BESPREKINGEN IN GENEVE NU
EINDELIJK OP GANG GEKOMEN
Wateryergiftiging zeker NIET van
radioactieve aard
WEERBERICHT
Exclusieve
mantels
v. Egmond
:fe.
Gromyko legde zich spijtig neer bij afwijzing
van onmiddellijke Pools-Tsjechische toelating
Het Westen presenteert vandaag
zij n „voorstellen - pakket"
geroutineerde kracht
Vermijdt zee en strand bij
Katwijkse uitwateringzwem
niet in Rijnlands boezem
m» *7'::
mx M
Opgericht 1 maart 1860
DONDERDAG 14 MEI 1959
No. 29743
LEIDSCH
DAGBLAD
Directeur: J. W. Henny
Hoofdredacteur: J. Brouwer
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
17.50 per kwartaal; f2.55 per maand; f 0.59 per week
V£itte Singel 1, Leiden - Giro no. 57055
Telefoon Directie en Administratie: 25041; Redactie 21507
(Van onze reisredacteur, W. L. Brugsma)
Genève, 14 mei De ministersconferentie van Genève is door haar
aanvangsmoeilijkheden heen: de kwestie van Poolse en Tsjechische
deelneming (en daarmee de kans op een Nederlandse delegatie) is
voorlopig terzijde gelegd, de vier ministers hebben gistermiddag hun
inleidingen gehouden en vandaag opent het Westen zijn „onderhande
lingspakket", waarover zoveel en naar gisteren door een Franse
woordvoerder werd gezegd zo vaak onjuist is gepraat en geschre
ven. De Westelijke voorstellen, die een Duitse hereniging stap voor
stap aan een beperking der bewapening in een zich geleidelijk uit
breidende centraal-Europese zone en handhaving van de bestaande
toestand in West-Berlijn (althans grotendeels) koppelen, zouden
hedenmiddag door de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken,
Christian Herter, worden ontvouwd en vervolgens door de Britten en
Fransen worden toegelicht. Daarna is het de beurt aan de Russen om
hun voorstellen tot afzonderlijke vredesverdragen met Oost- en West-
Duitsland en de liquidatie van het bezettingsstatuut in West-Berlijn ter
tafel te brengen. Én daarmee is de conferentie dan werkelijk op gang
gekomen.
ministers zelf hebben voortdurend con
tact. Herter, Lloyd en Gromyko zouden
hedenochtend bijeenkomen om te spre
ken over de conferentie tot stopzetting
van kernproeven, die zich nu al maan
den in Genève voortsleept. Verder heb
ben de ministers „beperkte officiële zit
tingen" in het uitzicht gesteld. Dat be
tekent dat de voltallige zittingen onder
broken kunnen worden om de ministers
der Grote Vier in de gelegenheid te stel
len buiten aanwezigheid hunner delega
ties de koppen bij elkaar te steken. Nu
Gromyko het spreekrecht der Duitsers
er doorgedrukt heeft, waarvan deze ove
rigens nog steeds geen gebruik hebben
gemaakt, is er hem blijkbaar inderdaad
veel aangelegen om tot enige resultaten
te komen.
Herter inschikkelijk
Nadat Gromyko en de Westelijke mi
nisters gisteren hun argumenten voor en
tegen een onmiddellijke Poolse en Tsje
chische deelneming aan de conferentie
hadden herhaald, legde Gromyko zich
tenslotte spijtig neer bij de onmogelijk
heid zijn eis door de elastische Westelij
ke afweer heen te drukken. Hij sprak de
wens uit, dat het moment zo spoedig
mogelijk, liefst binnen enkele dagen,
mag komen, waarop de invitatie alsnog
naar Praag en Warschau kan worden
gezonden. Daarmee is de discussie over
dit onderwerp weliswaar niet geheel van
de baan, maar toch voorlopig gesloten.
Mocht zij worden hervat, dan is inmid
dels komen vast te staan, dat de Weste
lijke mogendheden naast Italië zeker ook
Nederland willen inviteren! Zal
Grbmyko daarmee akkoord gaan?
De Rus wilde de Westelijke slachtof
fers der Nazi's niet op één lijn met Po
len en Tsjecho-Slowakije stellen, omdat
de eersten niet alleen het Westduitse
militaristische gevaar weigeren te erken
nen, maar er zich zelfs mee verbonden
hebben! Gromyko zei dat, nadat Herter,
die gisteren presideerde, hem onmiddel
lijk na de opening der zitting in de ge
legenheid had gesteld het woord over de
Poolse en Tsjechische deelneming te
j hernemen.
Geen opzienbarend nieuws
Na dit bewijs van inschikkelijkheid be-
gon Herter zelf aan zijn inleidende alge
mene beschouwing. Die van de Frans
man Couve de Murville, die met lichte
i ongesteldheid te bed lag, werd voorge-
lezen door zijn plaatsvervanger Lucet.
Selwyn Lloyd liet eerst het woord aan
Gromyko en hield toen als laatste een
geïmproviseerde inleiding. Noch de Wes
telijke noch de Russische openingsver-
j klaringen bevatten nieuws: men hield
j vast aan de al eerder gestelde uitgangs-
punten. Het was eerder de toon, die het
hem deed. De Amerikaanse inleiding was
ernstig, hier en daar een tikje zalvend,
De Franse hard en vastbesloten, de Rus
sische lang en betrekkelijk rustig. De in-
j teressantste was de Britse. Lloyd, die
zich een soort bemiddelaarsrol in Ge
nève heeft aangemeten, hield een ver
zoenende improvisatie, die links en
rechts probeerde te prijzen, ook begrip
j voor het Russische standpunt zocht en
naderhand enig licht smalend commen-
j taar aan Franse delegatiekringen ont-
lokte. De Franse kregen er op hun beurt
I van een Russische woordvoerder van
langs, omdat zij als enigen zo'n hoge
toon hadden aangeslagen.
Licht optinvsme
Daar de Westelijke en Russische voor-
i stellen, die heden ter tafel zouden ko
men, diametraal tegenover elkaar
staan, is men benieuwd hoe er, zo al
niet een akkoord dan toch voldoende
toenadering bereikt kan worden, om de
weg naar de topconferentie te effenen.
Men is daar niet helemaal pessimistisch
over en wel vooral, omdat er buiten de
officiële zittingen een intensief diploma-
i tiek verkeer aan de gang is. Topleden
der delegaties lopen bij elkaar de deur
plat, om op allerlei punten het terrein
1 voor te bereiden (vooral de Russen Vi-
nogradif en Malik zijn daarbij bijzonder
actief), zodat de delegaties bij het begin
van de officiële zitting al een aardig
duidelijk beeld hebben van hetgeen er
die middag zal gaan gebeuren. Ook de
Zonnige perioden
De Bilt verwacht van heden- tot
morgenavond:
Zonnige perioden en op de meeste
plaatsen droog weer. Zwakke tot matige
noordelijke wind. Weinig verandering in
temperatuur.
(Opgemaakt te 11.15 uur).
15 mei
Zon op: 4.48 uur; onder: 20.26 uur.
I Maan op: 11.34 uur; onder: 1.16 uur.
Hoogwater te Katwijk te 8.00 en 20.34
uur. Laagwater te 3.29 en 15.52 uur.
Dit nummer bestaat uit 20 pag.
Gromyko sprak met
Duitsers
Gromyko ontmoette gisterochtend ook
de Westduitse minister Von Brentano op
diens verzoek voor een onderhoud, dat
anderhalf uur duurde. De Westduitsers
beschreven het als een zakelijk gesprek,
waarin de wedei'zijdse standpunten nog
maals werden uiteengezet en dat nog
voortgezet zal worden. De Russische
woordvoerder deed er nogal ironisch
over, zei dat er niet onderhandeld maar
alleen geconverseerd was, omdat Von
Brentano niet aan de conferentie deel
neemt „om redenen die alleen hemzelf
bekend zijn". Na Von Brentano ontving
Gromyko de Oostduitser Lothar Bolz
om hem over Von Brentano's bezoek in
te lichten.
Het staat, na de entree der Oostduit
sers in de conferentiezaal, die in feite
als het echec van Adenauers Duitse po
litiek werd beschouwd, inmiddels wel
vast, dat Von Brentano binnenkort toch
persoonlijk de leiding van de Westduitse
delegatie in de conferentiezaal van am
bassadeur Grewe zal overnemen om niet
in een totaal diplomatiek isolement te
geraken. Hij zal, hoe pijnlijk dit voor
hem is, een dezer dagen op een voor de
Duitsers belangrijk politiek moment in
de zaal zelf plaats nemen. De Westduit
sers hebben trouwens inmiddels doen
weten, dat er geen enkele reden voor
hen is niet de normale beleefdheid je
gens de Oostduitse vertegenwoordigers in
acht te nemen. Zij zullen zich voorstel
len en met hen praten, alleen. niet
over politiek.
Advertentie
speciaal vervaardigd voor
BREESTRAAT 173
Soekarno is ongesteld
President Soekarno is tijdens zijn be
zoek aan Italië ongesteld geworden. Een
lunch, hem aangeboden in het Quirinaal
door de president van Italië, Giovanni
Gronchi, heeft hierdoor geen doorgang
kunnen vinden.
heeft op de exportafdeling plaatsing voor
Sollicitaties onder export: VESTESTRAAT IE.
Prof. dr. Beel heeft
Koningin gisteravond
rapport uitgebracht
Formatie-opdracht
voor prof. De Quay
Het kabinet van de Koningin heeft
medegedeeld, dat de minister van
Staat, prof. dr. L. J. M. Beel, gister
avond door H.M. de Koningin ten pa-
leize Soestdijk is ontvangen teneinde
de landsvrouwe rapport uit te brengen
over zijn bevindingen inzake de kabi
netsformatie.
Het schijnt, dat het kabinet-De Quay
geheel compleet is en men rekent er in
politiek Den Haag op, dat de ministers
nog voor Pinksteren beëdigd zullen
worden.
De zetel ,die het langst onbezet is ge
bleven, was die van Sociale Zaken. Onze
parlementaire redacteur heeft van be
voegde zijde thans vernomen, dat deze
belangrijke portefeuille in handen zal
gelegd worden van mr. dr. J. M. A. van
Rooij, nu nog burgemeester van Eind
hoven.
Mr. dr. Van Rooij werd 23 januari 1912
te Rotterdam geboren. Hij is dus 47
jaar. Van 1945 tot 1952 was hij burge
meester van Etten en Leur in Noord-
Brabant, daarna tot 1958 burgemeester
van Venlo. Hij is lid van de Radioraad
en de Televisieraad.
De zaken van Suriname en de Antillen
komen in het nieuwe kabinet onder de
hoede van de vice-minister-president, de
heer H. A. Korthals (VVD) en de be
hartiging van de interne zaken van
Nieuw-Guinea wordt opgedragen aan de
minister van Binnenlandse Zaken, mr.
E. H. Toxopeus (VVD).
Het kabinet der Koningin deelt mede:
H.M. de Koningin heeft hedenmorgen
ten paleize Soestdijk prof. dr. J. E. de
Quay ontvangen en hem opgedragen
een kabinet te vormen, dat zal mogen
rekenen op een vruchtbare samenwer
king met de volksvertegenwoordiging.
Prof. De Quay heeft de Koningin
verzocht de opdracht in beraad te
mogen houden.
Abako-leiders in de Kongo
De drie leiders van de Kongolese na
tionale beweging Abako, die in januari
na de onlusten in Leopoldstad werden
gearresteerd en daarna naar Brussel
overgebracht, zijn gisteren in Leopolds-
stad teruggekeerd. Deze leiders, Joseph
Kasavoeboe, Daniel Kanza en Simon
Nzeza, waren aanvankelijk beschuldigd
van het verwekken van onrust en aan
stichten tot rassenhaat. Zij hebben twee
maanden in Brussel vertoefd. Men ver
wacht niet dat zij verder vervolgd zullen
worden. De Abako is echter nog steeds
verboden.
K3 dè verf
Vragen voorzitterschap
comité chefs van staven
De heer Wierde, lid van de Tweede
Kamer, heeft de volgende schriftelijke
vragen gesteld aan de minister van De
fensie: 1. kan de minister meedelen
welke overwegingen hebben geleid tot
het besluit, het voorzitterschap van het
„Comité verenigde chefs van staven"
voortaan wederom door een speciaal
daartoe benoemd vlag- of opperofficier
te doen bekleden? Moet deze benoeming
worden gezien als een eerste stap op de
weg naar een algehele reorganisatie van
de leiding der militaire departementen?
2. Kan de minister een omschrijving
geven van de aan bedoelde functionaris
op te dragen taak?
3. Welke klemmende redenen hebben
een onmiddellijke voorziening in deze
aangelegenheid noodzakelijk gemaakt?
4. Kan de minister tenslotte mededelen
of de maatregelen 'ter ontlasting van de
chef Luchtmachtstaf een gevolg zijn van
gewijzigde inzichten omtrent het tempo,
waarin geleide wapens bij de Kon.
Luchtmacht zullen worden ingevoerd en
de daaruit voortvloeiende reorganisatie
hun beslag zullen krijgen?
Gouverneur Speekenbrink
naar Nederland
De Gouverneur van de Ned. Antillen,
de heer A. B. Speekenbrink, vliegt van
daag naar ons land en komt zaterdag
op Schiphol aan.
Doel van het bezoek is de behande
ling van routinezaken met de Neder
landse autoriteiten. In de loop van het
verblijf van de heer Speekenbrink in Ne
derland zal hij, samen met minister
Lampe, aan de Koningin een boek aan
bieden, waarin de felicitatiebladen zijn
samengebonden, waarop de schoolkinde
ren in de Ned. Antillen hun handteke
ning hebben gezet ter gelegenheid van
de verjaardag van H.M. de Koningin.
Indonesische landing op Westkust Sumatra
Eenheden van de Indonesische
landstrijdkrachten, marine en lucht
macht hebben volgens een van
daag in Djakarta uitgegeven com
muniqué met succes een landing
uitgevoerd in Airbangi aan de
westkust van Sumatra. De opera
tie werd dinsdagochtend uitge
voerd, aldus deelt de Indonesische
marine mede. Het doel was het
regentschap Pasaman, het enige
gebied in West-Sumatra dat nog
in handen van de opstandelingen
was, te heroveren.
Volgens het communiqué was dit de
eerste landingsoperatie van commando
troepen van de Marine. Andere eenr
heden gingen later aan wal onder dek»
king van oorlogsschepen. Er waren geen
verliezen bij deze landing, die vlot vet-
liep.
Inmiddels wordt in een bericht uit
Padang Pandjang in West-Sumatra
gezegd, dat de burgemeester van deze
plaats, Datoek Malano, en het dis
trictshoofd van Pajakoemboeh, Soeton
Saridano, dinsdagmiddag om het leven
zijn gekomen toen zfj in een hinder
laag van de opstandelingen in de Anai-
vallei liepen. Zij bevonden zich in een
militair convooi, dat door de opstan
delingen werd overvallen.
Oorsprong nog steeds een vraag
(Van een onzer redacteuren)
Nog steeds zijn de aard en oorsprong van de vergiftiging van grote
delen van Rijnlands boezem nog niet definitief vastgesteld, maar wel is
met zekerheid komen vast te staan, dat het hier niet gaat om een ver
giftiging van radioactieve aard.
Vrij zeker moet de oorzaak gezocht worden in de storting van
chemisch vergiftigd afval in de Hollandse IJssel bij Gouda waar op
dat moment en geruime tijd nadien veel water werd ingelaten in de
Rijnlandse boezem.
Het onderzoek naar de oorzaak duurt voort. Voorlopig blijft het
dringende advies van kracht, niet te zwemmen in buitenwater en con
tact met dit water te vermijden. Verschillende gemeenten hebben reeds
verboden in deze geest uitgevaardigd.
De krachtige doorstroming van water door Rijnland en het uitmalen
van water uit Rijnlands boezem rechtvaardigen het ongetwijfeld voor
velen zakelijk gezien zeer diep ingrijpende advies, ook niet te zwem
men in de directe omgeving van het Uitwateringskanaal te Katwijk
aan Zee en ook het strand in de directe omgeving van deze uitwate
ring te vermijden.
Dit werd hedenmiddag verklaard tijdens een persconferentie, welke
in Alphen werd gehouden na een intensieve bespreking tussen ver
tegenwoordigers van zeer vele bij deze vergiftigingsaffaire betrokken
instanties.
Tevens werd medegedeeld dat niet bekend is hoelang deze ver
giftigingsverschijnselen nog zullen aanhouden en deze adviezen dus
van kracht zullen blijven.
Storten gestaakt
Voorlopig is de storting van alle afval
in de Hollandse IJssel gestaakt, totdat
definitief de oorzaak en herkomst van
het vergif zijn vastgesteld.
In het aanvankelijk besmette water
van de Hollandse IJssel is thans weer
levende vis aangetroffen, zodat gehoopt
Alarm ging niet
naar Rijnland
De voornaamste woordvoerder tijdens
deze persconferentie was de heer M. J.
N. Schuursma, farmaceutisch inspecteur
van de volksgezondheid te Den Haag.
Deze herinnerde in het kort aan de
gang van zaken, het eerste alarm en de
maatregelen welke daarna werden ge
nomen.
Door verschillende omstandigheden
heeft de vergiftiging zich sterk ver
spreid alvorens afdoende maatregelen
konden worden genomen. Bij de stor
ting van vuil in de Hollandse IJssel
heeft inderdaad een Rijkscontroleur
vergiftigingsverschijnselen waargeno
men. Hij heeft de storting van een twee
de bak verboden, doch heeft verzuimd
het hoogheemraadschap Rijnland te
waarschuwen. In de toekomst zal dit
niet meer kunnen voorkomen. Er is
thans een waarschuwingsdienst in het
leven geroepen, die dergelijke ongeluk
ken kan voorbomen.
Dat bij het inlaten van water door
Rijnland dode vissen werden waargeno
men was geen reden tot voorzichtigheid.
Vooral bij warm weer komt dit regel
matig voor, maar dan is zuurstofgebrek
de oorzaak. Men heeft dat ook ditmaal
vermoed. Thans is ook in dit opzicht
een maatregel getroffen, die herhaling
kan voorkomen. Bij de inlaat worden
voortaan regelmatig watermonsters ge
nomen en beproefd in aquaria.
Duizend hectare
De vergiftigingsverschijnselen hebben
zich thans zover uitgestrekt, dat onge
veer duizend hectare boezemwater
aangetast is. Het ergste schijnt thans
echter, naarmate het vergif verder
wordt verdund door de doorstroming,
voorbij te zjjn.
Er zijn nog geen gevallen bekend van
kinderen, die ziek zijn geworden of
andere dieren dan vissen, die met zeker
heid ten gevolge van de onderhavige
vergiftiging om het leven zijn gekomen.
Voorzichtigheid wordt, aanbevolen bij
het gebruik van buitenwater b.v. voor
besproeiing etc.
Vandaag wordt in Amsterdam een
verga dering gehouden van he t college
van keurmeesters van d.e keuringsdien
sten voor waren, tijdens welke vergade
ring uitgemaakt zal worden hoe moet
worden voorkomen dat eventueel be
smette vis op de markt terecht komt.
mag worden, dat het thans alleen nog
gaat om wegwerken van het besmette
water, enige tientallen miljoenen ku
bieke meters, die eerst door vrijwel het
gehele hoogheemraadschap Rijnland
gestuwd moeten worden. De hoop be
staat dat de uitdunning daarbij zo sterk
zal worden, dat de uitwerking op de
visstand in het thans nog niet vergiftig
de gebied aanzienlijk minder zal zijn.
De bespreking in Alphen werd onder
meer bijgewoond door dr. A. in 't Veld,
hoofdinspecteur van de volksgezondheid,
de heer Schuurman als farmaceutisch
inspecteur van de volksgezondheid, ir.
F. J. Ribbius als hoofdingenieur van het
Rijksinstituut Zuivering Afvalwater, ir.
A. K. W. Unger, hoofdingenieur van de
Rijkswaterstaat, dr. M. F. Polak, epide
mioloog van het Rijksinstituut voor de
Volksgezondheid, ir. H. de Groot van
het Hoogheemraadschap Rijnland en
vertegenwoordigers van de Alg. Ned.
Hen géi aarsbon d, benevens de burge
meesters van de gemeenten in het be
trokken gebied.
Kunstmaan-manie
De Russische sterrenkundige I.
Chlofsky, die onlangs verklaard
heeft dat de twee satellieten van
Mars kunstmanen zijn die waar
schijnlijk miljarden jaren geleden
door bewoners van Mars werden ge
construeerd, heeft zijn theorie her
haald. Deze theorie is volgens hem
baseerd op „zuiver wetenschap
pelijke onderzoekingsmethoden".
In een vraaggesprek met het Chi
nese persagentschap „Nieuw China"
heeft hij gezegd: „Ik ben er abso
luut zeker van dat er twee of drie
miljard jaar geleden een vorm van
leven op Marsbestond. Beide satel
lieten zijn kunstmanen en te oor
delen naar hun afmetingen is geen
van beide ineens gelanceerd: eerst
kan de kern van de maan gelan
ceerd zijn en daarna de andere de-
1 len, waardoor tenslotte een geheel
i gevormd werd". Hij was van mening
dat de mens over twee of driehon
derd jaar dergelijke satellieten zal
kunnen lanceren.
1 -
V
,r
*7--. «Ni:
':*x -
Een enkel hoekje slechts van het
buitenwater in Alphen: ontelbare
dode vissen bijeengedreven door
stroming en wind. Op vele plaatsen
kan men dergelijke beelden vinden
langs de Rijn, de Gouwe, de Aar en
andere grote wateren in het hart
van Zuid-Holland. Het ziet er naar
uit, dat de gehele visstand in
slechts enkele dagen ten onder
gaat
