelijke atoom
wapens!
Er valt nog veel te leren
voordat mensen de ruimte
in kunnen
Able en Baker, de Amerikaanse
ruimte-apinnen, rustten zondag in het
militaire medische centrum in Wash
ington uit van hun persconferentie die
volgens een functionaris misschien
een grotere straf voor haar was dan
de ruimtevlucht.
De flitsende lampen en bijeenge
pakte journalisten deden de tempera
tuur tijdens de persconferentie zater
dag verhogen tot boven de honderd
graden Fahrenheit. In de ruimtecap
sule was de hoogste temperatuur
84 graden!
Grijnzend knipperden de aapjes tegen
de felle fotolampen en kauwden hun
pinda's zonder voor hun gasten ook
maar één over te laten. Deze moesten
hun pogingen om iets uit de beide
ruimtevaarders te krijgen al spoedig
staken en namen genoegen met het
nemen van foto's en de verklaringen
van de organisator van de „persconfe
rentie".
Volgens functionarissen van de Ame
rikaanse Vereniging voor Lucht- en
Ruimtevaart had de ruimtevlucht weinig
invloed op het gestel van de dieren uit
geoefend. Able en Baker blijven echter
nog onder controle.
Over de betekenis van het bereikte
resultaat zeiden de functionarissen:
„Wij moeten nog veel leren. Er is nog
te veel gevaar verbonden aan het zen
den van mensen naar de ruimte".
Ter conferentie werd nog een raadsel
tot oplossing gebracht. Able had geen
seinen uit de ruimte gegeven zoals men
haar geleerd had te doen en dit verzuim
was aanvankelijk geweten aan een tech
nisch mankement. Maar het bleek dat
men te elfder ure voor de lancering ont
dekt had dat aan en seinapparatuur niet
allebei in de capsule pasten. Dus had
men het insturment er maar uitge
laten
Door mijnenveger Meppel:
Gevist in Ned. territoriale u>ateren
Hr. Ms. mijnenveger „Meppel" heeft zaterdagmiddag zeven Duitse
vissersschepen die in de Nederlandse territoriale wateren aan het
vissen waren, aangehouden en opgebracht naar Den Helder. De vis
sers zijn afkomstig uit de Westduitse Oostzeehaven Heiligenhafen in
Sleeswijk Holstein. De Koninklijke Marine heeft het onderzoek in
handen gegeven van de gemeentepolitie.
Krachtens een wet van 1889 is het
vissen in deze wateren door buitenland
se vissersschepen verboden.. Tengevolge
van de grote vangsten van zandspiering
brachten veel Duitse vissers hun spiering
naar de haven van Den Helder om vlug
ger op de visgronden terug te keren.
Hiertegen bestond geen enkel bewaar,
maar de Duitse vissers wilden het te
vlug doen en gooiden hun netten uit in
de Nederlandse territoriale wateren. Het
gevolg was een proces-verbaal, inbeslag-
genomen vis en betaling van een waar
borgsom. Pas na deze betaling zullen zij
hun netten weer mogen uitgooien, maar
dan buiten het Nederlandse territorium.
De inbeslaggenomen vis van de Duitse
schepen is in de afgelopen nacht gelost
en zou met machtiging van de officier
van Justitie worden verkocht in overleg
met de provinciale voedselcommissaris.
De opbrengst zal worden gestort bij de
commissaris van politie te Den Helder,
die als watersohout fungeert.
De vissers moeten een waarborgsom
van f. 300 per schip betalen als schik
kingsbedrag plus de door een deskun
dige op 500 gulden geschatte waarde
van het vistuig, dat volgens de wet
inbeslaggenomen dient te worden.
Hiervoor is contact met het Duitse
consulaat te Amsterdam opgenomen.
De Duitse consul is gistermiddag in
Den Helder geweest om de zaak met
de vissers te bespreken.
Als te zijner tijd de overtredingen ziin
berecht, zullen de gestorte waarborgsom
men in mindering worden gebracht van
de eventueel opgelegde boeten.
Up ue Amerikaanse militaire oe-
graafplaats te Margraten, is zater
dag ,op Memoryal Day", onder
grote belangstelling en in aanwe
zigheid van Philip Young, de Ame
rikaanse ambassadeur in Nederland
de 'jaarlijkse herdenking gehouden.
Schoolkinderen uit de omgeving
legden bloemen bij de graven.
Fokker -Rio sluit
Braziliaanse ministerie
bleef in gebreke
Fokker heeft zijn Braziliaans neven-
bedrijf zaterdag moeten sluiten. De
directie verklaarde dat exploitatie
niet langer mogelijk is omdat het Bra
ziliaanse ministerie van luchtvaart
zijn verplichtingen tot betaling van
ruim honderd miljoen cruzeiros niet
is nagekomen.
Een 750 personeelsleden zijn hier
door werkloos geworden.
De moeilijkheden tussen Fokker-Rio
en de Braziliaanse autoriteiten dateren
van maart van dit jaar en handelden
voornamelijk over betalingen en uitvoe
ring van het contract voor de bouw van
les-vliegtuigen voor de luchtmacht.
Ongeveer zes jaar geleden hebben Fok
ker-Rio en de Braziliaanse luchtmacht
een contract getekend voor de levering
van tweemaal honderd lesvliegtuigen in
verschillende types. Fokker heeft bijna
honderd toestellen afgeleverd en was op
zijn afleveringsschema voor, hetgeen
door de luchtmacht zou zijn bestreden.
Soekarno lijdt
nederlaag
Onvoldoende steun voor
dictatoriale macht
Het voorstel van president Soekarno
om terug te keren tot de revolutionaire
grondwet van 1945, heeft zaterdag in de
grondwetgevende vergadering niet de
vereiste tweederde meerderheid behaald.
De stemverhouding was 269 tegen 199
stemmen. Vandaag zou er opnieuw wor
den gestemd.
Vóór zijn vertrek voor de wereldreis
die hij op het ogenblik maakt, had pre
sident Soekarno verklaard, dat hij de
vrijwel dictatoriale bevoegdheden, welke
hij volgens genoemde constitutie had,
weer nodig heeft om te kunnen regeren
„zonder de inmenging of oppositie die
het stelsel van een liberale democratie
mogelijk maakt"
De Indonesische regering heeft de
Noordsumatraanse provincie Atjeh ge
maakt tot een speciaal district met gro
tere autonome rechten, zo heeft vice-
premier dr. Hardi zaterdag te Djakarta
bekendgemaakt.
Hij zei dat een groep leiders van de
Daroel Islam, die in 1953 in verzet te
gen de centrale regering waren gekomen,
schriftelijk hun trouw aan Djakarta
hebben betuigd.
Rode Chinezen schoten een
bommenwerper neer
Het communistische persbureau „Nieuw
China" maakte zaterdag bekend, dat een
communistische jachtvliegtuig vrijdag
avond een nationalistische bommenwer
per van Amerikaanse makelij, een B-17,
had neergeschoten en dat alle twaalf
inzittenden van dat toestel zijn gedood.
Het nationalistische vliegtuig is bran
dend neergekomen in het gebied van
Nakwam in de provincie Kwangtoeng.
Iu Algerije: zege
voor (le gematigden
Bemoediging voor De Gaulle
(Van onze Parijse correspondent)
Ruim een maand na de Franse
hoofdstad hebben gisteren in Alge
rije de Senaatsverkiezingen plaats
gevonden, waarbij een zesduizend
kiesmannen 32 Senatoren, van wie
2/3 deel van mohammedaanse oor
sprong, kregen aan te wijzen. Van
de acht kiesdistricten had in de
eerste ronde slechts in een geval
de Franse burgemeester van de
plaats Mascara Sernand Male de
absolute meerderheid weten te ver
werven, waardoor hij onmiddellijk
gekozen werd. In de zeven overige
districten werd een paar uur later,
na de gebruikelijke transacties
tussen de kandidten en hun par
tijen. een tweede maal gestemd,
waarbij een relatieve meerderheid
voldoende voor de overwinning
was.
In de meeste gevallen gingen toen
kandidaten van gematigde huize met de
zege strijken. De algemene tendens van
deze eerste verkiezingen in Algerije voor
de Franse Senaat is inderdaad wel, dat
de kandidaten van het centrum zo wel
over de activisten van rechts (die een
volledige integratie met Frankrijk voor
staan) als over de liberalen, die de Al
gerijnen eventueel een vorm van bin
nenlands zelfbestuur zouden willen toe
kennen, hebben gezegevierd.
Zo moest de eertijds almaohtige di
recteur van het dagblad „Echo d'Alger",
Alain de Serigny. die een der voornaam
ste gangmakers van de „putsch" van 13
mei 1958 was. zich gisteren voortijdig uit
de competitie terugtrekken, terwijl ook
de extreem-rechtse voormalige minister
van Defensie Andre Morice in het Alge
rijnse (woestijn)zand mocht bijten. De
kabinetschef van de eveneens activis
tische minister van staat Jacques Sou-
stelle. Claude Dumont. stond daaren
tegen gisteren direct al aan de kop van
zijn peleton en bij de tweede ronde
werd hij dan ook gemakkelijk verkozen.
Over zijn kandidatuur was tijdens de
verkiezingscampagne nogal wat te doen
geweest. Dumont had zelfs een formele
scheuring in de Unie van de nieuwe re
publiek dreigen te ontketenen, omdat
zijn beschermer Soustelle hem tegen de
zin van de meerderheid van het partij
bestuur als officiële kandidaat wenste
te handhaven.
Deze persoonlijke overwinning en vol
doening voor Soustelle wist echter de
reeds gesignaleerde algemene indruk
niet uit, dat het getij voor de fascisten
en andere extremisten van rechts ln Al
gerije nu aan het verlopen is. Voor ge
neraal De Gaulle steekt er in dit resul
taat een element van bemoediging, te
meer waar deze week het parlement In
Parijs de Algerijnse politiek van de re
gering in onderzoek zal nemen.
Grote meesters in veiling
Woensdag 24 en donderdag 25 juni zal
de veilingmeester Paul Brandt in „Arti
et Amicitiae" te Amsterdam porselein,
schilderijen en Oosterse tapijten uit de
nalatenschappen van de textielfabrikant
F. J ten Bos uit Almelo en van L. van
Hoeken te Wassenaar, ln het openbaar
verkopen.
De collectie schilderijen omvat onder
meer werken van Adriaan Brouwer. Ge
rard Dou, Frans Hals, Meindert Hobbe-
ma, Gabriel Metsu. Jan en Salomon
Ruysdael en Jan Steen.
