SOEPEL MAREKERK VERTOONT
1 ERNSTIGE GEBREKEN
icheur in de hoofdbalk - kap verzakt
Wekelijks gaan vanuit Leiden enige
kledingpakketten naar Hongarije
15
f 16 M 17 /if IrJ 19 lï|2o/3 21 1f B 22 I »J 23 24
ECHNISCHE GOEDEREN
Admiraal De Ruyterfonds in de
elassis Leiden werkt in stilte
jgerïcKï 1 maart 1860
Zaterdag 4 april 1959
Tweede blad no. 297II
Advert en tl 9.
o.lWOCNSDAO i
4.3
7.0 APRIL
ff DONDERDAG ff^Wff VRIJDAG ËÊP*ffÊ ZA7E,RDAG ZONDA$? MAANDAG DINSDAG ff^ffÊ^ff WOENSDAGDONDERDAGVRIJDAG
APXH f mmm y APRH f y AMIt g J J AMIt A'tll M A'*H y APRIL API"L
7 1
oensdag 15 t/m vrijdag 24 april - Terrein Croeselaan
G«
INDUSTBIEt Algemene machinebouw, w.o. machines, apparaten en onderdelen
voor kernenergie, complete industriële installaties, verbrandingsmotoren,
stoommachines, -ketels en appendages. Elektrische Installaties, w.o. elektro
motoren, transformatoren, gelükrichters, draad en kabel, schakelmaterlaal,
'telefonie, telegrafie, enz. Pompen, compressoren, blaas- en afzuiginstallaties.
pp ar a ten en ventilatoren voor luchtbehandeling. Oven- en drooginrlcbtlngen,
rotwerken, Ssodselelsn énmeohanJsche overbrengingen, Grondstolfenon hall
fabrikaten. Machines, gereedschappen en apparaten voor de metaal- en de- gerei: Dékwerktulgen. lieren, kaapstanders, e.d.. laadbomen. Technische
houtindustrie. Handelsinformaties en voorlichtingsdiensten. voorzieningen: Hulpsggregatën. w.o. pompen, compressoren, machines en
apparaten voor luchtbehandeling, verwarming, koeling en stookinrichtingen.
SCHEEPS BOD W t Cascobouw: Uzer. staal, non-ferro-metalen. kunststoffen. Elektrische uitrusting. Pijpleidingen. appendages. afsluiters, slangen Cr.
Voortstuwing: Scheepsmotoren, turbines, schroeven enz. Besturing en keukeninstallaties en -machines. Onderhoud: erven, lakken, vernissen, e a.
ti avlgat leap parat uur: Stuurmachines, nautischs Instrumenten, radar, radio, conservering:*- en corrosiewsrsnds middelen. Handelsinformaties cn voorllca-
enz. BeveiligingI Brand beveiligingsmateriaal, reddingsmateriaal, ens. Laad- tlngsdiensteo: Diversen.
l\ Plannen gereed, geld (f. 136.000) ontbreekt
uw
an
INTERNATIONALE
SCHEVENINGEN RALLY VOOR
HKS „DE HOOP"
Onder de naam „Scheveningen Rally"
zal op zaterdag 16 mei een internatio
nale sterrit voor auto's, motoren, scoo
ters en bromfietsen worden verreden,
waarvan de baten ten goede zullen ko
men aan het hospitaal-kerkschip „De
Hoop".
Deze sterrit is internationaal. Ge
start zal worden uit vele provincies van
ons land, en ook uit Duitsland, België.
Luxemburg en Frankrijk. Bij deze rit,
die in de ochtend plaatsvindt, ligt de
nadruk eerder op het toeristische aspect
dan op het presatie-element.
Er zijn btf deze rit geen ryvaardig-
heidsproeven. In de middag volgt dan
van Den Haag uit een oriënteringsrit,
die een vrij zware opgave zal inhouden.
Het eindpuntv an deze oriënteringsrit,
die plus-minus 80 km lang is (voor
bromfietsers plus-minus 50 km), is we
derom Den Haag. Onder de winnaar
wordt een auto verlcyJt. Deae sterrit
staat onder auspiciën van de „Motor
club Voorburg e.o."
Bijzondere kansen voor
onze chemische industrie
De chemische industrie van Nederland
krijgt in de Euromarkt bijzondere
kansen, aldus dr. G. Kohnstamm.
hoofdbedrijfsleider bij de A.K.U., in
een persconferentie te Emmen, belegd
door de vereniging van de Nederlandse
Chemische Industrie en de Vereniging
Nederlands Fabrikaat. Dit zal vooral
te danken zijn aan onze geografische
ligging: Nederland is nu eenmaal de
invalspoort van de Euromarkt.
Aan de andere kant zal de Euromarkt
de Nederlandse chemische industrie
confronteren met de op dit gebied veel
sterkere Duitse industrie. Dit is echter
een uitdaging, die de Nederlandse in
dustrie met graagte zal aannemen.
Er is tussen de chemische industrieën
der zes Euromarkt landen al geruime tijd
een zeker contact met het oog op de
gemeenschappelijke markt. Reeds 4 k 5
jaar geleden zijn toonaangevende in
dustriëlen begonnen regelmatig bijeen
te komen. Het doel hiervan is niet on
voorbereid te staan tegenover de beslui-
Radioisotopen en industrie
In 1958 heeft de Amerikaanse indus
trie meer dan 400.000.000 dollar bespaard
door het gebruik van radioisotopen. Dit
blijkt uit de gegevens die de industrie in
de VS aan het Atom Energy Center in
antwoord op een enquête heeft ver
schaft. Gezien het grote belang van ra
dioisotopen voor industriële doeleinden
wil de Koninklijke Nederlandse Jaar
beurs dit jaar ter gelegenheid van de
technische voorjaarsbeurs. die van 15
tot en met 24 april in Utrecht wordt ge
houden, speciaal de aandacht vestigen
op de toepassing van radioisotopen in de
industrie.
Zij heeft een aantal Nederlandse be
drijven. die zelf op dit gebied werk
zaam zijn. bereid gevonden een exposi
tie in te richten welke aangeeft op wel
ke wijze deze bedrijven gebruikmaken
van de radioisotopen. Deze expositie zal
een plaats krijgen in het midden van de
Margriethal.
ten en maatregelen, die de commissie
der E.E.G. zal nemen, aldus dr. Kohn
stamm.
e Moet kerk worden gesloten?
,3(
VS
'oor restauratie van een der voornaamste
■Èionumenten van de 17de eeuwse kerkelijke
architectuur is
geen
geld
architect het behoud van deze voor ons
land zo unieke koepelkerk verzekerd.
r£Van kerkvoogden der Leidse hervormde gemeente hebben wij gis-
oren een alarmerend bericht vernomen. Voorgelicht door de architect,
S heer P. van der Sterre, deelden zij ons mede, dat de koepel van
Marekerk ernstige gebreken vertoont. De kapconstructie, welke
fs:t de daarop geplaatste toren, waarin zich twee grote bronzen
:)kken bevinden, de achtkantige kerk met een gewicht van circa
{51.000 kg. belast, is verzakt. Er bevindt zich een scheur men kan er
vs hand tussen steken in de hoofdbalk, terwijl ook de op deze balk
^responderende verbindingsbalken geen voldoende koppeling met de
kaoederbalk" meer hebben. Opmetingen hebben bovendien aange-
jond, dat de op de koepel rustende toren reeds afwijkingen in zuide-
ke richting vertoont. De toren, zo zeggen deskundigen, „staat niet
Eer stil" en zakt met de koepel steeds verder door.
fn 1957 op deze verzakkingen at-
it gemaakt, is in de koepel een
i aenieuse apparatuur aangebracht,
ijarop men de afwijkingen kan af-
'.en. Op deze wijze kan men niet
4or verrassingen komen te staan
7 hebben architect en kerkvoogden
T toestand volkomen in de hand,
jtgeen van groot belang is met het
6y op het intensieve gebruik, dat
6n dit kerkgebouw - 's zondags ko-
?n gemiddeld 700 kerkgangers in
ze kerk samen - wordt gemaakt.
f1 )ewel het, dank zij deze controle,
jg mogelijk is om in de kerk gods-
ZnstoefeJiingen te houden, moet
4 niet uitgesloten worden geacht,
•t bij het uitblijven van een res-
uratie, waarvoor de plannen be-
ik klaar zijn, de kerk gesloten
.Vet worden. Momenteel is dit nog
J et het -gevaldoch men neemt het
i fr nauw met de verantwoordelijk-
id.
Onbegrijpelijk
Sen verantwoordelijkheid, welke kerk-
Dgden, zoals gezegd, naar een restau-
iieplan deden omzien. Het is gereed,
ch aan een uitvoering van de plan-
n, waarop ook Rijksmonumentenzorg
ar fiat gaf, is men nog niet toe. Het
k wenst er onder de huidige omstan-
fheden geen geld beschikbaar voor te
sllen. Het restauratieplan, dat is be-
Dot op circa f. 136.000, voorziet in het
hbrengen van een gewapend beton-
n ringbalk rond de voet van de koe-
1, het vernieuwen van de spantvoeten,
t versterken van de koepelwand met
ilen strippen en van de gebroken
anten met stalen beugels. Indien hier
b zou worden overgegaan ls volgens de
Hoewel in Den Haag door kerkvoog
den herhaaldelijk en met grote aan
drang is gepleit voor realisering van
deze plannen, welke op dit moment
slechts een nitgave van f. 136.000 ver
gen - en dan nog om te slaan over rijk,
provincie, gemeente en kerkvoogdij -, is
men hier tot nu toe niet in geslaagd.
Kerkvoogden komt dit onbegrijpelijk
voor, aangezien deze achtzijdige koepel
kerk, met omgang, als een unicum in
ons land kan worden beschouwd en
wordt aangemerkt als een der voor
naamste monumenten van onze 17de
eeuwse kerkelijke architectuur.
De kerk, in de jaren 16391649 ge
bouwd naar een ontwerp van de toen
malige stadsbouwmeester Arent van
's Gravesande, wordt door niemand min
der dan Jacob van Campen, de bouw
meester van het Paleis op den Dam,
wiens advies indertijd werd gevraagd,
geprezen om haar architectonische
vormgeving. Bovendien zegt Ozinga in
zijn „Protestantsche Kerkenbouw" van
deze kerk, dat het zeer waarschijnlijk is,
dat de beroemde kerk van Santa Maria
della Salute te Venetië, welke een wei
nig ouder is, min of meer tot voorbeeld
heeft gestrekt. Merkwaardig is in ieder
geval, dat beide kerkgebouwen wat hun
opzet aangaat, volkomen overeenstem
men.
De Marekerk kan dan ook zeer te
recht beschouwd worden als een monu
mentaal stuk architectuur. Van verre
gezien vormt de thans aan restauratie
toezynde koepel, bekroond door een sier
lijk klokketorentje, een belangrijk ele-
De architect, de heer P. van der
Sterre. steekt zijn hand tussen de
gescheurde hoofdbalk. Voor de
restauratie is geen geld
(Foto LD/Van Vliet)
ment in het silhouet van onze stad. In
wendig maakt de kerk, met de acht slan
ke zandstenen zuilen, een statige in
druk. De behandeling van de ruimte is
breed en fors, de uitvoering in alle op
zichten onbekrompen, hetgeen aan het
gebouw een bijzondere waardigheid ver
leent.
Tack voor Leiden
Leiden - bij de behandeling van het
wegenschema is dit nog eens gebleken -
is, en terecht trots op zijn monumenten
en daar is de Marekerk er zeker één
van. Een restauratie mag dan ook niet
achterwege blijven! Moge Den Haag te
rug komen op zün beslissing! Een ze
ventiende eeuws monument geeft men
(Van een onzer redacteuren)
Het is al weer ruim twee jaar geleden dat het Hongaarse volk in
opstand kwam tegen de communistische overheersing. De met moeite
verworven vrijheid werd enkele dagen later in veel bloed gesmoord
en met ijzeren vuist heerst sindsdien het communisme over het vrij
heidslievende Hongaarse volk. Velen wisten door het opengescheurde
IJzeren Gordijn naar het vrije Westen te ontkomen en zij hebben zich
niet zonder moeite een bestaan opgebouwd, hetzij in ons land, hetzij
elders in de vrije wereld. De tijd gaat snel en zo langzamerhand raakt
de Hongaarse opstand weer in het vergeetboek. In zijn algemeenheid
is dit laatste zeker waar maar voor hen die werken in het Admiraal
De Ruyterfonds is dat allerminst het geval. Zij staan nog wekelijks
klaar om hulp te bieden aan Hongaren, hetzij in Nederland of elders
in Europa, hetzij in Hongarije zelf.
Reeds voor de oorlog bestond er con
tact tussen de protestantse kerken in
Nederland en Hongarije en na de oorlog
is dit blijven bestaan. Het was bekend
dat de Hongaren een zeer moeilijke tijd
doormaakten in hun eigen land en zo ze
gevlucht waren in hun nieuwe vader
land. Zo werd op initiatief van ds. Tiiski,
Hongaars predikant te Utrecht in okto.
ber 1955 het Admiraal de Ruyterfonds
opgericht met als doel de hulpverlening
aan in noodverkerende Hongaren in
Europa. Na de mislukte vrijheidsbewe
ging in 1956 breidde het werk zich bij
zonder sterk uit. De tientallen Honga
ren, die in ons land waren gekomen,
moesten op allerlei wijze steun krijgen
omdat de aanpassingsmoeilijkheden vele
jaren. Het fonds zag dan ook geen kans
meer al het werk vanuit het centrale
punt in Utrecht te regelen en zodoende
kwam het verzoek plaatselijke comité's
op te richten, die speciaal hun aandacht
zouden richten op de hulp aan Honga
ren in Hongarije. Het centrale comité in
Utrecht kon zich dan uitsluitend bezig
houden met de Hongaren, die naar ons
land waren gevlucht.
niet prijs voor slechts f. 136.000. Boven
dien: een langer uitstel zou wel eens het
drie- of viervoudige kunnen vergen. Ge
let op de onlangs gevoerde besprekingen
in de raad (behandeling gemeentebegro
ting) ligt hier o.i. ook een taak voor
Leiden. Wellicht, dat de gemeente reeds
nu zou kunnen bijdragen in de kosten
van reparatie van het uurwerk in de to
ren, dat nu al vier weken stilstaat.
deren opgeslagen en gaan de comité
leden daar inpakken
Vele gegadigden
Ook in Leiden
Ook in Leiden begon men te werken
met als resultaat dat op 4 november 1957
het Leidse comité werd opgericht door
de Hervormde, Gereformeerde. Christe
lijk Gereformeerde en Gereformeerde
(vrijgemaakt) kerk in de classis Leiden,
die elk één bestuurslid aanwezen. Het
was de taak van de plaatselijke comité's
voornamelijk kledingpakketten te ver
sturen naar Hongaren in Hongarije,
want aan kleding bestond en bestaat
grote behoefte. De eerste pakketten
van het Leidse comité gingen op 13 de
cember 1957 dus ruim een maand na
de oprichting de deur uit. En sinds
die tijd gaan er regelmatig pakketten
weg.
Aanvankelijk was het werk niet zo
moeilijk, daar immers de Hongaarse op
stand nog vers in het geheugen lag en
men dus algemene bereidheid vond te
helpen. Nu ruim twee jaar na deze op
stand verflauwt het enthousiasme wel
wat, maar toch is het nog steeds mo
gelijk gebleken regelmatig pakketten te
verzenden.
Een van de moeilijkheden, die in het
begin te overwinnen waren, was de
kwestie van de opslagruimte voor de
ontvangen goederen. In huize „Voordorp''
aan de Van der Valk Boumanweg te
Leiderdorp vond men een geschikte
ruimte en nog steeds liggen daar goe-
Enkele comité-leden bezig met het
sorteren van kleding. De voorraad
is gelukkig nog vrij groot.
(Foto L.D./Van Vliet)
Waar moesten de paketten naar toe?
De eerste lijst werd ontvangen van de
Stichting te Utrecht en deze Üjst wordt
nog steeds aangehouden, al zijn er in de
loop van de tijd Vele adressen bijgeko
men en zijn er slecht enkele afgevallen.
Deze actie werkt als een sneeuwbal: hoe
langer men bezig is. hoe groter het aan.
tal adressen wordt. De ene Hongaar ver
telt aan familie of vrienden over de pak
ketten en die schrijven dan op hun
beurt weer ook in aanmerking te mo
gen komen voor 'n pakket. In de meeste
gevallen kan aan deze nieuwe aanvrage
dan worden voldaan, hoewel men tegen,
woordig wel kritisch is en een ver
klaring van een Hongaarse predikant
wordt gevraagd, zodat men ervan over
tuigd kan ziijn dat de pakketten goed te
recht komen.
Als criterium wordt gesteld, dat de
mensen protestant zijn en zelf niet in
staat kleding te kopen. Aan de laatste
voorwaarde is al spoedig voldaan, want
kleding is er zeer duur en de niet-com
munisten hebben bepaald niet de best
betaalde functies. Men heeft daar al het
geld nodig voor voedsel en aanvaardt de
hulp uit Nederland dan ook gaarne.
Dit blijkt wel uit de vele brieven die
bij de secretaris, de heer J. Stolte, De
Ridderstraat 12, binnenkomen. Het zijn
vaak ontroerende brieven. Men is niet
alleen blij met de kleding, doch tevens
met de geestelijke steun, die uit de ge
zonden pakketten spreekt.
Geen belemmeringen
Men vraagt zioh verwonderd af of die
pakketten zo maar door het IJzeren gor
dijn naar binnen kunnen in Hongarije.
Het blijkt da-t er geen enkele belemme
ring is. Een voorwaarde is echter dat het
uitsluitend gedragen kleding en bedden,
goed is, want anders moet er invoerrecht
betaald worden en dat zeer hoog. Dat
de pakketten altijd te bestemder plaatse
komen blijkt wel uit de ontvangstbewij
zen, die altijd teruggezonden moeten
worden. Een tweede punt waar men bij
de verzending op moet lebten is dat het
een „gesohenkzending" is, die van een
particulier aan een andere particulier
gezonden wordt. Daarom is de afzender
ook altijd de heer J. Stol to en niet het
Adm. De Ruyterfonds. Men zou kunnen
zeggen dat dit een kwestie van naam is,
doch in de grond van de zaak is het dat
niet. Deze zendingen zijn inderdaad van
particulieren aan een willekeurige Hon
gaar, doch daarbij maakt men gebruik
van een comité, dat de particuliere ac
tiviteiten bundelt en richting geeft.
F. 1000 aan porti
De pakketten varieren in gewicht van 5
tot 20 kg, doch meestal is het gewicht
10 kg, een flink pakket dus. De kosten
van verzending zijn schrikbarend hoog:
f. 11,voor een pakket van 10 kg. Men
begrijpt dus dat er heel wat komt kijken
als men wekelijks vier pakketten wil ver
zenden, zoals de laatste maanden het
geval is in Leiden. En toch wil men aan
dit aantal vasthouden, omdat men een
70 adressen heeft en die wil men niet
te lang laten wachten op een nieuw
pakket.
In 1958 werden er 80 kledingpakketten
verzonden, benevens 1 voedselpakket en
een pakket met geneesmiddelen. Het tn.
tale gewicht bedroeg 940 kg. In 1957
werden nog 13 pakketten verzonden en in
1959 reeds een 25, zodat er in totaal
vanuit Leiden 120 pakketten naar Hon
garije gingen. De totale porti beliepen
een bedrag van rond f. 1000,
De correspondentie die gevoerd wordt
is een enkele maal in het Duits, doch
meestal in het Hongaars. Een kundig
vertaalster heeft men gevonden in me
vrouw A. van der Veen-Sipos. die in de
eerste wereldoorlog naar ons land kwam
en sindsdien haar taal uitstekend heeft
bijgehouden.
Niet alleen in Leiden is een dergelijk
comité opgericht, ook in andere plaatsen
kan men dat vinden. Vorig jaar telde
men 26 van dergelijke comité's. Men kan
dus wel aannemen dat er wekelijks een
flink aantal pakketten naar Hongaren
wordt gestuurd. En laten wij Nederlan
ders blij zijn dat wij het kunnen doen.
Dat wij in een vrij land leven, waar wij
geen gebrek hebben al zijn de tijden
dan duur. De verzending van de pakket
ten naar Hongarije is een uiting van
christelijke naastenliefde en het is dan
ook te hopen dat dit werk voortgang zal
kunnen vinden, zolang dat nodig zal
blijken te zijn.
