Fa.J. M.Gerding Verbazing in Bonn en Berlijn over uitstapje van minister Schaffer WEERBERICHT Gesprekken over de hereniging met Oostduitse generaal Miiller een beruchte figuur in Berlijn Senembah tegen Bank Indonesia „Vleugje vertrouwen" l>ij einde van debat over vrijhandelszone 97ste jaargang ZATERDAG 15 NOVEMBER 1958 No. 29598 LEIDSCH DAGBLAD Directeur: J. W. Henny Hoofdredacteur: J. Brouwer DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN f.7.50 per kwartaal; f.2.55 per maand; f.0.59 per week Witte Singel 1, Leiden - Giro no. 57055 Telefoon Directie en Administratie: 25041; Redactie 21507 Het woord aftredenis al gevallen (Van onze correspondent in Bonn) In het Oostberlijnse communistische blad Berliner Zeitung heeft de ex-opperbevelhebber van het Oostduitse leger en ex-Hitlergeneraal Vincenz Müller gisteren bekend gemaakt, dat hij in juni 1955 en oktober 1956 twee gesprekken heeft gevoerd met de Westduitse toen malige minister van Financiën Schaffer, thans minister van Justitie in het derde kabinet-Adenauer. Schaffer heeft dat niet ontkend, maar er gisteravond de nadruk op gelegd, dat hij destijds in Oost-Berlijn was om te spreken met de Russische ambassadeur bij de Oostduitse rege ring. Inmiddels toont men zich zowel in Bonn als in West-Berlijn bijzonder verbaasd over deze onthulling en is het woord „aftreden" reeds gevallen. De ergenis over Schaffers optre den spruit ook voort uit het feit, dat hij woensdag j.l. gezwegen heeft over zijn gesprek met Müller, maar wel sprak over een onderhoud met een Sovjetrussische diplomaat en voorts dat hij zweeg, toen men van Oostduitse zijde zijn collega Lem mer, de Westduitse minister voor al-Duitse zaken, beschuldigde. Ten slotte neemt men Schaffer zijn zwij gen kwalijk, omdat hij te Bonn zo lang mogelijk zijn uitstapjes naar Oost-Berlijn heeft verzweken. Hoe wel men gisteren te Bonn van rege ringszijde Schaffers zijsprongen niet volkomen dekte, krijgt men toch de indruk, dat Adenauer - als het om Schaffers ministerpost zal gaan - zich achter de Beierse bewindsman zal plaatsen. Ontkennen baatte nu niet langer meer Reeds enige weken lang was er in Oost-Berlijn op gezinspeeld, dat een lid van de Westduitse regering enige tijd geleden had gesproken niet een vooraanstaande communistische per soonlijkheid. Daarbij zou deze de West duitsers hebben voorgesteld een con federatie tussen Oost- en West-Duits land tot stand te brengen. In Bonn heeft men dit wekenlang ontkend. Nog op 22 oktober jl. werd officieel mee gedeeld, dat geen minister van de rege- ring-Adenauer contact had gehad met Oostduitse vertegenwoordigers Maar generaal Mtillers publikatie in de Ber liner Zeitung heeft deze zaak thans aan het rollen gebracht op een wijze, waarbij Westduitse tegenspraak niet meer kon helpen. Deze generaal Mul ler is overigens een beruchte figuur in Berlijn; hij was in 1955 en 1956 opper bevelhebber van de Oostduitse „Volks armee", maar werd in december 1957 ontslagen. Als minister Schaffer is hij afkomstig uit Beieren. Hij zit voor de communistische mantelpartij N.D.P. in het Oostduitse parlement, de Volkskam- mer. De Benelux als voorbeeld Müller beweert in de Berliner Zei tung van gisteren, dat Sch&ffer opzet telijk naar Oost-Berlijn was gekomen omvmet hem in zijn woning te spreken en daarbij gezegd had, dat de tijd rijp was voor hereniging van Duitsland in de zin van neutralisering en gematigde bewapening, voor een hereniging op basis van een confederatie. Schüff er zou daarbij gesproken hebben over de Benelux als voorbeeld van samenwer king tussen staten op een soort federale grondslag. Nederland en België, aldus deze weergave van Schaffers gesprek, bekommeren zich politiek niet, econo misch zeer intensief met elkaar. Schaf fer zou inzake de Duitse hereniging met iedereen willen praten, ook dus met de communistische machthebbers in Oost- Berlijn. Voorts zou Schüffer met Mül ler gesproken hebben over een uittre den uit de westelijke en oostelijke blok ken van resp. West- en Oost-Duitsland en een bewapening zonder atoomwa pens. Volgens Müller zou de Westduit se minister „de oude" (met wie Adenauer bedoeld werd) over deze ge sprekken hebben geïnformeerd. Schaffer verklaarde gisteravond, dat hij met Müller heeft gesproken ter wijl hij in de Berlynse woning van de exgeneraal wachtte op de Russische ambassadeur, i'.'e evenwel niet kwam. Hij ontkent met een Oostduitse rege- ringsvertègenwoordiger te hebben ge praat. Müller zou het initiatief hebben genomen inzake het gesprek met Schaf fer, waarbij een Beierse zakenman als boodschapper dienst had gedaan. De minister zweeg. Hoe het ook zij, Schaffer heeft lange tijd gesproken met de hoogst verdachte ex-generaal Müller, en dat neemt men hem te Bonn en in het bijzonder te West-Berlijn zeer kwalijk, zowel in kringen van de oppositie als van de C.D.U. Schaffer zelf is lid van de Beierse C.S.U., gelijk de minister van Defensie Strauss. Adenauer heeft overi gens reeds te kennen gegeven Schaf fer niet te willen laten vallen als minis ter van Justitie, omdat een dergelijk aftreden een gevolg zou zijn van een indiscretie van de Oostduitse partijlei der Ulbricht en de ex-Hitler-generaal Müller. Plaatselijk mist De Bilt verwacht tot morgenavond: Tijdens het weekeinde blijft ons land overwegend onder invloed van het hoge- drukgebied De kans op vorming van mist "neemt evenwel toe en in verband daarmee zullen de overdagtemperaturen wat lager worden, vooral in het binnen land. (Opgemaakt te 10 uur). 16 NOVEMBER Zon op: 8.00 uur; onder: 16.49 uur. Maan op: 12.35 uur; onder: 22.26 uur. Hoogwater te Katwyk te 6.33 en 18.54 uur. Laagwater te 2.14 en 14.34 uur. (17/11 hoogwater te 7.24 en 19.48 uur, laagwater te 2.58 en 15.23 uur). Dit nummer bestaat uit 16 pagina's en een BftvoegseL Bij de neus genomen? Inmiddels is door deze kwestie een uitgebreid debat ontstaan. De Westber- lynse burgemeester Brandt verklaarde gisteravond, dat Schaffer de Westduitse bevolking bij de neus heeft genomen. Hij distantieerde zich scherp van deze stappen van de minister. Maar in „Die Welt", het om zijn mening inzake ieder overleg over de hereniging bekende blad, wordt Schaffer gesteund. De historicus Sethe schreef hierin hedenmorgen, dat iedereen Schaffers stappen in feite kan billijken: wat iede re koopman is geoorloofd, n.l. praten met de Oostduitser, is zeker ook een Westduits minister toegestaan. Schaf fer kan volgens Die Welt een baanbre ker zijn. Kennelijk mag men hieruit conclude ren, dat zekere Westduitse kringen met Oostduitse regeringsleiders wel willen praten over de Duitse eenheid en wel onder de voorwaarde, dat het commu nisme en de zogenaamde socialistische maatregelen in Oost-Duitsland bij her eniging niet terzijde zullen mogen wor den gezet. Dat deze zienswijze met de naam van een Westduits regeringslid wordt verbonden, is bijzonder teleur stellend. Op straffe van geruchten over een Duits streven naar afzijdigheid (zo niet neutraliteit) als er maar hereni ging komt, mag men thans van Bonn verwachten, dat Adenauer c.s. zich zul len distantiëren van deze zienswyze, die onverbrekelijk verbonden is aan ieder gesprek van een Westduitse minister met Oostduitse gezagsdragers. Hier schuilt namelijk een gevaar, dat men in het bijzonder in deze dagen te West- Berlijn heel duidelijk ziet. Dat in be paalde kringen mannen als Schaffer, Gerstenmaier, Lemmer, Kaiser en der gelijke worden afgeschilderd als oppo nenten van Adenauers politiek met be trekking tot de Duitse eenheid, is een al even veeg teken. Advertentie lBREESTR.I73*TEL.23337l Indonesië beschuldigd van verduistering Mr. Asser: „Wij zijn uit onze bedrijven geschopt zoals de Joden door de Nazi's" Mr. J. T. Asser uit Amsterdam heeft gisteren de Bank Indonesia in Medan ervan beschuldigd opzettelijke verduistering te hebben gepleegd, toen zij 3476 pakken tabak, die eigendom waren van de Senembahmij. verkocht. De opbrengst daarvan is niet aan de Senembahmij. ten goede gekomen. Mr. Asser hield zijn pleidooi een kort geding, dat de Senembahmij. voor de president van de Amsterdamsche Rechtbank aanhangig heeft gemaakt tegen de Bank Indonesia, te Amster dam. Deze bank houdt 6262 pakken ta bak van de Senembahmij. in Amster dam als onderpand onder zich en weigert deze aan de eigenaars ter be schikking te stellen. In september j.l. heeft de Senembahmij. deze partij ta bak aan Denemarken verkocht, gebruik makende van wat pleiter noemde de ongekend hoge prijs die op het ogenblik voor Sumatratabak betaald wordt. Met het kort geding hoopt de eisen de partij te bereiken, dat de Neder landse rechter de Bank Indonesia op straffe van een dwangsom er toe zal nopen de aan Denemarken verkochte partij tabak, die in Amsterdam is op geslagen, ter beschikking van de Senembahmij. te stellen. Voor een goed begrip van de moeilijk heden diene men te weten dat de Senembahmij. in Indonesië niet over voldoende liquide middelen beschikte om de jaarlijkse tabaksoogsten zelf te financieren. Daarom nam de maat schappij van de Bank Indonesia aldaar roepiah-kredieten op, waarvoor de bank de jaarlijkse tabaksoogst als onderpand verkreeg. Volgens mr. Asser had de Senembahmij. een schuld aan opgeno men kredieten, groot 38 miljoen roepiah aan de bank. De opbrengst van de thans in Indonesië verkochte partij tabak be draagt echter 51 miljoen roepiah, die niet ten gunste van de Senembah zijn gekomen. De maatschappij stelt zich dus thans op het standpunt, dat de kre dietschuld ruim vereffend is en acht zich dus gerechtigd over de veel grotere partij in Amsterdam (eveneens afkom stig van de oogst uit 1957 en aanvanke lijk eveneens een onderdeel van het totale onderpand) te beschikken. „De Bank Indonesia heeft geen an dere functie dan die van pandhouder en kredietgever", zo zei mr. Asser, „maar inplaats daarvan treedt zij op als spreekbuis van de Indonesische overheid". Uitvoerig schetste pleiter de gang van zaken in Indonesië in de afgelo pen jaren. Hij gaf details van de ge dwongen beheersoverdracht van de Senembahbezittingen op 14 december 1957 en zei o.a.: „de beheerders schij nen de rubber van de ondernemingen locaal te verkopen en het geld te in nen, zonder dat de Senembah in Am sterdam daarover mededelingen berei ken en zonder dat de opbrengst van de rubber aan haar wordt verant woord. Men spreekt in Indonesië van de correcte wijze waarop^ belbedrijf j wordt voortgezet» maat i Indonesiërs kwamen te laat De enorme belangstelling voor het kort geding Senembah Bank Indonesia, deed de president, mr. U. W. H. Stheeman, besluiten de partijen aan te horen in een gro tere zaal. Deze zaal was tot uit- puilens toe gevuld, toen het geding een aanvang nam. De president gaf de bode daar om opdracht niemand meer toe te laten, mede omdat hij tijdens de behandeling van het gedmg niet gestoord wenste te worden. Een nog sluiks naar binnen wippende advocaat, deed de bode een standje oplopen van de president. Toen na een kwartier twee con sulaire ambtenaren van de Indo nesische vertegenwoordiging van de Republiek Indonesië in ons land, (de heren K. Soerjadi en mr. R. Aboe Hasan) zich bij de bode meld den, kregen zij te horen, dat deze opdracht had niemand meer bin nen te laten: „De zaal is propvol en de president wenst niet gestoord te worden". Ondanks het bekend maken van hun functie en het aanbieden van hun verontschuldi gingen voor hun late komst omdat zy niet dan na grote moeite in de binnenstad een parkeerplaats voor hun auto konden vinden, vermoch ten beide vertegenwoordigers van de republiek de bode niet te pas seren. Voor de middagzitting wa ren zij tijdig aanwezig. uitsluitend ten voordele van Indone sië. De Senembah in Amsterdam hoort nooit iets, ziet nooit een cent en krijgt geen afrekeningen". Pleiter stelde zich teweer tegen het standpunt dat de Bank Indonesia in neemt. Die zegt dat de onder beheerstel- ling van Nederlandse ondernemingen in Indonesië geschiedt is krachtens wet telijke maatregelen van Indonesië, die niet beoordeeld mogen worden door een Nederlandse rechter. „Maar de rechter behoeft geen uitspraak te doen over de grondwettelijkheid van die maatrege len", aldus pleiter, „hy moet zich slechts uitspreken over de vraag of de gevol gen van die maatregelen in strijd zijn met de Nederlandse openbare orde". „Hij haalde een uitspraak uit Enge land aan in een soortgelyke situatie: „deze vorm van verweer mag niet tot legalisatie van nationaal onrecht leiden". Slot au pag. 2 Franse minister Couve de Murville bleek bereid tot een zakelijke discussie Nog vele etappes vóór de vervaldatum 1 januari (Van onze correspondent in Parijs) Het vleugje vertrouwen, dat in het Chateau de la Muette te Parijs heerste en waarvan wij gisteren al melding maakten, kon bij het scheiden van de Euromarkt door de zeventi endelegaties der Organisatie voor Europese economi sche samenwerking (OEES) over het al gemeen wel bevestigd worden. Dat de vrijhandelszone volgens Engelse wensen en inzichten zal worden opgericht, is geenszins zeker en de kans dat zulks nog voor 1 januari gebeuren zal, is wel hele maal uitgesloten. Minister Jacques Soustelle heeft na een zitting van de Franse regering gis teren zelfs onomwonden verklaard, dat Frankrijk de Engelse voorstellen niet kan aanvaarden. Wel zag Frankrijk, al dus Soustelle, de noodzaak in de onder handelingen voort te zetten tot een com promis zou zijn gevonden. Niettemin zijn er enige hoopgevende symptomen op te noemen. Het gemeen schappelijke memorandum der zes van Klein Europa is bestand gebleken tegen de debatten, die in het groter verband der zeventien landen nu twee dagen in Parijs hebben plaats gevonden. Frank rijk heeft geen pogingen meer gedaan nieuwe obstakels op te werpen en met de minister van Buitenlandse Zaken, Couve de Murville, die nu persoonlijk de Vraag deskundig advies aan de juwelier-horloger Vice-president Gomez uit Argeqtijnse regeringspartij Alejandro Gomez, de vice-president van Argentinië ,is geschrapt als lid van de radicale (regerings-)partii na zijn weigering de namen te noemen van hen, die betrokken waren bij het komplot tegen president Arturo Frondizi. De party, en ook de senaat, eist zijn aftre den als vice-president en senaatsvoor zitter. Gomez weigert dit te doen. Het congres is bijeengeroepen om de zaak te bespreken. Gomez heeft verklaard dit toe te juichen. Hij heeft opzienbarende onthullingen beloofd maar ontkent iets met het komplot te maken te hebben gehad. Er dreigt een kabinetscrisis. Men verwacht, dat minstens zes ministers en staatssecretarissen zullen aftreden. Gomez moest gisteravond uit zijn kantoor in het Congresgebouw vluchten toen een 150-tal aanhangers van Fron dizi binnendrongen en zijn aftreden eisten. besprekingen leidde, heeft men een in kleiner en in ruimer verband zeer zake lijke en politiek niet onbevredigende dis cussie kunnen voeren. By de discussie werden zelfs veel meer punten van over eenkomst tussen de zes en de elf aange troffen, dan aanvankelijk werd ver wacht! En minister Maudling heeft van zijn kant vrij duidelijk laten weten, dat Engeland er niet naar streeft dat het Klein Europa van de zes zal worden op gelost in een Groot Europa der zeventien. Na afloop van de conferentie hebben wij gisteravond minister Luns nog enkele vragen kunnen stellen. Aan de omstan digheid, dat minister Couve de Murville voor Frankrijk nu persoonlijk naar voren is getreden, mocht, ook volgens onze mi nister van Buitenlandse Zaken, ongetwij feld politieke betekenis worden gehecht. De Franse regering heeft ingezien, dat het uur der beslissing nadert. En een gunstig teken zou men het eveneens kun nen noemen, dat noch in de conferen tie-zaal noch bij de verschillende per soonlijke ontmoetingen, die minister Luns met zijn ambtgenoten heeft gehad, over de mogelijkheid of noodzaak van een treffen der Europese Grote Drie (Macmillan, De Gaulle en Adenauer) is gerept. Overigens liggen er nog verschillende etappes vóór de vervaldatum van 1 janu ari in het directe verschiet, want 19 november, 3 december en vermoedelijk nog eens omstreeks 10 december zullen de ministers van Buitenlandse Zaken of van Economische Zaken in Parys of in Brussel opnieuw vergaderen. Koningin bezocht twee bejaardentehuizen in Baarn Koningin Juliana heeft gistermiddag te Baam een bezoek gebracht aan het protestants-christelijke bejaardencen trum „Bavo" en aan het bejaardentehuis „Patria" van de vrijzinnig protestantse stichting tot huisvesting van bejaarden, gerepatrieerden en ontheemden Tegen drie uur kwam de Koningin aan bij de „Bavo", waar zij in de conversatiezaal met het bestuur de thee gebruikte. Hier na werd een rondgang gemaakt door het gebouw, dat thans 190 bewoners herbergt van wie 140 bejaarden en vijf tig oorlogsslachtoffers. Na een uurtje vertrok de landsvrouwe weer om recht streeks te rijden naar het tehuis „Pa tria", waar de Koningin in de ont vangstkamer aan het bestuur werd voor gesteld. In een der aangrenzende ka mers onderhield zij zich met de bejaar den. Omstreeks vijf uur verliet de vor stin het tehuis. „WINST" VAN DE WEG Het is zeer wel mogelijk de rentabili teit van een nieuwe, aan te leggen weg te berekenen, waardoor naast de ver- keersnoodzaak ook de economische noodzaak kan worden aangetoond. Dit bewees de Delftse hoogleraar prof. ir. T. H. van Wisselingh tijdens een le zing voor het Ned. Verkeersinstituut aan de hand van zijn in 1948 opgestelde theorie en thans voorhanden zijnde praktijkcyfers. Deze Delftse hoogleraar beschouwt een nieuwe weg als een investering, waarvan de afschrijvingscomponenten te berekenen zijn. Deze kunnen dan in de jaarlijkse kosten worden verwerkt te genover eveneens te berekenen jaarlijk se voordelen voor de weggebruikers. Tot die voordelen behoren geringere afstanden, tijdsbesparing, verlaging van rijkosten, ontsluiten van gebieden en snellere verbindingen tussen gebieden. Volgens berekeningen die veel voorzich tiger zijn, dan recente Engelse, Ameri kaanse en Franse cijfers, komt prof Wisselingh tot de conclusie, dat de „winstmarge" van een economisch ver antwoorde weg tussen de 10 en 20 per cent van het geïnvesteerde kapitaal moet liggen. Zo hebben onze voorouders een misdadiger in het schandblok zien staan. Gisteren werd de geschiede nis nog eens herhaald in Amster dam bij een Piet-Heinviering. Op de Herenmarkt werd een kastelein in het blok geslagen, en er werd een gretig gebruik gemaakt van de ge legenheid om hem met overrijp [ruit het leven no£ eens extra zuur te maken. Enfin, voor een geslaagd feestje moet je per slot van reke- nings iets overhebbenl Immigratiemogelijkheden in V.S. voor gerepatrieerden Nieuwe emigration ogelykheden voor gerepatrieerden uit Indonesië naar de Verenigde Staten van Noord-Amerika, maken het mogelijk dat, zo deelt de re geringscommissaris voor de emigratie mede, dat aanmelding bij alle erkende aanmeldingskantoren voor emigratie open staat. Voor een immigratievisum onder de nieuwe wet bomen 3136 Nederlanders met hun gezinnen in aanmerking. Bij een gemiddelde gezinsomvang van 3 a 4 personen zullen dus bijna 10.000 gerepa trieerden een visum kunnen krijgen. De aanstaande emigranten moeten in het bezit zyn van een Nederlands paspoort. Zjj dienen in Indonesië verblijf te heb ben gehouden en naar Nederland te zijn gekomen tussen 1 januari 1949 en 2 september 1958. Op laatstgenoemde da tum dienen de emigranten in Nederland te zyn gevestigd. Zoals bij iedere vorm van emigratie naar de Verenigde Staten moet aldaar ook voor hen die onder dit nieuwe pro gramma uitkomen, een borgstelling zyn afgegeven. Grote organisaties in Amerika zoals de Wereldraad van Kerken de Katho lieke Vluchtelingenhulp, de zusterorga nisatie van de Gereformeerde Kerk in Nederland en anderen hebben zich. evenals in het verleden, wederom bereid verklaard hun medewerking te verlenen by het verkrygen van de nodige borg stellingen. Advertentie KANTOORMACHINES KANTOORMEUBELEN BREESTRAAT 11 TELEF. 25876 Djoeanda: geen militaire machtsovername De Indonesische minister-president Djoeanda heeft de bevolking de ver zekering gegeven, dat er in Indonesië geen sprake zal zijn van overname van de macht door militaire leiders. Hjj verklaarde deze overtuiging te baseren op het wederzijds begrip, dat tussen de burgerlijke en militaire leiders in Indonesië bestaat. Djoeanda legde deze verklaring af tydens een plechtigheid ter gelegen heid van de formele overdracht van het toezicht op de Nederlandse be- drijven door de militaire autoriteiten aan hiervoor door de regering aange wezen instanties. De jongste gebeurtenissen in enige Azia tische landen, waar militairen het be stuur hadden overgenomen, waren vol gens de premier een uitvloeisel van het ontbreken van het wederzydse begrip, zoals dat in Indonesië tussen regering en militaire leiders bestaat. De overdrachtsby eenkomst werd by- gewoond door de chef-staf van het leger, luitenant-generaal A. H. Nasoe- tion. Deze laatste heeft kortgeleden een pleidooi gehouden voor het openstellen van het lidmaatschap van het Parle ment en van de nog in te stellen Na tionale Planraad voor Militairen. Hy betoogde by die gelegenheid, dat in het Kabinet en ook in de Nationale Raad reeds militairen zitting hebben. Premier Djoeanda zeide volkomen te kunnen instemmen met het voorstel van Nasoetion, dat het burger Ujk bestuur ook voor militairen moet worden openge steld. „De regering mag niet alleen door burgers worden gemonopoliseerd.' aldus de premier, die tenslotte opmerkte, dat wyziging van de kieswet een der voor naamste kwesties is, die op het ogen blik aan de orde zyn.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1958 | | pagina 1