Premier Kroesjtsjef deed minimale
concessie inzake kwestie - Berlijn
Opstandige radiostem
in Irak zwijgt thans
WEERBERICHT
Westelijke troepen zouden in
Vrije stadkunnen blijven
GEPRIKKELD
Londen weet niet goed lioe of wat
Opgericht 1 maart 1860
DINSDAG 10 MAART 1959
No. 29691
DAGBLAD
Directeur: J. W. Henny DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN Wltte Singel Lelden aiT°
Hoofdredacteur: J. Brouwer f7.50 per kwartaal; f2.55 per maand; f 0.59 per week Telefoon Directie en Administratie: 25041; Redactie jiöui
LEIDSCH
Politieke chaos
En nu kwam die kolonel Sjawaf, van
wie men niet weet welk etiket er op ge
plakt moet worden. De krachten, welke
in actie waren gekomen, zijn mogelijk
slechts een deel van de tot dusver on
dergronds rommelende bewegingen. Het
is ook niet uitgesloten, dat zich in de
politieke chaos verscheidene groepen
met tegengestelde doelen tegelijk doen
gelden. Het is een hutspot van pro-dit
en pro-dat. Daarom wacht Londen ma. r
liever rustig af, al hebben de Britse
ochtendbladen vandaag met nadruk be
toogd, dat de onzekere toestand in Irak
na de opstand een groot gevaar voor
Engeland en het Westen betekent.
Men is er nog lang niet zeker van. dat
de toestand stabieler wordt, ook al is of
wordt de opstand onderdrukt. De ..Man
chester Guardian" zegt. dat het voor ge
neraal Kassein nu nog moeilijker zal
worden zich uit een „te knellende com
munistische omhelzing los te maken".
(Van onze correspondent in Bonn)
Het offensief van de Russische minister-president Kroesjtsjef met elkaar steeds
weer tegensprekende nieuwe voorstellen duurt voort. Gisteravond zei hij in een
rede in Oost-Berlijn, dat, als West-Berlijn een vrije stad zou worden, zoals door
de Russen de laatste maanden is voorgesteld, Amerika, Engeland, Frankrijk en
Rusland of neutrale landen een minimum aantal troepen in West-Berlijn zouden
kunnen legeren. Men moet het beschouwen als een Russische concessie, hoe futiel
zij ook is. Dergelijke geallieerde of neutrale troepen zouden de 2'<j miljoen West-
berlijners bij het overgaan van de status van hun stad in een „vrije stad" de
verzekering moeten geven, dat zij niet opgeslokt kunnen worden door de Oost
duitsers. Of, zoals Kroesjtsjef het zei: deze troepen zouden de status van vrije
stad moeten garanderen. Hij had ook geen bezwaar tegen de legering van troepen
der Verenigde Naties. Nogmaals verklaarde hij, dat het er niet om ging de be
staande maatschappelijke orde van West-Berlijn, die hij als „kapitalistisch"
pleegt te betitelen, te wijzigen. En hij weigerde om het voorstel aan te nemen
geheel Berlijn, dus zowel het westelijke als het oostelijke deel tot vrije stad te
maken. Dat ging niet, zei Kroesjtsjef, omdat Oost-Berlijn de hoofdstad van
Oost-Duitsland is.
Bonn maakt zich nog
geen illusies....
De Westberlijnse burgemeester Brandt
commentarieerde deze verklaring van
Kroesjtsjef gisteravond met de woorden:
„Heel mooi, we komen al een beetje
dichter bij elkaar". In Bonn ziet men
ook wel de schim van een concessie in
deze verklaring, maar in feite acht men
de inhoud van de verklaring zelf nog
altijd even zinloos. Immers, zy gaat er
van uit, dat West-Berlyn een vrije stad
los van West-Duitsland en de Weste
lijke wereld zal worden en dat is voor
Bonn en de gehele Westelijke wereld nu
eenmaal onaanvaardbaar. De waarde
van Kroesjtsjefs uitlating schuilt dan
ook alleen in de futiele concessie, die er
in zit, en waardoor de gedachte gewekt
wordt, dat er met hem over West-Ber
lijn valt te praten. In Bonn maakt men
zich daarover echter geen illusies.
„Etappentheorie"
Voor de buitenlandse pers verklaarde
de Westduitse minister van Buiten
landse Zaken Von Brentano gisteren in
Bad Godesberg, dat zyn regering ieder
moment bereid is tot discussie over de
zonder dat de oorzaken van de politieke
spanning worden weggenomen, wees
Von Brentano van de hand. Hij was
van oordeel, dat de Russen inzake de
Duitse eenheid nog niet hun laatste
woord gesproken hebben. Von Brentano
keerde zich tegen de opvatting, dat de
Westduitse regering de politieke hou
ding van de Britse eerste minister
Macmillan sedert diens reis naar Mos
kou met zorg bekijkt. Macmillans stand
punt ten opzichte van de disengage
ment-plannen onderscheidt zich volgens
de minister niet van het Westduitse
standpunt. Op de aanstaande ministers
conferentie met de Russen moet zijns
inziens volkomen openheid bestaan.
Daar moet men beginnen met oplossin
gen van bepaalde problemen, oplossin
gen die tevens de oplossing van volgen
de problemen in zich besloten inhouden.
Deze etappen-theorie van Von Brentano
geldt thans in Bonn als een algemeen
regeringsstandpunt ten aanzien van de
conferentie met de Russen.
De ƒ100.000 er uit!
In de 542e Staatsloterij, 14e lijst,
4e-klasse is de prijs van f. 100.000
gevallen op No. 4214.
Dit lot is in series verkocht te Enschede,
Gorkum, Rotterdam, Alkmaar, Amster
dam en Rotterdam.
Voorts is een prijs van f. 25.000 geval
len op no. 6528.
Het goede mevrouwtje...
Binnenkort begint in Genua
een 'proces tegen een Genuese
huisvrouw, wier oplichterijen en
verduisteringen de buit van het
Amsterdamse „goede heertje" in
de schaduw stellen.
Mevr. Ebe Roisecco, sinds 1957
in de gevangenis, wordt be
schuldigd van negen fraudes en
twee handschriftvervalsingen,
die haar tenminste 494.000.000
lire (meer dan drie miljoen gul
den) rijker maakten. Haar echt
genoot Stefano Roisecco en prof.
Francesco Spinedi, professor in
de economie aan de universiteit
van Rome, worden beschuldigd
van medeplichtigheid.
Volgens de ten laste legging
heeft mevr. Roisecco minstens
zes zakenlieden grote sommen
gelds afhandig weten te maken
door zich voor te doen als de
vriendin van hooggeplaatste po
litici en collectrice van verkie-
zingsgelden voor de christen
democratische partij. Een van
haar slachtoffers is de indus
trieel Renato Sacerdoti, oud
president van de voetbalclub
Roma, die haar 100.000.000 lire
(600.000 guldenleende. Mevr
Roisecco gaf hem een cheque
met de valse handtekeningen
van twee vooraanstaande chris
ten-democraten als „garantie"
„disengagemenf'-plannen, die een atoom-
vrije of militair verdunde zone in Mid
den-Europa willen vormen. Maar dan
moeten daaraan concrete politieke
maatregelen zijn verbonden, die tot het
herstel van de Duitse eenheid zullen
leiden. Een zuiver militair uit elkaar
rukken van de grote machten in Europa,
Advertentie.
S3
3s3
."X3
Weer executies op Cuba
Op Cuba zijn gisteren zeven oudsol
daten, die beschuldigd zijn van oorlogs
misdaden, terechtgesteld. Tien mensen
werden gisteren ter dood veroordeeld.
NA HET GESPREK MET KROESJTSJEF WASHINGTON
OLLENHAUER: MOSKOU WIL
WERKELIJK ONDERHANDELEN
Maar burgemeester Willy Brandt trees een
uitnodiging voor onderhoud van de hand
(Van onze correspondent in Bonn)
De leider van de Westduitse socialisten Erich Ollenhauer heeft gistermiddag
twee uur lang met de Russische minister-president Kroesjtsjef in Oost-Berlijn
gesproken. Hij kwam terug met de bepaald positieve mededeling, dat hij ervan
overtuigd was, dat de Russen werkelijk willen onderhandelen over een vrede
lievende oplossing van de heersende problemen. Gistermiddag kreeg ook de
Westberlijnse burgemeester Willy Brandt een invitatie om met Kroesjtsjef in
Oost-Berlijn te komen praten; Brandt sloeg deze uitnodiging echter af nadat hij
hierover gesproken had met de geallieerde commandanten te West-Berlijn, het
gemeentebestuur van zijn stad, de SPD-leiding en de regering in Bonn.
Hij verklaarde van mening te zijn, dat een gesprek met Kroesjtsjef de juridische
positie van West-Berlijn zou veranderen en voorts dat hij niet de geschikte
gesprekspartner was.
Bonn niet tevreden
over oppositieleider
In feite kan men aannemen, dat men
het zowel in Bonn als in West-Berlijn
onjuist acht om Kroesjtsjefs tactiek te
volgen, waarbij wordt gepoogd allerlei
vooraanstaande Westduitsers, die niet
tot de regeringspartijen van Adenauer
behoren, een voor een op audiëntie bij
Kroesjtsjef te roepen, waarmee de in
druk zou worden gewekt van halsstarrig
heid van Adenauer, die Moskou geheel
wil isoleren. Daarnaast staat, dat de
Westberlijnse bevolking bepaald tegen
een gesprek Brandt-Kroesjtsjef is, zoals
er ook reed verwondering is geuit over
Ollenhauers trip naar de oostsector van
de stad. De gemiddelde Westberlyner is
nu eenmaal niet bereid tot een compro
mis waar 'het Oost-Berlijn betreft. Met
voldoening heeft men te West-Berlijn
dan ook vernomen, dat het gemeente
bestuur van de stad Brandt heeft afge
raden te gaan, omdat zoals in een
brief van Brandt aan Kroesjtsjef werd
geschreven het niet de taak van de
Westberlijnse burgmeester is te spreken
met het regeringshoofd van het land,
dat de status van West-Berlijn eenzijdig
wil veranderen. Vast staat voorts, dat de
Franse, Britse en Amerikaanse comman
danten te Berlijn fel gekant waren tegen
een gesprek Brandt-Kroesjtsjef.
Vier tegen een.
Toen Ollenhauer gistermiddag via de
Brandenburgerpoort op de grens van
West- naar Oost-Berlijn niet een door
de Russen ter beschikking gestelde auto
naar de Russische ambassade in laatst
genoemd stadsdeel reed. riepen West-
berlyners hem naHoudt het been
In Washington raakt men steeds meer
geïrriteerd over Macmillans houding.
Men is van mening dat de Britse pre
mier kennelyk een belangrijke rol wil
spelen bij de onderhandelingen met de
Russen, zo weet de New York Times te
melden. Volgens dit gezaghebbende
Amerikaanse blad zijn de Franse en
Westduitse regering het in deze volko
men met de Amerikanen eens.
„De moeilijkheid kan voor een deel
toegeschreven worden aan trots en
voor een ander aan het verschil in
standpunt over de wijze waarop dc be
sprekingen over het Duitse vraagstuk
gevoerd moeten worden", aldus de New
York Times.
De New York Times voegt hieraan toe
stijf, Erich!" Gedurende twee uur was
de SPD-leider vervolgens in gezelschap
van niet minder dan vier Russen, te
weten Kroesjtsjef, de plaatsvervangende
minister van Buitenlandse Zaken Zorin,
de Sovjetrussische ambassadeur Perwoe-
chin en een Russische tolk. Dat was gis
teren direct al aanleiding voor West
duitse commentators om op Ollenhauer
kritiek uit te oefenen; men meende dat
hij zich had moet laten vergezellen door
andere SPD-leiders, omdat, thans de
kans bestaat, dat van Russische zijde
Ollenhauer woorden in de mond zullen
worden gelegd, die hij misschien niet ge
zegd heeft, maar die hij alleen tegen
over vier Russen moet bestrijdenNa
het gesprek werd een communiqué uit
gegeven, waarin wordt gezegd, dat
Kroesjtsjef en Ollenhauer gesproken
hadden over een vredesverdrag voor
Duitsland, de status van West-Berlijn,
de liquidatie van de bezettingsmachten
in Berlijn en de vrede en veiligheid in
Europa. Direct werd gistermiddag op een
persconferentie in Bonn de opmerking
gemaakt, dat het probleem .Duitse her
eniging" in dit communiqué niet wordt
genoemd, maar van regeringszijde werd
gezegd, dat men erop vertrouwt, dat Ol
lenhauer zich ten deze heeft gehouden
aan de met algemene stemmen aanvaar
de Bondsdagbesluiten.
9 Slot op pag. 2
Volgens berichten van hedenmorgen
uit Bagdad is de opstand in het olierijke
noorden van Irak voorbij en de leider
van de opstandelingen, kolonel Abdoel
Wahab Sjawaf dood.
Het is niet bekend of deze mededeling
in tegenspraak is met of een vervolg is
op het bericht van gisteren, toen Radio-
Bagdad liet omroepen, dat Sjawaf ge
vangen was genomen „door het heldhaf
tige volk van Mosoel, dat hierbij heeft
samengewerkt met militairen en politie"
Het laatste wordt het waarschijnlijkst,
wanneer men de woorden van kol. Ma-
dawi in ogenschouw neemt. Deze, voor
zitter van 't Iraakse volkstribunaal, ver
klaarde in een overvolle rechtszaal tij
dens het proces tegen de voormalige mi
nister van Onderwijs, Kalail Kanna, dat
„Sjawaf door de straten van Mosoel is
gesleurd en door militairen en het volk
aan stukken is gereten".
Bagdad heeft men maar gesloten gehou
den. Er bevinden zich in Irak ongeveer
1100 Amerikanen en circa 850 Britten
Gisteren heeft Prins Bernhard in
Paleis Soestdijk een persconferentie
gehouden over zijn reis naar Zuid-
Amerika. De Prins tussen de heer
G. B. Rebel van de RVD (links)
en dr. F. A. de Graaff, de secreta
ris van de Prins.
dat een aantal Amerikaanse. Franse en
Westduitse diplomaten sterk tot de me
ning overhellen dat Macmillan wellicht
te gemakkelijk gesproken heeft over de
kans om de vraagstukken, voortvloeiend
uit de militaire confrontatie tussen het
oosten en westen, tot oplossing te bren
gen.
Macmillair in Parijs
Onze correspondent in Parijs telefo
neerde ons hedenochtend: Engelands
premier Macmillan en Selwyn Lloyd, de
Britse minister van Buitenlandse Zaken,
arriveerden gisteren in Parijs om vrij
dag naar Bonn en vervolgens naar Ot
tawa en Washington door te reizen.
Hun reis naar Moskou en de voorberei
ding en perspectieven van een top-con-
ferentie Oost-West zijn de voornaamste
onderwerpen, die door de Engelsen met
hun bondgenoten besproken zullen wor
den.
De Britse staatslieden werden gisteren
door hun collega's Michel Débré en
Couve de Murville ontvangen en voor
hedenochtend half twaalf stond er een
audiëntie bij generaal De Gaulle op het
Elysée op het programma, waar de En
gelse ministers ook zouden blijven lun
chen. Macmillan weigerde gisteren ook
maar het minste woord over zijn eerste
besprekingen in het Matignon en aan
de Quai d'Orsay te zeggen en van Fran
se zijde is al gemeld, dat het publiek
ook na het beraad met premier De
Gaulle geen communiqué of zelfs maar
commentaar te wachten staat.
Achter de discretie gaat, zo menen di
plomatieke kringen te Parijs, een niet
geheel weg te cijferen meningsverschil
tussen Parijs en Londen schuil over de
weg, die gevolgd zou moeten worden om
tot een akkoord met Moskou over Ber
lijn en de Duitse kwestie te geraken. De
Franse regering schijnt zich inderdaad
volgens letter en geest stipt aan de af
spraak met Bondskanselier Adenauer te
houden door zich te verzetten tegen
ieder plan, waardoor de militaire pa
raatheid van Europa in gevaar gebracht
zou kunnen worden. En premier Mac
millan zou gisteren, en zou vermoedelijk
ook vandaag, van Franse kant speciaal
op het hart zijn gedrukt, zich vooral
niet door de verlokkingen van het Ra-
packi-plan inzake een militaire neutra
lisering van centraal-Europa al te over
haast te laten verleiden.
Macmillan is daarentegen de overtui
ging toegedaan dat onverzettelijkheid
op het stuk van de Westelijke principes
best gepaard kan gaan met meer tac
tische souplesse en in die geest zou de
Engelse regering het plan Rapacki als
uitgangspunt voor verdere discussies
dan ook in overweging willen nemen.
Cypru
Zwijgen
Gedeeltelijk bewolkt
De Bilt verwacht tot morgenavond:
Droog en gedeeltelijk bewolkt. Matige,
in het noorden van het land aanvanke
lijk krachtige zuidoostelijke wind. Wei
nig verandering in temperatuur.
(Opgemaakt te 11.15 uur)
11 maart
Zon op: 7.06 uur; onder: 18.36 uur.
Maan op: 7.44 uur; onder 21.03 uur.
Hoogwater te Katwijk te 4.36 en 16.46
uur. Laagwater te 0.25 en 12.46 uur.
Dit nummer bestaat uit 10 pagina's.
Teddy Scholten bij haar vertrek\ liedje „Een beetje" van Willy van
van Schiphol naar Cannes, waar zijl Hemert op muziek van Dick Sthal-
in het Eurovisie songfestival het] lies ten gehore zal brengen.
Intussen heeft men al verscheidene
uren niets meer gehooid van het radio
station der rebellen, dat in Mosoel ge
vestigd zou zijn. Het was de spreekbuis
van kolonel Sjawaf, die zich - zoals be
kend - richtte tegen de communistische
invloeden in de Iraakse regering onder
leiding van generaal Kassem en die een
fel voorstander is van nauwere banden
met de Verenigde Arabische Republiek
onder Nasser. Overigens heeft de Is
raëlische radiozender Tel Aviv gisteren
sterk getwijfeld aan die radiozender in
Mosoel. Radiodeskundigen meenden te
weten, dat er zich in die plaats hele
maal geen radiozender bevond. Tel Aviv
heeft de veronderstelling geuit, dat de
zender ergens in Syrië gevestigd was.
Amerika en Engeland hebben bekend
gemaakt, dat zy geen noodzaak zien
om hun onderdanen uit Irak te eva
cueren. Wel zyn de normale voorzorgs
maatregelen genomen. De Amerikanen
zijn gewaarschuwd zich niet op straat te
begeven en de Amerikaanse scholen ln
Onzekerheid in Londen
Overigens wist men in Londen gister
avond niet goed, wat men met de actie
van kolonel Sjawaf aan moest. De offi
ciële kringen waren niet veel wijzer dan
de gemiddelde Engelsman, die ook bar
weinig wist. De nieuwe revolte kwam
niet helemaal als een verrassing, want
men wist, dat de algemene toestand in
Irak er de laatste weken niet beter op
geworden was. Inflatie, stijgende werk
loosheid en ontevredenheid in het leger,
vooral over de wassende communistische
en Russische invloeden, welke in Irak
nooit zo sterk geweest zijn als nu, poli
tieke partijen, welke zich tekort gedaan
achten, omdat zij te weinig vingers in
de regeringspap mogen houden, zijn be
langrijke factoren, die een rol hebben
gespeeld. Generaal Kassem, de idealis
tische nationalist, die zich zowel tegen
Moskou als Nasser probeert staande te
houden, werd in Londen nog altijd als
het kleinste kwaad gezien.