AUTOMOBILISTEN
v\
ROME ACHT GEBEURTENISSEN
IN ZUID-TIROL BELACHELIJK
Eigenlijk voltrekt er zich een strijd tussen het
feodale conservatisme en de vooruitgang
Nationalisme niet uitgewoed
V'TTO#RI°
Jhr. mr. W. F. Roëll is benoemd tot
directeur Kabinet der Koningin
Opgericht 1 maart 1860
Vrijdag 13 maart 1959
Vierde blad no. 29694
Advertentie.
CITROEN nodigt u uit tot1 een bezoek aan de BH8 13 S H O
aan boord van het MS Holland, ligplaats: Korte öaigewater b#| Blauwpoortsbrug te Leiden
van 14 tot en met 15 maart; van 1CX30-1 7jÖO m van 19.30-22.30 uur.
Openmg op 1 4 maart, 11.30 uur
MAQUETTES, FH.MS, AUTO'S ENZ.
KOM NU, HET BEROEMDE CITROEN-SCHIP BLIJFT MAAR KORT IN UW STAD
(Van onze Romeinse correspondent)
Heel even, het was in 1943, hebben wij de illusie gehad dat de grote ziekte
der negentiende eeuw, het nationalisme, dat als een uitvloeisel van de roman
tiek moet worden beschouwd, eindelijk had uitgewoed en dat na de oorlog,
althans in Europa, een ruimer visie zich baan zou breken. Helaas bleek al
spoedig dat niets minder waar is. En op dit ogenblik gebeuren er in het hart
van ons werelddeel, terwijl wij allen bedreigd worden door de spanning tussen
Oost en West, dingen die volgens de Italianen eenvoudig belachelijk zijn, ter-
wille van een handjevol Duitsers, die op Italiaans grondgebied wonen. In 1919
is de grens getrokken volgens strategische overwegingen: de zuidhelling der
Alpen werd bij Italië gevoegd, ook al was de bevolking daar voor het grootste
deel niet-Italiaans. In de eerste jaren ging het vrij goed. maar toen de fascisten
met geweld die stugge bergboeren wilden italianiseren, liep het mis. Maar men
moet niet denken, dat de Tirolers zozeer aan Oostenrijk gehecht zijn. Wat hun
voor de g^est staat is de „Heimat", het kleine, eigen Tirol, zelfstandig maar
als deel van een Grootduits rijk. In de tijd van Dollfuss keken de Tirolers
naar Hitier en ook nu is het jonge volk in Bozen en Meran gewoon elkaar te
groeten met „heil"-kreten, uitgestrekte arm en „Freies Tirol". Er bestaat op
het ogenblik geen Grootduits rijk en dus doet de Südtiroler Volkspartei te pas
en te onpas een beroep op Wenen.
Tiroler beweging
geboren uit angst
In zekere zin is die Tiroler beweging
natuurlijk geboren uit angst. Zij zijn
bang, dat zij (dat zijn dus 250.000 Ti
rolers) op den duur zullen opgaan in de
massa der vijftig miljoen Italianen. Voor
die angst was alle reden in de fascis
tische tijd, toen het Duitse onderricht
verboden was en er elke dag nieuwe
Industrieën werden gevestigd om Ita
lianen, vooral uit het zuiden, aan te
trekken. Nu, met de overeenkomst De
GasperiGruber is die angst stellig
misplaatst. Veeleer zouden de Italianen,
niet in Bozen of Meran, maar de ge-
isoleerden in de kleine bergdorpen, angst
moeten hebben, niet voor hun nationale
karaktertrekken, maar voor hun leven.
In laatste instantie voltrekt zich in
Zuid-Tirol een strijd tussen het meest
feodale conservatisme en wat men
„vooruitgang" pleegt te noemen.
De Tirolers zijn boeren. Zjj bezitten
24.000 hofsteden, die volgens oeroude
traditie nooit verdeeld worden. De oud
ste zoon is enig erfgenaam en zijn broers
worden knechts, niet veel meer dan lijf
eigenen. Het nieuwe Italië erkent, in de
provincie Bozen en in die provincie al
leen, dit erfrecht, dat zo volkomen in
strijd is met de Italiaanse opvatting.
Maar de bevoorrechte eerstgeborenen,
de heren van het land, zijn bevreesd
dat de onterfde jongere zoons zich op
den duur, door de omgang met Italianen
tegen die oude regel zullen gaan verzet
ten. Vandaar dat zij niet willen, dat
Tirolers gaan werken in de industrie,
en de grote industriewijk van Bozen
wordt als het rijk van de duivel uitge
kreten. Daar immers zitten de Italianen,
wier „Todesmarsch" het Tiroolse volk
bedreigt.
Dat alles Is sterk overdreven. Sedert
1946 hebben zich slechts enkele honder
den Italianen in dat min of meer vijan
dige gebied gevestigd en de Duitsspre
kende bevolking heeft bijna alle rech
ten verkregen, die haar bij de overeen
komst De GasperiGruber werden toe
gezegd.
Wij zeggen: bijna alle. Het is waar,
dat de ambtenaren nog vrijwel uitslui
tend Italianen zijn en dat men in de
verschillende bureau's en voor de recht
banken Italiaans moet spreken of ge
bruik moet maken van de diensten van
de daartoe aanwezige tolken. Maar dit
komt tooh ook wel, doordat de Tirolers
weinig voelen voor regeringsbaantjes.
Het is ook waar, dat de politie precies
als overal in Italië, uit Calabrezen en
Sicilianen bestaat, die wel de laatsten
zijn om dit zo geheel verschillende volk
te kunnen begrijpen. Maar de Tiroler
voelt nu eenmaal niets voor het baantje
van politie-agent, evenmin als een Mi-
lanees of Venetiaan daar prijs op stelt.
De strijd der partisanen
Het is ook waar, dat de Duitsers bin
nen het autonome gewest nog altijd een
minderheid vormen, omdat dit gewest
niet alleen de provincie Bozen, maar
ook de provincie Trento omvat, waar
heel weinig Duitsers wonen. Maar het
gaat niet aan, daarom de Italianen er
van te beschuldigen het verdrag niet
te hebben nageleefd. Tijdens de bespre
kingen drong de Oostenrijkse minister
Gruber er voortdurend op aan .dat er
een gewest Zuid-Tirol zou komen. Maar
De Gasperi wilde daar beslist niet van
horen. Tenslotte had Oostenrijk niets
te eisen en de Tirolers nog minder. Oos
tenrijk was na de „Anschluss" trouw
Amarikaons radarnet in
Alaska en op Groenland
Het opperbevel van de luchtverdedi
ging van Noord-Amerika heeft gisteren
te Colorado Springs bekendgemaakt,
dat er op het ogenblik in Alaska en op
Groenland een Iange-afstandsradarnet
wordt aangelegd. Deze radarposten be
strijken de Sovjet-Unie van Polen tot
aan de Stille Oceaan en hebben een
werkingsbereik van 4500 kilometer.
De kosten van de linie bedragen bijna
vier miljard gulden.
gebleven aan Hitler en had niet, zoals
Italië, zich grotendeels zelf bevrijd. De
Tirolers hadden er 200.000 (op 230.000)
in 1939 te kennen gegeven, dat zij Duit
sers wilden zijn en 70.000 hadden Tirol
verlaten om zich te vestigen op boer
derijen in Polen. In de jaren van 1943
tot '45 hebben de Italianen en vooral de
partisanen het in die bergstreek heel
hard te verduren gehad. En toch heeft
Rome toegestaan, dat alle uitgewekenen
weer terugkeerden en zij kregen hun
oude hofsteden terug. Oostenrijk heeft
tot tweemaal toe geprobeerd de Geal
lieerden zover te krijgen, dat zij Zuid-
Tirol aan Italië zouden ontnemen. Dat
dit niet gebeurd is en dat Italië de
grens van 1919 (etnografisch stellig een
heel ongelukkige grens» heeft behouden,
dankt het aan de partisanen en aan het
aandeed, dat het vrije Italië in het
laatste oorlogsjaar heeft genomen aan
de strijd.
Demonstraties
Vreemd genoeg zijn het nu nationalis
ten en fascisten, die een grote keel op
zetten en de heren in Bozen en Inns
bruck nog overtroeven. En de huidige
regering, die steunt op de uiterst recht
se partijen, fascisten inbegrepen, kan
weinig doen om aan dat gebral paal en
perk te stellen. Het was zeker niet ver
standig om op het ogenblik, waarop in
het Tiroler land Andreas Hofer werd
herdacht (een herdenking, waarbij men
doet alsof de „Landwirt" tegen de Ita
lianen heeft gevochten inplaats van te
gen Beieren en Fransen, terwijl juist
de Italianen hem, toen hij in Mantua
voor de rechters stond, hebben verde
digd) aan de Italiaanse schooljongens
vrijaf te geven om aan „tegendemon-
straties" te kunnen deelnemenDat
die tegendemonstraties niets anders
werden dan fascistische rellen spreekt
vanzelf. Het ongelukkige is, dat de Ita
lianen bij zulke dingen doorgaans veel
onhandiger zijn dan hun tegenspelers.
De Tiroolse terroristen proberen ge
denktekens in de lucht te laten sprin
gen. die iets met de oorlog te maken
hebben, monumenten die herinneren
aan de oorlog van 1915-'18. Dit is be
grijpelijk, hoewel natuurlijk niet goed
te praten. De Italiaanse fascisten gaan
ruiten ingooien bij de Oostenrijkse am
bassade en als dat niet lukt, omdat ten
O O s
LANDECK
ZWITS. j
LAND
3
NNSBRUCK
T EN RIJK
BRENNER
«sic
ZJ. <1BRUNICO
ERAMO' >BRESS ANONE^Ss.
-BOLZANO
.y\ V>
V J-» BELLUNO
•TRENTO
ROVERETO
DUITS
<0
ZWITSERLAND
FRANK-) Milaan
Rijnr
1 T A L
V PELT |5 92 2 SÏ
LAND
Munchtn *-) 1
OOSTENRIJK
VfMli^Y joEGO-
E Yj\ SLAVIE
slotte de politie toch wel iets moest
doen om al te erge dingen te voorko
men. gooien zij een „Molotofbom" tegen
het Oostenrijks Historisch Instituut te
Rome. een culturele instelling. Ditzelfde
soort fascistische kwajongens heeft een
paar jaar geleden om „voor Triëst. te
betogen" brand gesticht in een zaal van
de „British Council". Fascisme en cul
tuur zijn nog altijd aartsvijanden
Natuurlijk is de tegenzet van Wenen
het besluit om het Oostenrijks Instituut
te sluiten, „daar het leven der ambtena
ren en der bezoekers van het Instituut
gevaar loopt" ook weer overdreven.
En zo woedt de nationalistische koorts
verder.
De fascistische heren
Wanneer in Italië de fascistische he
ren, die in 1943 zonder een kik te geven
niet alleen Bozen en Trento, maar nog
vijf andere, volkomen Italiaanse pro
vincies aan Duitsland afstonden (het
zogenaamde „Alpenvorland" zich
eens rouwmoedig op de borst klopten
en zich verder niet meer met deze zaak
bemoeiden, dan was men reeds een hele
stap verder. In Wenen zou men dan
goed doen eens te onderzoeken hoe het
staat met de Sloweense minderheden in
Karinthië en Stiermarken, die er heel
wat minder goed aan toe zijn dan de
Zuidtirolers. Daarmee rekening hou
dend zou ook Wenen ophouden op dit
vuurtje te blazen en dan zou het mis
schien mogelijk zijn om met wat koe
lere hoofden na te gaan. of er nog pun
ten zijn (veel zal men niet vinden waar
Italië de overeenkomst niet heeft na
geleefd. Zou deze zaak ooit voor een in
ternationale instantie komen, dan staat
Italië o.i. verreweg het sterkst: deze
minderheden word'en niet alleen in al
hun rechten gerespecteerd, maar zij
maken het leven zuur voor de verte
genwoordigers van het land. waartoe
zij behoren. En wat de vestiging van
Italianen in Zuid-Tirol betreft, is er
de Italiaanse grondwet volgens welke
letter ieder burger zich vestigen kan,
waar hem dit goeddunkt.
Gerepatrieerden brengen in het
centrum „De Branding" te Door-
werth hun stem uit.
PT*"**
Jong echtgenoot verminkte
zijn vrouw voor het leven
Voor de rechtbank te 's-Hertogen-
bosch stond een 36-jarige huidensor
teerder terecht, die op 10 januari van
dit jaar zjjn 22-jarige echtgenote zo
danig met een mes in het gelaat en
de handen heeft gestoken, dat ze voor
haar leven verminkt is. Verdachte was
sinds september 1958 met haar ge
huwd. Hij had een uitgebreid straf
blad en toen de ouders van de echt
genote dit kort voor het huwelijk be
merkten, ontstonden er tal van moei
lijkheden.
Reeds in oktober had verdachte zijn
jonge vrouw herhaaldelijk mishandeld,
met als gevolg, dat zij naar haar ouders
terugging en echtscheiding aanvroeg.
Toen zij op de morgen van 10 januari
naar haar advocaat wilde gaan, wachtte
de man haar bij de ouderlijke woning
op, naar hij zegt met de bedoeling om
een verzoening tot stand te brengen. Er
ontstond een hevige twist, waarbij hij
een mes trok en haar als een wilde in
het gelaat en de handen stak. Het mes
had hij bij zijn hospita meegenomen,
naar hij thans beweerde omdat hij zijn
schoonmoeder, wie hij een grote haat
toedroeg, wilde aanvallen.
De Officier van Justitie, mr. Booster,
achtte ernstige mishandeling bewezen
en hield rekening zowel met het straf
blad van verdachte als met het grote
leed, dat hij de jonge vrouw heeft aan
gedaan. Hij eiste drie jaar gevangenis
straf met aftrek van voorarrest.
Mr. Smit, de verdediger, achtte de
ernstige mishandeling niet bewezen,
doch alleen mishandeling, ernstig letsel
tengevolge hebbend. Hij bepleitte een
gedeeltelijk voorwaardelijke straf.
De rechtbank zal op 26 maart vonnis
wijzen.
Mej. mr. M.A. Telleden verzocht om ontslag:
By K.B. is met ingan gvan 1 juli
1959 aan mej. mr. M. A. Teilegen op
haar verzoek eervol ontslag verleend
uit haar functie van directeur van
het Kabinet der Koningin „met dank
betuiging voor de vele en gewichtige
diensten aan ons en den lande bewe
zen". Met ingang van dezelfde datum
is benoemd tot directeur van het Ka
binet der Koningin jhr. mr. VV. F.
Roëll, voordien secretaris van het Ka
binet der Koningin.
Mej. mr. M. A. Teilegen is in 1893 te
Arnhem geboren. Zij studeerde rechts
wetenschappen aan de Rijksuniversiteit
te Utrecht, waar zij op stellingen pro
moveerde. In 1945 werd zij benoemd tot
directeur van het Kabinet der Koningin.
Mej. Teilegen was van 1934 tot 1942
presidente van de Nederlandse Vereni
ging van Vrouwen met Academische
Opleiding. Zij werd in 1942 presidente
van het Nederlands Vrouwencomité en
in 1946 curator van de Rijksuniversiteit
te Utrecht.
Jhr. mr. W. F. Roëll is in 1903 gebo
ren te Baarn. Hij is oud-burgemeester
van Scherpenzeel en jagermeester van
H.M. de Koningin voor Zuid-Holland.
In 1955 vergezelde hij Koningin Juliana
en Prins Bemhard op hun reis naar de
West. Jhr. Roëll is gehuwd en heeft
drie dochters.
Geen gevaar voor
aanval op Menado
Een woordvoerder van het Indone
sische consulaat in Singapore heeft gis
teren tegengesproken, dat er gevaar
bestaat voor een aanval door opstande
lingen op Menado.
Hij verklaarde, dat begin maart in
Noord-Celebes de regeringstroepen
zware gevechten hebben geleverd tegen
de opstandelingen, doch dat dit thans
voorbij was. „Menado is geen moment
door de opstandelingen bedreigd", zeide
hij. Ook was geen enkele andere plaats
in handen der opstandelingen gevallen.
„Ondanks het feit, dat de opstande
lingen materiële steun uit het buiten
land krijgen is het Indonesische natio
nale leger de toestand meester kunnen
blijven, dank zij de samenwerking van
de bevolking en de mogelijkheid om
snel tegen de opstandelingen te kunnen
optreden. De regering is de toestand
thans volledig meester", aldus deze
verklaring.
Koning Leopold van België en
Prinses Liliane zijn naar de Kongo
vertrokken. Op het vliegveld te
Brussel hadden de Koning en de
Prinses voor hun vertrek een ge
sprek met een meisjemej. Kulmann
dat door bemiddeling van Prinses
Liliane in Amerika een hartoperatie
kon ondergaan en nu uit dankbaar
heid bloemen kwam aanbieden.
Advertentie.
PLASTICLAK
is beter kost mindert
Expeditie naar Surinaamse
Emmaketen
In juli zal een expeditie naar de Em
maketen in Suriname vertrekken, waar
op een hoogte van 500 meter botanische,
geologische en bodemkundige onderzoe
kingen zullen worden verricht. Deze ex
peditie. die onder leiding zal staan van
dr. Jonkers, werd georganiseerd, omdat
de foto's van de luchtkartering aanto
nen, dat er interessante gegevens zul
len worden verkregen. Het zal in Suri
name de eerste keer zijn, dat er een in
tensief onderzoek wordt ingesteld in het
bergland. De Emmaketen ligt ongeveer
in het midden van Suriname en heeft
als hoogste punt de Hendribtop (1100
meter)
Aan deze expeditie zullen o.a. deelne
men de botanicus Daniels, de geomor-
foloog Wensink (drs. in de fysische
geografie) en enkele Surinaamse des
kundigen. Een militaire patrouille zal
een maand voor de expeditie vertrekken
om de nodige voorbereidingen te treffen.
De tocht, die tot medio oktober zal du
ren, wordt bekostigd door de Wosuna.
De voorzitter van Wosuna, prof. dr.
J. Lanjouw, gaf echter als zijn persoon
lijke mening te kennen, dat er in dit
vrij ongunstig gelegen gebied wel geen
grote voorraden ontginbare stoffen
zullen worden aangetroffen. Het belang
van het onderzoek ligt dan ook meer op
het wetenschappelijk terrein.
Geld lenen bij lagere
publiekrechtelijke lichamen
Nu de geldgevers gedurende de laatste
anderhalf jaar tot zeer grote bedragen
leningen hebben verstrekt tegen rente
percentages, wel'ke grotendeels aanmer
kelijk hoger lagen dan de thans gelden
de marktrenfce en daarbij genoegen heb
ben genomen met de uitsluiting van de
vervroegde aflosbaarheid der leningen
voor een periode van ten hoogste 10 jaar
heeft de minister van Binnenlandse
Zaken aan de colleges van Gedeputeerde
Staten verzocht geen door lagere
publiekrechtelijke lichamen gesloten
leningen gced te keuren, indien daarbij
ten aan/ en van de vervroegde of ver
strekte aflossing een voor de geldnemer
bezwarende beding is gemaakt dan uit
sluiting gedurende 10 jaren en daarna
de mogelijkheid tot aflossing A 101% pet
gedurende 5 laar en ét 101 pet gedurende
de rest van de tooptfjd.
Duur (goud) hamstertje
Een goudhamstertje dat het benauwd
kreeg heeft een auto in de Schie te
Schiedam doen rijden. De bestuurder
van de auto, een inwoner van Voorburg,
had te Schiedam op het. kantoor waar
voor hij werkt, een goudhamstertje voor
een gulden gekocht en het beestje in
een kartonnen doosje gedaan. Op weg
naar Voorburg kreeg het. beestje het in
de kartonnen doos blijkbaar benauwd
en werkte zich naar buiten. Door de
plotselinge beweging en zijn poging om
het weer in het doosje te duwen, ver
loor de man de macht over het stuur en
reed 'hij met zijn auto van de Over-
schiese weg pardoes in de Schie. De auto
bleef maar even half boven het water
liggen, zodat de bestuurder erin slaagde
met het doosje met de gouöhamster erin
uit de auto te kruipen en behouden de
wal te bereiken. Even later zonk de auto
grotendeels onder water. Het voertuig
is later gelicht, waarbij de hulpver
lenende takelwagen nog een lichtmast
omver reed. In de auto bevond zich een
postzegel verzameling van meer dan
f. 2.000 waarde, die uiteraard zwaar
door het water beschadigd is
Duponf de Nemours
naar Den Haag
(Van onze Haagse redactie)
Naar wij vernemen, zou het Ameri
kaanse concern van chemische cn
kunstvezelindustrieën Dupont de Ne
mours, uit Wilmington (Deleware),
dat voor de vestiging van een fabriek
in de Europese Economische Gemeen
schap Nederland boven België heeft
geprefereerd, en besloten heeft aan de
Merwede, bij Dordrecht, een fabriek
te bouwen, voor de plaats van zijn
hoofdkwartier de voorkeur geven aan
Den Haag.
In verband daarmee zou het oog ge
richt zijn op het nieuwe gebouw van de
Nill-mij. dat can het Stadhoudersplant
soen zal ver: en en waarin enige kan
toren gehuurd zouden worden. Aange
zien dit gebouw eerst begin 1961 gereed
zal zijn, worden door het Amerikaanse
concern thans pogingen aangewend om
tot dat tijdstip elders in Den Haag een
♦fldeMjlc onderdak te verkrijgen.
I Negeb-woestijn wordt
bevloeid met water
uit de Jordaan
Over Israëlisch gebied worden thans
pijpleidingen van voorgespannen beton
gelegd om water van de Jordaan naar
de Negeb-woestijn in het zuiden
van het land te leggen. Men hoopt hier
door irrigatie met Jordaanwater de mo
gelijkheid te scheppen voor het aan
planten van citrusbomen, katoen, suiker
riet en olienoten en zo de vestiging van
nieuwe industriecentra te bevorderen.
Tot nog toe wordt er bevloeiingswater
maar te weinig naar de Negeb ge
leid door een buisleiding vanaf de rivier
de Yarkon. De thans in aanleg zijnde
leiding van een kleine honderd kilometer
lengte en een kanaal van een kleine
veertig km lengte verder noordwaarts
zal de bestaande leiding op het Jor
daanwater aansluiten. Men hoopt het
eerste gedeelte van het project tegen
1962 gereed te hebben. De nieuwe 108-
duims buizen worden te Askelon aan de
Middellandse Zeekust vervaardigd. Elk
stuk van vijf meter weegt dertig ton. De
buizen worden op speciale spoorwagens
vervoerd en komen in sleuven in de
grond te liggen.
Postbestellingen in Het
weekeinde onbevredigend
In het voorlopig verslag der Eerst Ka
mer over de PTT-begroting voor 1959
werd er opnieuw op gewezen, dat om
streeks het weekeinde de bestelling van
poststukken althans in de grote ste
den te wensen overlaat. Er bestaat
immers, zo was hun uit ervaring bekend,
géén redelijke zekerheid, dat. poststuk
ken, welke des vrijdagsavonds vóór de
laatste lichting in een bus van de PTT
worden gedeponeerd, zaterdagmorgen in
ene andere of in dezelfde grote stad
worden opgenomen bij de stukken, welke
in de eerste bestelling worden bezorgd.
Sommige leden waren van mening,
dat de laatste verhoging, welke had
plaatsgehad t.a.v. de tarieven van de
PTT zij hadden hierbij in het bijzon,
der op het oog die verhogingen met be
trekking tot het onderdeel telefonie van
dit staatsbedrijf onvoldoende gemo
tiveerd was geweest.
Vele leden meenden, dat de kosten,
verbonden aan de draadomroep, op
nieuw in beschouwing genomen zullen
moeten worden, wellicht is het moeeliik.
zo merkten zij op. om. ter. behoeve van
een toekomstige discussie hieromtrent in
de volksvertegenwoordiging, reeds nu
plannen op te stellen, welke kunnen lei
den tot vermindering van de hier aan de
orde zijnde tekorten. Is het mogelijk,
zo vroegen zij, zodanig» plannen aan de
Kamer over te 1
