AMMAN BEJUBELDE KONING HOESSEIN Westelijke Drie wijzen overdracht van Berlijn aan Oost-Duitsland af WEERBERICHT Bonn zoekt er schrikaanjagerij in verhand met verkiezingen in Oost-Duitsland achter Nederland acht soevereiniteit over Guinea als onaanvechtbaar „Yliicliteliiigenpater" Pire krijgt de Nobelprijs voor de vrede 'fis nu de hoogste tijd Knipselprijsvraagnummer Leidsch Dagblad V.y 97ste jaargang DINSDAG 11 NOVEMBER 1958 No. 29592 LEIDSCH DAGBLAD Directeur: J. W. Henny Hoofdredacteur: J. Brouwer DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN f.7.50 per kwartaal; f.2.55 per maand; f.0.59 per week Witte Singel 1, Leiden - Giro no. 57055 Telefoon Directie en Administratie: 25041; Redactie 21507 Suggestie van premier Kroesjtsjef (Van onze correspondent in Bonn) Van Amerikaanse, Britse en Franse zijde is scherp afwijzend gereageerd op een gisteren in Moskou gelanceerd plan van de Sovjetrussische premier Kroesjtsjef, die de Geallieerde bezetting van Berlijn wil opheffen. De Sovjet-Unie wil het beheer over het gedeelte van Berlijn, dat haar bij het Verdrag van Potsdam (juli 1945) werd toegewezen, aan de Oostduitse regering overdragen. „Laten de Weste lijke mogendheden dit voorbeeld volgen", aldus verklaarde de Russische premier op een bijeenkomst te Moskou, die gehouden werd in verband met het bezoek van de Poolse delegatie, onder leiding van premier Gomoelka. Kroesjtsjef opperde het Verdrag van Potsdam weer eens onder de loep te nemen. Van Amerikaanse zijde is namens het Ministerie van Buitenlandse Zaken te kennen gegeven, dat geen van de vier bezettende mogendheden eenzijdig haar verplichtingen kan opzeggen. De woordvoerder van het ministerie, Lincoln White, verwees naar de Brits-Frans-Amerikaanse verklaring van oktober 1954, dat „de veiligheid en het welzijn van Berlyn en het handhaven van de positie der drie mogendheden daar door deze Westelijke landen beschouwd wordt als essentiële elementen van de vrede van de vrije wereld bij de huidige internationale toe stand". Zy bevestigden toen, dat zy elke aanval op Berlijn van welke kant ook zullen opvatten als een aanval op hun strydkrachten en zichzelf de Russen zich nog vele keren als het in hun kraam te pas kwam op de over eenkomst van Potsdam, die waardeloos werd na de stichting van de Westduitse Bondsrepubliek en de communistische Oostduitse staat in 1949. Ulbriclit verdraaide de feiten weer eens In Westduitse regeringskringen zo bleek gistermiddag op een persconfe rentie te Bonn was men hogelijk verwonderd over de aanval van Kroesjtsjef op de Bondsrepubliek in zake Berlijn. Men heeft slechts één ant woord op de vraag waarom de Sovjet russische regering deze aanval heeft ge opend: zondag a.s. worden in Oost- Duitsland verkiezingen, zonder opposi tiepartijen uiteraard, gehouden en daar toe is wat schrikaanjagerij wel toege- Het thema „Aan wie behoort Berlijn?' sneed ook de Oostduitse communistische partijchef Ulbricht enige weken geleden reeds aan. De Russen, zei hij, waren in 1945 het eerste in Berlijn en hebben daardoor het recht hier territoriale rechten te doen gelden, die zij latex- overdroegen aan Oost-Duitsland. Het gemeenschappelijke Geallieerde bestuur heeft daaraan niets veranderd en was zelfs slechts tijdelijk bedoeld. Bei-lijn is Oostduits, aldus Ulbricht. De werkelijkheid is uiteraard anders. Maar juist de bewuste verdraaiing van de feiten doet vrezen, dat het bepaald niet ondenkbaar is, dat Ulbricht c.s. weer eens zullen aansturen op langdurige moeilijkheden voor West-Berlijn. Hoe weinig van Russisch of Oost duits soeverein recht op geheel Berlijn sprake is, kan uit het volgende blyken: In de nazomer van 1944 (12 september '44 te Londen) besloten Rusland, Ame rika en Engeland om Berlijn samen te besturen. By de Geallieerde overeen komst van 4 juni '45 en later te Pots dam bevestigde men dit besluit. Een commissie van vier militaire comman danten zou de stad besturen. In feite braken de Russen drie jaar later met Potsdam toen zij de Westduitse geldsa- nering als aanleiding namen tot defi nitieve scheiding tussen Oost- en West- Duitsland, een feit, dat al lang zyn be slag had gekregen. Desondanks beriepen Exportcampagne van Indonesië Antara meldt, dat Indonesië spoedig handelsmissies naar Engeland en West- Duitsland zal zenden om uitbreiding van de handel met die landen te be spreken. De Indonesische minister van Finan ciën, Soetikno Slamet, heeft reeds be sprekingen met zijn Britse en Duitse collega gevoerd tijdens de recente con ferentie van de Wereldbank en het Internationale Monetaire Fonds in Nieuw Delhi, aldus het persbureau. Volgens Antara" is het voorts mogelijk dat Indonesië een exportcampagne in Europa zal beginnen, met Londen en Hamburg als stapelplaatsen. Russische kunstmaan Volgens mededelingen van de Sterren wacht te Utrecht zal de derde Russische kunstmaan vanavond te zien zijn om 18.02 uur in het noordwesten op een hoogte van 45 graden. Zij beweegt zich van zuidwest naar noordoost. Morgen is de derde Russische kunst maan te zien om 18.15 uur in het noord westen op een hoogte van 35 graden, zich bewegende van zuidwest naar noordoost. Meer wind De Bilt verwacht tot morgenavond: Aanvankelijk weinig wind, plaatselijk mist en in het binnenland hier en daar lichte vorst. Later toenemende bewol king met plaatselijk enige regen en ma tige tot vrij krachtige wind tussen zuid en west. Dezelfde middagtemperaturen of iets hogere. (Opgemaakt te 11.15 uur) 12 NOVEMBER Zon op: 7.53 uur; onder: 16.54 uur. Maan op: 9.07 uur: onder: 18.11 uur. Hoogwater te Katwijk te 3.27 en 15.46 uur. Laagwater te 11.41 uur. Dit nummer bestaat uit 10 pagina's. Periode van onrust? Van Westelijke zijde heeft men de fictie van het eensgezinde bestuur over Berlijn nog altijd gehandhaafd. Ameri kanen, Britten en Fransen staan borg voor West-Berlijn, dat zij als een voor post van de NAVO beschouwen. Voor hen is Ulbrichts oplichterij (Berlijn is Oostduits) en Kroesjtsjefs aanval op Bonn en West-Berlijn het signaal, dat Potsdam ook formeel blijkbaar in de communistische wereld heeft afgedaan. Dat houdt in, dat Oostduitsers, volgens de Russen, het recht hebben West-Ber lijn af te sluiten, zowel via de lucht als via de landweg naar West-Berlijn, als dat in hun kraam te pas zou komen. Daarvoor krijgen zij zo nodig Russische steun. Kroesjtsjef dreigde reeds: een aanval op Oost-Duitsland is een aanslag op het pact van Warschau en brengt de gehele communistische wereld in bewe ging Zo'n vaart zal het echter niet lopen. In West-Berlijn heeft burgemeester Brandt dat gisteravond nog eens ge zegd. De realiteit is nu eenmaal, dat er Westelijke troepen in West-Berlijn zijn, die men niet straffeloos kan aanvallen of intimideren van Oostduitse zijde. Intussen is er voor West-Berlijn weer een periode van onrust in het vooruit zicht blijkens Ulbrichts en vooral Kroestsjefs dreigende woorden, waarover men te Bonn dat zovele pogingen doet in de laatste tijd om met Moskou tot een gesprek te komen zeer verbaasd is. Men blyft hier overigens op het stand punt staan, dat Russen, Amerikanen, Britten en Fransen tezamen de soeve reiniteit over geheel Berlyn uitoefenen en dat daaraan niet door Oost-Duits land getornd kan worden. De Russen mogen het eerst in Berlyn zyn geweest, de Amerikanen waren het in Thuringen en dat is thans Oostduits...!! Mochten de Russen dus thans voor Oost-Duitsland rechten laten gelden op West-Berlijn dan zouden de Amerika nen dat kunnen doen op Thuringen en delen van Saksen Toch een verdrag tussen Perzië en Amerika De Perzische minister van Buiten landse Zaken, Ali Asgar Hekmat, heeft gisteren in de Senaat verklaard, dat Perzië een economisch en defensie akkoord met de V..S. zal sluiten, maar dat het daarmee geen agressieve bedoe lingen tegenover de Sovjet-Unie heeft. Twee dagen geleden had Perzië naar aanleiding van een Sovjetrussische nota ontkend, dat het over een militaire overeenkomst met de Amerikanen on derhandelde. De Russen hadden in hun nota de Perzen ervan beschuldigd, dat zij in strijd met de overeenkomst van 1927 handelden door deel te nemen aan een groepering tegen Rusland. Minister Hekmat zei. dat hy over deze nota krachtig bij de Sovjet-ambassa deur, Pegof, had geprotesteerd. De am bassadeur heeft inmiddels Teheran ver laten en waarnemers aldaar geloven, dat hij niet zal terugkeren. Samenwerking met Australië zal van steeds groter betekenis worden De vertegenwoordigers van Nederland en Australië hebben in de beheer- schapscommissie van de V.N. de veronderstelling van de hand gewezen, dat hun regeringen van de beide delen van Nieuw-Guinea een soort administratieve unie maken. Beide landen verklaarden, dat Nederland de soevereiniteit over westelijk Nieuw-Guinea toekomt. Deze wordt door Indonesië betwist. Cyril Chambers, die voor de Labourparty zitting in het Australische parle ment heeft, zei dat er op bestuursgebied allang een nauwe samenwerking met de Nederlanders bestaat in aangelegenheden van gemeenschappelijk belang. Er is geen reden om aan te nemen, zei hrj, dat deze samenwerking „anders dan vrucht baar" zal zijn. Nederland en Australië, aldus Chambers, baseren hun politiek op belangen en onvervreemdbare rechten van de bewoners. De twee regeringen zyn ervan over tuigd aldus prof. Pieters, dat de samen werking van steeds grotere betekenis zal worden voor de ontwikkeling der ge bieden en voor de toekomst van de be volking. Niemand kan daar iets duisters in zien. De samenwerking was overigens geheel in overeenstemming met de geest van het handvest der V.N. Een bestuursurde hield de samenwer king niet in. Bij de bepaling van de toe komstige politiek zouden de beide rege ringen zich in de eerste plaats door het belang van de bevolking laten leiden. Elke regering bleef haar eigen verant woordelijkheid dragen. Tot slot ver klaarde prof. Pieters, dat de Nederland se regering haar soevereiniteit over wes telijk Nieuw-Guinea als onaanvechtbaar beschouwt. De Nederlandse afgevaardigde prof. J. M. Pieters zei, dat er niets nieuws is in de AustralischNederlandse samenwer king op bestuursgebied in Nieuw-Gui nea. Zij is een logisch gevolg van het feit, zei hij, dat men op het gehele eiland met soortgelijke problemen te maken heeft. De meningsuitwisseldng in 1953 had veel bijgedragen tot een beter begrip van de gemeenschappelijke problemen en de weg bereid voor een vruchtbare samenwerking. Ook was toen gebleken hoe belangrijk het is, dat het bestuur van het ene deel van het eiland weet wat er in het andere deel gaande is. De samenwerking was begonnen met besprekingen over de bestrijding van plantenziekten, ineektenplagen en vee ziekten. Later was er gesproken over ar beidswetgeving volksgezondheid, agra rische vraagstukken, burgerluchtvaart en de coördinatie van het botanische onder zoek. Spoedig daarna was contact gelegd voor de uitwisseling van gegevens over de bosbouw. Deze samenwerking, aldus prof Pie ters, die in het begin meer van techni sche en incidentele aard was, is van groot voordeel voor de bevolking ge weest en in de loop van de laatste jaren sterk uitgebreid. Eind 1957 was besloten bijzondere aandacht te schenken aan de etnolo gische overeenkomst tussen de bevolking in de beide delen van het eiland bij de bepaling van de gedragslijn voor haar ontwikkeling. Zoals in een gemeenschappelijke ver klaring is gezegd, aldus de Nederlandse afgevaardigde, hebben Nederland en Australië besloten een ongehinderde voortgang van dit proces te bevorderen, totdat, de bevolking zelf in staat is over haar toekomst te beslissen. Stichter van een aantal z.g. „Europese dorpen" De Belgische pater Dominicaan Geor ges Pire heeft gisteren de Nobelprijs voor de vrede gekregen, zo is in Ouo be kendgemaakt. De 48-jarige pater stu cleerde klassieke letteren en is zich iHtei aan werk ten behoeve van de vluchtelin gen gaan wijden. In 1950 stichtte pater Pire te Hoey het eerste vluchtelingen- tehuis ter wereld, gevolgd door derge lijke instellingen elders. Zes jaar later begon hij met de stichting van z.g. Eu ropese dorpen, het eerste bij Aken. la ter bi.i Bregenz (Oostenrijk) Augsburg (Beieren) en Berchem-St. Agatha. Tij dens de oorlog was hij aalmoezenier bij de Belgische verzetsbeweging, waarvoor hij de verzetsmedaille met gekruiste De nieuwe Nobelprijswinnaar voor de vrede, pater Georges Pire voor zijn bureau. /waarden ontving. Hij schijnt voor nemens te zijn een gedeelte van de prijs (ruim 150.000 gulden) te besreuen aan de stichting van een „Europees dorp'' dat hij Anne Frankdorp wil noemen, in Noorwegen. Maar dit plan schijnt op verzet te stuiten, omdat men in Noor wegen namelijk de voorkeur geeft aan volledige opneming van vluchtelingen in de gemeenschap boven het vormen van afzonderlijke vluchtelingengemeenschap pen. Deze kwestie zal vrijdag door de Noorse Vluchtelingenraad besproken worden en mogelijk ook in het Noorse parlement ter sprak» worden gebracht. om Uw advertentie in ons van DINSDAG, 18 DEZER op te geven. Laat deze bijzondere ge legenheid, tegen normaal tarief aan de vooravond van het St.-Nicolaasfeest te adverteren in de krant, die in Leiden en omstreken verreweg het meest wordt gelezen, niet onbenut voor bijgaan. Na morgen is het vrijwel zeker te laat! Advertentie-afdeling Telefoon 25041, toestel 4. Partijen in Genève hebben verschillende uitgangspunten De gisteren in Genève begonnen con ferentie ter voorkoming van onverhoed se aanvallen wordt, zoals men weet, in Westerse kringen als een zuiver techni sche samenspreking beschouwd, zoals er deze zomer in Genève ook een conferen tie van geleerden uit Oost en West is geweest over het staken van kernproe ven, welke technische conferentie nu gevolgd is door een politieke. De poli tieke bespreking over de kernproeven valt dus ongeveer samen met de techni sche over de onverhoedse aanvallen Maar in Westerse kringen in Genève is men er niet helemaal gerust op, dat de Russen er precies zo over denken. De onderminister van Buitenlandse Zaken Koeznetsof heeft namelijk gisteren by de opening van het technische overleg woorden gesproken, die de vrees hebben doen ontstaan, dat er moeilijkheden te verwachten zijn by de vaststelling van de agenda. In Amerikaanse kringen vraagt men zich voorts af wat de Rus sische bedoeling is met het zenden van een hoge politieke deskundige als Koez netsof naar deze conferentie. Namens de drie Nederlandse organi saties, die zich op dat gebied bewegen - het Comité Stopzetting Atoombomproe- ven (comité dr. F. Boerwinkel), het Art sencomité (K. May) en de Stichting Anti-Atoombom-Actie - zal mevr. E Lontink-De Boer, secretaresse van de laatstgenoemde stichting, morgen tegen woordig zijn by do aanbieding van een Een Engels burger op Cyprus wordt onderricht in het gebruik van vuurwapens. Zoals gemeld hebben de autoriteiten besloten aan de En gelse burgers op Cyprus vuur-' wapens te verstrekken voot zelfver dediging Na hachelijk avontuur hoven Syrië In Jordanië wordt Koning Hoes sein nu als een held gevierd. Ieder een bejubelt de wijze, waarop hij is ontsnapt aan de Migs, die boven Syrisch grondgebied een aanval op het vliegtuig van de vorst deden, toen deze geweigerd had zijn toestel in Damascus aan de grond te zetten. Zodra het nieuws van de spectaculaire ontsnapping van de jeugdige vorst aan de snelle jachtvliegtuigen bekend was geworden, verzamelden zich een menigte by het paleis in Amman. Het „lange leven de Koning", was niet van de lucht. Geweren en vuuiwerk werden afgeschoten. De hele verdere dag heerste er in de Jordaanse hoofdstad een uitgelaten stemming. Prompt werd de dag van vandaag tot een officiële feestdag verklaard, waarop scholen, kan toren en winkels gesloten zijn. Het par lement komt vandaag bijeen om de maatregelen te bespreken, die nu ge nomen moeten worden. De Jordaniërs zaten gisteravond bijna ademloos voor hun radiotoestellen, toen de Koning die vrijdag a.s. 24 jaar wordt en die op weg was naar Europa om een uiterst verdiende vakantie van drie weken te genieten, toen het drama tische incident gebeurde met een stem, die enkele malen door de emotie oversloeg, in een toespraak zijn hache lijk avontuur vertelde. Hij was opgeste gen van het vliegveld van Amman. Hij vloog met een twee-motorige ..Dove", dat een maximumsnelheid van 300 km heeft. „Toen het vliegtuig de Syrische grens bereikte, berichtte de piloot, zoals het internationaal luchtverkeer voorschrijft, aan de verkeerstoren van Damascus op welke tijd hij. vliegend langs een vast gesteld corridor boven Damascus zou zijn. De verkeerstoren antwoordde, dat hij kon doorgaan en vroeg, hoe laat hij zou passeren. Tot op vijftig mijl van Damascus bleef mijn vliegtuig in con tact met de verkeerstoren. Toen gat hij namelijk zijn verwachte tijd van over- vlucht te Damascus op. Het onverwachte antwoord was, dat de autoriteiten geen toestemming voor de overvlucht hadden gegeven. De piloot gaf ten antwoord, dat hy in dat eeval zou terugkeren. Maar nee, gaf de ver keerstoren te kennen, men kon ook geen toestemming geven om terug te vliegen, het toestel moest landen te Damascus. Onraad De piloot vermoedde onraad en keerde. Lij begon te manoeuvreren om te voor komen, dat het toestel zou worden aan gevallen. Na korte tijd verschenen twee Mig-straaljagers, die dicht langs het vliegtuig kwamen, met de bedoeling het aen te vallen. Tot zesmaal toe hebben de beide toestellen deze waanzinnige en agressieve manoeuvre herhaald." Intus sen raasde het vorstelijke toestel zeer laag voort om de aanvallers van het lijf te kunnen houden. Het lukte, men slaag de er na geruime tijd in Jordaans giondgebied te bereiken. Slot op pag. 2 Fotosatelliet? Volgens berichten uit Cape Canave ral. de Amerikaanse afvuurplaats voor raketten en satellieten, zal in de loop van de komende maanden wellicht een reusachtige kunstmaan worden gelan ceerd die foto's van elk punt op aarde kan nemen en naar de aarde uitseinen. De satelliet, die de codenaam „Schild wacht" zou krijgen, zou waarschijnlijk vanaf de luchtbasis Vandenburg in Ca- lifornië worden gelanceerd en in een baan over de polen worden gebracht. Opdracht voor Little Rock Het achtste Amerikaanse federale hof van beroep te St.-Louis heef de onder wijscommissie van Little Rock opgedra gen, de nodige „positieve maatregelen" te treffen om de heropening van de middelbare scholen op basis van rassen integratie te verzekeren. verklaring aan de atoomconferentie te Genève. Dan zal namelijk de verklaring van het Amerikaanse „Committee for a sane nuclear policy" worden overhan digd aan de vertegenwoordigers van de Ver. Staten, de Sovjet-Unie en Enge land, die een permanente stopzetting van kernproeven bespreken. In deze verklaring, die begint met: „Het lot der mensheid ligt in Uw han den", wordt aan de Geneefse conferen tie aangeboden: „het kostbaarste wat mensen U kunnen geven, onze hoop". De verklaring is ondertekend door o.a. mrs. Franklin D. Roosevelt, Trygve Lie, Lord Bertand Russel, dr Albert Schweit zer, dr. Martin Niemöller. De bovenge noemde dr. F. Boerwinkel, dokter K May en ook de heer G. A Bock. voor zitter van de stichting AAA. hebben de verklaring mede ondertekend. Positie opstandelingen is sterk Het voormalige Britse parlementslid Vernon Bartlett heeft in de te Singapore uitkomende „Straits Times" een zeer kritische beschouwing gewijd aan het huidige Indonesië en zyn regering, waarin o.m. wordt gezegd: Waarnemers, die de gang van zaken in Indonesië van naby volgen zijn ervan overtuigd, dat de opstandelingen op Sumatra op het ogen-blik een sterkere positie in nemen dan toen er openlijk een rebellenrege- ring zetelde in Padang. Medan is in handen van de centrale regering, maar het land erom heen staat onder controle van de rebellen. Veel ondernemingen kunnen hun ru-bber slechts verkopen aan de rebellen. In geheel Noord-Su- matra gaat de strijd niet zozeer tussen rebellen en regeringstroepen als wel tussen Sumatraanse moslems en commu nisten. Alle gebeurtenissen van het afgelopen jaar hebben getoond, aldus Bartlett. dat werkelijke nationale eenheid niet in te voeren is, zolang Indonesië geregeerd wordt door Javanen voor Java. Gasvergiftiging op de „Rosicia" GEEN VERWIJT De gasvergiftiging op 11 juli van het vorig jaar, die aan boord van het 12.000 ton metende Nederlandse tankschip „Rosicia" in de haven van Willemstad, Curacao, het leven kostte aan drie op varenden, is volgens de Raad voor da Scheepvaart te Amsterdam die thans uitspraak heeft gedaan te wijten aan een samenloop van omstandigheden De Raad kan geen der leden van de beman ning een ernstig verwijt maken. Tunesische studenten uit Syrië teruggeroepen Veertig Tunesische studenten met studiebeurzen, die aan de universiteit van Damascus studeren, hebben van de Tunesische president, Bourguiba, op dracht gekregen onverwijld naar Tune sië terug te keren, aldus meldt het Syrische blad „Al Faiha". Volgens het blad hebben zes van hen geweigerd aan het bevel gehoor te geven.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1958 | | pagina 1