WAT SCHEELT MIJN HAAN!
r
J
Donkere journalisten onder lei
ding van een sultan doen in
Nigeria hun best om hun land
genoten voorlichting te geven.
Het is een moeilijke taak, die
hoge eisen stelt aan hoofd en
harten die de krante-
mensen soms stelt voor vragen,
die grappig zijn.
Mijnheer de Hoofdredacteur,
Weinig lezers, veel luisteraars
(Bijzondere medewerking)
Zaria is een oude mohammedaanse stad in het noorden van
Nigeria. Stil gaan de in het wit geklede inwoners door de straten.
Welhaast statig schrijden zij voort in de brandende zonnehitte. Zaria
is een oude stad, doch tevens een brandpunt van het opbloeiende
culturele en politieke leven in West-Afrika. Zaria is namelijk het
„hoofdkwartier" van de Hausa-journalistiek. In Zaria bloeit de
Waarheid!
Hausa-journalistiek? Ja, de taal die in dat deel der wereld tot lingua
franca werd, is namelijk het Hausa. Het Hausa-woord voor „waar
heid" luidt: „Gaskiya". Dit woord werd gekozen als naam van een
uitgeversmaatschappij, die reeds vele jaren bestaat, doch pas na de
tweede wereldoorlog haar vleugels kon uitslaan. De maatschappij
laat zich bij de publikatie van haar bladen leiden door de grond
beginselen, die aanvaard worden door alle fantsoenlijke bladen waar
ook ter wereld, te weten: geen overheidsinmenging, zelfstandig oor
delen, geen financiële afhankelijkheid van de overheid.
ZWARE TAAK laag). De vorsten eh hun adviseurs
zijn ontwikkeld. De massa is dit slechts
In Nigeria behoort de kunst van zeer ten dele. De Hausa-boeren heb-
lezen nog tot de „nieuwigheden", ben echter gezond verstand. Zowel zij
Daar weegt het gedrukte woord dus als de regerende groepen zijn ingeno-
heel zwaar. Daar is de grootte van de men met het streven van de Gaskiya-
oplage verre van bepalend voor de in- bladen.
vloed van een krant. Immers, daar ,nLXI
zwerven de bladen van dorp tot dorp, ij Kit, BLAUtw
vèrsSS- p) ee^n'nbgerust In Afr—C™n
ning no^gretige teers enjmstona^s. JJ «m^be,rust^m Afnkaanse^en
der" der Afrikanen is de Sultan van
Sokoto, een gezaghebbend man, want
hij is het hoofd der Afrikaanse mo
hammedanen. De bladen, die verschij
nen, zijn:
1. Een weekblad, de „Nigerian Citizen"
(De Nigeriaanse Burger);
2. Gaskiya Ta Fi Kwabo (betekent:
Waarheid is meer waard dan geld),
eveneens een weekblad;
3. Jakadiya (De Bode), een blad, dat
om de twee weken verschijnt.
De „Nigerian Citizen" verschijnt in
het Engels, de beide andere bladen
Een inheemse koerier brengt druk
proeven aan de adjunct-hoofd
redacteur Mallan Abdulkadic
Makama.
ver mis,
men aanneemt, dat 10 der mensen
daar lezen kan. Doch onder deze 10
lezers zijn er vlijtige voorlezers. Zij
lezen de krant voor. Het gehoor is
maar al te vaak niet in staat om
kritisch te luisteren. In zo'n land komt
het er dus heel erg op aan, wat en
hoe geschreven wordt in de krant,
heel wat meer nog dan bij ons. Daar
een aantal Afrikaanse bladen het
financieel moeilijk heeft, grijpen zij
wel eens naar sensaties op politiek en
ander terrein om hun lezers te be
houden.
De redacteuren van het Gaskiya -
concern doen aan de sensatie-journa
listiek niet mee. Zij houden de naam
„waarheid" voor ogen. Natuurlijk moe
ten zij rekening houden met de sociale
structuur van het land. De bevolkm",
bestaat uit de onderdanen van een
aantal mohammedaanse sultans (die
de bovenlaag vormen) en voorts uit de
leden van een aantal tamelijk primi
tieve heidense stammen (de onderste
KENNIS EN KARAKTER
Natuurlijk zijn de redacteuren der
in het Hausa verschijnende bla
den Afrikanen. Zij leerden hun
vak in dienst van het Waarheid-con
cern. Hun Europese collega's waren
voor hen de gidsen. Karakter en ken
nis bepaalden de keuze der journalis
ten. Men maakte hen vertrouwd met
het oogmerk en de idealen van het
Gaskiya-concern.
Grote bedragen moesten worden ge
ïnvesteerd om de nodige gebouwen en
machinerieën te verwerven. De eerste
tijden waren derhalve zakelijk tame
lijk moeilijk, maar de laatste jaren
zijn die moeilijkheden vrijwel over
wonnen. Dit mag stellig bestempeld
worden als een succes, vooral gezien
de omstandigheid, dat Nigeria zo
weinig „lezende mensen" telt, terwijl
dezen bovendien verspreid wonen over
een zeer groot gebied. Er zijn abonné's,
die op een afstand van 1250 km. van
Zaria wonen.
HET PROBLEEM BEZORGING
Het gebied, waarbinnen de Gaskiya -
bladen bezorgd worden, telt ruim elf
miljoen inwoners. Tot in de verst
verwijderde en meest afgelegen dorpen
en gehuchten in oerwoud en wildernis
dringen de bladen echter door. Dit
stelt bijzonder hoge eisen aan de af
deling bezorging van het concern.
Slechts een zestal plaatsen kunnen be
reikt worden per trein of autobus. Het
grootste deel der elf miljoen mensen
wonen op heel wat moeilijker te berei
ken plekken. De chef der expeditie
afdeling noemt zichzelf daarom graag
De Man met de Zorgen". Hij toch is
verantwoordelijk voor de verspreiding.
Met behulp van vele middelen
vliegtuig, lastdier, dragers komen
de kranten uiteindetijk tooh, waar zij
behoren te komen.
OOK BOEKEN
Het Gaskiya-concern publiceert ook
boeken in de Hausa-taal. Op een
aantal plaatsen zijn reeds kleine
Gaskiya-bibliotheken ingericht ten be
hoeve van de bevolking. Reeds ver
schenen er tel van werken, <fie zowel
nuttig als ontspannend zijn.
Met de Sultan van Sokoto als „aan«
voerder" banen de Afrikaanse journa*
listen in Zaria zich een weg door dé
moeilijkheden van hun land in deze
bewogen tijd. Dat zij zullen slagen, is
gezien de tot dusver behaalde re
sultaten zo goed als zeker.
(Nivano - nadruk verboden*.
'AkADlYn
Mijnheer de Hoofdredacteur, wat
scheelt mijn haan?
verschijnen in het Hausa. Vooral „Ja
kadiya" is een geziene gast in menige
woning, want het blad richt zich voor
namelijk tot de landbouwende bevol
king.
Vaak komen van heinde en ver de
lezers ter redactie om hun „hun"
hoofdredacteur die ze zo'n beetje
beschouwen als een verstandige en
vertrouwde oom allerhande per
soonlijke en bedrijfsmoeilijkheden te
bespreken. „AVat denkt U, dat mijn
haan scheelt?" vraagt zo'n Hausa-
boer dan aan de hoofdredacteur. De
heer Mallam Abukar Tunau (zo heet
die journalist) bekijkt het meege
brachte dier ernstig. En vaak luidt
zijn antwoord: „In Uw plaats zou ik
eens met het dier naar de dieren
arts gaan". De lezer is dankbaar en
tevreden. En de reputatie van het
blad en zijn redactie zijn zeer ge
baat bij dergelijke gratis-adviezen.
Monotype vet-machines worden
gebruikt voor het maken van
boeken en kranten.
(ia bli
