ZACHTZINNIGE UITLATING VAN DULLES INZAKE W.BERLIJN WEERBERICHT ENGELAND INGENOMEN MET RICHARD NIXONS BEZOEK Bolletje He wil West-Berlijn een vrije stad? „GEKRAKEEL" IN DE KAMER OVER LERAREN-SALARISSEN Bonn onthutst over toeschietelijkheid jegens Oostduitserszij het dan in bepaalde gevallen Laat Amerika de deur open voor Kroesjtsjefs eervolle aftocht 204» 97ste jaargang DONDERDAG 27 NOVEMBER 1958 No. 29606 LEIDSCH DAGBLAD Directeur: J. W. Henny Hoofdredacteur: J. Brouwer DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN f. 7.50 per kwartaal; f.2.55 per maand; f.0.59 per week Witte Singel 1, Leiden - Giro no. 57055 Telefoon Directie en Administratie: 25041; Redactie 21507 SENSATIE UIT WASHINGTON Pittige brief van premier Macmillan (Van onze correspondent in Bonn) In de Westduitse hoofdstad heeft men gisteren met verrassing en verbazing kennis genomen van de uitlating van de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Dulles op een perconferentie te Washington, dat de Westelijke Grote Drie aan de grenzen van Oost en West-Duitsland en West-Berlijn in zekere gevallen zouden willen onderhandelen met de Oostduitsers, indien deze als vertegenwoordigers van de Sovjet-Unie zouden kunnen worden beschouwd. Dit was, aldus Dulles, tussen de Verenigde Staten, Engeland, Frankrijk en de West duitse Bondsrepubliek overeengekomen. In Bonn weet men van een dergelijke overeenkomst niets af. De Westduitse regering heeft dan ook haar ambassade te Washington opdracht gegeven om opheldering bij de regering der Verenigde Staten te vragen. Dulles heeft weliswaar gezegd, dat het geallieerde onderhandelen met Oostduitsers, die als vertegenwoordigers van Rusland zouden optreden, van zekere omstan digheden afhangt, ook sloot hij uitdrukkelijk overleg met Oostduitse regeringsinstanties uit en legde hij er de nadruk op, dat van erkenning van de Oostduitse marionettenregering geen sprake kan zijn, maar in West-Duitsland en West-Berlijn is reeds het wijzen op de mogelijk heid van Geallieerd-Oostduits overleg een teken van zwakte, waarmee de officiële erkenning van de Oostduitse communistische regering ingeleid zou kunnen worden, precies zoals men zich dat te Moskou en Oost-Berlijn voorstelt, naar men hier aanneemt. de Duitse problemen te aanvaarden; de afgelopen twee weken was de lucht vol van berichten over de besprekin gen die de Westduitse minister van Justitie Schaffer in 1956 en 1957 in het geheim gevoerd heeft met Oost duitsers. Door de laatste twee punten is, zo kan men aannemen, een zekere onzekerheid in Amerikaanse kringen geschapen. Zo als wij reeds meldden, neemt men te Bonn zelf aan, dat er mede hierdoor tussen het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken en dat van Defen sie een tegenstelling is ontstaan over de situatie rond Berlijn: waar „Buiten landse Zaken" (Dulles) bereid is, zoals ook gisteren bleek, tot overleg onder be paalde omstandigheden met de Oost duitsers, daar wenst „Defensie" hard in te grijpen bij iedere Oostduitse verhin dering van het geallieerde militaire transport naar West-Berlijn. Toegeven aan taktiek van Sovjet-Unie Hoe ziet men de uitlating van Dulles in Washington zelf? Onze correspon dent in de Amerikaanse hoofdstad tele foneert daarover het volgende: De bëzadigde woorden, die Dulles gis teren op zijn persconferentie gesproken heeft, hebben de wereld enigszins ver rast. Nadat sommigen in het Pentagon (ministerie van Defensie) en het State Department (ministerie van Buiten landse Zaken) vorige week binnens kamers vry krachtige taal hadden doen horen over een eventueel gebruik van geweld bij een hernieuwde blokkade van Berlijn, toonde Dulles zich opval lend gematigd. Van de man, die her haaldelijk de neiging heeft getoond tot de rand van de afgrond te gaan, hadden velen dit niet verwacht en in Duitse kringen te Washington was men ietwat geschokt door wat men beschouwde als te zachtzinnige taal. Dulles maakte op de persconferentie een zeer redelijke indruk. Hij toonde zich een staatsman, die een in feite nog niet bestaande crisis niet in de hand wilde werken. Hij vermeed alles wat de De bijzonder snelle reactie van Bonn en ook van Westberlijns burgemeester Brandt, die zich gisteravond direct met de Westduitse minister van Buiten landse Zaken Von Brentano in verbin ding heeft gesteld, moet de Amerikanen wel iets zeggen. Overigens is ook te Bonn gezegd, dat het er bij geallieerd overleg met Oost- Duitsland in de eerste plaats om gaat in wiens naam dergelijke Oostduitse be ambten spreken. Geschiedt dat in de functie van vertegenwoordiger der Rus sen, dan blijft de verantwoordelijkheid bij de Sovjet-Unie, maar men acht het toch ten enen male onjuist, dat een vooraanstaand staatsman als Dulles deze mogelijkheid uit de doeken moest doen. Daarmee is toegegeven aan de Russische taktiek. Ook Duitse schuld? Overigens moet men deze Duitse ver ontwaardiging toch ook met een kor reltje zout nemen, hoezeer het te be treuren valt, dat Dulles Moskou in de kaart heeft gespeeld, hetgeen toch wel onomstotelijk vaststaat. Van Westduitse zijde is met het oog op de binnenlandse politieke situatie, die het warmhouden van de eenheidskwestie vereist, in het zeer recente verleden nu juk niet alles gedaan om de Oostduitse regering bui ten het overleg over de Duitse eenheid te houden. Uit de volgende punten blijkt dat: er vindt geregeld, weliswaar tussen lagere ambtenaren, West-Oostduits overleg plaats over het instandhouden van de handel tussen beide landen; nog vorige week werd een tussentijdse overeenkomst gesloten, terwijl juist toen het hoogtepunt van de spanning rond Berlijn bereikt werd; vlak na Kroesjtsjefs rede inzake de Russische opzegging van de viermo- gendhedenovereenkomst nopens Ber lijn zond de Westduitse regering een zeer gematigde nota aan Rusland, waaruit men kon lezen, dat zij wel bereid was om een Oostduitse advi- seursgroep op een topconferentie over Onze Knipselprijsvraag Het aantal inzendingen op onze advertenticknipselprijsvraag heeft Y niet minder dan bedragen en daarmede onze ver wachtingen, mede in verband met de betrekkelijk korte inzendings termijn, verre overtroffen. Ons streven is er op gericht om de uitslag reeds in ons Blad van zaterdag a.s. bekend te maken, zo dat de prijswinnaars de waarde- honnen nog tijdig voor het Sint- Nieolaasfeest in hun bezit hebben. Kouder De Bilt verwacht tot morgenavond: Zwaarbewolkt met plaatselijk mist en hier en daar wat motregen, maar ook enkele verspreide opklaringen. Zwakke tot matige oostelijke wind. Lagere tem peraturen. (Opgemaakt te 11.15 uur). 28 NOVEMBER Zon op: 8.20 uur; onder: 16.35 uur. Maan op: 18.40 uur; onder: 9.45 uur. Hoogwater te Katwijk te 4.19 en 16.29 uur. Laagwater te 0.08 en 12.24 uur. Richard Nixonde vice-president i Dit nummer bestaat nlt 20 pagina's, oan de V.S.. met zijn echtgenote bij Premier Macmillan heeft aan zijn Russische collega Kroesjtsjef laten weten, dat Engeland en zijn bondgenoten niet van plan zijn hun posities op te geven, aldus Da vid Willis, politiek verslaggever van de News Chronicle. Willis zei vernomen te hebben, dat Macmil lan een persoonlijke brief aan Kroesjtsjef heeft gestuurd, waarin hij zegt dat hij de situatie niet wil verergeren, welke voortvloeit uit het Russische voorstel Oost-Berlijn tegen Kerstmis te verlaten. Hij zou besprekingen tussen de belangheb bende partijen prefereren, in de hoop dat een of ander akkoord be reikt kan worden en eenzijdig op treden vermeden kan worden. Naar de mening van de Britse premier zou een samenkomst, zelfs op het niveau der ministers van Buiten landse Zaken, veel kunnen doen om de situatie op te helderen. De Daily Express zegt vernomen te hebben, dat de bewoordingen van Macmillans brief krachtig wa ren. Kroesjtsjefs aandacht werd gevestigd op de ernstige situatie, die zou ontstaan als hij zijn drei gement om Oost-Berlijn aan de Oostduitsers over te dragen, zou uitvoeren. Russen als een uitdaging zou kunnen beschouwen en liet voor Kroesjtsjef de deur open voor een eervolle aftocht. Gedurende de week, die aan deze persconferentie voorafging, heeft Dulles vakantie gehouden. Het is kenmerkend voor Dulles' positie in het Amerikaanse Bij haar aankomst in de Spaanse hoofdstad werd de ex-keizerin van Perzië, Prinses Soraja, voor de radio geinterviewd. Zij was bij dit korte bezoek aan Madrid blijkbaar in een uitstekende stemming buitenlandse beleid, dat de waarnemers te Washington alle uitspraken van het Witte Huis, het Pentagon en het State Department gedurende Dulles' vakantie als niet definitief en voorlopig be schouwden. Terstond nadat Dulles te Washington was teruggekeerd, kwam er weer een duidelijke lijn in Amerika's houding ten aanzien van Berlijn. Slot op pag. 2 Mohammed kwam naar de berg, zo beschouwen de Britten deze reis Mevr. Nixon al populair voor zij voet aan wal zette De Amerikaanse vice-president Richard Nixon, die thans, voor een verblijf van vier dagen, in Engeland vertoeft, heeft gisteren vergezeld door zijn echtgenote, de inzegening bijgewoond van een Amerikaanse kapel in de kathedraal van St. Paul, welke is gewijd aan de nagedachte nis van 28.000 leden der Amerikaan se strijdkrachten, die in de tweede wereldoorlog in Groot-Brittannië waren gelegerd en in de strijd tegen de Duitsers zijn gesneuveld. De plechtigheid werd mede bijge woond door Koningin Elizabeth, Prinses Margaret en de Koningin- moeder, Koningin Elisabeth. Ko ningin Elizabeth sprak enkele woor den, hetgeen de eerste maal was, dat een vorst of vorstin in de kathe draal het woord voerde. Vóór de plechtigheid had vice- president Nixon zich in het Lager huis met de Britse minister van Buitenlandse Zaken. Selwyn Lloyd, er verscheidene andere vooraan staande leden der Britse conserva tieve regeringspartij onderhouden. aankomst in het Victoriastation te Londen Onze correspondent in Londen telefo neert ons: Londen, dat sinds de oorlog nauwelijks meer een diplomatiek brandpunt te noe men is, voelt zich uitermate vereerd door Nixons bezoek. Dat Nixon als marine-officier heeft gevochten, is iets dat natuurlijk tot het hart van elke Engelsman spreekt. Men beseft bij een emotionele gelegen heid als deze dieper dan ooit dat het Brits-Amerikaanse bondgenootschap de romp vormt van het Westen en dat de besprekingen tussen de twee grote En gels-sprekende volkeren ondanks bepaal de tegenstellingen van zeer bijzondere aard zijn en blijven. Juist daarom weigerde Nixon voor zijn reis de cliché-term „goodwill-missie" te gebruiken, een sympathiek gebaar, dat de Britten werkelijk heeft vertederd. Omdat president Eisenhower nu een maal niet naar Londen kan komen daar zijn positie zulks niet toelaat, kreeg Nixons bezoek van lieverlee het karakter van dat van een Amerikaans staatshoofd. Persoonlek contact met de Verenigde Staten op het hoogste niveau heeft in Londen tot nu toe ontbroken. Voor elke belangrijke boodschap moesten Britse regeringsleiders altijd naar Washington gaan, hetgeen vaak als iets vernederends werd beschouwd. Vandaar dat men zich gelukkig prijst dat Mohammed thans eindelijk tot de berg is gekomen. Het vice-presidentschap had vroeger in de Verenigde Staten weinig te beteke nen maar de ambitieuse Nixon heeft er voor gezorgd, dat dit veranderde. Men beschouwt hem in Engeland terecht als een belangrijke figuur, ontdaan, als hij in Engeland is, van alle controversen, welke in zijn eigen land om hem heen woeden. Vooral na de wonden, geslagen door Suez, is het goed voor de uiterst gevoelige Amerikaanse openbare mening dat een man van het kaliber van Nixon naar Londen is gekomen. Men erkent in Londen dat deze aan vankelijk opportunistische politicus in de loop van de jaren zeker aan wijsheid heeft gewonnen en iemand is van bui tengewone kwaliteiten, die in vele op zichten het beste, dat er in Amerika leeft, vertegenwoordigt. De Engelse bla den hebben zich ingespannen om zijn gave karakter en zijn dynamische per soonlijkheid te schetsen. Zijn aantrekke lijke energieke echtgenote, die evenals hij van nederige afkomst is, en weet wat hard werken betekent, was al populair voordat zij een voet op Britse bodem had gezet. Nixon zelf laat er geen gras over groeien. Hij heeft deze unieke gelegen heid aangegrepen om een reeks van in tensieve politieke besprekingen over alle brandende kwesties met de topleiders te voeren. Berlijn staat daarbij voorop. Ook de Europese vrijhandelszone komt aan de orde. Nixon zal met de Britse regering na gaan hoe de Brits-Amerikaanse betrek kingen, waar zulks nodig is, kunnen wor den verbeterd en hoe het Westen zijn positie kan versterken op het niet-mili- taire gebied van de worsteling met het communisme, speciaal in de minder ont wikkelde gebieden. Vrijdagavond zal Nixon, voor zjjn terug keer naar Amerika, de pers te woord staan. Zelden is een hoge bezoeker in Enge land hartelijker begroet dan Nixon. De Britten vertrouwen, dat hij naar Ame- Russisch voorstel De Sovjet-Unie heeft de Weste lijke mogendheden vandaag voor gesteld van Berlijn een vrije stad te maken met een eigen regering, aldus meldt het Russische pers bureau Tass. Volgens het Westduitse pers- De vrijhandelszone BAD KREUZNACH TELEURSTELLEND Fransen zagen kans gesprek op lange baan te schuiven (Van onze correspondent in Bonn) Bad Kreuznach. woensdagavond De hernieuwde kennismaking tussen de Franse premier De Gaulle en de West duitse Bondskanselier dr. Adenauer heeft niet die resultaten gehad, die ve len ervan verwacht hadden. De ontmoe ting leidde namelijk niet tot een grootse suggestie aangaande een directe oplos sing van het conflict, dat ontstaan is over de vrijhandelszone. Beide staatslie den hebben tenslotte aanbevolen, dat de commissie van de EEG (Europese Eco nomische Gemeenschap) het probleem zal onderzoeken en over zes maanden een rapport daarover het licht zal doen zien. In die zes maanden zal er, naar het zich laat aanzien, in feite niet veel kunnen gebeuren ten aanzien van de vrijhandelszone. Daarmee hebben de Fransen opnieuw kans gezien het ge sprek over dit onderwerp op de lange baan te schuiven. Zo zal bijv. weinig terecht kunnen komen van een directe uitbreiding van de verlaging van invoer rechten met tien procent (met ingang van 1 januari a.s.) door de zes landen van de Euromarkt tot produkten afkom stig uit de overige elf landen van de OEES (Organisatie voor Europese Eco nomische Samenwerking) In het communiqué over de conferentie wordt een soort compromisvoorstel ge daan om een tegenstelling te vermijden tussen de zes landen van de Euromarkt en de overige leden van de OEES. De vrijhandelszone zal op deze wijze, zo meende men vrij pessimistisch te Bad Kreuznach, begin 1959 in etappes ge schapen kunnen worden volgens het Benelux-voorstel. Dit beoogt voor alle OEES-landen verlaging der invoerrech ten, uitbreiding der contingenten. De nadruk, waarmee evenwel van Franse zijde de Franse visie over het vrijhandels thema naar voren is geschoven, duidt er toch wel in de eerste plaats op, dat De Gaulle Adenauer wilde overtuigen van zijn gelijk met betrekking tot het Frans-Britse geschil over dit onderwerp. Meer dan de helft van het slotcommu niqué gaat hier dan ook over. Van Duitse zijde is getracht de kwestie-Berlijn op de voorgrond te schuiven; dit is totaal mis lukt. hoezeer men te Bad Kreuznach ook verheugd is over de Frans-Duitse eens gezindheid inzake de handhaving van de viermogendhedenstatus van Berlijn. Alsof iemand iets anders verwacht had Van een werkelijke poging tot oplos- I sing van het vrijhandelszoneprobleem is dus geen sprake. De Fransen hebben kennelijk tijd willen winnen; het com muniqué spreekt niet voor niets van mogelijkheden om de vrijhandels zone het volgend jaar tot stand te bren gen. De Britse bezwaren tegen de hui dige gang van zaken zijn dan ook in genen dele weggenomen; het Benelux- voorstel is niet dèt middelpunt van het gesprek geworden, dat men er van had mogen verwachten; de Fransen, dat is de algemene conclusie, hebben zich op nieuw niet van buitengewoon goeden wille getoond, maar vastgehouden aan hun eigen stellingen. Slot op pag2 bureau DPA wordt in de Rus sische nota voorgesteld in de komende zes maanden onderhan delingen met de Westelijke mo gendheden te voeren over de status van Berlijn. Indien er geen resultaten worden bereikt, zal de Sovjetrussische regering directe onderhandelingen met de Oost duitse regering beginnen. Het voorstel is vervat in een nota, die vandaag is overhandigd aan de ambassadeurs van Groot- Brittannië, Frankrijk en de Ver enigde Staten en een Westduitse vertegenwoordiger. (Van onze parlementaire redacteur) Er is een groot tekort aan leraren. De verwachting is, dat het tekort in de komende jaren nog aanzienlijk zal toenemen. Met radiopraatjes en advertenties tracht de regering nu bij jongemensen belangstelling te wekken voor het leraarschap. Helaas, zei de heer Roos jen (AR) gisteravond in de Tweede Kamer met gedurfde beeldspraak: „Veel van het ge strooide propagandazaad verstikt in de doornen van het onverkwik kelijke salarisgekrakeel". Er hapert iets aan het georganiseerd overleg. Dat moet op de helling. Er is helemaal geen sprake van overleg, be toogde de heer Kleijwegt (P. v. d. A.)In de vergadering van het georganiseerd overleg had de regeringsdelegatie tegen over de voorstellen van de leraren wel tegenargumenten op zak, maar zij maakte ze niet bekend. De heren wek ten de schijn zelfs niet boven het peil van loopjongens te staan. Zoals het nu gaat, blijft de regering eenvoudig op haar standpunt staan. Zij overlegt niet. Zij dicteert. rika zal terugkeren met volledig begrip voor hun hooggestemde gevoelens ten opzichte van het Brits-Amerikaanse bondgenootschap, maar ook voor hun speciale verlangens. Het rumoer, dat nu weer is ontstaan, had vermeden moeten worden, ver maande de heer Roosjen. Het is het ge volg, zei met hem de heer Tilanus (CHU), van de foutieve verhoging van de salarissen van de hogere ambtenaren. Salariskwesties behoren niet bij herha ling in de Kamer aan de orde te komen. Zij moeten worden opgelost in het geor ganiseerd overleg, dat blijkbaar niet goed werkt doordat het klimaat niet deugt. Het is bedroevend, constateerde de heer Tans (P. v. d. A.) dat we zitten op gescheept met een salarisconflict terwijl er een groeiend tekort is aan leraren. Alle voorspellingen omtrent het te ver wachten tekort aan leraren zijn achter gebleven bij de werkelijkheid omdat de belangstelling voor het voortgezet onder wijs steeds is onderschat. In die situatie kan men het zich toch niet permitteren met de leraren over de grond te rollen. Het aanvangssalaris van een leraar is inderdaad hoger dan van academisch gevormde ambtenaren, maar het volle aanvangssalaris wordt zelden genoten. Een technische discussie over het sala rispeil achtte de heer Tans echter in de Kamer niet op haar plaats. Dat moet gebeuren in het georganiseerd overleg in een beter klimaat dan thans heerst. Voor het lager technisch onderwijs vroeg mevrouw Heroma-Meilink (P. v. d. A.) een nieuwe salarisregeling per 1 januari 1959. Zij hoopte dat een duide lijke uitspraak van minister Cals het indienen van een motie overbodig zon maken Dit alles werd gezegd in het debat over de begroting van Onderwijs, waar bij de heer Stufkens (P. v. d. A.) nog aandrong op aanpassing van het hoger onderwijs bij de levensvormen van de moderne maatschappij. Vandaag wordt het debat voortgezet.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1958 | | pagina 1