Klei n verJ of ga 11 ger s in liet geweer
voor de alarmoefening Carillon II
WEERBERICHT
Zo'n dertigduizend militairen
en drieduizend voertuigen op
de negen van oost-Nederland!
Sint-Nicolaas-knipselprijsvraag
Onderhoud tussen de ministers
Selwyn Lloijd en dr. Soebandrio
MILITAIRE STAATSGREEP IN
SOEDAN NIET PRO-NASSER?
nu
97ste jaargang
DINSDAG 18 NOVEMBER 1958
No. 29598
LEIDSCH m DAGBLAD
Directeur: J. W. Henny DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN witte Singel Leiden Glro no 57055
Hoofdredacteur: J. Brouwer f.7.50 per kwartaal; f.2.55 per maand; f.0.59 per week Telefoon Directie en Administratie: 25041; Redactie 21507
VERVOLG OP TORENKLOK III
(Van onze correspondent)
Met het scheerapparaat nog in de hand werden vanmorgen de
vroege opstaanders in ons vaderland na de gebruikelijke draai aan de
radioknop voor de nieuwsuitzending van zeven uur uit hun zoete
nadromen opgeschrikt door de mededeling, dat bepaalde categorieën
klein-verlofgangers zo spoedig mogelijk naar hun onderdelen moesten
terugkeren.
Hiermee was het startschot gelost voor oefening Carillon II, een
vervolg op Torenklok III, welke vorig jaar november stromen militaire
voertuigen op de wegen van oost-Nederland bracht.
Nu ook gevechten
Ook ditmaal zijn de oostelijke
provincies, de verzamelplaats voor
de opmars naar Duitsland (welke
thans niet zal worden uitgevoerd),
het toneel van de nagebootste
strijd. Gevechten zullen er name
lijk dit keer absoluut bij zijn, zij
het op beperkte schaal. In de loop
van de oefening is de oorlogstoe
stand een feit geworden en voeren
straaljagers aanvallen uit op de op
rukkende colonnes. Behalve de
factor strijd is dus de opkomst van
de klein-verlofgangers, die de
parate onderdelen moeten aanvul
len, een nieuw element in de reeks
alarmoefeningen, welke thans haar
bekroning in Carillon vindt.
Gisteravond heeft de chef van de
generale staf, luitenant- generaal G. J.
Ie Fèvre de Montigny, in zijn hoofd
kwartier Clingendaal te Den Haag
enkele mededelingen gedaan over de
betekenis en het schema van de nieuwe
oefening.
De generaal weerlegde de opmerkin
gen, dat Torenklok III in strijd zou zijn
geweest met een eventuele werkelijk
heid. Men moet er oog voor hebben, dat
deze oefeningen in zwaarte toenemen
en er nieuwe facetten bijkomen.
Bij Carillon gaat men uit van de ge
dachte, dat in verband met de inter
nationale politieke situatie de Neder
landse regering tot het uiterste heeft
gewacht met het nemen van spectacu
laire militaire maatregelen (waartoe
het oproepen van klein-verlofgangere
zeker behoort). Overigens zijn er sinds
afgelopen vrijdag berichten naar de
onderdelen gegaan over een zogenaam
de toespitsing van de politieke toestand.
Dit zou in werkelijkheid ook plaats
vinden.
Een recent portret van de in Am
sterdam op 67-jarige leeftijd over
leden Nederlandse dichter, schrij
ver en journalist J. W. F.
Werumeus Buning.
Droog weer
De Bilt verwacht tot morgenavond:
Droog weer met overdrijvende wolken
velden. Overwegend matige wind tussen
oost en zuidoost. Ongeveer dezelfde tem
peraturen. (Opgemaakt te 11.15 uur).
19 NOVEMBER.
Zon op: 8.05 uur; onder: 16.45 uur.
Maan op: 13.57 uur; onder: 0.40 uur.
Hoogwater te Katwijk 9.32 en 22.09 uur.
Laagwater te 4.55 en 17.28 uur.
Dit nummer bestaat uit 20 pagina's.
Om het uur herhaling
Na de uitzending van vanochtend
zeven uur werd de radio-oproep gedu
rende zes uur om het uur herhaald.
Daarnaast ontvingen de bij Carillon
betrokken klein-verlofgangers een ex
presbrief van hun commandant aan
huis. De jongelui behoren tot de lich-
tingsploegen, die respectievelijk op 28
september en 7 november j.l. zijn afge
zwaaid. Zoals bekend gaat het hierbij
om militairen, die hun diensttijd ver
vuld hebben, maar gedurende de eerst
komende vier maanden na het beëindi
gen van de eerste oefening ingelijfd blij
ven bij hun vroegere onderdeel. Het
oproepen van deze personen, dat slechts
met toestemming van de minister van
Defensie mag geschieden, is dus géén
mobilisatie-maatregel. Wel werd in het
kader van Carillon een mobilisatiebevel
uitgevaardigd; maar aan de uitwerking
hiervan geven de onderscheiden staven
slechts op papier gevolg.
Het aantal klein-verlofgangers, dat
vandaag na een korte onderbreking
de uniform weer heeft aangetrokken,
bedraagt niet meer dan vijfhonderd.
Een groter kwantum was voor het
opdoen van ervaring niet nodig.
Bovendien wilde men zo min moge
lijk moeilijkheden veroorzaken.
Gedecentraliseerd
Spectaculairder is natuurlijk weer de
opmars van de voltallige parate troepen
ter sterkte van 30.000 man en 3000 voer
tuigen; van hun kazernes en leger
plaatsen naar de concentratiegebieden
in het oosten van het land. De verkeers
regeling is thans sterk gedecentrali
seerd. Er zijn meerdere concentraties
bij Torenklok III slechts één en de
opmarswegen kruisen elkaar niet. Hier
door was het mogelijk, dat een onder
deel zich, zodra het marsvaardig was,
op weg kon begeven. De onderdelen die
aan de oefening deelnemen zijn de staf
van het eerste legerkorps, de legerkorps
troepen, de vierde divisie en de voltal
lige parate onderdelen van de eerste
divisie. Dit laatste onderdeel is namelijk
nog in oprichting. De voltooiing van dit
proces vindt op 1 januari a.s. plaats.
Saulo uitgeleverd
Alfredo Saulo, de voormalige leider
der opstandige Hoekbalahaps (als com
munistisch beschouwde rebellen tegen de
Fhilippijnse regering) is persoonlijk door
de Indonesische ambassadeur te Ma
nilla, Nazir Pamontjak, uitgeleverd aan
de Fhilippijnse minister van Buiten
landse Zaken, Felisberto Serrano. Toen
dit geschiedde waren de kantoren van
het Philippijnse ministerie van Buiten
landse Zaken voor het publiek gesloten.
Saulo had zes dagen geleden een toe
vlucht gezocht in de Indonesische am
bassade. Over zijn al dan niet uitlevering
is zowel in Manilla als in Djakarta,
nogal wat te doen geweest. Zo hadden
Phillippijnse betogers een aanval uitge
voerd op het Indonesische ambassade
gebouw
Tenslotte treden de staf van de territo
riale bevelhebber Oost en de daaronder
ressorterende territoriale en garnizoens
commandanten op als gastheren van
het eerste legerkorps. De zogenaamde
vredesonderdelen laten ditmaal verstek
gaan. Hun voorbereidingen op papier
zijn tijdens Torenklok III aan de prak
tijk getoetst en in orde bevonden. De
tankkorpsen uitgezonderd de verken
ningseenheden, die met lichte tanks
zijn uitgerust, blijven binnen de kazer
nemuren. Zij beleefden Carillon slechts
tot het tijdstip, waarop zij gereed ston
den daadwerkelijk mee te gaan doen.
De burgerij zal dan ook niet veel last
van Carillon ondervinden, aldus gene
raal Le Fèvre de Montigny, alhoewel
men er in de betrokken gebieden
natuurlijk wel iets van merkt.
Particuliere terreinen mogen in vre
destijd niet zonder toestemming van
de eigenaar door militairen betreden
worden. Ook kunnen militaire com
mandanten geen auto's vorderen en
hun soldaten bij burgers inkwartie
ren. Het is voor de organisatoren
van Carillon echter een verheugend
verschijnsel geweest, dat nagenoeg
alle grondbezitters, die door de mili
taire autoriteiten hierover waren ge
vraagd, hun volle medewerking hebben
verleend.
De beroemde filmstet Tyrone
Power, die in Madrid tijdens film
opnamen is overleden, met zijn
echtgenote Deborah, met wie hij in
mei van dit jaar in het huwelijk was
getreden. Power had zijn baard la
ten groeien voor de opnamen van
de film „Solomon and Sheba".
Wie het best aan het langste
eind trok
Dat het gezegde „een tevreden roker i
is geen onruststoker" nog altijd opgeld 1
doet, bleek gistermiddag in de Rotter-
damse studentensociëteit „Hermes", j
waar ter gelegenheid van het 9e lus- j
trum van het Rotterdams Studenten
Corps 50 mannen deelnamen aan een 1
pijprookwedstrijd. Tevoren waren „se- i
lectiewedstrijden" gehouden in bejaar-
denhuizen en -sociëteiten en de record
houder hiervan, de 79-jarige P. v. Vliet,
sloeg ook gistermiddag zijn mededingers.
Hij heeft in ÏOO1^ minuut zijn Gou
wenaar leeggerookt, die gevuld was met
precies 3.3 gram tabak, maar reeds bij i
95% minuut had hij geen concurrentie j
meer te duchten. De pijp van P. C. van
der Hulst (69 jaar) gaf toen namelijk
de geest
In ons nummer van morgen, 19 november, wordt een Sint-
Nicolaas Knipsel-prijsvraag opgenomen, welke ontleend is aan
alle zakenadvertenties, in ons nummer van vandaag 18 novem
ber. Om aan deze prijsvraag te kunnen meedoen, is het dus
noodzakelijk, dat U de courant van vandaag in haar geheel
bewaart.
Voor de prijswinnaars stellen wij een bedrag van in totaal
f 600.beschikbaar, dat zal worden uitgereikt in de vorm van
waardebonnen, welke uitsluitend besteed kunnen worden in de
zaken van de bij deze prijsvraag betrokken adverteerders.
Bewaar dus de courant van vandaag en lees de nadere aan
kondiging over deze prijsvraag in ons nummer van morgen.
Amsterdamse verkeersbrigadiertjes
hebben gisteren in het hoofdpost
kantoor in de hoofdstad de eerste
series kinderpostzegels in ontvangst
genomen, welke zij daarna in op
tocht met de politiekapel naar
hoofdcommissaris H. J. van der
Molen brachten. De heer Van der
Molen neemt de zending van de
klaar-oversin ontvangst.
Zal niet officieelzijn, maar tócli
De Nederlandse ambassadeur in Londen, baron Bentinck, bracht gistermiddag
een bezoek aan de Engelse minister van Buitenlandse Zaken, Selwyn Lloyd.
Dit onderhoud vond plaats twee dagen voordat de Indonesische minister van
Buitenlandse Zaken, dr. Soebandrio in de Engelse hoofdstad arriveert. Deze
wordt morgen voor een bezoek van twee dagen in Londen verwacht, op uitno
diging van de Engelse regering. Verwacht wordt, dat dr. Soebandrio, die eerst
in de V.S. is geweest, donderdag een onderhoud met minister Selwyn Lloyd zal
hebben. Volgens een woordvoerder van de Indonesische ambassade in Londen
zal dr. Soebandrio vrydag naar Bonn doorreizen.
Functionarissen van het Britse ministerie van Buitenlandse Zaken en van de
Nederlandse ambassade weigerden na het bezoek van baron Bentinck aan minister
Selwyn Lloyd bijzonderheden van hun bespreking mee te delen.
A.F.P. meldt dat o.a. kwesties betref-
fende Indonesië besproken werden.
Minister Selwyn Lloyd heeft met de
ambassadeur in het bijzonder willen
spreken over onderwerpen die hij ver
wacht te bespreken met dr. Soebandrio.
In Londen wijst men erop dat diens
bezoek geen „officieel" karakter zal
dragen Wel zal dr. Soebandrio leden
van de regering ontmoeten en met
minister Selwyn Lloyd lunchen.
Deze subtiele omschrijving, zo me
nen waarnemers, duidt erop dat de
Britse regering er voor zorgt te ver
mijden dat de besprekingen verkeerd
worden uitgelegd, hetzij in Den Haag
hetzy elders. Zij zullen vooral gewijd
zijn aan de economische betrekkingen
tussen beide landen.
Men is van Britse zijde niet voor
nemens de kwestie Westelijk Nieuw-
Guinea of die van de recente Britse
weigering om moderne wapens aan In
donesië te leveren, ter sprake te bren
gen, maar men sluit niet de mogelijk
heid uit dat deze door dr. Soebandrio
zelf ter sprake zullen worden gebracht.
Wat de economische betrekkingen be
treft, merkte men op, dat Britse onder
nemingen grote belangen in Indonesië
hebben. Bovendien brengen de waar
nemers in herinnering dat volgens in
lichtingen die in Londen de ronde doen,
Indonesië voorbereidingen zou treffen
toe te treden tot het sterling-gebied.
Aan Egyptische bedoelingen met Nijhvater
zon voorlopig de pas zijn afgesneden
De 58-jarige opperbevelhebber van de Soedanese strijdkrachten, generaal Ibra
him Abboed, heeft gisteren zoals wij in een deel van onze oplage nog konden
melden de macht aan zich getrokken onder de leuze „eerlijkheid en onschend
baarheid". De politieke partijen zijn afgeschaft, de kranten zijn gesloten en de
noodtoestand is afgekondigd. Abboed, die in Engeland is opgeleid, verklaarde te
zullen streven naar betere betrekkingen met Nassers Verenigde Arabische repu
bliek (V.A.R.) en naar een oplossing van alle hangende vraagstukken, waaronder
een regeling voor het water van de Nyl. Van Soedanese zijde in het hoofdkwartier
van de V.N. te New York werd medegedeeld, dat Abboed niet pro-Westers is en
ook niet pro-Nasser, maar alleen pro-Soedan. In de Egyptische hoofdstad Cairo
is men geneigd het gebeurde te Khartoem te vergelijken met de staatsgreep in
Karatsji (Pakistan), vooral omdat generaal Abboed nooit gesproken heeft over
het Arabische nationalisme.
„Politieke onstabiliteit"
Buitenlandse diplomatieke waarne
mers in de Egyptische hoofdstad waren
het er gisteren over eens. dat het mo
tief voor de staatsgreep vooral gelegen
is in de slechte economische toestand
van Soedan. Generaal Abboed heeft nog
deelgenomen aan de woestijnoorlog van
de Britten tegen de Duitse veldmaar
schalk Rommel in Noord-Afrika. Hy
Advertentie
CITROEN
2 cv
Indonesië vraagt 70 miljoen
doliar aan V.S.
Indonesië heeft de V.S. voor een be
drag van een kleine 70 miljoen dollar
hulp verzocht voor het uitvoeren van
verschillende economische projecten.
De Indonesische minister van Buiten
landse Zaken Soebandrio heeft maandag
jl., na een bezoek aan de president van
de Amerikaanse regerings- „in- en uit-
voerbank" („Export-Importbank"). Sa
muel Waugh verklaard dat de kansen,
dat het Indonesisch verzoek wordit in
gewilligd. „niet zo slecht" staan.
40 miljoen dollar van het gevraagde
bedrag zyn bestemd voor de bouw van
een kunstmestfabriek in Soerabaja.
Volgens welingelichte kringen zal de
leningsovereenkomst hiervoor spoedig
worden gesloten.
Voorts heeft Indonesië gevraagd 12
miljoen dollar voor de aankoop van drie
Lockheed Electra vliegtuigen voor de
burgerluchtvaart, en om 10 miljoen dol
lar voor de bouw van 'n warmtekracht
station, aldus dezelfde kringen.
Minister Soebandrio deelde nog mede,
dat ook om 5 6 miljoen dollar is ge-
•s werelds zuinigste grote
kleine auto
vraagd voor uitbreiding van een
cementfabriek.
Tenslotte zeide hy, dat Indonesië bij
het Amerikaanse ontwikkelingsfonds
aanvragen zal indienen voor leningen
tot een bedrag van ongeveer 10 miljoen
dollar, bestemd voor de financiering
van landwinning en wegenaanleg,
wordt beschouwd als een niet-politieke
figuur. In een communiqué van zijn
hand, dat voor de radio werd voorge
lezen, werd gezegd, dat de corruptie in
het land en de politieke onstabiliteit
een gevolg waren van het feit dat de
politieke partijen elk op wettige of on
wettige wijze winst nastreefden. Op deze
wijze konden geen hervormingen wor
den ingevoerd om de toestand van het
land en de bevolking te verbeteren. „Het
is niet meer dan natuurlyk, dat veilig
heidstroepen van het leger een einde
aan de chaos maken en de veiligheid
en stabiliteit voor alle burgers herstellen.
Wy zijn niet uit op winsten en wij heb
ben tegen niemand een wrok. Wy stre
ven alleen naar stabiliteit", aldus het
communiqué.
De staatsgreep is zondagnacht om drie
uur plaatselijke tijd uitgevoerd.
Volgens in Cairo ontvangen berichten
hebben militairen de gebouwen der
openbare diensten bezet en wachtposten
betrokken bij alle buitenlandse ambas
sades.
Waarnemers geloven, dat de staats
greep, evenals die in Pakistan en Birma,
gericht is tegen het onvermogen van de
politieke partijen om een stabiel bewind
te scheppen.
Generaal Abboed is lid van de Khat-
mia-sekte. die tot 1955 voorstander was
van vereniging van Soedan met Egypte,
doch die zich sedertdien heeft uitge
sproken voor onafhankelijkheid van het
land.
De regering, welke terzyde is gescho
ven, is die van premier Chalil, die de
schoonvader van generaal Abboed is.
Premier Chalil stond aan het hoofd
van een tweepartijen-coalitie, die sinds
juli 1956 regeerde. Het wordt mogelijk
geacht dat de generaal, die enige tijd
niet op de. voorgrond was getreden, op
dezelfde wijze naar voren is geschoven
als generaal Naguib bij het begin van
de omwenteling in Egypte.
De leiders van de belangrijke Ansar-
en Ohatmia-sekte. El Mahdi en El Mir-
ghani, hebben zich direct achter de ac
tie van generaal Abboed geschaard.
De woordvoerder van het Amerikaan
se ministerie van Buitenlandse Zaken
noemde de staatsgreep een „binnen
landse aangelegenheid", waaihij geen
invloed van buitenaf is uitgeoefend-
Henriëtte Roland Holst-prijs
voor dr. Fr. de Jong
De Henriëtte Roland Holstprys, dit
maal beschikbaar gesteld voor een be
langrijk werk op het gebied van de so
ciale geschiedenis of de sociale bewegin
gen, is toegekend aan dr. Fr. De Jong
Edz. uit Amsterdam voor zyn boek „Om
de plaats van de arbeid".
Vrijdag a.s. zes jaar na het overlijden
van de dichteres, zal de prys, die nu
voor de tweede maal is toegekend, wor
den uitgereikt in het gebouw van de
Arbeiderspers te Amsterdam. De jury,
die het bestuur van de Henriëtte Ro
land Holst-stichting adviseerde, bestaat
uit prof. dr. J. P. Kruyt, prof. dr. S.
Hofstra en drs. J. J. Voogd.
Dr. De Jong, die wetenschappelijk
hoofdambtenaar is aan de Gemeente
Universiteit van Amsterdam, schreef in
opdracht van het NVV de geschiedenis
van dit vakverbond. Dit boek verscheen
onder de titel „Om de plaats van de ar
beid" en is thans bekroond.
Nederlands comité voor
Atlantisch Congres
Aan het grote Atlantische congres,
dat in juni 1959 in Londen zal worden
gehouden ter gelegenheid van het 10-
jarig bestaan van de NAVO, zal ook
Nederland deelnemen.
Om de Nederlandse bijdrage aan het
congres voor te bereiden, is een na
tionaal comité opgericht. De leden van
de Atlantische commissie nemen er en
bloc aan deel; de voorzitter is dan ook
mr. H. R. Nord. De dagelijkse leiding
berust bij de voorzitter en de heren O.
M. E. Loupart, E. A. Vermeer, Lt.-gen.
T. E. E. H. Mathon en J. Kortenhorst,
welke laatste als secretaris optreedt.
Het ca. 35 personen tellende comité
zal op 25 november a.s. in het gebouw
van de Tweede Kamer worden geïn
stalleerd.
Functionarissen waren van oordeel dat
een wijziging in de betrekkingen tussen
de V.S. en Soedan niet te verwachten
is. Zij namen aan dat het Amerikaanse
economische hulpprogram gewoon zal
worden uitgevoerd.
Commentaar uit Londen
Onze Londense correspondent telefo
neerde hedenochtend:
Ook het voorlopige beeld, dat men
zich in Londen van de staatsgreep in
Soedan kan vormen, is dat deze in geen
geval pro-Nasser is. Het neutrale com
mentaar in Cairo bevestigt dit. Volgens
sommigen is Nasser, wat zijn bedoelin
gen met het Nijl-water betreft, voor het
ogenblik in Soedan de pas afgesneden-
Want dit is de kern-kwestie. De in Soe
dan overheersende karaktertrek is zon
der twijfel het sterk onafhankelijkheids-
gevoel. Het hoofdmotief van generaal
Abboed schynt dan ook geweest te zijn
de pro-Westerse en anti-Egyptische pre
mier Chalil bij te staan en te voor
komen dat de Soedanese politici niet
voor Nassers druk zouden zwichten en
zodoende een voor Soedan nadelige op
lossing van het Nyl-waterprobleem te
vermijden.
