KONINGIN WEES PROF. BEEL WEER ALS INFORMATEUR AAN WEERBERICHT G.P.V. verliest enige zetel nog aan P.v.d.A. Snelle wijze voor een formatie ULBRICHT ZOU BOZE GEEST VAN CRISIS - BERLIJN ZIJN Opgericht 1 maart 1860 MAANDAG 16 MAART 1959 No. 29696 Directeur: J w Henny DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN Witte Singel 1, Leiden - Giro no. 57055 Hoofdredacteur: J. Brouwer f7.50 per kwartaal; f2.55 per maand; f 0.59 per week Telefoon Directie en Administratie: 25041; Redactie 21507 LEIDSCH DAGBLAD Zeer ruime formule Voorbereiding opdracht aan een ander (Van onze parlementaire redacteur) Prof. dr. L. J. M. Beel, die in december zo snel de kabinetsformatie heeft opgelost, is door H.M. de Koningin weer benoemd tot „informa teur" met de opdracht rapport uit te brengen over de mogelijkheden een kabinet te vormen dat zal mogen rekenen op een vruchtbare samenwerking met de volksvertegenwoordiging. De formulering van de opdracht laat prof. Beel de grootst mogelijke vrijheid. Het kabinet mag, maar het behoeft niet te steunen op een meerderheid of het ver trouwen te hebben van het parlement. Voorwaarde is alleen een vruchtbare samenwerking. Praktische methode Als er zeven of meer theoretische mogelijkheden zijn voor de vorming van een kabinet, zou men zich kun nen voorstellen dat voor iedere mo gelijkheid achtereenvolgens een formateur wordt benoemd. Van zo'n formatiepoging moet telkens met de vaststelling van de verantwoorde lijkheid voor de mislukking, enige tijd de afloop ivorden afgewacht. Wanneer zulke formatiepogingen se rieus ivorden ondernomen, gepaard gaande met langdurige onderhande lingen en fractievergaderingen over de goedkeuring van een regerings program enz., kost die methode heel veel tijd. Het is praktischer één persoon rprof. Beelde kans op succes van de diverse mogelijkheden te laten onderzoeken, totdat hij in zijn rap port aan de Koningin met zekerheid een bepaalde oplossing kan advise ren. Op deze manier worden echter geen verantwoordelijkheden voor mislukkin gen openbaar vastgelegd. Men kan er zeker van zijn dat de Koningin ook ad viezen heeft gekregen prof. Oud te be noemen als „formateur". Vooral de PvdA had voor het oog van de kiezers graag gewild dat zou zijn gebleken dat de VVD wel heeft gewonnen, maar niets positiefs tot stand zou hebben kunnen brengen. Prof. Oud, zo werd in de kring van de PvdA gezegd, zou zijn mislukking zo handig kunnen inkleden dat duidelijk zou blijken dat de schuld tenslotte eigenlijk bij de KVP ligt, die niet met de VVD in een kabinet wil samenwerken. De kiezers hebben er recht op dat dit officieel blijkt. f In dit verband kan men er ook vrij zeker van zijn, dat de WD prof. Romme als kabinetsformateur heeft gewenst. De WD heeft gekozen tegen de PvdA in een kabinet. De VVD zou vervolgens prof. Romme voor de keuze hebben wil len stellen te kiezen voor samenwerking met de WD of met de PvdA. Oostelijke wind De Bilt verwacht van heden- tot morgenavond: Over het algemeetn veel bewolking maar droog weer. Zwakke tot matige wind tussen oost en noordoost. Vrij koud. (Opgemaakt te 11.15 uur) 17 maart Zoo op: 6.52 uur; onder: 18.46 uur. Maan op: 1057 uur: onder: 1.58 uur. Hoogwater te Katwijk te 8.07 en 20.37 uur. Laagwater te 3.30 en 15.59 uur. Dit nummer bestaat uit 12 pagina's. Prof. dr. L. J. M. BEEL De beslissing over die keuze (of het vermijden van een beslissing) blijkt niet langs de weg van „informatie". Daarom vereist die praktische methode, ter ver heldering van de politieke verhoudingen, wel publikatie waarom bepaalde vormen van kabinetsformatie niet tot stand zijn kunnen komen blijkens de ervaring van de informateur. Het is in december vol komen duister gebleven waarom ver vroegde verkiezingen de enige uitweg waren uit de kabinetscrisis en waarom niet direct een „rechts" kabinet, al of niet met steun van de VVD. kon worden gevormd. Samenwerking Ook in december heeft prof. Beel als informateur aan de Koningin rapport moeten uitbrengen over de mogelijkhe den van de vorming van een kabinet. Daardoor is hij reeds goed georiënteerd De vervroegde verkiezingen hebben het aantal mogelijkheden alleen maar ver kleind. Prof. Beel kan zijn onderzoek naar de mogelijkheden van kabinetsfor matie dus ineens praktisch aanpakken De indruk bestaat dat prof. Beel het meest serieus wil informeren welk programma-basis er is voor sa menwerking tussen KVP, AR en CHU en hoe voor bepaalde punten van een nader uit te werken rege- rings-program medewerking kan worden verkregen hetzij van de PvdA, hetzij van de VVD. Daarover zouden dan eventueel in de loop van de week nadere besprekingen moe ten worden gevoerd met mr. Burger en prof. Oud Het op dat regerings program gebaseerde kabinet noemt men dan een program-kabinet Het programma is dan de grondslag vooi de vruchtbare samenwerking met de volksvertegenwoordiging. Informatie-opdracht Het kabinet der Koningin deelt mee: ,,Hare Majesteit de Ko ningin heeft prof. mr. L. J. M. Beel verzocht, als informateur op te treden en haar rapport uit te brengen over de moge lijkheden om te komen tot de formatie van een kabinet, dat zal mogen rekenen op een vruchtbare samenwerking met de volksvertegenwoordiging. In de kring van de PvdA heeft men dit reeds genoemd het uitspelen van de VVD tegen de PvdA en om gekeerd. De PvdA verleent daaraan geen medewerking. Men verwacht niet dat prof. Beel zelf weer minister-president wordt, maar al leen alles voorbereidt voor een beslissen de formatieopdracht aan een ander. Men kan echter nooit zeker zeggen dat prof. Beel geen minister-president wordt als er een beroep op hem wordt gedaan in het landsbelang. De vertegenwoordiger van het Gere formeerd Politiek Verbond, de heer Lo ning heeft h^t langst met de Koningin gesproken, ongeveer een uur. Prof. Beel bestudeert situatie en program Woensdag bespreking met fractieleiders (Van onze parlementaire redacteur) Het viel vanmorgen niet te verwach ten, dat prof. Beel reeds voor woens dag overleg zou plegen met politieke fi guren. Hij bestudeert thans de politieke situatie en werkt aan een globaal rege ringsprogram als basis voor nadere be sprekingen. Hij beschikt over een aan tal rapporten, die zijn opgesteld over de verschillende problemen waarmee ieder kabinet in de komende tüd te maken zal krijgen. De informateur zal daarbij ech ter ook de problemen voegen waarom trent tegenstellingen bestaan. Wanneer hü een overzicht heeft van de politieke situatie en de verschillende bestuurs- problemen, zal prof. Beel waarschijnlijk woensdag zijn besprekingen beginnen met de fractieleiders. Zaterdag zou dit overleg afgesloten kunnen zijn. Dan is het de vraag, welke mogelijkheid van kabinetsformatie uitzicht biedt op succes. Publiek hield zilveren rijksdaalders vast Op 15 oktober 1958 het tijdstip waarop de oude zilveren rijksdaalders buiten omloop werden gesteld was naar schatting voor een bedrag van f24.5 miljoen aan deze munten in om loop. Gedurende de inwisselingsperiode werd voor een waarde van f 19.5 miljoen ingeleverd. Per saldo bevinden zich op het ogenblik dus nog voor f 5 miljoen zilveren rijksdaalders onder het publiek. Van 16 maart tot en met 18 april a.s. wordt opnieuw de gelegenheid tot het inwisselen van oude zilveren rijksdaal ders opengesteld. OFFICIËLE CIJFERS TONEN AAN: Het Gereformeerd Politiek Verbond krijgt géén zetel in de Tweede Kamer. Dit voor deze partij zo teleurstellende bericht is het gevolg van het bekend worden van de officiële resultaten van de verkiezingen van donderdag j.l. Daar uit blijkt, dat het GPV niet - zoals in de officieuze uitslag naar voren was geko men - een stemmencijfer had bereikt, dat 41 hoger lag dan het cijfer van de kiesdeler, maar er 24 beneden was ge bleven. Dat betekende dus, dat er in het parlement geen zetel beschikbaar was voor de heer L. P. Laning uit Gronin gen, die zaterdagmiddag reeds na de andere fractieleiders door H. M. de Ko ningin was ontvangen. VREUGDE Ongetwijfeld dus teleurstelling in de GPV-kringen, maar daarentegen vreug de bij de PvdA. Tengevolge van de bepa lingen voor de verdeling van de restze tels immers - met name die betreffende de grootste gemiddelden - valt de open gebleven zetel thans aan de Partij van de Arbeid ten deel. Het grootste gemid delde voor de Partij van de Arbeid lag slechts 25 boven het grootste gemiddelde voor de KVP (in beide gevallen bij toe wijzing van een extra zetel). Vooral mej. mr T. P. Lemaire te Amsterdam zal dit bericht met grote instemming hebben vernomen. Immers, hierdoor wordt het haar mogelijk toch nog in de Tweede Kamer terug te keren, waaruit zij vol gens de officieuze cijfers verdwenen was. Verrassing Hoe kon een dergelijke verrassende wijziging nu ontstaan? Het ANP heeft donderdagavond laat nog de uitslag van de verkiezingen ge bracht. Deze uitslag berustte op van ge meentehuizen ontvangen resultaten der eerste tellingen. Uiteraard is het moge lijk, dat er kleine verschillen optreden, wanneer na herhaalde telling de offi ciéél cijfers opgemaakt worden. Zulke verschillen zijn ook ditmaal geconsta teerd. Zij bleken het grootst in de groot ste gemeenten. Zo blijken er in totaal 672 stemmen meer te zijn uitgebracht dan de officieuze uitslag aangaf. INVLOED Gewoonlijk hebben die kleine verschil len, waarvan de voor- en nadelen voor welke partij ook elkaar gemeenlijk op heffen, niet de minste invloed op de de finitieve. dus officiële uitslag. Maar de mogelijkheid van wijziging is nooit uit gesloten. En zij hebben uiteraard de meeste kans invloed uit te oefenen oij partyen, waarvan het stemmencijfer zich dicht rondom de kiesdeler beweegt Een partij moet nu eenmaal minstens d.; kiesdeler halen om voor zeteltoewij zing in aanmerking te komen Leek het dus aanvankelijk, volgens de officieuze cijfers erop. dat het GPV net boven de kiesdeler was gekomen, toen de officiële cijfers ter tafel kwamen bleek, dat de partij er net onder was gebleven. Dus komt de heer Laning niet in de Tweede Kamer. Slot pag. 2 Opening Staten-Generaal De opening van de nieuwe zitting van de Staten-Generaal zal vrijdagmiddag geschieden door de minister van Bin nenlandse Zaken. Bezitsvorming en PBO, mi Struyeken. De leden der beide Kamers zün daartoe bijeengeroe pen voor een ve ^nigide ve 'ring welke te kwart voor één aanvangt in de Ridderzaal. Negen adviseurs van de Koningin op de trappen van het Huis ten Bosch, naar achteraf zou blijken niet allen fractievoorzitters van de nieuwe Tweede Kamer. Van links naar rechts prof. mr. C. P. M. Romme KVP), mr. J. A. W. Bur ger (PvdA), prof. mr. P. J. Oud (VVD), dr. J. A. H. J. S. Bruins Slot (AR), dr. H. W. Tilanus CHU), S. de Groot (CPN), ds. P. Zandt (SGP), H. J. Lankhorst (PSP) en L. T. Laning (GPV) aan wiens partij in de voorlopige uit slag ten onrechte een plaats in de Kamer werd toegekend Vlucht van Oostduitsers verhindert hem aan eisen van vijfjarenplan te voldoen De Berlijnse crisis zou in feite veroorzaakt zijn door de Oostduitse communistische leider Walter Ulbricht en niet door Kroestsjef. die er zelfs tegen gekant zou zijn geweest, aldus weet de New York Daily News uit „welingelichte bron" te melden. Het Kremlin zou druk op zijn satellieten hebben geoefend om grotere bijdragen aan het nieuwe Russische vijfjarenplan te leveren maar Ulbricht zag geen kans om de geëiste machines en chemicaliën in zijn land van weerbarstige slaven te laten vervaardigen. Immers, de begaafdste Oostduitsers vluchten met een gemiddelde van 400 man per dag naar het Westen en dit zal naar Ulbrichts inzicht blijven zolang Kroestjsjef aan een vrij West- Berlijn toestaat hen over de grens te lokken, aldus het blad. Generaal Taylor over Westelijke posities Indien slechts troepen uit Oost-Duits- land en andere Russische satellieten een aanval op de westelijke posities in Berlijn ontketenen, zouden de Ameri kaanse en Geallieerde strijdkrachten deze kunnen afslaan zonder tot een al gemene kernoorlog over te gaan. Dit verklaarde de Amerikaanse legerstaf chef, generaal Maxwell Taylor, als aan vulling op zijn voorgaande verklaringen tegenover de Senaatssubcommissie voor militaire paraatheid. Ook deze verkla ring, die reeds van woensdag j.l. da teert, maar pas zaterdag is gepubli ceerd, was sterk door de censor be werkt. De generaal zei, dat als grote com munistische strijdkrachten mét Russen tegen de Westelijke posities in het ge weer werden gebracht „wij het mis schien niet direct in militaire zin zou den kunnen winnen", maar hij wenste geen ogenblik te stellen dat Berlijn niet verdedigbaar is. Zijn overtuiging is, dat er meer nadruk op beperkte of kleine oorlogen moet vallen Over het mogelijk gebruik van tac tische kernwapens zei Taylor: „Dit zijn zware wapens, die niet op korte afstand van onze eigen troepen gebruikt kun nen worden. Ze zijn zeer gevaarlijk voor een bevriende bevolking en voor onszelf." Zijns inziens zijn de Russen echter bij zonder trefbaar in hun satellieten: een conflict dat door toedoen van een satel liet is begonnen, moet de Russen wel erg gevaarlijk toeschijnen en daarom geloof ik dat een vastberaden en sterke reactie op een dreiging van de kant der Oostduitsers hen tot een wijziging van hun standpunt zal brengen, aldus generaal Taylor. Norstad vraagt meer troepen voor Europa Geallieerde militaire bevelhebbers in Europa hebben meer troepen en moder ne tanks gevraagd om het hoofd te kun nen bieden in de crisis om Berlijn, aldus verklaarde generaal Maxwell Taylor voorts. Hij zei dat generaal Norstad, de geallieerde opperbevelhebber in Europa, en generaal Hodes, de bevelhebber van de Amerikaanse troepen in Europa, meer troepen wensen Generaal Taylor noemde het aantal, dat verzocht werd. maar dit werd door de censors geschrapt voordat de mededelingen van Taylor werden vrijgegeven. Op vragen van de commissie ant woordde Taylor dat de wensen betrek king hadden op het huidige tijdstip en dat deze over tien dagen of een maand anders zouden kunnen luiden. Hij zei te erkennen, dat zij het gevraagde aan tal troepen nodig zouden hebben als een ernstiee militaire situatie zou ont staan. Generaal Thomas White, de stafchef van de Amerikaanse luchtmacht, heeft volgens een zwaar gecensureerd verslag van zijn mededelingen aan een Senaats commissie verklaard, dat Europa niet zou kunnen worden verdedigd met con ventionele troepen. Hij zi: De eerste Thor-projectielen die aan Groot-Brittannië zullen worden gele verd, worden beschouwd als „operatio neel en gereed voor gebruik": generaal White is er zeker van dat de VS een voorsprong op de Sovjet-Unie hebben-wat betreft de strategische troe pen- hU gelooft vast dat de Sovjet-Unie het Amerikaanse strategische lucht- commando zeer vreest; hij twijfelde er niet aan dat Amerikaanse bommenwer pers met succes Russische doelen zou den kunnen aanvallen: De VS hebben plannen om burger vliegtuigen te gebruiken om het mili tair vervoer op te voeren bij het over brengen van versterkingen naar Europa 'n geval van nood; de luchtmacht meent dat het „be slissende stadium" van een atoomoorlog In twee tot vier dagen voorbij zou zijn. Generaal White was van mening, dat in de huidige toestand met betrekkine tot Berlijn verdere versterking van de troepen in Europa piet werkelijk nood zakelijk was Door de vervanging van personeel is er altijd een „pijpleiding", hetgeen betekent dat de troepen niet op volle sterkte zijn en het zou zeker niet verkeerd ziin deze leemte op te vul len. Maar het zenden van nieuwe een heden zou geen noemenswaardie invloed hebben on de afloop van een incident in- 'akp RerMIn omdat het Zevende leger tot de best opgeleide en horf uitgeruste eenheden ter wereld behoort. Macmillan ze! oenHrinaen op topconferentie In Washington wordt verwacht dat de Britse premier. Maomillan. er deze week bij president Eisenhower op aan zal drlnven in te «temmen m»t rc.n fon- confprenfie met de 9oriet-TTnie aehf hef verloop van de komenUp hij- eenkomc' van ministers van Buiten landse 7tken. On d® bijeenkomst die rri»dag in f-"nn Pavld in Marvland be gint. zal Maemi"an. naar men ver- waeht, ook aar.d-inren op instemming met een Westelijk standpunt voor on- ripelion'telingen over de Europese vei ligheid Tn dinlomntieke kringen In Washing ton ziet men de biieenknmst a's het hoogtenunt van het no^en nm tot een gemeeneehannelitlre W»ftn|ü|{p notitiek te komen teneinde rfp Russische uitda ging inzake Berlijn tegemoet te treden. Mr. J. A, Jonkman VOOrritf^r po-cto Morp«r Verschenen ls een K B. van 11 maart j.lhoudende de benoeming van mr J. A Jonkman tot voorztter van de Eer>ie Kamer voor de zitting, welke zal aan vangen op 20 maart 1959.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1959 | | pagina 1