PROF. DR. DE QUAY KON AR EN
CHU NIET TEVREDEN STELLEN
De K.L.M. doet niet mee
aan de „Europair"
Dj
WEERBERICHT
NA VIER WEKEN TOCH NOG MISLUKT
Prof. Zijlstra en prof. Beel nu
genoemd als mogelijke formateur
Mislukking had
vele oorzaken
Teleurstelling
over mislukking
Verrassing in Den Haag
Besprekingen abrupt beëindigd
Opgericht 1 maart 1860
DINSDAG 28 APRIL 1959
No. 29731
LEIDSCH
DAGBLAD
Directeur: J. W. Henny
Hoofdredacteur: J. Brouwer
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Telefoon Directie en Administratie: 25041; Redactie 21507
Witte Singel 1, Leiden - Giro no. 57055
Telefoon Directie en Administratie: 25041; Redactie 21507
Wat nu?
ELDERS in dit Blad beschrijft onze
parlementaire redacteur uitvoerig
de gang van zaken bij de kabinets
formatie vanaf het ogenblik, dat in de
avonduren van 12 maart de verkiezings
uitslag bekend werd, tot het dramatische
moment, waarop gistermiddag om kwart
voor drie de beide anti-revolutionaire
kandidaten, de heren Hazenbosch en
Biewenga aan de kabinetsformateur,
prof. De Quay mededeelden terug te ko
men op hun aanvankelijke toezegging
om een ministersportefeuille te aanvaar
den en daarmede de mislukking van de
formatiepoging tot een voldongen feit
maakten.
Wij noemden dat ogenblik dramatisch
en wel in meer dan een opzicht. In de
eerste plaats omdat het een einde maak
te aan de in parlementaire en politieke
kringen algemeen gekoesterde verwach
ting, dat het slot van de. kabinetscrisis
in zicht zou zijn en dat de formatie nog
slechts een kwestie van uren zou zijn.
Reeds zaterdagmorgen scheen de op
losing zó nabij, dat onze parlementaire
medewerker het - en naar achteraf
bleek, volkomen terecht -, verantwoord
achtte de namen van de vermoedelijke
ministers mèt de zetelverdeling bekend
te maken.
Het zou stellig onjuist zün hem voor
barigheid te verwijten, want wij vonden
deze samenstelling terug in meerdere
bladen, waarvan de vertegenwoordigers
hun informaties betrokken uit geheel
andere - en daarvan volmaakt onafhan
kelijke - bronnen dan onze zegsman
deed.
Na een zondag van rustig beraad zou
maandag de kroon worden gezet op het
werk van prof. De Quay, die met grote
bekwaamheid, intensieve toewijding en
veel tact 'en geduld de veelvuldige be
sprekingen met talloze figuren uit het po
litieke leven heeft gevoerd. Helaas, de
maandag bracht een bittere ontgooche
ling, waardoor de oplossing verder ver
wijderd schijnt dan zij ooit tevoren is
geweest.
DRAMATISCH ook, omdat in de af
gelopen vier weken door alle be
trokken partijen achter de scher
men een grote bereidheid en medewer
king is getoond om door een politiek ge
ven en nemen op de kortst mogelijke
termijn tot een oplossing te geraken.
Ook al hebben diverse figuren, die door
de formateur waren aangezocht om een
ministerszetel te bekleden, „om per
soonlijke redenen" gemeend daarvoor te
moeten bedanken, het is niet aan twij
fel onderhevig, dat van de zijde der par
tijleiders de grootst mogelijke aandrang
i.s uitgeoefend op hun partijgenoten om
hun bereidheid om een oplossing te be
reiken te demonstreren in een zeer gro
te mate van soepelheid, zowel wat be
treft de keuze der personen als ten aan
zien van de bezetting der portefeuilles.
Ook andere leidende politici, zoals prof.
Beel en ir. Staf, hebben daarbij bemid
delende en stimulerende medewerking
verleend.
Deze bereidheid komt tot uiting in het
herhaaldelijk stuivertje-wisselen door de
kandidaten van de KVP, VVD, CHU en
AR Partij nadat eenmaal was komen
vast te staan, dat door de houding van
de PvdA en van de VVD geen sprake
kon zijn van een herstel van de brede
basis. Slechts op het allerlaatste nip
pertje bleek die bereidheid van AR-zijde
net niet groot genoeg om zich met het
bijna bereikte resultaat te kunnen ver
enigen, terwijl men ook in de christelijk
historische kring uiteindelijk geen ge
noegen wenste te nemen met slechts eén
ministerszetel.
V3AMATISCH tenslotte omdat thans
onmiddellijk de vraag rijst: wat
nu? Het antwoord daarop is moei
lijk te geven. In dit prille stadium van
de nieuwe crisis worden als toekomstige
formateurs reeds de namen genoemd van
prof. Zijlstra, prof. Beel en ir. Staf, doch
in tegenstelling met de verwachtingen
van onze parlementaire redacteur, die de
kans aanwezig acht, dat een nieuwe for
mateur vrij spoedig in zijn opdracht zal
slagen, zijn wij te dien aanzien pessimis
tisch gestemd. Ongetwijfeld zal de nieu
we formateur bij zijn keuze voor een niet
onbelangrijk deel terugvallen op dezelf
de personen, die reeds in eerste instan
tie zijn aangezocht en het lijkt ons
uitermate moeilijk om na het falen van
zijn bekwame voorganger op enigszins
redelijke termijn te komen tot nieuwe
combinaties, welke wèl de algemene in
steming zouden kunnen verwerven.
Wij kunnen slechts hopen, dat ons
pesssimisme door de komende ontwikke
ling zal worden gelogenstraft, doch voor
alsnog voorzien wij voor de nieuwe for
mateur slechts een moeizame gang door
een met zuilen doorkruist terrein, dat als
bezaaid ligt met voetangels en klemmen.
Opklaringen
De Bilt verwacht tot morgenavond:
Opklaringen maar ook enkele ver
spreid voorkomende buien. Overwegend
matige wind tussen west en zuid. Iets
kcudere nacht, morgen overdag ongeveer
dezelfde temperaturen als vandaag.
(Opgemaakt te 11.15 uur)
29 APRIL
Zon op: 5.16 uur, onder 19.59 uur.
Maan op: 1.35 uur, onder 11.11 uur.
Hoogwater te Katwijk a. Zee 7.51 uur
en 20.30 uur.
Laagwater 3.31 uur en 15.57 uur.
(Van onze parlementaire redacteur)
Na vier weken van geduldig volharden, passen en meten, schuiven
en herschuiven, is de formatiepoging van prof. dr. J. E. de Quay
zoals wij gisteren nog in een gedeelte van onze oplaag konden melden
tenslotte toch mislukt. Zaterdagmiddag kondigde hij nog optimis
tisch aan dat het voltallige kabinet maandag in het Kurhaus bijeen zou
komen voor de definitieve vaststelling van het regeringsprogram, maar
die bijeenkomst is niet doorgegaan. In het zicht van de haven is de
formateur gestrand. De AR weigerde gistermiddag verdere medewer
king. Volgens de regels van het spel zou men dan kunnen verwachten
dat prof. Zijlstra (AR) de nieuwe formateur wordt. Het is echter ook
niet onmogelijk dat prof. dr. L. J. M. Beel (KVP) een formatie
opdracht krijgt.
prof. Zijlstra en de heer Hazenbosch.
Daardoor werd het zeer moeilijk alle
andere partijen nog tevreden te stellen,
vooral omdat de KVP de portefeuille
van Economische Zaken eiste. Het ge
volg was, dat er tenslotte voor de CHU
zetels overbleven, die deze partij het ge
voel moesten geven slechts als sluitpost
van de formatie te dienen. Dit gevoel
was te pijnlijker omdat de CHU (over
wegend bestaande uit hei-vormden)
moest constateren dat de AR (overwe
gend gereformeerden) veel beter was
bedacht. De AR zou Financiën en So
ciale Zaken krijgen en de CHU Land
bouw (verlaging van subsidies) en
Volkshuisvesting (huurvehoging). Daar
voor bedankte de CHU. De slotfase van
de formatie-De Quay is een politiek spel
geweest tussen AR en CHU.
Gisteravond werd de minister-presi
dent reeds door de Koningin in Soest-
dijk ontvangen. Vandaag ontvangt de
Koningin de gebruikelijke rij van ad
viseurs alvorens een formateur te be
noemen. Er is nog een kans dat de nieu
we formateur vrij spoedig slaagt. Een
drie-partijenkabinet (KVP, VVD, AR)
behoort thans tot de mogelijkheden.
Van herstel van de brede basis is voor
alsnog geen sprake.
Voor enig begrip van de moeilijkhe
den bij een kabinetsformatie moet men
weten dat voor het algemene regerings
beleid de portefeuilles van Financiën,
Economische Zaken en Sociale Zaken,
als de voornaamste worden beschouwd.
Grondfout
De grondfout in de opzet van de for
matiepoging-De Quay wordt daarom ge
noemd, dat hij is begonnen de porte
feuilles van Financiën en Sociale Za
ken (twee stuks dus) toe te zeggen aan
één partij, de AR, respectievelijk aan
Een aantal politieke leiders heeft des
gevraagd hun mening gegeven over het
teruggeven va* de opdracht tot kabi
netsformatie door prof. De Quay.
Dr. H. W. Tilanus, fractieleider van
de CH-fractie in de Tweede Kamer zei:
„Het is in hoge mate teleurstellend. Ik
heb alle moeite gedaan hem bij zqn
pogingen te helpen". De heer Tilanus
zei voorts zich uiteraard nog niet te
kunnen uitlaten over de verdere ontwik
kelingen.
Prof. Oud. voorzitter en fractieleider
van de VVD: „Ook ik acht het in hoge
mate teleurstellend, dat prof. De Quay
niet is geslaagd. Van onze zijde is hem
alle medewerking verleend. Grote waar
dering heb ik voor de volharding, waar
mee prof. De Quay zijn taak heeft ver
richt. Over hetgeen thans staat te ge
beuren, moet ik eerst even rustig na
denken."
Mr. Burger, fractieleider van de PvdA:
„Ik geef er de voorkeur aan geen com
mentaar op de jongste ontwikkelingen
te geven. De PvdA is overal buiten ge
houden".
Mr. van Doorn, voorzitter van de
KVP: „Het is inderdaad bijzonder te
leurstellend, maar ook merkwaardig, dat
het de zeer volhardende en bekwame
prof. De Quay niet is gelukt om uit vol
doende kringen steun te krijgen in die
zin, dat men met mensen van vereiste
kwaliteit is kunnen komen".
Verkeerde keus
Ongeveer tien dagen geleden, nadat
het eindelijk was gelukt een KVP-mi-
nister voor Economische Zaken te vin
den (mr. Ph. C. M. van Campen), was
de formatie vastgelopen, doordat de
CHU de overgebleven zetels van Volks
huisvesting en Landbouw weigerde. Te
gemoetkoming werd verwacht van de
KVP, omdat de VVD reeds de ondank
bare portefeuille van Defensie had aan
vaard en de KVP geen enkele ondank
bare portefeuille had. Om uit het slop te
geraken en voor de CHU de mogelijk
heid te openen de gewenste zetel van
Binnenlandse Zaken te krijgen, was
prof. Zijlstra op eigen initiatief bereid
zich terug te trekken. De kandidaat
minister van de KVP waren daarna be
reid in beginsel af te zien van Econ. Za
ken. De VVD wilde de zetel van Binnen
landse Zaken vrijmaken omdat prof.
Witteveen (WD) dan op Economische
Zaken of Financiën zou komen. Uit de
twee mogelijkheden (het uitsohakelen
van prof. Zijlstra of mr. van Campen)
koos de kabinetsformateur het verdwij
nen van prof. Zijlstra. Hij heeft achter
af misschien onder druk van KVP-zijde
geen vrije keus gehad, maar in ieder ge
val was de keus verkeerd, want de AR-
wilde prof. Zijlstra, die „vooruitstre
vend" wordt genoemd, niet werkelijk
laten vallen. Het is waarschijnlijk dat
de AR prof. Zijlstra alleen heeft willen
terugtrekken om te bereiken, dat ook de
KVP bereid zou zijn een offer te bren
gen. waardoor de formateur nieuwe
mogelijkheden zou krijgen als hij mr.
van Campen zou uitschakelen.
Slot pag. 2
(Van onze Haagse redactie)
De KLM zal niet meedoen aan Europair.
Dat was de verrassende uitslag van de gistermiddag in het SER-
gebouw te Den Haag heropende besprekingen tussen de vijf lucht
vaartmaatschappijen Air France. Alitalia. Deutsche Lufthansa. KLM
en Sabena. Na enkele uren vergaderen liepen de besprekingen abrupt
vast op het ene punt, dat ook in de afgelopen maanden tijdens de
bijeenkomsten in Brussel, Parijs en Rome het voornaamste was ge
bleken: de vaststelling van het aandeel van elke maatschappij in de
produktie van een toekomstige combinatie.
Omstuwd door vele belangstel
lenden, die nog wat formatie-
nieuws-heet-van-de-naald willen
horen, stapt prof. De Quay in de
auto, die hem naar Soestdijk zou
brengen, waar hij zijn opdracht aan
de Koningin teruggaf.
Dit blad bestaat uit 16 pagina's.
Nadat in de vooravond nog te ken
nen was gegeven, dat de besprekingen
in Den Haag zeker nog vandaag
dinsdag ip beslag zouden nemen,
verscheen kort na negen uur een com
muniqué, waarin werd gezegd dat de
presidenten en directeuren-generaal van
de Air France, Alitalia, Lufthansa,
KLM en Sabena, onder voorzitterschap
van dr. ir. F. Q. den Hollander, voor
zitter van de Raad van Commissarissen
van de KLM bijeentot hun grote
spijt hebben moeten vaststellen, dat de
KLM thans niet in staat is een defini
tieve beslissing inzake dit belangrijke
punt (het vraagstuk van het aandeel
van elk der deelnemende maatschap
pijen) te nemen". „De andere maat
schappijen zijn van mening, dat dit
probleem een punt is dat vóór alles
moet worden beslist. Van haar kant
meent de KLM, dat aan de studie van
andere problemen voorrang zou dienen
te worden verleend. Air France, Alita
lia, DultscJhe Lufthansa en Sabena
spreken hun waardering uit voor de
door de KLM verleende medewerking
bij het ontwerpen van de voorlopige
plannen en zullen hun werkzaamheden
om te trachten tot onderlinge overeen
stemming te komen, voortzetten".
Dit houdt dus in dat „Europair" niet
definitief van de baan is. Mogelijk gaan
de vier overgebleven, maatschappijen, zo
als uit het communiqué blijkt, zonder
de KLM toch nog onder deze gemeen
schappelijke noemer samenwerken.
Van de zijde van de KLM vernemen
wij nader dat de „andere problemen",
waaraan zy voorrang zou willen zien
verleend de inhoud en de vorm van de
gemeenschappelijke exploitatie betref
fen. Als de luchtvaartmaatschappijen
van de vijf Westeuropese landen willen
besluiten tot de een of andere vorm
\an samenwerking, waardoor het mate
rieel en de mogelijkheden beter worden
benut, dan zou de KLM eerst een dui
delijk inzicht in de kosten- en inkom
stenverrekening willen hebben. Verder
zijn de Nederlanders van mening, dat
er eerst op het stuk van de luchtvaart-
politiek tussen de vijf betrokken lan
den het nodige zal moeten verbeteren.
Het is bijvoorbeeld nog steeds niet zo,
dat de KLM zo maar een luchtlijn
naar Leopoldstad in de Belgische Kon
go zou kunnen openen, gesteld dat zij
dat zou wensen .Een derde belangrijk
probleem acht de KLM het vraagstuk van
de zeggenschap van elk der maatschap
pijen in het bestuur van de „Europair"
en ten vierde zou zij de overgangsre
geling tussen de huidige status en de
toekomstige willen bespreken. Ook de
cabotageregeling, de vraag dus of het
binnenlands vervoer van elke maat
schappij (voor de KLM bijv. dat van
Amsterdam naar Curasao) binnen of
buiten de ,.Euix>pair" zou moeten blij
ven, wil de KLM besproken zien alvo
rens er spijkers met koppen kunnen
worden geslagen.
V.S. steunen Panama
met lichte wapens
Premier Fidel Castro naar
Cuba teruggekeerd
De Verenigde Staten hebben
een spoedleverantie van lichte wa
penen en munitie gedaan aan
Panama om dit land te helpen de
invallers te verdrijven. Intussen
heeft Panama ook de Organisatie
van Amerikaanse Staten (OAS)
verzocht een onderzoek in te stel
len naar wat het noemt de invasie
door buitenlanders. De kleine
groep opstandelingen heeft giste
ren het dorp Nombre de Dios ver
overd. Leden van de Panamese
Nationale Garde voerden met
lichte wapen een vuurgevecht met
de invallers, van wie e'r verschei
dene zouden zijn getroffen. Nom
bre de Dios ligt ongeveer 40 km.
van de plaats, waar de groep aan
land is gegaan. De Panamese auto
riteiten hebben per vliegtuig vlug
schriften uitgeworpen boven de
opstandelingen, waarin hun wordt
verzocht te Nombre de Dios te
blijven om tot onderhandeling
te komen. De tekst was opgesteld
door de Cubaanse zaakgelastigde
in Panama, die heeft verklaard,
dat zijn regering de invasie-groep
niet steunt.
Uit het voorgaande zou blijken, dat
Cuba zich niet bemoeit met de invasie
op Panama. De Cubaanse minister van
Buitenlandse Zaken, Roberto Agra-
Advertentle
verwarming
en koeling.
Noordeinde 54, tel. 21387
K. Rapenburg 10, tel. 20025
De andere maatschappijen echter
oordeelden de kwestie van de verdeling
van de „porties" het belangrijkste. Nie
mand voelt er iets voor dit „ponds
pondsgewijs" te doen. Elk der ge
sprekspartners had een ander uitgangs
punt voor zijn redeneringen gekozen,
maar globaal genomen kwam de bui
tenlandse visie er toch wel op neer,
dat de KLM zou worden gekortwiekt.
Het standpunt van de KLM was be
grijpelijkerwijs, dat de aandelen zouden
moeten worden vastgesteld op basis van
de huidige omvang van het bedrijf, de
ervaring en de financiële resultaten
ervan. Maar een „halskwestie" had men
hiervan nog niet gemaakt. De KLM was
bereid eerst verder te praten om de
mogelijkheden van een naar elkaar toe
groeien der maatschappijen te bestude
ren. „Maar wij wensten de koek niet te
verdelen, alvorens zjj gebakken was", zo
drukte de KLM -woordvoerder het gis
teravond uit.
Wielrijders, die de laatste tijd op
de Rijksstraatweg door Heiloo
reden, werden ernstig bedreigd
door de uitwerpselen van een rei
gerkolonie, welke zich daar had ge
vestigd. De gemeente Heiloo heeft
nu voor defensieve maatregelen ge
zorgd, waardoor de wielrijders weer
veilig hun weg kunnen vervolgen.
Op de meest bedreigde gedeelten
zijn rietmatten aangebracht.
Prinses Beatrix met de
„Rotterdam" naar New York
Prinses Beatrix is voornemens de
reis naar New York in september a.s.,
ter bijwoning van de feestelijkheden
ter gelegenheid van de 350ste gedenk
dag van Henry Hudson's Tocht met
„De haelve maen", te maken met
het nieuwe vlaggeschip „Rotterdam"
van de HollandAmerika-Ljjn.
De „Rotterdam" zal op 11 september
in New York aankomen.
Foster Dulles lijdt
nog steeds veel pijn
De bestraling van John Foster Dulles
wegens een gezwel in de nek is geëin
digd, maar de oud-minister blijft vee!
pijn houden, heeft het departement van
Buitenlandse Zaken meegedeeld, de
patiënt krijgt pijnstillende middelen. HU
blUft voorlopig in het ziekenhuis.
monte. heeft in Havanna verklaard, dat
de actie tegen Panama tegen de bevelen
van premier Castro indruist. Cuba
wenst niet bij dergelijke acties betrok
ken te worden. De Cubaanse militaire
autoriteiten zouden opgetreden zijn
tegen voorgenomen invasies op Haiti en
in Nicaragua. Blijkbaar wenst de Cu
baanse premier Fidel Castro de zaak
terdege in de hand te houden. Gister
avond heeft hij besloten zijn reis door
Noord-Amerika te onderbreken en naar
zün eiland terug te keren. De premier
maakte dit bekend in Houston, in de
Amerikaanse staat Texas, na een onder
houd met zün broer Raul, stafchef van
de Cubaanse strijdkrachten, die onver
wachts naar Texas was gevlogen. Fidel
Castro was, na zijn bezoek aan de VB
en Canada op weg naar de Argentünse
hoofdstad Buenos Aires, voor een bij
eenkomst van het Comité der 21 Ame
rikaanse staten.
De Panamese Nationale Garde is gis
teren overgegaan tot de arrestatie van
politieke leiders van de oppositie. Er zal
worden nagegaan of zü betrokken waren
bü de landing van de groep „gewapen
de buitenlanders", die het land van het
huidige regime willen „bevrüden".
Een gevangen genomen Panamese op
standeling heeft aan journalisten ver
teld, dat de geldschieter van de invasie
dr. Arias was. Hü getuigde, dat Arias
hem in de stad Panama 4000 dollar had
overhandigd om in Havanna af te geven.
Volgens de gevangene was Fidel Castro
tégen de expeditie geweest, al had men
verder geen moeilijkheden met de Cu
baanse regering gehad. Op dit punt
werd het gesprek door de Panamese
autoriteiten onderbroken. Twee gevan
gen Cubanen verklaarden dat de expe
ditie uit 86 man bestaat, van wie er in
tussen zes zijn uitgevallen. Zij verkeer
den in de veronderstelling een dictatuur
te gaan bestryden.
