LatTlTt
Nieuwe regering - Eyskens betekent
begin van periode van schoolvrede
Sultan Hamid II zoekt
kapitaal in Duitsland
ubtca
WEERBERICHT
Grote zorgenwant tekorten op
begroting zijn astronomisch
V.N. -waarnemers grepen snel in
bij Israëlisch -Syrisch incident
Voor ontwikkeling van Borneo
DERDE „MAANSCHOT" WERD
TOT MORGEN UITGESTELD
97ste Jaargang VRIJDAG 7 NOVEMBER 1958 No. 29589
LEIDSCH mDAGBLAD
Directeur: J. W. Henny DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN Wltte sinBel l- Leiden Glro no' 57055
Hoofdredacteur: J. Brouwer f.7.50 per kwartaal; f.2.55 per maand; f. 0.59 per week Telefoon Directie en Administratie: 25041; Redactie 21507
(Van onze Brusselse correspondent)
De dag van gisteren zal in de politieke geschiedenis van België wellicht als
een historische dag geboekstaafd worden: de voorzitters van de nationale
partijen (katholieken, liberalen en socialisten) ondertekenden namelijk een
verdrag betreffende schoolvrede en enkele uren later stelde premier Eyskens zijn
nieuwe katholiek-liberale regering aan Koning Boudewijn voor. Het nieuwe
kabinet telt twaalf katholieke en zeven liberale ministers. Het onderwijs zal nu,
naar althans gehoopt wordt, niet langer een punt van politieke strijd zijn. Er
is een regeling getroffen, waarbij het openbaar en het vrije (rooms-katholieke)
onderwijs naast elkaar zullen kunnen bestaan. Deze schoolvrede kost overigens
heel wat: de nieuwe uitgaven, welke voor de verhoging van de subsidies ^An het
staatsonderwijs en het vrij katholieke onderwijs moeten worden gedaan,
worden op 2.6 miljard franken of 200 miljoen gulden geraamd en dat op
een ogenblik, dat de gewone Belgische begroting voor 1959 een tekort te zien
zal geven van vijf miljard franken of 380 miljoen gulden. Vooral deze budgetaire
vraagstukken zullen de aandacht van de nieuwe regering vragen.
Bezuiniging noodzakelijk
en verhoging der belasting
Voor de aanwerving van vrijwilligers
in het leger, voor het onderwijs en de
verhoging van de pensioenen zijn vele
miljarden franken nodig en die zullen
waarschijnlijk door drastische bezuini
gingen op andere budgetten en door
een verhoging van de belastingen moe
ten worden gevonden. Men vraagt zich
af, of de nieuwe regering de moed zal
hebben om de politieke beslissing te
nemen in verband met de sluiting van
de niet-rendabele kolenmijnen, de sa
nering van de financiën der spoorwe-
ge en voor de ziekteverzekering. Boven
dien dreigen reeds sociale moeilijkhe
den met de vakbonden, die verlaging
van de loonbelasting eisen en klaarblij
kelijk bereid gevonden kunnen worden
om hiervoor te staken. De regering-
Eyskens staat dus niet voor een weg
van rozen.
Wat de samenstelling van de rege
ring betreft, kan nog het volgende wor
den opgemerkt:
Er wordt voor het eerst in de geschie
denis van België een departement van
Culturele zaken opgericht, dat door de
Luikse katholieke hoogleraar en voor
malig minister van Justitie en Onder
wijs, Pierre Harmei, zal worden geleid.
De heer Harmel zal zich voornamelijk
bezighouden met de verbetering van de
Vlaams-Waalse verhoudingen en met
het functioneren van de pas opgerichte
Vlaamse en Waalse Cultuurraden. Er
is nog een nieuwigheid: het departe
ment van Arbeid wordt gesplitst in het
departement van Arbeid en het depar
tement van Sociale voorzorg. Er zal na
melijk een poging worden gedaan om
Achterstand in het
be j aardenonderzoek
In het verslag over de begroting van
hét ministerie van Maatschappelijk
Werk voor 1959 van de vaste commissie
voor Maatschappelijk Werk uit de
Tweede Kamer, deelt de minister mede,
dat sommige andere landen verder zijn
gevorderd dan Nederland in de afstem
ming van het bejaarden-onderzoek op
de praktyk en in de ontwikkeling van
de onderzoekmethoden. De minister ant
woordt dit op een vraag van de com
missie, in hoeverre en in welk opzicht
op het congres van Merano is gebleken
van een achterstand in Nederland met
betrekking tot de bejaardenzorg.
Op het congres van Merano kwam
naar voren, aldus de minister, dat het
toegepast wetenschappelijk onderzoek
de doelmatigheid van het praktische
werk onder de bejaarden aanzienlijk kan
bevorderen.
In antwoord op andere vragen deelt
de minister mede, dat het onderzoek ten
behoeve van het bejaardenwerk door de
Nederlandse Federatie voor Bejaarden
zorg nog in een stadium van voorberei
ding verkeert. Besprekingen zijn gaande
betreffende de gemeenten, waar het
onderzoek zal plaatsvinden.
Op het departement van Maatschap
pelijk Werk is een wetsontwerp opge
steld inzake het toezicht op de bejaar
dentehuizen. Het interdepartementaal
overleg over het wetsontwerp is geopend.
Gevaarlijke proef
Politieke waarnemers in Jordanië zien
in Koning Hoesseins aangekondigde va
kantiereis van een maand naar Europa
een proef om de stabiliteit in het land
te testen. Indien de Koning na een
maand inderdaad alles nog rustig in
zijn land vindt heeft hij zijn politieke
slag gewonnen, aldus de zegslieden.
Hoessein zou maandag vertrekken. Dan
is er geen vooraanstaand lid van de
koninklijke familie meer in Jordanië,
daar alle andere leden op het ogenblik
ook in Europa vertoeven.
Enige regen
De Bilt verwacht tot zaterdagavond:
Zwaar bewolkt met enige regen of
motregen, later enkele verspreide op
klaringen. Overwegend matige zuidelijke
wind, later ruimend naar westelijke
richtingen. Minder koude nacht, mor
gen overdag dezelfde of iets hogere
temperaturen.
(Opgemaakt te 11.15 uur).
8 NOVEMBER.
Zon op: 7.46 uur; onder: 17.01 uur.
Maan op: 3.46 uur;; onder: 15.36 uur.
Hoogwater te Katwijk te 0.09 en 12.38 u.
Laagwa'ter te 8.20 en 20.30 uur.
Dit nummer bestaat nft 00 pagina's
het systeem van de sociale verzekerin
gen te reorganiseren. De Antwerpse
Senator Albert Lilar wordt adjunct
premier van de regering-Eyskens. Hij
was minister van Justitie in de vorige
regering-Van Acker en is bekend als
een gematigd Vlaams liberaal. Zijn
echtgenote is een beroemd toneel
schrijfster, wier toneelstukken in Parijs
een groot succes oogsten. Aan het de
partement van Openbare Werken komt
de burgemeester van Diest, de heer
Vanaudenhove, die de Brusselse auto-
ring met bekwame spoed tot stand
bracht.
Een jong hoogleraar, Jacques van
Offelen, wordt minister van de buiten
landse handel. De burgemeester van
Gent en hoogleraar Marchiers wordt
minister van Justitie. Hij verloor zijn
burgemeesterszetel in de jongste ge
meenteraadsverkiezingen van 12 okto
ber .Het departement van Onderwijs,
dat door de liberalen werd opgeëist, zal
worden beheerd door de Brusselse libe
rale Senator Charles Moureaux.
Amerikaanse Starfighters
voor het Westduitse leger
De defensiecommisie van de Bonds
dag heeft gisteren het besluit van de
Westduitse minister van Buitenlandse
Zaken, ongeveer 300 Amerikaanse straal
jagers van et type Starfighter aan te
kopen, goedgekeurd. De vliegtuigen
kosten ongeveer vier miljoen mark per
stuk en zullen in West-Duitsland in
licentie worden gebouwd.
Ook is besloten de Italiaanse „Fiat-
G-91"-straalvliegtuigen aan te kopen
voor gebruik als lichte bommenwerpers.
Een eerste order van ongeveer vijftig
van deze toestellen wordt overwogen.
Het Westduitse leger zal de beschik
king krijgen over Franse „Alouette"-
hefsohroefvliegtuigen, die in oorlogstijd
zullen kunnen worden gebruikt voor
het vervoer van militairen, gewonden
en voorraden.
Geschut en mortieren waren al in actie
Snelle tussenkomst van militaire waarnemers der Ver. Naties heeft gister
middag een eind gemaakt aan een Israëlisch-Syrisch grensincident, waarbij
geschut en mortieren in actie waren gekomen. Het incident vond waarschijnlijk
zijn oorsprong in incidenteel geweervuur op een Israëlische tractor, die op betwist
land zuidelijk van het Hoelehmeer aan het ploegen was. In korte tijd was het
een ware slag geworden, waarbij van beide zijden artillerie en tanks ingezet
werden.
Een Israëlische woordvoerder zei dat zijn artillerie op Syrische stellingen tegen
de heuvels had geschoten toen de Syriërs op een groep boeren met hun politie
bescherming begonnen te schieten. Het land in kwestie was volledig Israëlisch
gebied, aldus de woordvoerder, die eraan toevoegde dat dit feit door de V.N.-
waarnemers was erkend en tevoren nooit eerder door de Syriërs was bestreden.
Na negen jaar met gezin herenigd
Met het KLM-toestel uit Singapore is gisteravond laat Sultan
Hamid II van Pontianak op Schiphol aangekomen. De sultan, die een
gevangenisstraf van acht en een half jaar heeft ondergaan in de ge
vangenissen van Djakarta en Djokja, werd op het platform van de
Amsterdamse luchthaven verwelkomd door zijn echtgenote, mevrouw
D. Alkadrie-Van Delden, die in Den Haag woonachtig is, zijn
19-jarige dochter Edith („wat ben jij groot geworden Edith", riep de
sultan bij zijn begroeting uit) en zijn 16-jarige zoon Max.
Goed behandeld
Talrijke vrienden en belangstellenden
waren naar Schiphol gekomen.
„Ik ben tijdens mijn gevangenschap
uitstekend behandeld", aldus vertelde
sultan Hamid aan de verslaggevers op
Schiphol. „Ik kreeg veel boeken, mocht
bezoek ontvangen, voerde elke week mijn
correspondentie. Na mijn vrijlating
dacht ik staatsburger van Malakka te
bunnen worden en ik heb ook plannen
gehad om naar Zuid-Amerika te gaan.
Maar dat heb ik allemaal uit het hoofd
gezet en -het ligt zeker niet in mijn be
doeling om het Nederlanderschap aan
te vragen".
De sultan, die de verslaggevers te
woord stond in het bijzijn van zijn
vrouw en kinderen en sprekende over
zijn plannen voor de toekomst, zeide:
„Ik dacht geen levensruimte meer te
vinden in Indonesië na mijn vrijlating,
maar de ontvangst, zeer speciaal in
Pontianak, was zo hartelijk en de be
volking vroeg mij zo dringend terug te
komen, dat ik besloten heb als het
enigszins mogelijk is, mij daar te vesti
gen. Voor het einde van het jaar wil ik
in Indonesië terug zijn. ik blijf dus maar
kort bij mijn vrouw en kinderen in Ne
derland. Zij gaan niet mee terug, voor
hen is het klimaat in West-Europa
beter. Ik hoop het volgend jaar, als de
kinderen zomervakantie hebben, weer
naar Nederland te komen om dan langer
bij mijn echtgenote,
blijven"
Geen verplichting
Met nadruk verklaarde Hamid II, dat
de Indonesische regering hem niet de
verplichting heeft opgelegd terug te
komen. Hij heeft een paspoort, dat
spiksplinternieuw is, voor twee jaar.
Zijn uitreisvisum kreeg de sultan op
30 oktober.
Gevraagd of de sultan weer een be
stuurlijke functie in Pontianak ambi
eerde. antwoordde Hamid II: „Op het
ogenblik heb ik daar geen functie. In
dien de bevolking dat zou willen en de
regering in Djakarta daaraan haar
goedkeuring zou hechten, zou ik bij mijn
terugkeer bereid zijn een bestuurlijke
functie op mij te nemen, maar slechts
van tijdelijke aard".
Over zijn zakelijke plannen vertelde
sultan Hamid, dat Borneo een land is
met grote mogelijkheden. Mijnontgin-
ning, kopra, rubber, bosprodukten, het
oprichten van een veem, van een
scheepswerf, er is zo veel te doen,
meende hij. Hiervoor is evenwel kapi
taal nodig en hij wil trachten daarvoor
Duits kapitaal aan te trekken. Indien
zijn echtgenote hem wil begeleiden zal
de sultan binnenkort naar Duitsland
gaan om een onderzoek op dit gebied in
te stellen.
Nog adjudant
De vraag of sultan Hamid nog adju
dant is van II.M. de Koningin werd be-
Edith en Max te'vestigend beantwoord. „Ik kom hier
echter als Hamid die zijn vrouw en kin
deren bezoekt", merkte hjj op. „De kin
deren waren tien en zeven jaar, toen ik
ze voor het laatst zag. En zoveel heb ik
ze daarvoor ook niet gezien, want ik was
immers gevangene van de Japanners
gedurende meer dan drie jaar".
Sultan Sjarif Hamid Alkadrie is op
12 juli 1913 in Pontianak geboren. Hy is
dus nu 45 jaar. Hij behoort tot een van
de 22 families, die rechtstreeks afstam
men' van de profeet Mohammed. Na de
capitulatie van Japan werd hij benoemd
tot sultan onder de naam Hamid n, in
1946 politiek adviseur van het Neder
lands Indische gouvernement. De sultan
heeft de conferentie op de Hoge Veluwe
bijgewoond. Bij de instelling van de
deelstaat West-Borneo werd Hamid II
gekozen tot staatshoofd, was verder
voorzitter van het byzonder federaal
overleg en leidde de delegatie op de
R.T.C. in 1949 in Den Haag. In het eer
ste kabinet van de Verenigde Staten van
Indonesië was sultan Hamid II minister
zonder portefeuille voor parlementaire
aangelegenheden. Op 4 april 1950 werd
hij gearresteerd, drie jaar later veroor
deeld tot tien jaar gevangenisstraf we
gens medeplichtigheid aan een poging
tot het omverwerpen van de staat.
Hiervan heeft de sultan 8Y2 jaar uitge
zeten. In augustus j.l. werd hij vrijge
laten. De sultan heeft tot eind oktober
moeten wachten alvorens vergunning te
verkrygen Indonesië te verlaten om een
bezoek aan zijn vrouw en kinderen in
Nederland te brengen.
Wegens technische moeilijkheden
Na voorbereide lancering op hedenochtend
Nadat gisteren op de Amerikaanse lanceerbasis Cape Canaveral
alles in gereedheid was gebracht om vanochtend vroeg, omstreeks
zeven uur, een derde poging te doen een raket om de maan te lanceren,
werd deze poging kort voor de lancering uitgesteld op grond van
technische moeilijkheden.
Verwacht wordt thans, dat de Thor-Able-raket morgenochtend
omstreeks zeven uur gelanceerd zal worden. Zouden zich dan weer
moeilijkheden voordoen, dan kan uiterlijk een etmaal later weer een
poging worden ondernomen. Nadien zou men omstreeks een maand
moeten wachten, alvorens zich opnieuw gunstige omstandigheden
voordoen.
De belangrijke wijziging die thans
in de raket is aangebracht moet voor
komen dat, zoals op 11 oktober ge
schiedde, de tweede rakettrap te snel
dus op nog te geringe hoogte in wer
king treedt. Thans zal deze tweede
rakettrap niet automatisch ontbran
den, maar met radiosignalen van de
grond af worden ontstoken. Dit kan
dan geschieden wanneer de raket
combinatie de juiste hoogte en de
juiste richting zal hebben verkregen.
Automatische inschakeling maakte
vorige keer, dat deze hoogte en rich
ting niet geheel juist waren op dit
kritieke moment. Enerzijds betekent
dit dus een verbetering, anderzijds
moet men afwachten of het mecha
nisme voor de ontsteking van de
grond af feilloos werkt.
Voorts is in de raket een instrument
aangebracht voor het automatisch cor
rigeren van baan-afwijkingen. Het ge
hele gevaarte heeft een lengte van
dertig meter.
De laatste trap met instrumenten
weegt 38Vo kg. en bevat o.m. een soort
televisiecamera voor het maken van
opnamen van de onbekende „achter
kant" van de maan, die thans ver
licht is.
Na deze derde poging zal de Ame
rikaanse luchtmacht voorlopig met
haar maanraketten uit het beeld ver
dwijnen om „de ruimte te geven" aan
het leger, dat twee pogingen tot een
maanschot wil ondernemen, waarvan
het eerste waarschijnlijk begin de
cember.
Koningin Frederika van Grieken
land, die in Amerika vertoeft, zal de
lancering van de derde maanraket
bijwonen.
Belangrijke verandering
De nieuwe raket waarmee het derde
maanschot wordt gewaagd is een ver
beterde versie van de raket die de Pio
nier 1 op 11 oktober tot ruim 127.000
km. van de aarde bracht. Dat was weer
een verbeterde uitvoering van de raket
waarmee op 17 augustus de eerste po
ging werd gedaan, welke poging kort
na de start mislukte toen de tweede
rakettrap ontplofte.
Sultan Alkadrie Sjarif Hamid na I
zijn aankomst op Schiphol in gezel-1
schap van zijn echtgenotedie hemschap met hun kinderen kwam ver-
bij zijn terugkeer uit gevangen- welkomen.
KONINKLIJKE MEDAILLE
VOOR ZANGVOGELTJE
De directeur van Artis, dr. E. F.
Jakobi, heeft gisteravond in de naar
hem genoemde hal van het gebouwen
complex bij de Amsterdamse dierentuin
een door de nieuwe bond van Neder
landse vogelliefhebbers gehouden ten
toonstelling van tropische vogels,
bastaarden, parkieten en kleurkanaries
geopend.
Koningin Juliana heeft gisteren
in Utrecht de herdenking bijge
woond van het eeuwfeest van het
O o glijders gasthuis. De Vorstin bij
het betreden van de aula der Rijks
universiteit.
Italianen ziedend
op Montgomery
Uitdaging tot duel
(Van onze Londense correspondent)
Veldmaarschalk Montgomery, die door
de scherpe toon van eijn gedenkschrif
ten en redevoeringen, de laatste tyd in
het middelpunt van de belangstelling
staat, is uitgedaagd tot een duel door
Vincenzo Cauto, president van de Ita
liaanse nationalistische vereniging, die
beweert, dat Monty in zijn „Memoires"
de goede naam van Italië heeft be
smeurd en zich schuldig gemaakt heeft
aan vervalsingen en leugens.
Montgomery was allerminst geschokt,
toen hem het nieuws werd medegedeeld.
„Werkelijk?", zei hij. „Hoe komt de uit
daging? Over de post?".
Hij voegde eraan toe: „Het zal me een
waar genoegen zijn het document te
ontvangen, maar ik zal niets doen, be
halve het inlijsten en aan de muur op
hangen. Ik heb zelfs geen pistool en
overigens geloof ik niet, dat duelleren
in Engeland is toegestaan. Ik heb het
veel te druk om er voor naar Italië te
gaan.
Lord Montgomery weigerde commen
taar te geven op een verklaring van de
Italiaanse vereniging van invalide oud-
strijders, welke zijn kritiek op het Ita
liaanse leger als „leugens" beschrijft en
hem een „zuur" persoon noemt, die ge
brek toont aan onpartijdigheid. In de
verklaring wordt gezegd, dat de Ita
lianen heldhaftig in El Alamein heb
ben gestreden en slechts zijn overmees
terd door de „enorme technische supe
rioriteit" van de Engelsen.
(Advertentie)
schuimrubber- matras
190
dik
cm.
115
Alle soorten „UBICA"-matrassen
uit voorraad leverbaar by:
N.V. Textielhandel ADR. v. OOY jr.
BREESTRAAT 39 - LEIDEN
Een door Koningin Juliana en Prins
Bernhard beschikbaar gestelde medaille
voor de beste vogel van de tentoonstel
ling kwam in het bezit van de Amster
damse vogelliefhebber K. de Wee voor
een door hem gefokte kruising tussen
een edelzanger en een kanarie. Dit
vogeltje bleek namelyk van de keur
meesters het hoogste aantal punten te
hebben gekregen uit totaal P00 vogels.