Meer privé - overleg in Genève, na
twee weken onvruchtbaar discussie
WEERBERICHT
Russische woordvoerder versprak
zich: Gromyko eiste opnieuw de
komst van Polen en Tsjechen
Belgische socialisten wensen
burgerlijk huwelijk in België
Fa. D. KRET Zn.
Verrassende tegenslag voor de
christen-democraten in Aosta
Opgericht 1 maart 1860
ZATERDAG 23 MEI 1959
No. 29750
LEIDSCH
DAGBLAD
Directeur: J. W. Benny
Hoofdredacteur: J. Brouwer
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
f7.50 per kwartaal; f2.55 per maand; f 0.59 per week
Witte Singel 1, Lelden - Giro no. 57055
Telefoon Directie en Administratie: 25041; Redactie 21507
(Van onze reisredacteur, W, L. Brugsma)
Genève, 23 mei Gromyko heeft aan het besloten diner der Grote
Vier in Herter's villa opnieuw de toelating van Polen en Tsjecho-
Slowakije tot de Geneefse ministersconferentie geëist en verklaard, dat
hij binnen enkele dagen een positieve oplossing van deze kwestie ver
langt. Deze mededeling ontviel de anders zo gewiekste Sovjet-woord
voerder Michael Kharlamof gisteravond op zijn persconferentie, in wat
een onvergeeflijke inbreuk op diplomatieke gebruiken omtrent privé-
overleg zou zijn geweest, ware het niet dat hijzelf een rood hoofd van
schrik kreeg. Hij had Gromyko's eis in het algemeen weergegeven,
maar, toen slimmeriken vroegen of Gromyko donderdag die eis gesteld
had, zei hijt „neen, eergisteren".
ting te houden. Eén geschilpunt resteert
nog: het Westen wil dan slechts de
Grote Vier aan tafel, de Sovjets wen
sen ook deelneming van de Oost- en
Westduitsers.
De drie Westelijke ministers plus hun
adviseur Von Brentano hebben zich gis
terochtend in een strategische zitting be
raden over de minimum-condities voor
een topconferentie. Men kwam tot twee
voorwaarden: 1) de Russen mogen in
Berlijn geen eenzijdige actie onderne-
Twee voorwaarden
„Bij welke gelegenheid dan?" wilde
men weten.
Kharlamof slikte even: „Gromyko
heeft dat niet alleen eergisteren, maar
al zo vaak gevraagd".
Maar zijn gehoor liet niet af: „Wan
neer en waar eergisteren (woensdag)?"
De Rus begon opnieuw: „Reeds meer
dan een keer heeft minister Gro
myko.
Men viel hem snijdend in de rede:
„Wanneer en waar?"
Toen kwam het hoge woord er uit:
„Aan het diner".
Dat was dan het enige feitelijke stukje
Informatie over het besloten gesprek, dat
de vier ministers bij de soep, snoek, cro-
que'ttjes, gebraden kip en het ijs toetje
hadden gevoerd. Men kan zich nochtans
de tafelconversatie wel voorstellen. Daar
zaten vier ministers in twee kampen
verdeeld, allemaal beseffend dat men
eigenlijk over het brandend probleem
Berlijn moest spreken. Maar ten eerste
wilde niemand er over beginnen en ten
tweede wil men zich over de prijs nog
niet bloot geven. Het verslag over dit ge
sprek zal vermoedelijk een bijzonder
groot aantal „ahem's" moeten bevatten.
Nochtans, men gaat al etende verder
praten. Dinsdagavond is Gromyko de
gastheer. Misschien zal de Russische ka
viaar (eitjes van de steur) een vrucht
baarder gespreksbodem opleveren.
O Het begint er ook op te lijken, dat van
dinsdag af het privé-overleg geregelder
zal worden. De afgevaardigden der Grote
Vier, die iedere ochtend procedure
kwesties bespreken, hebben vrijwel over
eenstemming bereikt over een plan om
de ene dag een officiële zitting en de
volgende dag een besloten beperkte zit-
Advertentie.
Koop nu een
KOELKAST
by
Reeds vanaf
f 198.-.
Noordeinde 54
K. Rapenburg 10
Er ontbrak nogal wat
in Marcinelle
In 'het proces inzake de mijnramp van
Marchinelle hebben gisteren enige getui
gen kritiek geoefend op de uitrusting
van de mijn. Een vakbondsfunctionaris,
lid van de speciale commissie van on
derzoek, gaf als zijn oordeel te kennen,
dat de elektrische kabels in de lift
schacht onvoldoende beschermd waren;
z.i. hadden deze kabels en de leidingen
voor de aanvoer van olie en perslucht en
de afvoer van mijngas buiten de schacht
moeten zijn aangebracht. Voorts noemde
hij de toegang tot de mijn te nauw in
verhouding tot de intensieve kolenwin-
ming. Een ander lid van de speciale
commissie van onderzoek onderschreef
deze bezwaren.
Vervolgens verklaarde prof. Heilmut,
hoogleraar in de mijnbouw te Aken, dat
het ontbreken van brandbestrijdings-
middelen in de gangen op 975 meter
diepte in zijn land als een zeer grote
fout zou zijn beschouwd. In Duitsland,
zo zei hy, is elke laadplaats van blus-
materiaal voorzien, in het gebruik waar
van elke lader is geoefend. Prof. Heilmut
is endertekenaar van een rapport van
deskundigen, waarin o.a. wordt ge
dat het signaalstelsel niet deugde.
men, voordat de topconferentie begint;
2) de Russen moeten inzake het Duitse
probleem eerst constructieve voorstellen
doen.
Het eerste punt is duidelijk, het tweede
bepaald niet, zeker niet zolang er in de
Westelijke boezems geen eensgezindheid
bestaat over de knellende vraag, hoe een
constructief voorstel inzake Duitsland er
eigenlijk uit moet zien.
0 Slot pag. 2
Later debat over de
regeringsverklaring
Naar wij vernemen is de voorzitter van
de Tweede Kamer voornemens nader
voor te stellen de beraadslaging over de
in de vergadering van a.s. dinsdag af te
leggen regeringsverklaring niet diezelfde
middag te doen aanvangen. Hij zal voor
stellen deze beraadslaging te houden op
woensdag 27 en donderdag 28 mei.
Het is de bedoeling de regeringsver
klaring op dinsdag 26 mei over de beide
radiostations uit te zenden.
De uitzending uit de Tweede Kamer
zal dinsdag om 13 uur beginnen. In ver
band daarmee zullen de nieuwsberich
ten een kwartier eerder, dus om kwart
voor één worden gelezen.
Brits schip ramt
IJslands vaartuig
De Britse torpedobootjager „Chaplet"
heeft gisterochtend het 72 ton metende
vaartuig „Odinn" van de IJslandse
kustwacht geramd, nadat hij tevoren
herhaaldelijk op hinderlijke wijze om
het patrouilleschip was gevaren. Dit is
meegedeeld door de gezagvoerder van
de „Odinn". Volgens hem werd zijn
vaartuig van achteren opzettelijk aan
gevaren, waardoor de reddingboot werd
vernield en de railing werd beschadigd.
Er deden zich echter geen persoonlijke
ongelukken voor.
Dit is de eerste maal dat er sprake
is van een aanvaring in de visserij -
oorlog tussen Engeland en IJsland, die
ontstond toen IJsland vorig jaar sep
tember besloot zijn visserijgrenzen van
vier tot twaalf mijl uit de kust uit te
breiden. Sinsdien worden Britse vissers
boten die tussen vier en twaalf mijl uit
de kust vissen beschermd door oorlogs
schepen, die aanhouding door IJslandse
patrouillevaartuigen moeten voorkomen.
De laatste tijd is de spanning toegeno
men o.a. door de veroordeling van een
Britse visser die binnen de vier-myls-
zone zou hebben gevist en door de ach
tervolging van Britse schepen die zich
aan hetzelfde feit zouden hebben schul
dig gemaakt.
Een woordvoerder van het ministerie
van Marine in Londen maakte later be
kend, dat de botsing een gevolg schijnt
te zün van een verkeerde manoeuvre
van het IJslandse schip. Het incident
deed zich voor toen de „Odinn" en de
„Chaplet" dicht naast elkaar naar de
Britse treiler „St. Just" voeren. De
„Odinn" probeerde toen voor de „Chap
let" langs te varen, doch raakte het
Britse schip.
Prins Albert en Prinses Paola
Eerbiediging van de geest van 's lands
staatsinstellingen in verklaring bepleit
Bezoek aan premier
Het bestuur der Belgische socia
listische (oppositie) partij heeft
gisteren vergaderd en daarna een
verklaring uitgegeven, waarin het
er bij de regering op aandringt er
op toe te zien, dat aan het sluiten
van het kerkelijk huwelijk tussen
Prins Albert en de Italiaanse
Prinses Paola, dat te Rome zal ge
schieden, de burgerlijke voltrek
king in België vooraf zal gaan.
Hieraan wordt toegevoegd dat
de socialisten, indien de getroffen
huwelijksregelingen,
waarin een
dergelijke voorziening ontbreekt,
niet worden aangevuld, zich het
recht voorbehouden de regering
hierover in de volksvertegenwoor
diging vragen te stellen.
In de verklaring wordt gezegd dat het
huwelijk van de Prins een politieke
handeling is, die het gehele Belgische
volk aangaat.
„De natie heeft het recht van de
Kroonprins te verwachten, dat hij de
geest der Belgische staatsinstellingen zal
eerbiedigen door in zijn land het bur
gerlijke huwelijk te sluiten, zoals dat
door grondwet en wetten van België
wordt voorgeschreven.
Indien de Koninklijke Familie anders
handelt zal zij geen bijdrage leveren tot
versterking van de banden tussen haar
en het Belgische volk", aldus de door
Jordaanse stafchef
gearresteerd
Uit gewoonlijk goedingelichte bron in
Londen werd gisteren vernomen, dat de
stafchef van het Jordaanse leger, gene-
raal-majoor Sadig Sjerar, op 17 mei in
Anman in arrest is gesteld. Hij zou ver
dacht worden van medewerking aan een
pro-Egyptische samenzwering.
Advertentie
LOODGIETERSBEDR1JF EN
SANITAIRE INSTALLATIES
Hoge Rijndijk 71 - Leiden
Telefoon 20023—24350
het socialistische partijbestuur uitge
geven verklaring.
Het partijbestuur doet in dezelfde
verklaring een beroep op alle socialis
tische parlementsleden en op de leden
der socialistische organisaties om zich
tot nader order te onthouden van het
aanvaarden van taken bij de regelingen
voor het Kroonprinselijke huwelijk. Ook
verzoekt het hun, geen zitting te nemen
in comité's, die bij dergelijke regelingen
betrokken zijn of die zich bezig houden
met het inzamelen van gelden voor het
aanbieden van geschenken aan het
prinselijk paar.
In de verklaring wordt gesproken over
het „gevoel van onbehagen", dat bij het
Belgische volk zou zijn ontstaan als ge
volg van het bovenvermelde.
„Het bestuur van de Belgische socia
listische partij brengt in herinnering dat
in de grondwet uitsluitend de ministers
als raadgevers van de kroon worden ge
noemd. Dit houdt dus in, dat onverant
woordelijke personen het recht missen
Met een hoofse handkus begroet
de Sjah van Per zie Koningin Julia-
na bij haar aankomst bij de Iraanse
ambassade te Wassenaar, waar
gisteravond een galadiner werd
aangeboden.
zich terzake ook een taak aan te meten",
aldus de verklaring.
Een onder leiding van de waarne
mende partijvoorzitter Van Eynde staan
de socialistische afvaardiging heeft gis
teren premier Eyskens bezocht. Van
gewoonlijk welingelichte zijde wordt ver
nomen dat de delegatie er bij de eerste
minister op aan heeft gedrongen dat de
„geest van de Belgische grondwet bij de
voltrekking van het huwelijk van Prins
Albert zal worden geëerbiedigd". De so-
j cialisten gaven als hun mening te ken-
j nen dat zoals ook in de verklaring
werd gezegd eerst het burgerlijke
I nsiu msi lick uui^cinjnc
I huwelijk te Brussel moet worden ge
sloten.
Zonnig
De Bilt verwacht van heden tot mor
genavond: zonnig weer, maar ondanks
de zonneschijn gematigde temperatu
ren. daar lucht van polaire oorsprong
via het Oostzeegebied naar onze stre
ken stroomt. Er blijft vrij veel wind. al
hoewel er een tendens is tot enige af
neming. het eerst in het noorden van
het land.
(Opgemaakt te 10 uur)
24 mei
Zon op: 4.35 uur; onder: 20.39 uur.
Maan op: 22.41 uur; onder: 6.39 uur.
Hoogwater te Katwijk te 4.13 en 16.42
uur. Laagwater te 0.04 en 12.29 uur.
(25/5 hoogwater te 5.02 en 17.31 uur,
laagwater te 0.50 en 13.15 uur).
Dit nummer bestaat uit 16 pag. en
ten Bijvoegsel.
Incidenten in twee
Oostduitse dorpen
Volgens het Westberlijnse blad „Bild
Zeitung" hebben boeren van twee dor
pen in het district Potsdam deze week
geprotesteerd tegen de leveringsplicht
van fruit Zij zijn van mening dat de
staat een te grote hoeveelheid fruit ge
leverd wil hebben.
Tijdens een demonstratie werd voor
de woning van de burgemeester een
galg opgericht. Er was een stuk papier
aan bevestigd met de woorden „dit is
voor de burgemeester". De boeren dron
gen voorts het gebouw van de gemeente
raad binnen en smeten borstbeelden van
Lenin en de voormalige leider van de
Duitse communistische partij Ernst
Thalmann stuk. De volkspolitie maakte
daarop een einde aan de incidenten
nadat communistische functionarissen
tevergeefs hadden getracht de boeren
tot bedaren te brengen. Twee van de
leiders der betogers werden gearresteerd,
aldus „Bild Zeitung".
Haags „bleekneusje"
ernstig gewond bij
munitie-ontploffing
Een elfjarig Haags jongetje, R.
Willemstein, is gistermiddag in
Soesterberg zeer ernstig gewond
geraakt toen een stuk munitie,
waarmee hij zat te spelen, ont
plofte.
De jongen verbleef tijdelijk in het
kindertehuis „Hemalie" van de Haagse
Vereniging voor Gezondheidskolonies
„Haagse Bleekneusjes". Hij had in het
bos munitie gevonden en zat daar
mee op het terrein achter het huis
te experimenteren. Vier andere jongens,
die zich op enige afstand van hem be-
Prinses Margriet hakt de laatste
beletselen weg voor de tewater-
lating van de supertanker Mo
hammed Reza Sjah", terwijl Ko
ningin Juliana, Prins Bernhard en
de Sjah van Per zié belangstellend
In Rome is men geschrokken
(Van onze Romeinse correspondent)
De verkiezingen voor het gewestelijke
parlement van de Valle d'Aosta zijn
voor de regering te Rome en voor de
christen-democratische partij een onver
wachte tegenvaller geweest. Zij zijn
echter tevens een teken aan de wand.
De Valle d'Aosta is een klein Frans
sprekend gebied aan de voet van de
Mont Blanc, dat in 1948 evenals Sicilië
en „Trentino Alto Adige" gewestelijk
zelfbestuur heeft verkregen. Totnutoe
hadden de christendemocraten, al dan
niet verbonden met andere democra
tische partijen, er steeds het heft in
handen. Dit is thans niet meer het ge
val. Juist terwijl de christen-democraten
ervan overtuigd waren dat hun macht
nu voor goed was gevestigd en nadat zij
een weinig democratische kieswet had
den doen aannemen, waarbij de groep
partijen, die één stem meer dan vijftig
procent van alle stemmen krijgt, recht
heeft op 25 van de 35 zetels in de ver
gadering te Aosta, hebben zij de verkie
zingen verloren! Hun belangrijkste te
genstander is de „Union Valdotaine",
een partij die aandringt op meerdere
autonomie en niet gediend is van de
altijd min of meer vaderlijke, begun
stigende wijze waarop Rome de zelfstan
dige gewesten behandelt.
vonden, zagen hem met een steen ergens
op slaan en hoorden direct daarna de
ontploffing. De jongen kreeg ernstige
wonden in de onderbuik, verloor drie
vingers en een deel van de duim van de
linkerhand en de wijsvinger van de
rechterhand, en werd ernstig aan een
oog gewond. Dokter Splinter uit Soes
terberg verleende eerste hulp, waarna
zo spoedig mogelijk operatief werd in
gegrepen.
De andere jongens werden door rond
vliegende splinters licht gewond. Van
welke aard de munitie was, was de po
litie te Soesterberg nog niet bekend.
Alles op alles
Totnutoe was die „Union" altijd de
tweede party van het gewest. Haar le
den zqn evengoed rooms-katholiek als
die van de christen-democratische party.
De nieuwe kieswet maakte echter, dat
de „Union", wilde zy enige kans heb
ben om althans nog iets te betekenen
in het gewestelyk bestuur, zich moest
aansluiten by andere partyen. En daar
de christen-democraten één lijn trokken
met de liberalen en de sociaaldemocra
ten, bleef er voor de „Union" niet an
ders over dan samen te gaan met de
Nenni-socialisten, de communisten en de
afvallige sociaal-democraten! In de
sociaal-democratische party is plaatse-
lyk namelijk een scheuring ontstaan
juist over die kieswet.
De christen-democraten zetten alles
op alles. Een onlangs gepubliceerd
decreet van het H. Officie kwam hun
te stade en de bisschop van Aosta
schreef aan ieder der kandidaten van
de „Union" (zoals gezegd rooms-katho-
lieken) een brief waarin hun handel
wijze gelaakt werd en zy met onthou
ding der sacramenten werden bedreigd.
Dit heeft alles niet mogen helpen. En
toen de fascisten bekend maakten, dat
zy niet met een lyst zouden uitkomen,
maar de christen-democraten zouden
steunen, betekende dit voor de „Union"
een pas vooruit. In het betrokken ge
bied is men van fascisten allerminst
gediend.
Het resultaat is 26.776 stemmen voor
lyst een (christen-democraten, libera
len, sociaal-democraten) en 29.205 stem
men voor lyst twee. Voor het eerst is in
enig gewest de christen-democratie in
de oppositie gedrongen. De „Union'1
krijgt 15 afgevaardigden, de Nenni-
socialisten 4, de afvallige sociaal-demo
craten 3, de communisten 3. De oppo
sitie in totaal tien, waarvan er vyt
christen-democraten zyn.
Banvloeken helpen niet...
Waarschyniyk zal Rome van dit ge
beuren niets leren. Althans de christen
democraten niet. Saragat heeft wel be
grepen wat er gebeurd is en schrijft:
„De enige weg om het communisme te
bestrijden is een politiek van grote
sociale hervormingen. Politiemaatrege
len en decreten van het Heilige Officie
vormen beslist niet de oplossing".
Zoals gezegd is men in Rome nog al
geschrokken, omdat men denkt aan de
verkiezingen, die op 7 juli op Sicilië
zullen worden gehouden, waar de chris
ten-democraten ook met alle rechtse
partijen samenwerken (fascisten incluis)
en waareveneens een tweede katholieke
partij bestaat (de christen-sociale be
weging van Milazzo) die men denkt met
kerkelijke banvloeken tot ander inzicht
te kunnen brengen. Saragat heeft voorts
nog verklaard (maar het was mosterd
na de maaltijd): „In die streek is de
kiezer uitgesproken anti-fascistisch en
kon dus niet zyn stem geven aan een
lijst, waaraan fascisten hun goedkeu
ring hechten. Wat gebeurd is. bewijst
dat een links georiënteerde centrum
regering (zoals die van Fanfani was) de
juiste formule is voor Italië. Zy sluit
fascisten en hun medestanders uit".
