AMMAN BEJUBELDE
KONING HOESSEIN
Westelijke Drie wijzen overdracht
van Berlijn aan Oost-Duitsland af
WEERBERICHT
Bonn zoekt er schrikaanjagerij
in verhand met verkiezingen in
Oost-Duitsland achter
Nederland acht soevereiniteit
over Guinea als onaanvechtbaar
„Yliicliteliiigenpater" Pire krijgt
de Nobelprijs voor de vrede
'fis nu de hoogste tijd
Knipselprijsvraagnummer
Leidsch Dagblad
V.y
97ste jaargang
DINSDAG 11 NOVEMBER 1958
No. 29592
LEIDSCH
DAGBLAD
Directeur: J. W. Henny
Hoofdredacteur: J. Brouwer
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
f.7.50 per kwartaal; f.2.55 per maand; f.0.59 per week
Witte Singel 1, Leiden - Giro no. 57055
Telefoon Directie en Administratie: 25041; Redactie 21507
Suggestie van premier Kroesjtsjef
(Van onze correspondent in Bonn)
Van Amerikaanse, Britse en Franse zijde is scherp afwijzend gereageerd op
een gisteren in Moskou gelanceerd plan van de Sovjetrussische premier Kroesjtsjef,
die de Geallieerde bezetting van Berlijn wil opheffen. De Sovjet-Unie wil het
beheer over het gedeelte van Berlijn, dat haar bij het Verdrag van Potsdam (juli
1945) werd toegewezen, aan de Oostduitse regering overdragen. „Laten de Weste
lijke mogendheden dit voorbeeld volgen", aldus verklaarde de Russische premier
op een bijeenkomst te Moskou, die gehouden werd in verband met het bezoek van
de Poolse delegatie, onder leiding van premier Gomoelka. Kroesjtsjef opperde het
Verdrag van Potsdam weer eens onder de loep te nemen.
Van Amerikaanse zijde is namens het Ministerie van Buitenlandse Zaken te
kennen gegeven, dat geen van de vier bezettende mogendheden eenzijdig haar
verplichtingen kan opzeggen. De woordvoerder van het ministerie, Lincoln White,
verwees naar de Brits-Frans-Amerikaanse verklaring van oktober 1954, dat „de
veiligheid en het welzijn van Berlyn en het handhaven van de positie der drie
mogendheden daar door deze Westelijke landen beschouwd wordt als essentiële
elementen van de vrede van de vrije wereld bij de huidige internationale toe
stand". Zy bevestigden toen, dat zy elke aanval op Berlijn van welke kant ook
zullen opvatten als een aanval op hun strydkrachten en zichzelf
de Russen zich nog vele keren als het
in hun kraam te pas kwam op de over
eenkomst van Potsdam, die waardeloos
werd na de stichting van de Westduitse
Bondsrepubliek en de communistische
Oostduitse staat in 1949.
Ulbriclit verdraaide
de feiten weer eens
In Westduitse regeringskringen zo
bleek gistermiddag op een persconfe
rentie te Bonn was men hogelijk
verwonderd over de aanval van
Kroesjtsjef op de Bondsrepubliek in
zake Berlijn. Men heeft slechts één ant
woord op de vraag waarom de Sovjet
russische regering deze aanval heeft ge
opend: zondag a.s. worden in Oost-
Duitsland verkiezingen, zonder opposi
tiepartijen uiteraard, gehouden en daar
toe is wat schrikaanjagerij wel toege-
Het thema „Aan wie behoort Berlijn?'
sneed ook de Oostduitse communistische
partijchef Ulbricht enige weken geleden
reeds aan. De Russen, zei hij, waren in
1945 het eerste in Berlijn en hebben
daardoor het recht hier territoriale
rechten te doen gelden, die zij latex-
overdroegen aan Oost-Duitsland. Het
gemeenschappelijke Geallieerde bestuur
heeft daaraan niets veranderd en was
zelfs slechts tijdelijk bedoeld. Bei-lijn is
Oostduits, aldus Ulbricht.
De werkelijkheid is uiteraard anders.
Maar juist de bewuste verdraaiing van
de feiten doet vrezen, dat het bepaald
niet ondenkbaar is, dat Ulbricht c.s. weer
eens zullen aansturen op langdurige
moeilijkheden voor West-Berlijn.
Hoe weinig van Russisch of Oost
duits soeverein recht op geheel Berlijn
sprake is, kan uit het volgende blyken:
In de nazomer van 1944 (12 september
'44 te Londen) besloten Rusland, Ame
rika en Engeland om Berlijn samen te
besturen. By de Geallieerde overeen
komst van 4 juni '45 en later te Pots
dam bevestigde men dit besluit. Een
commissie van vier militaire comman
danten zou de stad besturen. In feite
braken de Russen drie jaar later met
Potsdam toen zij de Westduitse geldsa-
nering als aanleiding namen tot defi
nitieve scheiding tussen Oost- en West-
Duitsland, een feit, dat al lang zyn be
slag had gekregen. Desondanks beriepen
Exportcampagne van
Indonesië
Antara meldt, dat Indonesië spoedig
handelsmissies naar Engeland en West-
Duitsland zal zenden om uitbreiding
van de handel met die landen te be
spreken.
De Indonesische minister van Finan
ciën, Soetikno Slamet, heeft reeds be
sprekingen met zijn Britse en Duitse
collega gevoerd tijdens de recente con
ferentie van de Wereldbank en het
Internationale Monetaire Fonds in
Nieuw Delhi, aldus het persbureau.
Volgens Antara" is het voorts mogelijk
dat Indonesië een exportcampagne in
Europa zal beginnen, met Londen en
Hamburg als stapelplaatsen.
Russische kunstmaan
Volgens mededelingen van de Sterren
wacht te Utrecht zal de derde Russische
kunstmaan vanavond te zien zijn om
18.02 uur in het noordwesten op een
hoogte van 45 graden. Zij beweegt zich
van zuidwest naar noordoost.
Morgen is de derde Russische kunst
maan te zien om 18.15 uur in het noord
westen op een hoogte van 35 graden,
zich bewegende van zuidwest naar
noordoost.
Meer wind
De Bilt verwacht tot morgenavond:
Aanvankelijk weinig wind, plaatselijk
mist en in het binnenland hier en daar
lichte vorst. Later toenemende bewol
king met plaatselijk enige regen en ma
tige tot vrij krachtige wind tussen zuid
en west. Dezelfde middagtemperaturen
of iets hogere.
(Opgemaakt te 11.15 uur)
12 NOVEMBER
Zon op: 7.53 uur; onder: 16.54 uur.
Maan op: 9.07 uur: onder: 18.11 uur.
Hoogwater te Katwijk te 3.27 en 15.46
uur.
Laagwater te 11.41 uur.
Dit nummer bestaat uit 10 pagina's.
Periode van onrust?
Van Westelijke zijde heeft men de
fictie van het eensgezinde bestuur over
Berlijn nog altijd gehandhaafd. Ameri
kanen, Britten en Fransen staan borg
voor West-Berlijn, dat zij als een voor
post van de NAVO beschouwen. Voor
hen is Ulbrichts oplichterij (Berlijn is
Oostduits) en Kroesjtsjefs aanval op
Bonn en West-Berlijn het signaal, dat
Potsdam ook formeel blijkbaar in de
communistische wereld heeft afgedaan.
Dat houdt in, dat Oostduitsers, volgens
de Russen, het recht hebben West-Ber
lijn af te sluiten, zowel via de lucht als
via de landweg naar West-Berlijn, als
dat in hun kraam te pas zou komen.
Daarvoor krijgen zij zo nodig Russische
steun. Kroesjtsjef dreigde reeds: een
aanval op Oost-Duitsland is een aanslag
op het pact van Warschau en brengt de
gehele communistische wereld in bewe
ging
Zo'n vaart zal het echter niet lopen.
In West-Berlijn heeft burgemeester
Brandt dat gisteravond nog eens ge
zegd. De realiteit is nu eenmaal, dat er
Westelijke troepen in West-Berlijn zijn,
die men niet straffeloos kan aanvallen
of intimideren van Oostduitse zijde.
Intussen is er voor West-Berlijn weer
een periode van onrust in het vooruit
zicht blijkens Ulbrichts en vooral
Kroestsjefs dreigende woorden, waarover
men te Bonn dat zovele pogingen doet
in de laatste tijd om met Moskou tot een
gesprek te komen zeer verbaasd is.
Men blyft hier overigens op het stand
punt staan, dat Russen, Amerikanen,
Britten en Fransen tezamen de soeve
reiniteit over geheel Berlyn uitoefenen
en dat daaraan niet door Oost-Duits
land getornd kan worden. De Russen
mogen het eerst in Berlyn zyn geweest,
de Amerikanen waren het in Thuringen
en dat is thans Oostduits...!!
Mochten de Russen dus thans voor
Oost-Duitsland rechten laten gelden op
West-Berlijn dan zouden de Amerika
nen dat kunnen doen op Thuringen en
delen van Saksen
Toch een verdrag tussen
Perzië en Amerika
De Perzische minister van Buiten
landse Zaken, Ali Asgar Hekmat, heeft
gisteren in de Senaat verklaard, dat
Perzië een economisch en defensie
akkoord met de V..S. zal sluiten, maar
dat het daarmee geen agressieve bedoe
lingen tegenover de Sovjet-Unie heeft.
Twee dagen geleden had Perzië naar
aanleiding van een Sovjetrussische
nota ontkend, dat het over een militaire
overeenkomst met de Amerikanen on
derhandelde. De Russen hadden in hun
nota de Perzen ervan beschuldigd, dat
zij in strijd met de overeenkomst van
1927 handelden door deel te nemen aan
een groepering tegen Rusland.
Minister Hekmat zei. dat hy over deze
nota krachtig bij de Sovjet-ambassa
deur, Pegof, had geprotesteerd. De am
bassadeur heeft inmiddels Teheran ver
laten en waarnemers aldaar geloven,
dat hij niet zal terugkeren.
Samenwerking met Australië zal van
steeds groter betekenis worden
De vertegenwoordigers van Nederland en Australië hebben in de beheer-
schapscommissie van de V.N. de veronderstelling van de hand gewezen, dat hun
regeringen van de beide delen van Nieuw-Guinea een soort administratieve unie
maken. Beide landen verklaarden, dat Nederland de soevereiniteit over westelijk
Nieuw-Guinea toekomt. Deze wordt door Indonesië betwist.
Cyril Chambers, die voor de Labourparty zitting in het Australische parle
ment heeft, zei dat er op bestuursgebied allang een nauwe samenwerking met de
Nederlanders bestaat in aangelegenheden van gemeenschappelijk belang. Er is
geen reden om aan te nemen, zei hrj, dat deze samenwerking „anders dan vrucht
baar" zal zijn. Nederland en Australië, aldus Chambers, baseren hun politiek op
belangen en onvervreemdbare rechten van de bewoners.
De twee regeringen zyn ervan over
tuigd aldus prof. Pieters, dat de samen
werking van steeds grotere betekenis
zal worden voor de ontwikkeling der ge
bieden en voor de toekomst van de be
volking. Niemand kan daar iets duisters
in zien. De samenwerking was overigens
geheel in overeenstemming met de geest
van het handvest der V.N.
Een bestuursurde hield de samenwer
king niet in. Bij de bepaling van de toe
komstige politiek zouden de beide rege
ringen zich in de eerste plaats door het
belang van de bevolking laten leiden.
Elke regering bleef haar eigen verant
woordelijkheid dragen. Tot slot ver
klaarde prof. Pieters, dat de Nederland
se regering haar soevereiniteit over wes
telijk Nieuw-Guinea als onaanvechtbaar
beschouwt.
De Nederlandse afgevaardigde prof. J.
M. Pieters zei, dat er niets nieuws is in
de AustralischNederlandse samenwer
king op bestuursgebied in Nieuw-Gui
nea. Zij is een logisch gevolg van het
feit, zei hij, dat men op het gehele eiland
met soortgelijke problemen te maken
heeft. De meningsuitwisseldng in 1953
had veel bijgedragen tot een beter begrip
van de gemeenschappelijke problemen
en de weg bereid voor een vruchtbare
samenwerking. Ook was toen gebleken
hoe belangrijk het is, dat het bestuur
van het ene deel van het eiland weet
wat er in het andere deel gaande is.
De samenwerking was begonnen met
besprekingen over de bestrijding van
plantenziekten, ineektenplagen en vee
ziekten. Later was er gesproken over ar
beidswetgeving volksgezondheid, agra
rische vraagstukken, burgerluchtvaart en
de coördinatie van het botanische onder
zoek. Spoedig daarna was contact gelegd
voor de uitwisseling van gegevens over
de bosbouw.
Deze samenwerking, aldus prof Pie
ters, die in het begin meer van techni
sche en incidentele aard was, is van
groot voordeel voor de bevolking ge
weest en in de loop van de laatste jaren
sterk uitgebreid.
Eind 1957 was besloten bijzondere
aandacht te schenken aan de etnolo
gische overeenkomst tussen de bevolking
in de beide delen van het eiland bij de
bepaling van de gedragslijn voor haar
ontwikkeling.
Zoals in een gemeenschappelijke ver
klaring is gezegd, aldus de Nederlandse
afgevaardigde, hebben Nederland en
Australië besloten een ongehinderde
voortgang van dit proces te bevorderen,
totdat, de bevolking zelf in staat is over
haar toekomst te beslissen.
Stichter van een aantal z.g.
„Europese dorpen"
De Belgische pater Dominicaan Geor
ges Pire heeft gisteren de Nobelprijs
voor de vrede gekregen, zo is in Ouo be
kendgemaakt. De 48-jarige pater stu
cleerde klassieke letteren en is zich iHtei
aan werk ten behoeve van de vluchtelin
gen gaan wijden. In 1950 stichtte pater
Pire te Hoey het eerste vluchtelingen-
tehuis ter wereld, gevolgd door derge
lijke instellingen elders. Zes jaar later
begon hij met de stichting van z.g. Eu
ropese dorpen, het eerste bij Aken. la
ter bi.i Bregenz (Oostenrijk) Augsburg
(Beieren) en Berchem-St. Agatha. Tij
dens de oorlog was hij aalmoezenier bij
de Belgische verzetsbeweging, waarvoor
hij de verzetsmedaille met gekruiste
De nieuwe Nobelprijswinnaar
voor de vrede, pater Georges Pire
voor zijn bureau.
/waarden ontving. Hij schijnt voor
nemens te zijn een gedeelte van de prijs
(ruim 150.000 gulden) te besreuen aan de
stichting van een „Europees dorp'' dat
hij Anne Frankdorp wil noemen, in
Noorwegen. Maar dit plan schijnt op
verzet te stuiten, omdat men in Noor
wegen namelijk de voorkeur geeft aan
volledige opneming van vluchtelingen in
de gemeenschap boven het vormen van
afzonderlijke vluchtelingengemeenschap
pen. Deze kwestie zal vrijdag door de
Noorse Vluchtelingenraad besproken
worden en mogelijk ook in het Noorse
parlement ter sprak» worden gebracht.
om Uw advertentie in ons
van
DINSDAG, 18 DEZER
op te geven.
Laat deze bijzondere ge
legenheid, tegen normaal
tarief aan de vooravond
van het St.-Nicolaasfeest
te adverteren in de krant,
die in Leiden en omstreken
verreweg het meest wordt
gelezen, niet onbenut voor
bijgaan.
Na morgen is het vrijwel zeker
te laat!
Advertentie-afdeling
Telefoon 25041, toestel 4.
Partijen in Genève
hebben verschillende
uitgangspunten
De gisteren in Genève begonnen con
ferentie ter voorkoming van onverhoed
se aanvallen wordt, zoals men weet, in
Westerse kringen als een zuiver techni
sche samenspreking beschouwd, zoals er
deze zomer in Genève ook een conferen
tie van geleerden uit Oost en West is
geweest over het staken van kernproe
ven, welke technische conferentie nu
gevolgd is door een politieke. De poli
tieke bespreking over de kernproeven
valt dus ongeveer samen met de techni
sche over de onverhoedse aanvallen
Maar in Westerse kringen in Genève is
men er niet helemaal gerust op, dat de
Russen er precies zo over denken. De
onderminister van Buitenlandse Zaken
Koeznetsof heeft namelijk gisteren by
de opening van het technische overleg
woorden gesproken, die de vrees hebben
doen ontstaan, dat er moeilijkheden te
verwachten zijn by de vaststelling van
de agenda. In Amerikaanse kringen
vraagt men zich voorts af wat de Rus
sische bedoeling is met het zenden van
een hoge politieke deskundige als Koez
netsof naar deze conferentie.
Namens de drie Nederlandse organi
saties, die zich op dat gebied bewegen -
het Comité Stopzetting Atoombomproe-
ven (comité dr. F. Boerwinkel), het Art
sencomité (K. May) en de Stichting
Anti-Atoombom-Actie - zal mevr. E
Lontink-De Boer, secretaresse van de
laatstgenoemde stichting, morgen tegen
woordig zijn by do aanbieding van een
Een Engels burger op Cyprus
wordt onderricht in het gebruik van
vuurwapens. Zoals gemeld hebben
de autoriteiten besloten aan de En
gelse burgers op Cyprus vuur-'
wapens te verstrekken voot zelfver
dediging
Na hachelijk avontuur hoven Syrië
In Jordanië wordt Koning Hoes
sein nu als een held gevierd. Ieder
een bejubelt de wijze, waarop hij
is ontsnapt aan de Migs, die boven
Syrisch grondgebied een aanval
op het vliegtuig van de vorst
deden, toen deze geweigerd had
zijn toestel in Damascus aan de
grond te zetten.
Zodra het nieuws van de spectaculaire
ontsnapping van de jeugdige vorst aan
de snelle jachtvliegtuigen bekend was
geworden, verzamelden zich een menigte
by het paleis in Amman.
Het „lange leven de Koning", was
niet van de lucht. Geweren en vuuiwerk
werden afgeschoten. De hele verdere dag
heerste er in de Jordaanse hoofdstad
een uitgelaten stemming. Prompt werd
de dag van vandaag tot een officiële
feestdag verklaard, waarop scholen, kan
toren en winkels gesloten zijn. Het par
lement komt vandaag bijeen om de
maatregelen te bespreken, die nu ge
nomen moeten worden.
De Jordaniërs zaten gisteravond bijna
ademloos voor hun radiotoestellen, toen
de Koning die vrijdag a.s. 24 jaar
wordt en die op weg was naar Europa
om een uiterst verdiende vakantie van
drie weken te genieten, toen het drama
tische incident gebeurde met een
stem, die enkele malen door de emotie
oversloeg, in een toespraak zijn hache
lijk avontuur vertelde. Hij was opgeste
gen van het vliegveld van Amman. Hij
vloog met een twee-motorige ..Dove", dat
een maximumsnelheid van 300 km heeft.
„Toen het vliegtuig de Syrische grens
bereikte, berichtte de piloot, zoals het
internationaal luchtverkeer voorschrijft,
aan de verkeerstoren van Damascus op
welke tijd hij. vliegend langs een vast
gesteld corridor boven Damascus zou
zijn. De verkeerstoren antwoordde, dat
hij kon doorgaan en vroeg, hoe laat hij
zou passeren. Tot op vijftig mijl van
Damascus bleef mijn vliegtuig in con
tact met de verkeerstoren. Toen gat hij
namelijk zijn verwachte tijd van over-
vlucht te Damascus op.
Het onverwachte antwoord was, dat de
autoriteiten geen toestemming voor de
overvlucht hadden gegeven. De piloot
gaf ten antwoord, dat hy in dat eeval
zou terugkeren. Maar nee, gaf de ver
keerstoren te kennen, men kon ook
geen toestemming geven om terug te
vliegen, het toestel moest landen te
Damascus.
Onraad
De piloot vermoedde onraad en keerde.
Lij begon te manoeuvreren om te voor
komen, dat het toestel zou worden aan
gevallen. Na korte tijd verschenen twee
Mig-straaljagers, die dicht langs het
vliegtuig kwamen, met de bedoeling het
aen te vallen. Tot zesmaal toe hebben
de beide toestellen deze waanzinnige en
agressieve manoeuvre herhaald." Intus
sen raasde het vorstelijke toestel zeer
laag voort om de aanvallers van het lijf
te kunnen houden. Het lukte, men slaag
de er na geruime tijd in Jordaans
giondgebied te bereiken.
Slot op pag. 2
Fotosatelliet?
Volgens berichten uit Cape Canave
ral. de Amerikaanse afvuurplaats voor
raketten en satellieten, zal in de loop
van de komende maanden wellicht een
reusachtige kunstmaan worden gelan
ceerd die foto's van elk punt op aarde
kan nemen en naar de aarde uitseinen.
De satelliet, die de codenaam „Schild
wacht" zou krijgen, zou waarschijnlijk
vanaf de luchtbasis Vandenburg in Ca-
lifornië worden gelanceerd en in een
baan over de polen worden gebracht.
Opdracht voor Little Rock
Het achtste Amerikaanse federale hof
van beroep te St.-Louis heef de onder
wijscommissie van Little Rock opgedra
gen, de nodige „positieve maatregelen"
te treffen om de heropening van de
middelbare scholen op basis van rassen
integratie te verzekeren.
verklaring aan de atoomconferentie te
Genève. Dan zal namelijk de verklaring
van het Amerikaanse „Committee for a
sane nuclear policy" worden overhan
digd aan de vertegenwoordigers van de
Ver. Staten, de Sovjet-Unie en Enge
land, die een permanente stopzetting
van kernproeven bespreken.
In deze verklaring, die begint met:
„Het lot der mensheid ligt in Uw han
den", wordt aan de Geneefse conferen
tie aangeboden: „het kostbaarste wat
mensen U kunnen geven, onze hoop".
De verklaring is ondertekend door o.a.
mrs. Franklin D. Roosevelt, Trygve Lie,
Lord Bertand Russel, dr Albert Schweit
zer, dr. Martin Niemöller. De bovenge
noemde dr. F. Boerwinkel, dokter K
May en ook de heer G. A Bock. voor
zitter van de stichting AAA. hebben de
verklaring mede ondertekend.
Positie opstandelingen
is sterk
Het voormalige Britse parlementslid
Vernon Bartlett heeft in de te Singapore
uitkomende „Straits Times" een zeer
kritische beschouwing gewijd aan het
huidige Indonesië en zyn regering,
waarin o.m. wordt gezegd: Waarnemers,
die de gang van zaken in Indonesië van
naby volgen zijn ervan overtuigd, dat
de opstandelingen op Sumatra op het
ogen-blik een sterkere positie in nemen
dan toen er openlijk een rebellenrege-
ring zetelde in Padang. Medan is in
handen van de centrale regering, maar
het land erom heen staat onder controle
van de rebellen. Veel ondernemingen
kunnen hun ru-bber slechts verkopen
aan de rebellen. In geheel Noord-Su-
matra gaat de strijd niet zozeer tussen
rebellen en regeringstroepen als wel
tussen Sumatraanse moslems en commu
nisten.
Alle gebeurtenissen van het afgelopen
jaar hebben getoond, aldus Bartlett. dat
werkelijke nationale eenheid niet in te
voeren is, zolang Indonesië geregeerd
wordt door Javanen voor Java.
Gasvergiftiging op de
„Rosicia"
GEEN VERWIJT
De gasvergiftiging op 11 juli van het
vorig jaar, die aan boord van het 12.000
ton metende Nederlandse tankschip
„Rosicia" in de haven van Willemstad,
Curacao, het leven kostte aan drie op
varenden, is volgens de Raad voor da
Scheepvaart te Amsterdam die thans
uitspraak heeft gedaan te wijten aan
een samenloop van omstandigheden De
Raad kan geen der leden van de beman
ning een ernstig verwijt maken.
Tunesische studenten uit Syrië
teruggeroepen
Veertig Tunesische studenten met
studiebeurzen, die aan de universiteit
van Damascus studeren, hebben van de
Tunesische president, Bourguiba, op
dracht gekregen onverwijld naar Tune
sië terug te keren, aldus meldt het
Syrische blad „Al Faiha". Volgens het
blad hebben zes van hen geweigerd aan
het bevel gehoor te geven.