Fa. C. D. LlGTVOET
SCHONER
Schilderkunst in Australië lieeft
ook de immigranten iets te bieden
Grote diereiiverliuizing
in liet hartje van Afrika
Trouwauto's?
foto v. VLIET
SCHOON
Zoekt U een CHEM. WASSERIJ!
Fa. Schophuizen
spronkL
Omgekeerd oefenen Nederlandse
kunstenaars invloed uit op
Australiërs artistieke leven
Veel bezoek aan het
museum in Sydney
DE STUWDAM IS DICHT
Ook 50.000 Tonga-negers moeten
andere woonplaatsen opzoeken!
Hard- en Zachtboard
FOTO'S OP ELK GEBIED
Glashandel
Fa. J. van Muiden Zoon
VERHEUL
TUIN - aanleg
0MLUSTINGEN
'Utf;
Vswerki/M
Kousen repareren
Opening andere rubrieken,
bijv. BRILLEN-REPARATIE
e.d. is mogelijk
H. Schutte Zn.
SLIJPERIJ „VLIJM
r N.V. NATIONAAL VEEM
PPOMK
\ll/jtcet de UkzS t/eut
STARK ET-vloer en
CARREE KETTENIS
ZATERDAG 31 JANUARI 1959
(Van onze correspondent in Sydney)
„In Australië komt eerst de sport en dan pas de kunst", zei een Engelse col
lega (sportverslaggever van de Sunday Observer uit Londen) toen we met een
gezelschap journalisten in het schilderijenmuseum van Miidura stonden, in het
achterland van Nieuw Zuid Wales. Hij maakte zijn opmerking, toen we enkele
Australische bezoekers hoorden praten, over de Davis Cupen die heeft nu
eenmaal niets te maken met kunst, behalve dan de kunst om een tennisbal op
de juiste manier te raken. Maar gaan ook in Nederland niet meer mensen naar
sportwedstrijden dan naar musea?
Australië „doet" niet minder aan kunst dan Nederland, al ligt die kunst in een
ander vlak. Het Rijksmuseum te Amsterdam trok het vorige jaar (1958) een
half miljoen bezoekers. Het veel kleinere schilderyenmuseum van Nieuw Zuid
Wales in Sydney trok eveneens 500.000 mensen. Daarbij bedenke men, dat het
aantal buitenlandse toeristen in Australië uiterst gering is en het Australische
bezoekcijfer dus een zuiverder afspiegeling van 's lands liefde voor de kunst
geeft dan hit Amsterdamse bezoek, waarin ettelijke tienduizenden buitenlanders
ifln opgenomen.
beeld, dat het etsen bezit van Rembrandt
(„Christus getoond aan het volk" en „De
drie bomen")?
Ook in Melbourne, dat rijker bedeeld
is dan Sydney wat oude meesters be
treft kan de bezoeker zijn hart opha
len aan schilderyen, waarop kunste
naars in Europa graag hun oog zouden
willen laten vallen, o.a. van Anthonie
van Dyck („Philip, de vierde graaf van
Pembroke"), Jan van Eyck („Onze lieve
vrouwe van Ince Hall") en enkele Rem-
brandts.
Hoevele Nederlanders in Australië,
hunkerend naar cultuur, nemen de
moeite dit museum van schilderijen te
bestuderen om te ontdekken, dat er zelfs
een Nederlandse schilder in Australië
heeft gewoond, die een ere-plaats in
neemt in het nationale museum in Syd
ney? Deze schilder is de in 1938 op 77-
jarige leeftijd overleden Jan Hendrik
Scheltema, Hagenaar van geboorte, die
verscheidene jaren in Gouda woonde
en na zyn schilderstudies aan de Ko
Australië is zich „kuns-t-bewust", ook al
heeft dit land in zijn jonge historie van
180 jaar geen Rembrandts en Frans
Halsen opgeleverd. Het is zó kunst-
bewust, dat de toegang tot de musea
kosteloos is. De deuren der musea staan
altijd en voor iedereen wijd open.
Het is daarom jammer, dat er vele Ne
derlandse immigranten zijn, die erover
klagen, dat Australië geen cultuur heeft
Als Australië geen cultuur had, zouden
er geen musea zijn, en wonderlijk ge
noeg zyn het juist deze klagende Hol
landers die niet weten, dat de „National
Gallery" (nationale schilderijenmuseum)
in Sydney (om een voorbeeld te noemen)
schilderstukken bezit, die produkten zijn
van Nederlandse kunstenaars. Hoeveel
Hollandse immigranten weten byvoor-
ninklijke Academie van Brussel zich
toelegde op portretschilderen in Neder
land. Hij emigreerde naar Australië in
1890 op 30-jarige leeftijd.
Van de „moderne" Nederlandse schil
ders in Australië, die meermalen een
expositie van him werk hebben gehou
den in particuliere expositiezalen, is
o.a Gerard Havekes welbekend, ook al
heeft het nationale museum nog geen
schilderij van hem aangekocht. Havekes
heeft ook tal van muurschilderingen ge
maakt in restaurants in Sydney. Andere
Nederlandse kunstschilders in Australië
die hun werk hebben geexposeerd, zijn
o.a. Piet Koster, Jan Hissink, Jan Schou-
te, Henk van Ernst en Kloppenburg.
Enkele bekende namen
Een van de bekendste Australische
schilders is de 59-jarige William Dobell,
die op 30-jarige leeftijd (dus in 1930) een
jaar lang in Den Haag heeft gewoond.
Een andere „ras-echte" Australische
schilder met de ongewone naam van
Rah Fizelle, heeft omstreeks dezelfde
tijd eveneens in Nederland vertoefd.
Een van de beroemdste landschaps
schilders van Australië de thans 81-
jarige Hans Heysen (Duitser van ge
boorte, maar op 6-jarige leeftijd naar
Australië gekomen), verbleef op 23-
jarige leeftijd enige maanden in Neder
land. De Australische minister van Im
migratie, Alexander Downer, heefit on
langs, ter gelegenheid van de aankomst
van de 100.000ste Nederlandse emigrant
in Australië een houtskooltekening en
een waterverfischilderij van deze schilder
aan minister Suurhoff cadeau gedaan.
Een jongere Australische schilder, de
38-jarige Douglas Watson, heeft o.a. in
Nederland gestudeerd. Ook de naam
Roland Strasser geboren in Wenen en
wereldbereisd voor hy zich twaalf jaar
geleden in Australië vestigde, wekt bij
kunstkenners in Nederland wellicht her
inneringen op. Hij heeft namelijk meer
malen in Nederland geëxposeerd. Vier
zijner schilderyen hangen in het museum
in Sydney.
Vele Australische kunstschilders heb
ben internationale bekendheid verwor
ven. Hun werkstukken hangen in inter
nationaal beroemde musea in o.a. Parijs.
Londen, Washington, Kaapstad, Mon
treal, Brussel, New York Texas, Boeda
pest, Neurenberg, Bern en Tokio. Wan
neer het buitenland de kunst van
Australiërs erkent, bestaat er generlei
reden voor Nederlandse immigranten om
zich onbevredigd te gevoelen in hun cul
turele genietingen, zolang zij zich er niet
van hebben vergewist, wat de Austra
lische musea te bieden hebben. Zy zullen
bovendien tot de ontdekking komen, dat
immigranten-kunstschilders tot „Austra
liërs worden gerekend, omdat zij werk
van blijvende waarde hebben geschon
ken aan hun nieuwe vaderland en hun
kunst sterke invloed uitoefent op de
Australische schilderkunst als nationaal
verschijnsel.
Hij is dicht! Deze roep heeft ge
klonken en daarom moeten 50.000
negers en ca. 150.000 wilde dieren
verhuizen. Wat nu precies dicht is
gegaan? De grote stuwdam van Ka-
rïba in Rhodesia, het zuidelijk deel
van Afrika. De verhuizing omvat de
leden van de Tongastammen en het
in veiligheid brengen van de duizen
den dieren, die in het oerwoud le
ven. Dit oerwoud moet plaats gaan
maken voor een enorm meer dat 280
km. lang en 19 km. breed zal wor
den.
Aan de oever zal een centrale verrij
zen. Het wordt de grootste van de we
reld wat betreft de jaarlijkse elektrici-
teitsproduktie. Eer het echter zover is
zijn er wat jaren verstreken, want hoe
wel de dam thans dicht is, hij is nog
niet helemaal gereed en het ontworpen
stuwmeer, dat gevoed moet worden door
de rivier de Zambesi, is zo enorm groot
dat het meer toch niet voor 1964 „vol"
kan zijn. Voorlopig is men dus nog niet
in volledige produktie, maar toch kan
men in de loop van dit jaar beginnen
met de winning van energie en hoopt
men de eerste twee generatoren in ge
bruik te kunnen stellen.
Koper
Wat gaat men nu met deze elektrici
teit in Afrika doen? Wel, koper is een
veelgevraagd produkt op de wereld
markt en in Rhodesia liggen grote ko-
pergebieden in de omgeving van Kitwe
Daar gaat dan oOk in de eerste plaats
de energie heen. Zal de stroomproduk-
tie in latere jaren toenemen, dan zal
men ook naar andere delen van het
zich snel ontwikkelende Rhodesia elek
triciteit gaan voeren.
Zonder energie geen toekomst voor
Afrika. Maar energie kost geld, véél
geld zelfs en de Kariba Dam maakt daar
geen uitzondering op. Integendeel!
De totale kosten zijn zo groot, dat het
geheel eigenlijk een te zware belasting
op de economische structuur van Rho
desia is. De kosten bedragen niet minder
dan ruim één miljard gulden! Het is
dan ook geen wonder dat de Wereld
bank voor bijna een derde deel deel
neemt in het benodigde kapitaal.
Voor de gigantische werkzaamheden
moeten dus grote lasten gedragen wor
den in het belang van de toekomst.
Want in deze toekomst ziet men voor dit
deel van Afrika een dreigend energiete
kort als één van de zwakke plekken in
het economisch leven. De Kariba Dam,
met zijn ontworpen centrale en hoog
spanningsleidingen, moet nu deze zwak
ke plek wegnemen en de ruggegraat
gaan vormen voor de ontwikkeling van
Rhodesia, een land dat ontegenzeglijk
in opkomst is.
Kind van de rekening
De Tonganegers en de wilde dieren
laten deze overwegingen echter niet gel
den. Zij zijn het kind van de rekening.
Zij worden gedwongen te verhuizen om
plaats te maken voor het grootste
kunstmatige meer dat ooit door men
senhanden werd geschapen, plus een
stad van 10.000 mensen zijnde het werk
kamp van de aan het project werkende
arbeiders. Nu de dam dicht is zal zich
langzaamaan het meer gaan vormen.
Dat zou de ondergang betekenen van
duizenden wilde dieren, die in het oer
woud hun bestaan vinden. De jachtop
zieners zyn nu bezig om de duizenden
wilde dieren van het terrein te verdrij
ven naar veiliger oorden. Er zijn ook
reeds boten gebouwd om de dieren te
redden, die niet bereid zullen zijn om
hun gebied te verlaten, waardoor zij
dus door het langzaam stijgende water
in moeilijkheden zouden komen. Het
meer zal 10-120 meter diep worden met
als enige herinnering aan het eertijds
zo trotse oerwoud, 24 kleine eilandjes.
Op deze eilandjes zullen zich dan die
dieren terugtrekken die men niet heeft
kunnen laten verhuizen en dan zal men
daar opeengedrongen de leeuw naast de
antilope zien staan en de slang naast de
zebra. De tragedies, die zich dan zouden
afspelen laten zich denken en daarom
bouwt men nu reeds boten
Dan de gekroonde CHRYSLER van
GEBR. DE JONG - Hogewoerd 164
vanouds DE STALHOUDERIJ TEL. 20239—23656
P. v. LEEUWEN
metsel- en
aannemersbedrijf
voor al Uw BOUW- en
ONDERHOUDSWERKEN
OUDE SINGEL 104
Tel. 25329
Voor goed
timmerwerk
AANNEMERSBEDRIJF
Fa. E. v. DUUREN
HERENGRACHT 60
Leiden - Tel. 26889
beddenreparatie
Laat Uw bedden
repareren - bijvullen -
overtrekken,
in één dag gereed bij
BRIEËR'S
BEDDENMAKERIJ
HOOIGR. 4a, TEL. 31459
Boekbinderij
F. ZWART
LANGE MARE 104
Telefoon 23827
Wij belasten ons gaarne
met het inbinden van Uw
tijdschriften, studie-, mu
ziek- en schoolboeken
chem. wasserijen
Het betere werk leveren wij
DE KROON, Geregracht 3-9, tel. 24032
MORSSTRAAT 41 - TELEFOON 26918
P. KERKKOORSTEEG 30 - TELEFOON 31369
Doe het zelf
op maat en aan de plaat.
Bezorging door geheel Leiden.
H. JANSE - Haarlemmerstraat 129
LEIDEN - TELEFOON 21808
fotografen
Haarlemmerstraat 248
Telefoon 21555
Even gebeld, snel hersteld.
Hoge Rijndijk 70 - Tel. 22469
herenkappers horlogereparatie
lste-klas bediening door
3 ervaren krachten, dus lang
wachten uitgesloten.
Zaterdags de gehele dag
knippen
HERENKAPSALON
HET WEENSE HUIS
BREESTRAAT 32
Telefoon 22467
Voor horloge- en klokken-
REPARATIES
Haarlemmerstraat 86
VLUG. BILLIJK.
hoveniers
- ontwerp
- verzorging
J. Velzel, Roodborststr. 7
Tel. 20563
Heesters, vaste planten,
graszoden, enz.
lijstenmakers
Fa.L.QUESTR00
KUNSTHANDEL 'vüMHB
NweP'JN 51 LEIDEN
kledingreparatie
HET adres voor HERSTEL
van Uw OVERHEMD is
„BEBO",
bovenkraag 1.85
hele kraag 2.50
kledingreparatie
Pieterskerkkoorsteeg 30
Leiden - Telef. 31369
koeltechniek
Alles voor
BEDRIJFS- EN
HUISHOUDKOELING.
KOELTECHN. BUREAU
C. VERHOOG
Oude Singel 4 - tel. 32004
KOELTECHNIEK
TH. NIJSSEN
Gekoelde toonbanken, eta
lages, koel- en vriescellen,
conservatoren, buffetten,
enz., ook reparaties en re
visie. Kantoor en werkpl.
Herengracht 31
Tel. 33077 en 30430
kousenreparatie
in één dag gereed.
5 cent per ladder.
Fa. M. VEERMAN
Hogewoerd 94
lompen en metalen
Licht - Krachtinst.
Voor onderhoud en aanleg van
LICHT- EN
KRACHTINSTALLATIES
TECHNISCH BUREAU
C. L. M. VAN CLEEF
BOTERMARKT 25 - TEL. 22669 - LEIDEN
■um.iiJjjjimmsB
S. VAN WEESEL
LOODGIETER
ERKEND
INSTALLATEUR
voor gas, water en
sanitair
HOGEWOERD 112
Telefoon 20354
Voor
binnen- en buitenlandse
TIJDSCHRIFTEN
S. v. MAANEN
LEVENDAAL 27
Telefoon 20300
Voor al het loodgieterswerk
KRAAIERSTRAAT 10
TEL. 22356
NIEUWSTRAAT 10
TEL 21419
voor MARKIEZEN - zonneschermen -
Luxaflex - jaloezieën. Alle reparaties.
Wilt U Uw gang, keuken,
douchecel, badkamer of
schoorsteenmantel
BETEGELD hebben?
Dan is het adres:
J. v. d. BROEK
Narmstr. 18 Tel. 30966
Th. G. Barthen jr.
aannemers- en
metselbedrijf
onderhoudswerken
LEIDEN
Pieter de la Courtstr. 9
Telefoon 21249 (k 1710)
restaurant
H. H. STUDENTEN
Voor goede, goedkope,
warme en koude maal
tijden naar
Nieuwe Beestenmarkt 12
Telefoon 25437
Bezoek het
CHIN. RESTAURANT
„ACADEMEIA",
OUDE RIJN 15,
TEL. 30117
Lekker eten voor weinig
geld.
voor al Uw
SCHILDERWERK
LAGE RIJNDIJK 57
Telefoon 23135—20839
Schoonmaakbedrijf
„DE HOOP",
H. CLAVAN,
Witte Rozenstraat 7,
Telefoon 25325
Dagelyks onderhoud van
gebouwen en kantoren.
Voor al Uw
SCHOENREPARATIES
is het juiste adres:
P. PAUW
MIDDELWEG 19A
Telefoon 24759.
Onder Rijkstoezicht
gedipl. schoenhersteller.
slijperij
ri
voor het slijpen van al
Uw gereedschappen, etc.
KOREVAARSTR. 25
telefoon 21844
transport
HERENGRACHT 118 - TEL. 24846-20823-21178
Rechtstreekse autodiensten naar:
DEN HAAG
ROTTERDAM
SCHIEDAM
DORDRECHT
GORINCHEM
BREDA
TILBURG
's-HERTOGENBOSCH
EINDHOVEN
ARNHEM
NIJMEGEN
AMERSFOORT en
alle omliggende plaatsen
Transporten door
geheel Nederland.
Verhuur van dekschuiten
Gaat U verhuizen
Dan naar S. A. v. LEEUWEN
Eveneens vakkundige
verzorging van
Emigratieverpakkingen.
Zocterwoudseweg 7, tel. 25773
VERHUIZINGEN
met gratis beperkt
personenvervoer.
JAN VAN DUUREN
Middelstegracht 36, Lelden
Telefoon 25468.
Na 6 uur 30292
EMIGRATIE
VERPAKKINGEN
Voor al Uw schilderwerk
natuurlijk
P. F. SMIT'S
schildersbedrijf
Havenkade 5 - Tel. 24053
Oude Rijn 67 - Tel. 32803
Inlichtingen over deel
neming aan deze weke
lijkse rubriek worden
gaarne telefonisch
verstrekt.
(No. 25041 toestel 4).
LIJNDIENSTEN
Fa. A. HOGENES
Zonen
verhuizingen, transporten
TELEF. 22108—21256, b.g.g. 33715
Parket-, Colovinyl-, Linoleumvloeren en -trappen
PARKETVLOEREN in div. houtsoorten lnd. legkosten.
Vraagt prijsopgave.
HOGEWOERD 45—47 - TEL. 30496 <b.g.g. 20779)
van 2—6 uur GEOPEND.
Laat vakmensen Uw
matrassen en meubelen
repareren. Behangerij,
stoffeerdery. Complete
woninginrichting.
JAN VONK
HAARLEMMERSTRAAT 81
Telefoon 22580
Voor STOFFEREN en
REPAREREN
van Uw MEUBELEN
C. VAN WELZEN
Huisadres:
ATJEHSTRAAT 55A
Werkplaats:
OOSTHAVENSTRAAT 7
Behangerij - Stoffeerdery
WONINGINRICHTERS
Garenmarkt 14, tel. 22624
Prinsenstr. 33a, teL 23274
LEIDEN
J. H. Philippo Zn.
Stoffeerdery Behangerij
Complete woninginricht.
Uw adres voor prima
vakwerk.
Rijndijkstr. 18 Tel. 31238
Werkplaats:
Hogewoerd 158A.
