v*K4Ht
de hele dag zon,
de hele dag rust
Land met Amerikaanse allure Prijzen zijn
vaak hoog Help-je-zelf is het eerste gebod
Geweldige natuur, oneindige
bossen en machtige rivieren
land van grootse natuur
en van prachtig handwerk
OpgericKï I maart I860 Vrijdag 20 maart 1959 Derde blad 700
(Van onze correspondent in Stockholm)
Zweden.dat is het Amerika van Europa! Tenminste, als u de
bewoners wilt vleien. Ze horen het namelijk graag, de hoogste
levensstandaard in Europa te hebben. Men is trots op de ver door
gevoerde rationalisatie. U zult zich in Zweden echter moeten aan
passen. U zult uw beurs goed moeten bewaken, want anders komt
u zelfs met duizend gulden niet ver. En u wilt toch ver komen, is
't niet? U wilt waarschijnlijk de middernachtzon zien en genieten
van de absolute rust, die hier in het hoge noorden nog is te vinden.
aan: Heeft de douane-inspecteur
goed geslapen?"„Wil de kapitein
ter-zee nog een stukje vlees?"
Wie aan deze reizen per trein-
hotel mee doet, ivordt door de ste-
ivardess dan ook aan de medereizi
gers voorgesteld. Na een stevige
handdruk bent U „broeder" of
zustervan allemaal. Een „över-
tullkontrollören" (chef-douanier)
heet dan nog slechts Erik!
Nu zijn er twee soorten trein-ho-
tels. Een eenvoudige klasse en de
luxe-klasse, de zogenaamde dollar-
trein. Liefst 1300 gulden kost de
negen dagen lange vakantietrip
Stockholm-Narvik-Stockholm.
zijn alle maaltijden inbegrepen, alsme
de zeven overnachtingen in een twee
persoons coupé. Een reisleider gaat
mee en de verschillende excursies zijn
zeker de moeite waard. U krijgt de
poolcirkel te zien en de ijzerertsmynen,
de middernachtzon en de Laplanders.
U kunt zich verder verbazen over de
rendieren, die zo maar op de rails lo
pen, en U zult de ertshaven Narvik en
de machtige fjord bewonderen. U
maakt ook nog een boottochtje en
wandelt door de onbewoonde wereld.
Voor het treinkaartje Malmö-Boden
krijgt U bovendien een reductie van
25 procent, betaalt hierdoor circa 90
gulden voor het retourtje.
Wie niet van een rijdend hotel houdt
en liever zelf voor logies wil zorgen,
doet er evenwel toch verstandig aan
gebruik te maken van de vele rondrei
zen, die de Zweedse, evenals de Noorse
en Deense spoorwegen aanbieden. Men
is dan belangrijk goedkoper uit. Twee
voorbeelden: Kopenhagen-Stockholm-
Narvik- Trondhjem - Oslo - Gothen
burg - Kopenhagen (circa 4500 km.)
kost tweedeklas 160 gulden en eerste
klas 225 gulden. De kortere rondreis
Kopenhagen - Stockholm - Oslo - Ko
penhagen (circa 1800 km.) wordt aan
geboden voor 95 gulden in de tweede
klas en 150 gulden in de eersteklas.
Hotels moeten van tevoren worden
besproken, anders kan het U wel eens
gebeuren, wat ons overkomen is. Wij
hebben namelijk eens in een gevange
nis moeten overnachten, omdat de drie
hotels van Kiruna waren volgeboekt!
Op een afstand van 200 km. was geen
bed te vinden!
Hotels kunnen overigens erg duur
zijn. In kleine plaatsen betaalt men 10
tot 14 gulden zonder het ontbijt, waar
twee gulden voor wordt gerekend. Wie
goedkoop uit wil moet een klein hotel
opzoeken, 5 tot 10 gulden zonder ont
bijt of een „resanderum" (kamer voor
reizigers) die 5 tot 6 gulden doet. Bij
particulieren betaalt men 4 tot 6 gul
den.
De bedden z|jn helaas overal mid
delmatig tot slecht en het eten kan
een gebeurtenis zijn: zure haring met
suiker, maar ook verrukkelijke in Ne
derland onbekende bessen en zojuist
gevangen zalm!
- i- A
Laplanders aan de picnick
Wenken voor automobilisten
De automobilist mag vooral de af
standen in Zweden niet onderschat
ten. Halsingborg-Stockholm is 600 km.
Maar dan bent U nog altijd in Zuid-
Zweden. Tot het noorden zijn het nog
eens 1500 km. De wagen moet natuur
lijk goed in orde zijn. In het begin
zijn de wegen nog uitstekend, maar
noordelijk van de lijn Karlstad-Gavle
wordt het heel wat minder. Zeer lange
trajecten zijn niet geasfalteerd. Kleine
en grote steentjes liggen los. U moet
bij het inhalen dan ook voorzichtig zyn
Probeer vooral niet
,het heertje' te spelen
Het begint eigenlijk al met de
kruier op het station. Hij rekent in
de avonduren ruim een gulden
voor ieder stuk bagage. Wij gaven
onlangs onze schrijfmachine, een
handkoffertje en een pakje aan
een witkiel. Wij wilden „het heer
tje" spelen, omdat wij in gezel
schap waren. De kruier volgde ons
echter niet op de voet. Hij bleef
voor het station wachten en ver
zamelde een vijftiental koffers van
reizigersdie allemaal met dezelfde
trein mee moesten. Vijf minuten
voor het vertrek kwam hij alles in
één keer brengen.
Rationalisatie zit zelfs kruiers in
het bloed! Hij vroeg ruim een
rijksdaalder, hetgeen wij „loei prij
zig" noemden. Maar dat hadden
wij niet mogen doen. In de socialis
tische staat Zweden maakt men
niet dergelijke opmerkingen! Bo
vendien, zo vertelde hij ons, had
hij eigenlijk recht op ruim drie
gulden!
U zult er dan ook verstandig aan
doen een help-je-zelf-wagentje
te nemen. Op het station in Stock
holm zijn ze er weliswaar niet,
maar op tal van overstapplaatsen
staan die kleine wagentjes, die
iedere passagier zonder meer en
zonder enige betaling op het sta
tion mag gebruiken.
Service is duur
„Help-je-zelf" geldt in nog grotere
mate voor het eten. In vroegere tijden
had men het zeer beroemde „smor
gasbord", de lange tafel met de vele
lekkernijen, waarvan men mocht ne
men zoveel men wilde. Deze tafels zijn
er gedeeltelijk nog wel en U krygt er
waar voor Uw geld. Anders is het ech
ter als U zich laat bedienen. Dat is een
service, die duur moet worden betaald
Wy spreken uit ervaring, want wy
hebben onlangs een varkenskarbonade,
met één aardappel en welgeteld vier
spruitjes genuttigd. Het was in de res
tauratiewagen van een trein en de
ober keek ons erg vreemd aan, toen
wij hem beleefd om iets meer vroegen.
Hij legde toen met een hoffelijke bui
ging nóg twee spruitjes op ons bord.
Toch kostte dat grapje, inclusief drie
boterhammetjes, een glas bier en kof
fie acht gulden!
Korte tyd later aten wij gelukkig
voor minder dan de helft een uitste
kende maaltijd in een „bar". Onthoud
dit woord!
Een „bar" (of „mjölkbar") is een
zelfbedieningsrestaurant. U neemt zelf
Uw dienblad en zoekt het menu aan
de „bar" uit. U neemt zelf brood, bo
ter en wat er bij hoort en voorts wat
U wenst te drinken: bier, limonade of
melk, en U laat na de maaltijd zelf de
koffie uit een kraantje lopen. Voor een
gulden of drie, vier krijgt U ruim vol
doende. Het voordeel met deze „bars"
is, dat zy modern zijn en dus ook
nieuw zijn ingericht. Het ziet er keurig
uit.
Onnodig te zeggen, dat U in het ho
tel zelf Uw koffers naar de kamer
moet dragen, dat U dikwijls zelf Uw
schoenen moet poetsen en dat U zelf
moet uitzoeken, wat goedkoop en wat
duur is. Niemand, die U met onge
vraagde adviezen lastig valt
De Zweden weten echter zelf maar
al te goed. dat zij op dit gebied erg
tekort schieten en spreken dan ook
van het land van de „midnight sin"
(middernacht-zonde), in plaats van
„sun".
Verbroedering alleen in de
vlotte treinhotels
Kort geleden zaten wij in de trein en
hadden een hele coupé voor ons zelf.
Vijf reizigers zaten in deze wagen, in
iedere coupé één! Maar niemand zocht
iemand op. De reis duurde slechts vijf
uur, doch zelfs al zouden wij twaalf
uur lang naar hetzelfde doel op weg
zyn geweest, dan zou men elkaar nog
nauwelijks hebben aangesproken. Dat
doet de Zweed nu eenmaal niet.
Toch zijn er uitzonderingen: de
„trein-hotels"Wie met deze rol
lende hotels reist, behoort meteen
„jij" en „jou" tegen de medepassa
giers te zeggen. De moeilijkheid zit
hem anders in de aanspreektitels.
Men zegt in Zweden namelijk niet
„U", maar spreekt de mensen met
hun titel en in de derde naamval
Aantrekkelijke tochten
Wenst U eenvoudiger te reizen, dan
stellen wij de tocht Boden-Narvik-Bo-
den voor, die inclusief slaapwagen van
Vannas af 190 gulden kost. In de prijs
Een zomernacht aan het Petsauremeer in Lapland
en vooral niet snijden. U zou anders
stenen tegen de vooruit van de inge
haalde wagen kunnen gooien. Toon,
dat U aan Uw mede-automobilisten
denkt en zorg voor spatlappen. Probeer
kleine reparaties eerst zelf te doen, al
vorens het „even te laten fixen". Ook
kleine mankementen worden hier in
Zweden door vaklui verholpen, die 10
12 gulden per uur in rekening mo
gen brengen! Heeft U evenwel onder
weg panne, dan is iedere automobi
list gaarne bereid U te helpen (gra
tis). De Zweed is gelukkig heer in het
verkeer. Hij heeft geduld en blijft ge
rust een kwartier in een file, die met
een tempo van 50 tot 60 km. rijdt.
Denk er overigens aan, dat de Zweed
langzamer reageert dan de West-Euro
peaan en dat het verkeer links houdt,
zoals in Engeland.
Camping-terreinen zijn er genoeg.
Goedkoop zijn ook de „vandrarhem",
die 1.50 gulden per bed (in slaapzalen
of vier-persoonskamers) vragen. Een
slaapzak moet echter meegenomen
worden.
Ongeschonden landschap
Wat „moet" u in Zweden gaan zien?
Interessanter dan enkele kerken
(Lund en Uppsala) zijn de moderne
gebouwen, bijvoorbeeld in Stockholm.
Er zijn slechts enkele musea. Naar
Zweden moet U echter komen als U
wilt genieten van de geweldige natuur,
de oneindige bossen, de machtige rivie
ren. En bovenal van die heerlijke rust
in dit ongeschonden landschap.
Edoch, er zijn ook risico's. Als het re
gent. is er niets te doen. en uitgestrek
te gebieden zijn (vooral in de maanden
juni/juli) vergeven van de muggen.
Koop daarom „myggölja", muggenolie.
Eerst in de tweede helft van juli is
het water warm genoeg om te baden
terwijl de mooiste, kleurrijkste tijd
einde augustus/begin september is. De
nazomer dus. Maar het badpak kunt U
dan wel thuis laten.
Veel moois in onbekend Italië
nu nog een veertigtal bloeiende potten-
bakkerswerkplaatsen, waar nog ge
werkt wordt volgens de oeroude, bijna
prehistorische traditie! Een stadje,
waar vrijwel alle soorten kunsthand
werk worden beoefend en tegelijkertijd
een plaatsje met mooie kerken en an
dere gebouwen, is Pescocostanzo. Dit
stadje ligt al bijna 1500 meter boven de
zeespiegel.
Liever geen weg
Tovenarij magie en mystiek nog van grote
betekenis in het leven van alledag
(Van onze Romeinse correspondent
Italië, zélfs Italië, heeft nog onbekende streken! Meer dan men denkt.
Geheel verschillend van de algemeen erkende schoonheid der Noordita-
liaanse meren, van de Riviera, van Capri en de omgeving van Sicilië, is
er in het binnenland, ivaarvan de toerist doorgaans alleen Toscane en
Umbrië enigszins leert waarderen, omdat men nu eenmaal de geijkte
kunstcentra: Rome, Florence, Perugia, Assisi, Pisa niet bereiken kan zon
der door dat Middenitaliaanse landschap te reizen. Het is ongetwijfeld
lieflijk en biedt genoeg verrassingen. Maar er zijn, even terzijde van de
begane ivegen, nog wel andere dingen te vinden, te ontdekken zelfs. Geheel
Zuid-Italië, met uitzondering van de kuststrook van Sicilië en Apulic,
trekt nog veel te weinig bezoekers en toch is dat zuiden zeer de moeite
waard, juist omdat het nog zo ongeschonden is.
vrolijke stad een uitstekend punt van
uitgang om de wilde bergen van de
Abruzzen te verkennen.
zeer gerestaureerde) kloosters en kas
telen.
De dorpjes zijn vaak uiterst schilder
achtig en men vindt er in de kerk
schatten vooral, zeer mooie voorwerpen
van toegepaste kunst, vooral goud
smeedwerk, aardewerk en kant. De
goudsmeden vond (en vindt) men voor.
al in Guardiagrele, dat in de vijftiende
eeuw de meest vermaarde goudsmid
van Italië, Nicola da Quardiagrele
heeft voortgebracht. Mooi aardewerk
werd en wordt er in de Abruzzen overal
gemaakt. Het plaatsje Castelli heeft
Kenmerkend voor het karakter der
Abruzzesen is het volgende: in de Na.
poleontische tyd wilde Joachim Murat,
Koning van Napels een straatweg aan
leggen, die ook Pescocostanzo in ver
binding zou hebben gebracht met de
rest van de wereld. De vroede vaderen
van het stadje haastten zich echter om
een deputatie met rijke geschenken
naar Napels te sturen en de Koning te
smeken van zijn voornemen af te zien.
Zij stelden niets meer op prijs dan het
feit in een plaatsje te wonen, waar
men van de wereld afgezonderd is.
Thans is er wel iets veranderd: Pes
cocostanzo heeft zelfs een station, al
komt er maar zelden een trein. Maar
wat hotels betreft, doet men het er
voorzichtig aan. Het enige hotelletje,
overigens helemaal niet slecht, kan
slechts veertien gasten herbergen en
daarmee uit. Het is de skisport, die
deze plaatsjes nieuw leven heeft inge
blazen. In minder dan een half uur
loopt men van Pescocostanzo naar het
niet minder schilderachtige Rivison-
doli, het skiparadijs der Romeinen, en
drie kilometer verder ligt Roccaraso,
nog vermaarder voor de wintersport en
met tal van eerste klas hotels.
Wilde bergen bedekt met
ondoordringbare oerwouden
Laat ons eens naar de Abruzzen
gaan. Centrum van die streek is l'Aqui.
la. een bijzonder aantrekkelijke stad,
midden tussen hoge bergen gelegen,
op 720 meter hoogte. Reeds de oor
sprong van de stad is eigenaardig Er
waren in die streek enkele antieke ste
den. zoals bijvoorbeeld Amiternum, Fo-
ruli en Peltuieium, die tijdens de volks
verhuizing door de barbaren werden
verwoest. De bevolking trok zich terug
in de bergen, waar kleine gehuchtjes
ontstonden. Op den duur voelden zij
behoefte aan een algemeen admini
stratief centrum en het was keizer Fre-
derik II. die in 1250 toestemming gaf
tot het stichten van de nieuwe stad
Deze werd gebouwd met 99 wijken, 99
pleinen. 99 kerken, en 99 fonteinen. Dat
getal is weliswaar legendarisch, maar
l'Aquila is toch een stichting, waaraan
een flinke tachtig dorpen hun aan
deel hebben geleverd. Het oudste mo
nument is nog steeds de „fontein van
de 99 kraantjes" uit het jaar 1272 en
nog steeds wordt iedere avond twee
uur na zonsondergang de klok van de
raadhuistoren geluid met 99 slagen
L'Aquila met zijn 35 000 inwoners i'
<iiet de groot rte ctad van de Abruzzer
Dat is. Rome. waar ruim 350.00'
Abruzzesen gevestigd zijn. Maar het is
de hoofdstad van de streek en als men
de talrijke Romaanse en Renaissance
kerken van de stad heeft bezichtigd,
het bijzonder goed ingerichte museum
heeft bezocht, dan vormt de prettige.
Ongenaakbare bergen
De natuur is hier beslist niet lief
lijk, maar wel uitzonderlijk groots. De
bergen mogen minder hoog zyn dan in
Zwitserland, ze zijn veel wilder en op
sommige plaatsen werkelijk engenaak.
baar. Er zijn nog grote bossen, ware
oerwouden, waar beren en wolven le
ven. Iets daarvan ziet men in het „Na
tionale Park van de Abruzzen", een
zeer uitgestrekt gebied, waar de jacht
verboden is. Het voornaamste centrum
van dat „park" is het stadje Pescasse-
roli, de geboorteplaats van de filosoof
Benedetto Croce. Het gehele park be
slaat 250 vierkante kilometer en strekt
zich uit over veertien gemeenten. Er is
slechts één berijdbare weg door dit
gebied. Verder zijn er uitsluitend voet_
paden. In Pescasseroli is een goed ho
tel. Op enkele andere plaatsen zijn
schuilhutten, zoals men die in de Al
pen 'kent.
Mooie volkskunst
fn de Abruzzen moet men buiten de
•ote steden, l'Aquila, Sulmona, Cam-
obasso, Chieti, Teramo enz geen gro-
e kunstwerken zoeken. In bergachtige
streken, waar de natuur bijzonder
groots is, zyn bijna steeds de scheppin.
gen der mensen wat meer bescheiden.
Maar de gehele streek is vol oeroude
(helaas in de laatste Jaren al vaak te
Onderdeel van een zilveren processiekruis van
Nicola da Guardiagrele
Patriarchale sfeer
Het best reist men in de Abruzzen
tenzij men natuurlijk over een eigen
wagen beschikt met de autobussen.
Er zijn uitstekende verbindingen en
men ziet natuurlijk veel meer van het
indrukwekkende landschap dan wan
neer men per trein reist. Ih bijna alle
kleinere plaatsen vindt men nog kle
derdrachten, soms zoals b.v. te Scan-
no, bijzonder schilderachtige, maar
doorgaans somber en ernstig. Wie in de
Abruzzen reist en een beetje Italiaans
verstaat, zal al heel gauw bemerken,
dat hij zich in een streek bevindt,
waar niet maar alleen het oppervlakkig
soort folklore leeft, dat men eigenlijk
overal in afgelegen streken nog wel
vinden kan. De Abruzzen zijn een land,
waar alles archaische patriarchale
sfeer ademt, Ieder plaatsje heeft er
zyn eigenaardige, vaak dramatische
geschiedenis te vertellen, geschiedenis
sen van duivels en magiërs, die vaak
identiek blijken te zijn aan de oude
heersers, Noormannen of Duitse kei
zers, of ook aan Romeinse dichters.
Ovidius, die te Sulmona geboren werd,
is plaatselijk niet zo zeer bekend als
dichter, dan wel als tovenaar, en de
schaarse resten van een antiek Ro
meinse gebouw, die in de volksmond
bekend staan als de „villa van Ovidio",
moet men met hetzelfde schroomvallige
huiveren betreden als de eenvoudige
herders dat doen, voor wie deze plaats
een centrum is van heksensabbath en
geheimzinnige riten.
Waas van mysterie
Dit waas van mysterie hangt over
geheel het Abruzzese land en de ver
klaring zou volgens de bewoners daarin
gezocht moeten worden, dat de be
ruchte tovenaar Baialardo in het enge
dal van de Sangro, een wilde berg
stroom, waaraan Pescasseroli gelegen is,
zijn boek met geheime toverformules
heeft verloren, die nadien zyn uitge
zwermd over de ganse streek.
Tovenarij, magie en mystiek hebben
in dit land een grote betekenis in het
leven van alledag. De Abruzzees is van
nature geneigd over de dingen na te
denken en probeert voor datgene, wat
hy niet begrijpen kan, een bovenna
tuurlijke verklaring te vinden. Op een
hoger plan zal men dan ook bemerken,
dat dit volk bijzonder godsdienstig Is,
maar niet altijd volgens de regels der
kerk van Rome. Zelfs kan men hier
tot op zekere hoogte spreken van een
langzame, maar gestage infiltratie van,
protestantisme, meestal verspreid door
personen die uit Amerika terugkeren.
Dat daarbij de meer spectaculaire vor
men van het protestantisme (Jehova's
getuigen en dergelijke) de voorkeur ge
nieten spreekt eigenlijk wel vanzelf.
Kenmerkend voor het gehele gebied
zijn de schaapherders. Enorme kud
den schapen trekken ieder voorjaar uit
de Iaaggelegenstreken van Apulië naar
de hoge bergen, waar zij hun zomer*
weide gronden vinden Deze verplaat
sing der kudden van het hoogland naaf
het laagland en omgekeerd, vele hon
derden kilometers ver, bestond reeds
vele eeuwen voor onze jaartelling. En
de wegen, waarlangs de kudden trek
ken, wegen die meer dan honderd
meter breed zijn. de „traturi", werden
door dit voordurend heen en weer
trekken der kudden tot uiterst vrucht
bare stroken land Helaas is dit een
aspect van de Abruzzen, dat bezig is te
verdwijnen. De schapen worden nu
per vrachtauto vervoerd en de „trat-
turi" zjjn grotendeels tot akkers ge
worden.
