Rede van Eisenhower over Berlijn: ernstig, verstandig en vastberaden WEERBERICHT President laat de mogelijkheid open van een topconferentie, als feiten dat rechtvaardigen SPANNING MOSKOU-CAIRO IS STERK TOEGENOMEN Urenlang vermiste straaljager neergestort hij Hilvarenbeek Opgericht 1 maart 1860 DINSDAG 17 MAART 1959 No. 29697 LEIDSCH DAGBLAD Directeur: J. W. Henny Hoofdredacteur: J. Brouwer DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN f7.50 per kwartaal; f2.55 per maand; f 0.59 per week Witte Singel 1, Leiden - Giro no. 57055 Telefoon Directie en Administratie: 25041; Redactie 21507 De Verenigde Staten zijn bereid deze zomer aan een topconferentie met de Sovjet-Unie deel te nemen als de gebeurtenissen dat rechtvaardigen, aldus heeft president Eisenhower gisteren in een radio- en televisierede tot het Amerikaanse volk te kennen gegeven. De president zei er zeker van te zijn, dat de Verenigde Staten en hun bondgenoten de moed en het vermogen hebben om de harde r.aliteit van het ogenblik en van de toekomst het hoofd te bieden. Met onze bondgenoten staan wij vastberaden gereed waar ook de dreigende vinger van een aanvaller mag heenwijzen, aldus Eisenhower. De president wees op de grote kracht van de Amerikaanse strategische lucht macht en noemde deze luchtmacht de kern van de afschrikwekkende aanvals- kracht van de V.S. Hy verklaarde dat de V.S. gestaag verder gaan in de over gangsperiode van bommenwerper naar raket, die de ruggegraat van deze kracht zal vormen. Maar niettemin blijven wij doorgaan met het vervangen van bepaalde bommenwerpers door andere, die een groter vliegbereik en een grotere snelheid hebben, aldus de president. twee miljoen vrije mensen van Berlijn op te offeren". In dit verband zei hij ook, dat de V.S. niet akkoord kunnen gaan met een permanente en gedwon gen verdeling van Duitsland, waardoor Midden-Europa voortdurend een kruit vat zou blijven. Washington was echter bereid, met alle betrokken landen te spreken over redelijke methoden om tot een verenigd Duitsland te komen. Voorts kunnen de V.S. niet het be weerde recht van enig land erkennen om willekeurig zich niet te houden aan zijn internationale overeenkomsten. Als men zich hierbij zou neerleggen, zou elke onderhandeling een schijnvertoning worden. Drie wegen Eisenhower zei, dat de Ver. Staten inzake Berlijn uit drie mogelijkheden kunnen kiezen. De eerste mogelijkheid is: uit vrees voor de Russen de rechten en verantwoordelijkheden, „gekocht met het leven van Amerikaanse en geal lieerde militairen", op te geven. „Deze keuze is voor ons duidelijk onaanvaard baar", aldus de president. De tweede mogelijkheid, „opgedron gen door de Russen", is oorlog. „Zeker wensende Amerikaanse en Westelijke volkeren geen oorlog, maar de gehele geschiedenis heeft ons de grimmige les geleerd, dat er nog nooit een land in is geslaagd, de verschrikkingen van een oorlog te vermijden door te weigeren zijn rechten te verdedigen, door te po gen agressie te verzoenen". Volgens de president wordt het gevaar van oorlog verkleind als het Westen vastberaden blijft. De laatste mogelijkheid is onderhan delen. Hierover zei Eisenhower o.a.: „Wij zijn bereid naar nieuwe denkbeel den te luisteren en andere denkbeelden te berde te brengen. Wij willen alles doen wat in ons vermogen ligt om ern stige onderhandelingen tot stand te brengen en dit overleg zinvol te maken". De Russiscehe nota van 2 maart scheen de president een stap in de rich ting van onderhandelingen op een betere basis te zijn. Hij hoopte op een spoedige bijeenkomst van ministers van Buiten landse Zaken. Er moet een duidelijk be grip zijn van hetgeen de V.S. niet kunnen doen. Als voorbeeld noemde hij een poging om „de vrede te kopen door V.S. niet achter Bairds verklaringen De V.S. hebben Nederland ver zekerd dat de opmerkingen die aan een Amerikaanse functionaris in Indonesië worden toegeschreven en die worden opgevat als kritiek jegens de Nederlanders, niet de officiële politiek van Washington vertegenwoordigen. Dit heeft het Amerikaanse ministerie van Bui tenlandse Zaken maandag bekend gemaakt. (De Nederlandse ambassadeur in Washington, dr. J. H. van Royen, had naar bekend op 19 februari het ministerie bezocht om uiting te geven aan de Nederlandse bezorgheid over een persgesprek van James Baird. Deze zou gezegd hebben dat de Indonesische overname van Nederlandse eigendom men een „psychologische last" van de Indonesische bevolking had weggeno men) Het ministerie verklaarde gisteren: Volgens de heer Baird heeft hij in januari aan een Amerikaanse corres pondent een vraaggesprek toegestaan over de Amerikaanse hulpprogramma's voor Indonesië en de noodzaak van be grip voor de Aziatische landen en som mige hunner vraagstukken. Hij ontkent categorisch dat hy de verklaring heeft afgelegd die aan hem wordt toege schreven. Hij verklaarde dat hij commentaar gaf op basis van achtergrond over de politiek van de vroegere Nederlandse regering in wat thans Indonesië is, maar dat zijn gesprek niet bedoeld was als kritiek op die regering. De Amerikaanse ambassadeur in Den Haag heeft aan de Nederlandse minister van Buitenlandse Zaken de omstandigheden uiteengezet van het vraaggesprek met Baird en heeft hem verzekerd dat de verklaringen die aan de heer Baird worden toegeschreven als kritiek op de Nederlanders, niet het standpunt van de Amerikaanse re gering vertegenwoordigen. Schraal weer De Bilt verwacht van heden- tot mor genavond Droog bewolkt, maar ook enkele zon nige perioden. Matige tot vry krach tige oostelyke wind. Weinig verandering in temperatuur. (Opgemaakt te 11.15 uur) 18 maart Zon op: 6.50 uur; onder: 18.48 uur. Maan op: 11.49 uur: onder: 2.47 uur. Hoogwater te Katwijk te 9.04 en 21.46 uur. Laagwater te 4.17 en 16.55 uur. (Dit nummer bestaat uit 14 pagina's) Aan de hand van een kaart van Duits land liet de president de verhoudingen in dit land en de verbindingen tussen dc Bondsrepubliek en West-Berlyn zien. Het Amerikaanse standpunt inzake Ber lijn vatte hy als volgt samen: „Wij zullen geen duimrbeed van onze plicht wijken. Wij zullen ons recht op vreed zame doortocht naar en van West-Ber- lijn blijven uitoefenen. Wy zullen niet de eerste zijn om de vrede te verbre ken. Het zijn de Sovjets, die dreigen met geweld deze vrije doortocht te hinderen. Wij zijn bereid ten volle deel te nemen aan elke oprechte poging tot onderhan delen, waarbij de bestaande rechten van allen en hun kans om in vrede te leven worden gerespecteerd". Enorme kosten De eerste helft van zijn rede besteedde Eisenhower aan de kwestie-Berlijn. De rest van zyn betoog betrof de defensie. De president noemde de beweringen, dat de Amerikaanse defensie ondergeschikt is gemaakt aan een sluitende begroting, in strijd met de waarheid. Deze bewe ringen zijn ongegrond, aldus Eisenhower, maar het is gelukkig onwaarschijnlijk dat dergelijke beweringen de Sovjet- Unie er toe zullen brengen onze kracht verkeerd te beoordelen. Eisenhower toonde vervolgens een lijst van 41 rakettypen: 17 hiervan zijn al in gebruik, 11 zullen in 1959 voor gebruik gereed komen en de overige dertien zijn nog in het stadium van onderzoek. In dit verband vestigde Eisenhower de aandacht van zijn luisteraars op de enorme kosten die het proces van on derzoek, bouw en produktie van moderne wapens met zich meebrengt. Maar, zo vervolgde de president, onze eigen vei ligheid vereist de aanvullende kracht van de vrije wereld in haar geheel. In het Verre Oosten hebben de met ons verbonden volkeren meer dan een mil joen opgeleide soldaten gereed staan. In Europa zyn de inspanningen van vijf tien volkeren verenigd om de vryheid te steunen. In totaal leveren onze vrien den, globaal genomen, meer dan 200 divisies voor de strijd te land, 30.000 vliegtuigen en 2500 oorlogsschepen. Voor elke soldaat die wij onder de wapenen hebben, hebben onze bondgenoten er vijf in actieve dienst, aldus Eisenhower. Niet capituleren In een commentaar op Eisenhowers rede zegt de „New York Herald Tribune", dat deze rede onomstotelijk heeft aan getoond dat de Westelijke mogendheden bij het geschil om Berlijn niet zullen capituleren voor de Russen. Tot de V.S. en de gehele wereld, die verbijsterd en verontrust is door de crisis rond Berlijn, heeft president Eisenhower ernstig, verstandig en vast beraden gesproken, aldus het blad. De „New York Times" schrijft dat het grote debat tussen de Westelijke mo gendheden over de vraag hoe men de Russische uitdaging inzake Berlijn moet beantwoorden, door de rede van Eisen hower en de komst van premie Mac- millan van Engeland naar Washington in een beslissende fase is gekomen. Het program dat de Russen zal wor den voorgelegd krijgt nu vorm, aldus het blad, en dit program wyst erop, dat de Westelijke mogendheden tot een ver gaande overeenkomst zijn gekomen over bepaalde basisprincipes, die misschien verder moeten worden uitgediept, maar waarover geen koehandel meer mogelijk is en die de Westelijke mogendheden niet kunnen opgeven zonder zowel ïle vrede als de vrijheid te verraden. Prof. Beel begint morgen zijn overleg (Van onze parlementaire redacteur) Informateur prof. Beel heeft thans een overzicht van de problemen, waar voor een nieuw kabinet zal komen te staan. Om te weten hoe de grote par tijen over de oplossing daarvan denken, wil hij daarvoor morgen en donderdag de fractieleiders raadplegen. Morgen ochtend ontvangt hij prof. Rommc (KVP) en morgenmiddag mr. Burger (PvdA). Daarna zal hij donderdagmor gen een conferentie hebben met prof. Oud (VVD) en 's middags met dr Bruins Slot (AR) en dr. Tilanus (CHU). Hij spreekt dus met de fractieleiders in volgorde van de grootte van hun par tij. Daarmee toont hij nog geen enkele voorkeur voor een bepaalde oplossing, maar uit de gesprekken kan hem blijken in welke richting hij met kans op succes de vorming van een nieuw, kabinet kan en moet zoeken. De kabinetsformatie verkeert dus nog enkele dagen in de fase van oriëntering. Kroesjtsjef nodigt Djoedanda uit Naar Tas meldt heeft premier Kroesjt sjef zijn Indonesische ambtgenoot Djoeanda uitgenodigd voor een officieel bezoek De informateur pro), dr. L. J. M. Beel achter zijn werktafel bezig met de studie van stukken betref fende de politieke situatie en de kabinetsformatie. Russisch-Iraaks akkoord en een lening „Uiterst kritiek punt" De Sovjet-Unie en Irak hebben een overeenkomst gesloten over economi sche en technische samenwerking, al dus bericht het Russische persbureau Ta9s. Het sluiten van het akkoord werd meegedeeld op een receptie van de Russische regering ter ere van een Landbouwer had klap wel gehoord. PILOOT OM HET LEVEN GEKOMEN Gisteravond omstreeks kwart over ze ven is op het landgoed „De Utrecht" te Esbeek onder Hilvarenbeek het wrak ge vonden vaneen Thunderstraek-straalja ger van de vliegbasis Eindhoven, die sinds kwart over twaalf werd vermist. De piloot blijkt om liet leven te zijn ge komen. Het vliegtuigwrak is gevonden door de brigadecommandant van de ma rechaussee te Hilvarenbeek, die na het radionieuws van gisteravond 6 uur ge alarmeerd was door een paar boeren, die wonen in het gebied waar de straalja ger is neergestort. Zij hadden even na twaalven een zware klap gehoord, maar niets gezien. Proj. dr. O. i an den Bcrgii trekt inierledtu, die bij loting moesten als voorzitter van het centraal worden aangewezen. Gisteren werd stembureau dc namen van de Ka- I deze loting gehouden. Toen zij in het nieuws van zes uur hoorden, dat er een straaljager in de buurt van Eindhoven zoek was geraakt was bij hen het vermoeden gerezen, dat de klap, die zy hadden gehoord wel van het vallende vliegtuig afkomstig kon zijn. Daarop werd de brigadecomman dant van de marechaussee gewaar schuwd. Deze vond het wrak om kwart over zeven. Uit formatie De omgekomen piloot is de 23-jarige ongehuwde beroepssergeant-vlieger W van der Doel uit Haamstede. Blijkbaar heeft hy geen kans gezien uit het neer stortende toestel te komen, zijn stoffe lijke resten zyn by het wrak gevonden. Zyn toestel maakte deel uit van een formatie, die was opgestegen van de vliegbasis Eindhoven. Het was het laatst gezien toen de formatie, een kilometer of zeven van Eindhoven, een wolkenveld binnenvloog. Toen de formatieleider uit de wolken kwam, was het toestel ver dwenen. Omdat er nergens uit Nederland mel ding kwam van een neergestort toestel, werd aangenomen, dat het toestel er gens in zee of in het IJsselmeer terecht was gekomen. Radio-Scheveningen ver zocht de scheepvaart uit te kijken naar een wrak in de buurt van de Nederland- se kust, van het marinevliegkamp Val kenburg zijn in de loop van de middag in totaal zes Avengers en een Beach- craft opgestegen om het IJsselmeer, de Waddenzee, de Zeeuwse stromen, de Biesbosch en de Noordzeekust af te zoe ken. Tot het invallen van de duisternis zijn deze toestellen van de marine-vlieg- dienst in de lucht gebleven Steekvlam Een op het landgoed werkzame land bouwer blijkt niet alleen een ontploffing te hebben gehoord, maar ook een steek vlam te hebben gezien. Omdat hij aan nam dat het hier een militaire oefening betrof, is van het door hem geconsta teerde aanvankelijk geen melding ge maakt. Een andere inwoner uit Esbeek, die de klap had gehoord, ging na de nieuws uitzending van het ANP nog eens op zoek en vond het wrak van het vermiste vliegtuig in een weide van het landgoed, ter plaatse bekend als „De Deppel". Van zijn vondst stelde deze terstond de vlieg basis Eindhoven in kennis Loodrecht Reeds omstreeks zeven uur was de commandant met zijn technisch perso neel ter plaatse aanwezig. Het vliegtuig moet bijna loodrecht naar beneden zyn gekomen en bij aanraking met de grond met een geweldige knal zijn ontploft. De wrakstukken van het totaal verbryzelde vliegtuig liggen honderden meters ver verspreid in de moerassige weide. Een commissie van onderzoek van de vlieg basis zal vandaag ter plaatse een nader onderzoek instellen naar de mogelijke oorzaken van deze ramp. Het gebied, waar het vliegtuig neer stortte, ligt nogal verlaten, ver van de weg. De vele bossen van het landgoed „De Utrecht" maken een ver uitzicht onmogelijk, zodat de landbouwers Ger ritsen en Van Dal. die de klap wel had den gehoord, maar zich pas later reali seerden wat zich had afgespeeld, het vliegtuig niet hebben zien neerkomen. De loodrecht vallende machine heeft" een grote krater in de bodem geslagen, maar de wrakstukken zyn niet in brand gevlogen. Iraakse afvaardiging, die een bezoek aan Moskou brengt. Volgens Radio-Moskou was minis- ter-president Kroesjtsjef aanwezig bij j de ondertekening van het akkoord. Op de receptie zei hij het te be treuren, dat „na een geslaagde revo lutie in Irak. de betrekkingen tussen de Iraakse republiek en de Ver. Ara bische republiek een wending hebben genomen die niet bydraagt tot een making van de krachtsinspanningen van de Arabieren in hun strijd voor hun nationale onafhankelijkheid". President Nasser van de VAR wil, vol gens de Russische premier, Irak by de VAR voegen. „De Sovjet-Unie heeft zich niet ge mengd en mengt zich niet in dergelijke zaken. Maar het is de Sovjet-Unie niet onverschillig wat voor toestand ontstaat in een gebied dat dicht bij haar gren zen ligt", aldus Kroesjtsjef. „Wanneer de president van de VAR over het communisme of de communis ten spreekt, gebruikt hij de taal van de imperialisten". De premier voegde eraan toe, dat de betrekkingen tussen de Sovjet-Unie en de VAR geen veranderin gen zullen ondergaan „Ontoelaatbaar" Volgens Radio-Moskou heeft de Sovjet-Unie Irak een lening gegeven van 550 miljoen dollar tegen een rente van 214%. Verder zullen de Russen de Iraki's technische hulp verlenen bij het opzetten van verschillende takken van nyverheid. Deze omvatten onder andere machine- en chemische fabrieken. Ook zullen Russische deskundigen in Irak naar de delfstoffen zoeken en een stu die maken van bevloeiing en aanleg van wegen. Waarnemers te Moskou achten Kroesjtsjefs rede opmerkelijk beheerst hoewel de premier zich krachtig ver weert tegen recente uitlatingen van Nasser. Volgens hem heeft de Sovjet leider niets gezegd, waardoor hij Nasser van zich vervreemdt, terwfjl hy ook niets gezegd heeft over een mogelijke „herwaardering" van de Russische eco nomische politiek in het Arabische ge bied. President Nasser noemde Kroesjtsjefs uitlatingen echter „ontoelaatbaar" voor het Arabische volk. Waarnemers in Cairo zijn van me ning, dat de kritiek die Kroesjtsjef in Moskou op de VAR heeft geuit, de be trekkingen tussen Cairo en Moskou tot een uiterst kritiek punt heeft gebracht. „Uitdaging" „De communisten in Irak zullen op dezelfde wyze aan hun einde komen als de agenten der imperialisten", aldus heeft de opperbevelhebber der strijd krachten van de Egyptisch-Syrische re publiek, de Egyptenaar veldmaarschalk Abdel Hakim Amer, gisteren in een te Cairo uitgesproken radiorede verklaard. Amer voegde hieraan toe: „De opera tie van de regering-Kassem tegen de opstandelingen in Noord-Irak vormt de gemeenste, misdadigste en doortrapste uitdaging, die men zich kan indenken. Haar doel was de vrfje mannen en na tionalisten in Mosoel te liquideren". Veldmaarschalk Amer sprak ter ge legenheid van de symbolische begrafe nis te Cairo van de slachtoffers der mislukte revolutie. Duizenden trokken bij deze gelegenheid door de straten van Cairo, waarbij zij nationalistische en godsdienstige leuzen riepen. De rede van Amer werd door alle radiozenders van de Verenigde Arabi sche Republiek naar de andere Arabi sche landen uitgezonden. Alle uitzen dingen werden hevig gestoord. Ontslag bij Aviolanda (Speciale berichtgeving) De vliegtuigfabriek Aviolanda te Dor drecht heeft aan ongeveer 100 arbeiders meegedeeld dat voor hen een ontslag aanvrage zal worden ingediend. Het ontslag is een gevolg van het beëindigen van nieuwbouwproduktie. Nu heeft men voor reparatie- en revisiewerk nog een voldoend aantal werkkrachten ter be schikking. De ontslagenen behoren tot de groep minder geschoolden.. Grote verliezen voor Franse communisten De communisten hebben bij de jongste gemeenteraadsverkiezingen in Frankrijk 3.752 zetels verloren, ondanks de berich ten dat de partij meer stemmen heeft gekregen dan bij voorgaande verkie zingen, aldus een verklaring van het Franse ministerie van Binnenlandse Za ken, gisteravond uitgegeven. Tot nu toe zijn er echter nog geen officiële cijfers bekendgemaakt over het aantal stem men. Door de ingewikkeldheid, die het uitkomen met gemeenschappelijke lysten met zich mee brengt, is het echter mo gelijk dat een party zetels heeft verloren en toch in stemmental is vooruitge gaan. In de verklaring van het ministerie wordt gezegd dat de „Unie voor de nieu we republiek" de party van Soustelle 5.295 zetels heeft gewonnen en dat de linkse partijen zware verliezen heb ben geleden. De radicaal-socialisten heb ben 9.391 zetels verloren, de socialisten 6.237, de communisten 3.752 en de ove rige linkse groeperingen in totaal 7.022. Perzisch protest bij de Sovjet-Unie Perzië heeft in Moskou krachtig la ten protesteren tegen herhaalde schen ding van het Perzische luchtruim door Russische vliegtuigen, 81 maal in het laatste kwartaal. K.V.P.-bestuur akkoord met zetel Van Rijckevorsel Het partijbestuur van de KVP heeft besloten er geen bezwaar tegen te ma ken, dat mr. Van Ryckevorsel zijn by voorkeursstemmen verkregen zetel zal aanvaarden. Zoals bekend is, mag een bij voorkeursstemmen gekozen kandidaat zijn benoeming slechts aanvaarden, in dien het partijbestuur ermee akkoord gaat. Volgens artikel 46 van het reglement gaat het partijbestuur met de aanvaar ding van een voorkeurszetel akkoord, tenzy in belangrijke mate afbreuk zou worden gedaan aan een goede samen stelling van de fractie. Hier wordt be doeld deskundigheid op belangrijke ge bieden van het staatkundig en openbaar leven en van algemene politieke en maatschappelijke ontwikkeling. Geen boter voor de Nederlandse militairen In antwoord op schriftelijke vragen die het Tweede Kamerlid, de heer Berst, heeft gesteld zegt minister Staf dat hij geen aanleiding ziet in het beschikbaar stellen van boter aan de Nederlandse militairen. Er doen zich thans enige omstandig heden voor, zo zegt de bewindsman, die het vermoeden wettigen, dat, de afzet van boter gedurende 1959 op minder moeilijkheden zal stuiten dan in het voorafgaande jaar. Immers, de voorraad koelhuisboter bij het voedselvoorziening in - en verkoopbureau was per 1 ja nuari 1959 4000 ton, terwijl op de over eenkomstige datum van het vorig jaar nog een hoeveelheid van 10.650 ton in het koelhuis was opgeslagen. Op dit me ment is de voorraad koelhuisboter met uitzondering van geringe hoeveelheden bij de handel geheel geruimd. De voorraden boter in het buitenland, met name in Engeland, bewegen zich eveneens op een aanzienlijk lager ni veau. De binnenlandse boterconsumptie is belangrijk gestegen in vergelijking met de consumptie in de voorafgaande ja ren. Weliswaar zal deze zomer weer bo ter in het koelhuis geplaatst worden. Dit moet echter gezien worden als een nor male opslag voor die periode in de win ter. waarin de produktie van boter niet toereikend is. De minister bevestigt, dat in 1958 aan Belgische militairen boter tegen marga- rineprijs is verstrekt. Dit was echter een zeer tijdelijke maatregel, waaraan in middels een einde is gekomen. „Fanfare" naar Cannes Het ministerie van Onderwijs, Kun sten en Wetenschappen zal voor het filmfestival, dat in het begin van de maand mei in Cannes zal worden ge- houden twee films inzenden. Dit zullen zijn de films „Fanfare" van Bert Haan stra en „Tussenspel by kaarslicht" („Entr'acte aux chandelles") van Char les Huguenot van der Linden.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1959 | | pagina 1