PROF. DR. L. J. REEL
NU INFORMATEUR
WEERBERICHT
Kamermeerderheid niet bereid
om een nieuw kabinet te vormen
SCHERP BRITS-FRANS DUEL De Gaulle sprak met
OVER DE VRIJHANDELSZONE DlJle" ov"r velerlei
Engelse vliegtuigen, maar geen
oorlogsschepen voor Indonesië
97ste jaargang
DINSDAG 16 DECEMBER 1958
No. 29622
LEIDSCH
DAGBLAD
Directeur: J. W. Hermy
Hoofdredacteur: J. Brouwer
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
f. 7.50 per kwartaal; f2.55 per maand; f.0.59 per week
Witte Singel 1, Leiden - Giro no 67055
Telefoon Directie en Administratie: 25041; Redactie 21507
NA GEHEIME OPDRACHT
(Van onze parlementaire redacteur).
In Den Haag heeft men gisteravond aanwijzingen gekregen dat
prof. dr. L. J. M. Beel, minister van Staat, reeds enkele dagen bezig
is met de uitvoering van een geheime opdracht van de Koningin om
te onderzoeken of de vorming van een nieuw kabinet in de huidige
verhoudingen mogelijk is. In Soestdijk heeft prof. Beel gisteravond de
Koningin voorlopig verslag uitgebracht van zijn bevindingen en aan
genomen wordt dat deze negatief waren.
Mr. Struycken weer
bij de Koningin
Er is wel een meerderheid in de
Tweede Kamer, die tegenover de
PvdA staat, maar deze meerderheid
is niet bereid voor anderhalf jaar
een nieuw kabinet te vormen. Ten
einde het geheime karakter van de
opdracht op te heffen, heeft prof.
Beel alsnog een informatie-opdracht
gekregen.
PROF. BEEL
eerste geheime opdracht
Een informateur vormt niet een
nieuw kabinet, maar hij informeert of
de vorming van een kabinet mogelijk
is. Officiéél heet het. dat de vorstin
prof. Beel heeft verzocht „als informa
teur op te treden, en wel om na inge
steld onderzoek haar te rapporteren
over mogelijkheden om op korte ter
mijn tot een oplossing van de ingetre
den kabinetscrisis te geraken".
Minister Struycken; vice-president
in het demissionaire kabinet, was gis
termiddag reeds in Paleis Soestdijk
door de Koningin ontvangen, naar men
aanneemt om van hem te vernemen
dat de niet-sooialistische ministers be
reid zijn aan te blijven onder leiding
van de heer Struycken als minister
president, die dan de voordracht zou
doen tot ontbinding van de Kamer en
vervroegde verkiezingen. Hij zou die
voordracht dan in de Tweede Kamer
moeten verdedigen. Dat zou een leven
dig politiek debat worden.
Indien na de definitieve inlichtingen
van prof. Beel, dat thans geen nieuw
kabinet is te vormen, volgende week
23 december het besluit tot Kameront
binding zou worden afgekondigd, zou
op 27 januari de kandidaatstelling voor
leden van de Tweede Kamer kunnen
gebeuren, waarna op woensdag 11 maart
de verkiezingen zouden kunnen worden
gehouden. De Kamer zou dan in tien
Voorlichting aan aankomende
studenten door N.S.R.
Evenals voorgaande jaren worden
voorliohtingscursussen gehouden door
de Nederlandse Studenten Raad. De
organisatie is in handen van het bu
reau volkshogescholen en voorlichting
van de NSR in samenwerking met het
ministerie van O, K. en W. en de
volkshogescholen.
De voorlichting wordt gegeven over
studeren in het algemeen (door een
hoogleraar), over verschillende studie
richtingen, over de toekomstmogelijk
heden van de verschillende studierich
tingen en over het studentenleven.
Nu en dan regen
De Bilt verwacht tot morgenavond:
Zwaarbewolkt met nu en dan regen.
Matige tot krachtige wind in hoofdzaak
tussen zuid en oost. Dezelfde tempera
turen als vandaag of iets lagere.
(Opgemaakt te 11.15 uur)
17 december
Zon op: 8.43 uur; onder: 16.29 uur.
Maan op: 12.25 uur; onder: uur.
Hoogwater te Katwijk te 7.67 en 20.22
uur. Laagwater te 3.27 en 15.48 uur.
Dit nummer bestaat uit 13 pagina's.
dagen de geloofsbrieven van de nieuw
gekozen leden kunnen onderzoeken en
op dinsdag 24 maart zou de Tweede
Kamer in nieuwe samenstelling voor
het eerst bijeen kunnen komen. Met
verder uitstel van het besluit tot Ka
merontbinding schuiven de data tel
kens een week op. -
Het ziet er wel naar uit, dat de
kabinetscrisis uitloopt op vervroegde
verkiezingen, maar over het tempo
zijn de meningen in politieke kringen
nog verdeeld. Ook de situatie zoals
die gistermiddag in de Tweede Kamer
zich ontwikkelde, zou van invloed
kunnen zijn op de gang van zaken
rond de kabinetscrisis.
Elders in dit blad komen wij daar
uitgebreid op terug.
Tegenstelling tussen Engels liberalisme
en eenheidsgedachte van Klein-Europa
(Van onze Parijse correspondent)
Gisteren is een week van uitzonderlijk druk internationaal diplomatiek verkeer
in Parijs begonnen onder weinig bemoedigende omstandigheden: de eerste dag
van nieuwe onderhandelingen over de oude kwestie der vrijhandelszone cn de
Euromarkt eindigde in een dramatisch duel tussen Frankrijk en Engeland. Geen
stap verder is men gekomen en het enige schriele lichtpuntje is, dat de ministers
van de Europese Organisatie voor Economische Samenwerking (OEES) op Neder
lands initiatief er toch nog in hebben toegestemd op 15 januari opnieuw te ver
gaderen, terwijl Engeland beloofde op 1 januari bij het begin van de Euromarkt
nog geen vergeldingsmaatregelen in het bijzonder tegen Frankrijk te zullen
nemen. Maar die Engelse represailles van een torpedering van de Europese
Betalingsunie (EBU) en de formele tarievenoorlog tegen het continent hangen
niettemin nu dreigend in de lucht. Minister Sir David Eccles, een berucht tegen
stander van de Europese eenheid, die de plaats van de voorzichtige Maudling
had ingenomen, heeft gisteravond overduidelijk op Engelse tegenmaatregelen
gezinspeeld, waarop zijn Franse collega Couve i^e Murville te kennen gaf niet
verder met het mes op de keel te willen onderhandelen. De breuk was toen in
feite uitgesproken en niemand ziet hoe de stultken nog gelijmd zullen kunnen
worden.
wereldproblemen
Raketbases ter sprake
De Franse minister-president, gene
raal De Gaulle, heeft gisteren de Ame
rikaanse minister van Buitenlandse
Zware verwijten van
minister Eccles
Het punt waarop de conferentie knel
de betreft een bepaling in het verdrag
van Rome voor de Euromarkt, waarbij 1
de Zes (Frankrijk, West-Duitsland,
Italië en de Benelux) zich bereid ver
klaren de invoer van auto's en andere
artikelen, die tot dusver geheel of bijna
helemaal verboden was, toe te staan
ter hoogte van drie procent der natio
nale produktie. Engeland zag in deze
maatregel een uiting van discriminatie
ten nadele van de elf overige OEES-
landen. Des morgens was een Benelux-
voorstel om de hele OEES van deze
bescheiden liberalisatie te laten profi
teren door de Zes overgenomen, doch
's middags weigerde Engeland voor de
eigen produktie een overeenkomstige
maatregel te nemen of ook maar in het
vooruitzicht te stellen. Wel wierp minis
ter Eccles toen zware verwijten naar
Frankrijk, dat zijn OEES-verplichtingen
niet nakomt, doch zich wel onderwerpt
aan de veel zwaardere eisen van de
Euromarkt. De economische tegenstel
lingen tussen het Engelse liberalisme
en de eenheidsgedachte van Klein-
Europa beheersten stellig voor een
groot deel deze controverse, die nu in
een acuut stadium is geraakt.
Overigens vormde Parijs gisteren een
diplomatiek carousel. Op twee, drie,
vier plaatsen werden gelijktijdig con
ferenties tussen twee, zes. zeven, elf of
zeventien landen gehouden, met het
gevolg, dat er wei heel veel werd ge
praat, maar tenslotte zelfs de ministers
niet steeds meer zo heel goed wisten of
er, en zo ja wélke, besluiten waren ge
nomen of compromissen gevonden.
Minister Luns toch niet
londer vertrouwen
Minister Luns, die ondanks zijn de
missionaire staat zjjn goede humeur en
zijn plezier in grapjes allerminst ver
loren had, snelde van het ene ministe
rie naar de andere conferentiezaal en
in de vroege avond zat hij zo verward
tussen de draden van dit diplomatiek
kluwen, dat hij onmogelijk zeggen kon,
wat er nu eigenlijk allemaal was voor
gevallen. In zijn voorlopig beeld over
heerste niettemin nog het optimisme.
Hij zag toen een zeer redelijke kans,
dat op grondslag van het Benelux-
voorstel, dat toen al door de Zes was
onderschreven, ook een voorlopig ak
koord met Engeland en de andere elf
landen van Groot-Europa zou kunnen
worden bereikt. Een andere reden van
het vertrouwen van minister Luns
school in het feit, dat Engeland tegen
de verwachting in geen moment de in
druk had gegeven de vrijhandelszone
aan de BerLjjnse kwestie te willen kop
pelen. In tegendeel had de Britse mi
nister van Buitenlandse Zaken, Selwyn
Lloyd zich tot blijde verbazing van
sommige andere ministers zeker niet
minder krachtig getoond in het voor
nemen het Russische ultimatum inzake
Berlijn van de hand te wijzen.
Slot op pag. 2
Plotselinge koerswijziging
Spel waarschijnlijk beïnvloed door Amerika
(Van onze Londénse correspondent)
Het Britse departement van Buitenlandse Zaken heeft gisteren
naar aanleiding van gestelde vragen over Soebandrio's verklaring in
Djakarta geantwoord, dat de Britse regering uitvoervergunningen zal
verstrekken voor zes „Gannet"-vliegtuigen als deel van een door de
Indonesische regering in Engeland geplaatste order van 18 van deze
toestellen. Het departement zeide echter uitdrukkelijk, dat Engeland
geen oorlogsschepen aan Indonesië zal leveren. De door de Fairey-
fabrieken gebouwde „Gannet" is een van twee straal-propeller-
motoren voorzien marine-vliegtuig, dat uitgerust met raketten en
torpedo's vooral bedoeld is als anti-duikbootwapen. Een van de beide
motoren kan tijdens de vlucht worden stilgezet om langzaam kruisen
mogelijk te maken.
vestigd, hetgeen niet wegneemt, dat na
tuurlijk wel degelijk op de gebruikelijke
diplomatieke wijze de kwestie van de
eventuele levering van de „Gannet" zal
zijn aangeroerd. De geruststellende ver
zekering van Soebandrio inzake Nieuw-
Guinea moet thans in zekere zin die
nen als pleister op de wonde voor
degenen, die door het besluit allerminst
zijn gesticht.
Zaken, Dulles, ontvangen, met wie hij
sprak over wereldproblemen. Een Fran
se woordvoerder zei na afloop van het
onderhoud dat anderhalf uur duurde,
dat de beide staatslieden het er over
eens waren, dat men inzake Berlijn een
krachtige houding moet aannemen.
Van betrouwbare zijde werd nog ver
nomen, dat de bouw van bases voor
raketten voor middelgrote afstand in
Frankrijk het belangrijkste onderwerp
van gesprek is geweest. De Fransen
willen in grote mate zeggenschap over
dergelijke bases hebben wanneer en
voorzover ze op Frans gebied worden
gebouwd.
Naast hun overleg over de raketbases
en de Russische nota inzake Berlijn,
hadden De Gaulle en Dulles ook ge
sproken over het Duitse probleem en
De Gaulles voorstellen inzake nauwere
samenwerking tussen Frankrijk, Ame
rika en Engeland. Het Algerijnse
vraagstuk was genoemd in verband met
de behandeling in de V.N. van de Afri
kaans-Aziatische resolutie, waarbij de
V.S. zich onthielden.
De Gaulle sprak later nog met de
Italiaanse premier Fanfani en zou van
daag en woensdag nog ontmoetingen
hebben met de Oostenrijkse kanselier
Figl en de Britse minister van Buiten
landse Zaken, Selwyn Lloyd.
Het conservatieve Parijse blad Paris-
Presse schreef gisteren dat De Gaulle
zijn land aan Dulles als een grote mo
gendheid heeft voorgesteld. Het blad
drong er op aan dat De Gaulle zijn
stelling naar voren brengt dat de NAVO
zijn geldigheid over de gehele wereld
gaat uitstrekken, speciaal daar waar
het nodig is de communistische macht
binnen de perken te houden.
Naar wij vernemen hebben de Indo
nesische piloten, die deze toestellen zul
len bemannen, hun opleiding in Enge
land reeds achter de rug. Deze ge
schiedde nog voor dat de actie der
opstandelingen in Indonesië was begon
nen. Het betreft een groep vliegend
personeel van waarschijnlijk 30 tot 40
man.
Tot de uitvoervergunning werd be
sloten na langdurige onderhandelingen
en na de betaling door Indonesië aan
Engeland van een flink bedrag voor de
vliegeropleiding. De beslissing viel na
dat Soebandrio tijdens zijn jongste be
zoek aan Londen zijn Britse collega,
Selwyn Lloyd, de verzekering had gege
ven, dat Indonesië geen agressieve be
doelingen koestert ten opzichte van
West Nieuw-Guinea.
Na afloop van zijn bezoek aan Enge
land als gast van de Britse regering,
had Soebandrio met nadruk verklaard,
dat hij niet was gekomen om bepaalde
zaken te doen, doch slechts voor een
algemene gedachtenwisseling. Formeel
kan deze lezing ook thans worden be-
Wat E-igeland betreft is hier name
lijk een plotselinge koerswijziging ten
opzichte van Indonesië in het spel,
waarschijnlijk beïnvloed door bepaal
de, reeds door de Ver. Staten aan
Indonesië verstrekte financiële en
ivapenhulp. Een factor bij deze trans
actie is waarschijnlijk ook de in En
geland heersende werkeloosheid. De
Britse militaire vliegtuigindustrie is
vooral verlegen om orders door de
omzwaai van de Britse defensie naar
de geleide projectielen.
Slot pag. 2
Een wonderlijk dagboek
Even boeiend als mysterieus is 1
Pierre Nords roman „Dagboek van
een afperser", dat wij van morgen
af als dagelijks vervolgverhaal in i
ons blad gaan pubilceren.
Een vreemd dagboek is het,
vreemd, omdat alles wat de ver
moord gevonden afperser Vindon in i
zjjn tot op de laatste dag bijge- 1
houden notities over zijn misdadige
praktijken heeft vastgelegd, bjjna i
tot in finesses door zijn slacht-
offers tegenover de recherche wordt
bevestigd. Wat was het doel van
deze zelfbeschuldiging en van dit i
i aan de openbaarheid prijs geven
van zjjn duistere drjjfveren door
1 een man, die steeds alle publici-
teit heeft geschuwd? Niet alleen i.
de politie met het onderzoek in
deze moordzaak belast maar ook
de lezer van dit zeer ongebruike-
lijke verhaal stelt zich die vraag, i
En men zal er geen antwoord op
vinden, voordat men tot het I
laatste hoofdstuk gevorderd is.
De Britse levering der
Gannetvliegtuigen
Vandaag in N.A.V.O.-raad
ter sprake
(Van onze correspondent)
De levering van de zes Britse Gannet
vliegtuigen aan Indonesië - men zie el
ders - zal op de NAVO-zitting, die van
daag in het Palais Chaillot te Parjjs is
begonnen, ter sprake worden gebracht.
De Britse regering, die het initiatief
tot de bespreking heeft genomen, zal -
naar men venvacht - een uiteenzetting
geven van de redenen, die hebben geleid
tot het verstrekken van de uitvoerver
gunningen.
De woordvoerder van het ministerie
van Buitenlandse Zaken in Den Haag
heeft intussen bevestigd, dat Nederland
niet tevoren is geraadpleegd, maar
slechts op de hoogte is gesteld van het
Britse voornemen om de levering van de
Gannet-vliegtuigen vrjj te geven.
Onze Londense correspondent meldt:
De Gannetvliegtuigen, welke in Enge
land gebruikt worden, dienen ook als
De fractie van de Partij van de
Arbeid, gevolgd door de commu
nisten, verlaat de vergaderzaal van
de Tweede Kamer, nadat besloten
was, dat alle belastingvoorstellen
tegelijk zouden worden behandeld.
Nog geen stemming
in Tweede Kamer
De vergadering van de Tweede
Kamer vanmiddag begon ver over
het vastgestelde tijdstip, n.l. om
half twee. De voorzitter, dr. L. G.
Kortenhorst was namelijk in be
spreking met de informateur, prof.
dr. L. J. M. Beel. Toen hij de zit
ting eindelijk opende deed hij
allereerst mededeling van een in
gekomen brief van prof. Beel.
,,In verband met de opdracht,
die ik van de Koningin heb gekre
gen", aldus prof. Beel, ,,zou ik het
bijzonder waarderen, indien tijdens
mijn onderzoek naar de mogelijk
heden voor de vorming van een
kabinet, geen beraadslagingen en
geen besluiten worden genomen in
de Tweede Kamer, die het onder
zoek ongunstig zouden beïnvloe
den".
Het ligt in de bedoeling van
prof. Beel deze week rapport over
zijn bevindingen aan de Koningin
uit te brengen.
De voorzitter stelde daarop voor
de belastingontwerpen maandag
a.s. opnieuw aan de orde te
stellen.
Omdat er onzekerheid bestaat over de
vraag over welk wetsontwerp maandag
j.l. is gestemd, stelde de voorzitter voor
de belastingontwerpen dan te behan
delen alsof er niet is gestemd.
Mr. Burger (P.v.d.A.) wilde liever op
het aan de orde stellen van alle belas
tingontwerpen terugkomen. Hjj had
geen bezwaar tegen uitsel, maar hjj wei
gerde er de verantwoordelijkheid voor
te aanvaarden, indien er daardoor
moeilijkheden ontstaan met de omzet
belasting op 1 januari a-s. Boos merkte
hjj op, dat de Kamer zelfs een conflict
heeft gezocht met een demissonalr ka
binet.
Prof. Romme (KVP) had eveneens
geen bezwaar tegen uitstel en verder
wilde hij niets zeggen, teneinde niet
zoals de heer Burger in strjjd te ko
men met de brief van prof. Beel.
De heer Burger vroeg hierna de brief
nog eens voor te lezen. De voorzitter
deed dit.
Besloten werd op de gisteren gehou
den stemming terug te komen en vol
gende week de belastingontwerpen ver
der te behandelen.
een vliegend waarschuwingssysteem voor
de nadering van een vijand. De toestel
len zjjn daarom uitgerust met een inge
wikkelde en hoogst geheime radar ap
paratuur.
In Londen gelooft men echter dat het
onwaarschjjnlijk is dat deze apparatuur
beschikbaar zal worden gesteld aan
Indonesië.
De Britse vloot gebruikt de Gannet in
haar hoedanigheid van alarmsignaal,
maar schaft ze thans af in de andere
functies ten gunste van helikopters aan
gezien de Gannet een veel geringere
reikwijdte bezit dan de moderne straal
jagers en deze toch niet kunnen ver
vangen.
