Ontwapeningskwestie volgend jaar ter sprake in „commissie van 81" Paus Joannes XXIII is vanochtend met veel praal en luister gekroond De 37 verstekelingen naar Nieuw-Guinea WEERBERICHT De Grote Drie werden het eens over splitsing in werkgroepen De imposante Sint-Pieterskerk bood een luisterrijke aanblik SPOEDIG DERDE MAANSCHOT Bereidheid schept geen precedent Drievoudige spion gearresteerd die voor de communisten werkte 97ste jaargang DINSDAG 4 NOVEMBER 1958 No. 29586 LEIDSCH DAGBLAD Directeur: J. W. Henny Hoofdredacteur: J. Brouwer DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN per kwartaal; f.2.55 per maand; f.0.59 per week f.750 Witte Singel 1, Lelden - Giro no. 57055 Telefoon Directie en Administratie: 25041; Redactie 21507 De ontwapeningskwestie zal volgend jaar besproken worden door een commis sie, waarin alle 81 leden van de Verenigde Naties zün vertegenwoordigd. Dit besluit werd gisteravond genomen door de politieke commissie van de Algemene Vergadering der V.N. in New York. Alle delegaties - met uitzondering van de Franse en Cubaanse afvaardiging, die zich van stemming onthielden - onder schreven de ontwerp-resolutie, welke door India en Joego-Slavië was ingediend. Tevoren waren le Verenigde Staten, de Sovjet-Unie en Engeland het eens ge worden over een compromis, dat het mogelijk maakt de nieuwe commissie in werkgroepen te spütsen, omdat zij anders (met 81 afvaardigingen) volkomen onhanteerbaar zou zün geworden. Volgens de thans aangenomen resolutie zal secretaris-generaal Hammarskjöld de ontwapeningscommissie bijeenroepen „na raadpleging van de leden-staten" Men verwacht, dat dit in het begin van het nieuwe jaar het geval zal zijn. De commissie heeft tot taak constructieve voorstellen en aanbevelingen betreffende de ontwapening in te dienen bij de Algemene Vergadering en bij de elf leden tellende Veiligheidsraad, waarin de „Grote Vier" (Amerika, Sovjet-Rusland, En geland en Frankrijk) en Nationalistisch-China het recht van veto bezitten. vrouwen heeft medegedeeld, dat de Sovjet-Unie wil toestaan, dat controle posten op haar gebied worden ingericht. De leidster, mevr. Ridealgh, heeft op een persconferentie gezegd, dat de En gelse vrouwen bij de drie delegatielei ders hadden aangedrongen op onmid- Tocli controleposten in de Sovjet-Unie? De leidster van een groep Engelse vrouwen, die naar Genève zijn gegaan om zich met de afgevaardigden naar de Geneefse conferentie over het stopzet ten van kernwapenproeven te verstaan, heeft gisteren gezegd, dat de leider van de Russische delegatie Tsarapkin de Wetsontwerp inzake nationalisatie Artikel 1 van het wetsontwerp tot nationalisatie van Nederlandse be drijven in Indonesië bepaalt, dat de Nederlandse ondernemingen, die zul len worden genationaliseerd, zullen worden aangewezen in een afzonder lijke ordonnantie. Het bedrag van de schadevergoeding zal worden vastge steld door een speciale commissie, waarvan de leden door de regering zullen worden aangewezen. De eige naren van de ondernemingen en de regering kunnen in beroep gaan bij de Indonesische Hoge Raad, indien zij niet met de besliss!ngen van de commissie tevreden zijn. Het totale bedrag van de schadevergoeding zal worden bepaald volgens een procedu re, die bij afzonderlijke wet zal worden geregeld. Dezelfde wet zal bepalen, hoe de schadevergoeding zal worden uitbetaald. In het wetsontwerp is bepaald, dat de Nederlandse bedrijven in Indonesië staatseigendom zullen worden. Het wetsontwerp is gebaseerd op de over weging, dat de door de regering tijdens de campagne voor de bevrijding van West-Irian tegen de in Indonesië ge vestigde Nederlandse bedrijven geno men maatregelen in overeenstemming waren met Indonesië's opzegging der RTC - ov ere enkomsten. Voorts wordt in de overwegingen ver klaard, dat de regering door nationali satie van de Nederlandse bedrijven be oogt veiligheid en defensie te verster ken en het grootst mogelijke voordeel te verschaffen aan de Indonesische maatschappij. Regeringsgezinde dagbladen in Dja karta melden, dat naar verluidt over compensatie alleen kan worden gespro ken „nadat West-Irian aan Indonesië is overgedragen". De wet zal, met terugwerkende kracht in werking treden op 3 december 1957, aldus de Memorie van Toelichting. Op die dag werd de actie ingezet met de bezetting van het hoofdkantoor van de K.P.M. in Djakarta door de Indone sische arbeiders van dit bedrijf. Antara meldt „dat Nederlandse zaken lieden in Europa op het ogenblik trach ten te ontkomen aan de gevolgen van de voorgenomen maatregelen van de Indonesische regering om de Neder landse bedrijven in Indonesië te natio naliseren". Volgens de vice-voorzitter van de In donesische Kamer van Koophandel en Industrie, Harlan Bekti, blijven de Ne derlandse maatschappijen handel drij ven met Indonesië. Deze maatschap pijen opereren in België en West-Duits- land onder verschillende namen, aldus Harlan Bekti. dellijke staking van de kernwapen proeven. Volgens mevr. Ridealgh heeft de Britse delegatieleider, Ormsby-Gore, de hoop uitgesproken, dat een overeen komst over de staking van de kernproe ven zal leiden tot overeenstemming over algehele kernontwapening die op haar beurt zou kunnen voeren tot verminde ring van de conventionele bewapening. De leider van de Amerikaanse dele gatie, Wadsworth, had gezegd, dat de V.S. de proeven voor altijd willen sta ken, maar dat dit slechts bereikt kon worden door voldoende gewaarborgde maatregelen. Kroesjtsjef over de kernwapens Premier Kroesjtsjef heeft gisteren meegedeeld, dat de Sovjet-Unie de kracht van haar kernwapens heeft ver groot nadat zij een maand geleden de proeven met dit soort wapens had her vat. Hij zei dit op een massabijeenkomst te Leningrad, die belegd was ter gele genheid van het bezoek van een Poolse delegatie. De Sovjetrussische premier verklaar de, dat zijn regering oprecht een ak koord inzake een blijvend verbod op het houden van proeven met kernwapens wenst. Engeland en de V.S. wensten echter slechts een verbod van een jaar, de tijd die nodig is om de resultaten van hun proeven uit te werken. Daar na zouden zij de proeven willen hervat ten, aldus Kroesjtsjef. De publieke belangstelling voor het kort geding voor de Haagse rechtbank tegen de Staat over het terugzenden van de 37 verstekelin gen was gisteren groot. Vooral veel Ambonezen begaven zich naar het rechtsgebouw om de zaak te volgen. Plechtigheid van ongeveer vier uur In het openbaar belang Het rooms-katholleke episcopaat van Hongarije heeft in een herderlijke brief, die zondag in alle Hongaarse kerken is voorgelezen, gevraagd bij de komende verkiezingen te stem men op de kandidaten van het Volksfront. Het episcopaat zegt ervan overtuigd te zijn met de kandidaten in het openbaar belang te kunnen samen werken. Plaatselijk mist De Bilt verwacht tot morgenavond: Overwegend droog weer met plaatse lijk mist. Weinig wind en lagere tem peraturen. (Opgemaakt te 11.15 uur). 5 NOVEMBER. Zon op: 7.40 uur; onder: 17.06 uur. Maan op: uur; onder: 14.11 uur. Hoogwater te Katwijk te 8.55 en 21.29 u. Laagwater te 4.14 en 16.45 uur. (Van onze Romeinse correspondent) Met alle praal en luister, welke de Rooms-Katholieke Kerk ook in deze nuchtere moderne tijd nog weet op te brengen, is vandaag in de Sint-Pieterskerk de nieuws Paus, de 76-jarige Joannes XXIII, ge kroond. Oudtijds was een Paus eerst werkelijk ten volle Paus na de „possessio", dit is de plechtige in bezitneming van de Kerk St.-Jan van Lateranen, de bisschopskerk van Rome, „hoofd en moeder van alle kerken ter wereld". De possessio ging destijds gepaard met een grootse optocht van St.-Pieter naar St.-Jan. In 1870, toen Rome door de Italiaanse troepen werd bezet en de Paus zich als gevangene in het Vaticaan beschouwde, kwam daaraan natuurlijk een einde. Een Paus geniet tegenwoordig de volle rechten van het pontificaat van het ogen blik af dat hij door de kardinalen wordt gekozen. plechtig. Er kwamen drie tronen aan te pas, drie verschillende mijters en ten slotte de zeer kostbare tiara of drie kroon, waarvan ook meer dan een exemplaar bestaat. Een Paus pleegt voor zijn kroning wel „brevi" uit te schrijven, maar géén bullen of encyclie ken en het is gebruikelijk dat de dagen, maanden, jaren van het pontificaat ge teld worden van de kroningsdag af. Eigenlijk is de St.-Pieterskerk, al is zij de grootste kert: ter wereld, in onze tijd voor een dergelijke plechtigheid veel te klein. In de eerste plaats moet het hele middenpad worden vrijgehou den voor de kroningsprocessie en ten tweede is de bevolking van Rome in een eeuw tijds vertienvoudigd, terwijl ook het aantal vreemdelingen een veel voud bedraagt van wat men in vroeger eeuwen gewend was. Naast de onge veer veertigduizend personen, die in de kerk een plaatsje hadden weten te be machtigen, waren er tweehonderddui zend en meer in de ruimte tussen de Tiber en de voorgevel van de kerk ver enigd, om dan nog maar niet te spre ken van de vele miljoenen die vandaag via radio en televisie de plechtigheden hebben gevolgd. Een veertiental televisiecamera's waren bovenop de zuilengang op het - Sint-Pietersplein en op andere pun ten bü de basiliek en het Vaticaanse T elevisie-uitzending overal gerelayeerd De possessio is echter na 1929 weer hersteld, maar in veel eenvoudiger vorm. Van de plechtigheden, die vol gen op de pauskeuze, is tegenwoordig alleen nog de kroning des Pausen vol ledig en in al zijn feestelijkheden over. Zelfs heeft die kroning thans de vorm herkregen van vóór 1870, d.w.z. dat de eigenlijke kroning met de tiara ge beurt op het balkon boven de hoofdin gang van de St.-Pieterskerk, ten aan- schouwe van het volk. De kroning is een uiterst ingewikkelde ceremonie waarvan sommige gedeelten ouder, an dere van meer recente datum zijn. Het geheel duurde ongeveer vier uur en was opnieuw uiterst indrukwekkend en Delft bepleit een maximum-snelheid op Rijksweg no. 13 Het college van Burgemeester en Wethouders van Delft heeft een brief gezonden aan Rijkswater staat, waarin het zijn ernstige be zorgdheid uit omtrent de toestand, waarin de Rijksweg no. 13 (Den Haag'Rotterdam) o.m. onder de gemeente Delft verkeert. In de brief wordt tevens een overzicht gegeven van de ernstige en minder ern stige ongelukken, welke de laatste tijd op deze snelverkeersweg zijn gebeurd, een opgave, welke volgens B en W als bewys kan gelden dat de Rijksweg no. 13 een steeds groter gevaar voor het ver keer inhoudt. B. en W. dringen aan op het nemen van maatregelen, die de ver keersveiligheid bevorderen èn suggeren daarbij het instellen van een maximum- •neliheid De burgemeester van Delft, de heer D de Loor, is van mening, dat de invoering van een maximum snelheid een vermin dering van het gevaar op deze weg zal zijn. Hij wijst er daarbij op, dat de maximum snelheid binnen de bebouwde kommen een jaar geleden ook niet una niem als een oplossing werd beschouwd, maar dat thans toch is geconstateerd, dat het aantal dodelijke ongelukken is teruggelopen. De burgemeester wijst er tenslotte op dat de Amerikaanse „high ways". waar de verkeersintensiteit be paald minder groot is dan op de Rijks weg no. 13, toch een maximum snelheid bestaat, waaraan door de autoriteiten Dit nummer bestaat alt 12 pagina's, zeer streng de hand wordt gehouden. paleis opgesteld. De Italiaanse tele visie-uitzending werd door alle Euro pese stations gerelayeerd. In Londen werd de uitzending gefilmd en de film zou per speciaal straalvliegtuig naar de Verenigde Staten worden ge bracht. In de voorhal van de kerk was een troon opgesteld voor de heilige deur. Om halfnegen ging de kleurige stoet van ongeveer 2500 hofdignitarissen verge zeld door vijftig kardinalen naar de pauselijke vertrekken om de Paus naar de kerk te begeleiden. Slot op pag. 2 Kaus van slagen 1 op 25 Vermoedelijk 7, 8 of 9 november Amerikaanse geleerden zullen „binnen een week of zo" hun derde maanraket lanceren, aldus een mededeling van het Nationaal Bureau voor Aeronautica. De plaatsvervangend chef van het bureau, dr. Hugh L. Dryden, weigerde de datum van de lancering te noemen, maar er waren voor dien welgefundeerde berichten geweest, dat de lancering op zijn vroegst op 7 november en op zijn laatst op 9 november zal plaats heb ben. In die tijd zal de maan deze maand het dichtst bij de aarde zijn en zal bovendien de „achterkant" van de maan verlicht zijn. toen de eerste trap van de Thor-raket op geringe hoogte ontplofte. De tweede poging was meer succesvol en werd op 11 oktober gedaan. De raket bereikte een hoogte van 127.138 km boven het aard oppervlak. al voren terug te vallen en boven de Stille Oceaan op te branden. REGERING AANVAARDT SCHIKKING (Van onze Haagse redactie) De 37 verstekelingen zullen niet naar Indonesië teruggebracht wor den, doch naar Nederlands Nieuw-Guinea, waar zij zich als vrije burgers zullen mogen vestigen. Deze oplossing werd bereikt op instigatie van de president van de Haagse Rechtbank, jhr. mr. G. Wit- sen Elias, die gelijk in een gedeelte van onze oplage van gisteren gemeld een minnelijke schikking bewerkstelligde in het korte geding, dat de 37 naar Indonesië teruggestuurde verstekelingen gis teren hadden aangespannen tegen de Staat der Nederlanden. eerst overleg met de vertegenwoordiger van de Republiek der Zuid-Molukken in Nederland, ir. G. Manoesama. Aan gezien de landsadvocaat eerst overleg moest plegen met de regering alvorens hij kon zeggen of de Staat der Neder landen ook met het voorstel akkoord ging, werd de rechtzitting tot vandaag geschorst. Vanmorgen maakte mr. Scholten het officiële standpunt van de Nederlandse regering bekend. Letterlijk luidt dit als volgt: De regering heeft de mogelijkheid om de verstekelingen naar Ned. Nieuw- Guinea over te brengen, ernstig over wogen. Zij blijft in beginsel van mening, dat deze mensen niet in Nederland kunnen worden aanvaard en naar het land van inscheping be horen te worden teruggezonden. De door de president gesuggereerde ont wikkeling zou echter volstrekt inci denteel zün, zowel wat betreft de houding van de regering jegens ver stekelingen en anderen, die langs niet-legale weg naar Nederland komen als ten aanzien van vestiging van Indonesiërs in Ned. Nieuw-Guinea. De 37, die, zoals bekend, per Johan van Oldenbarnevelt onderweg waren naar Indonesië, eisten van de Neder landse regering toelating en vrij ver blijf in ons land, waarbij zij zich berie pen op artikel 24 van het Unie-statuut. De landsadvocaat, mr. G. J. Scholten, verdedigde het standpunt van de rege ring: hij meende, dat de eis moest worden afgewezen. De president van de Haagse rechtbank deed daarop een schikkingsvoorstel, dat door mr. .A. G. Maris namens de verstekelingen werd aanvaard. Mr. Maris pleegde hiertoe Dr. Dryden waarschuwde tegen „te veel optimisme" ten aanzien van het project om een raket tot in de omgeving van de maan af te vuren. Hij zeide dat de geleerden het welslagen van het pro ject een kans van een op de 25 geven. Bij de twee vorige pogingen om een raket naar de maan of te vuren wer den de kansen een op de tien geacht. Er werd geen verklaring gegeven voor deze wijziging in de kans-schattingen. Ook dit derde maanproject zal door die luchtmacht worden uitgevoerd De eerste poging werd op 17 augustus on dernomen en eindigde in mislukking Vroegere agent van Canaris ging, via het Westen, in de dienst van Moskon over De Westberlijnse politie heeft zes weken geleden een zeer geslepen spion ge arresteerd, die achtereenvolgens of tegelijkertijd voor drie opdrachtgevers heeft gewerkt, aldus deelde zij gisteren mede. De arrestant, de 37-jarige Alexander Fuss, werkte in de tweede wereldoorlog als geheim agent voor de Duitse contra spionage onder admiraal Canaris. Na de oorlog bood hij de geallieerden zün diensten aan. Deze werden aanvaard en hü werd agent van een Westerse ge heime dienst. In 1953 ging Fuss opnieuw overstag, hij werd spion voor de Sov jetrussische geheime dienst. Duizend mark per rapport In 1956 meldde hy zich bij Westber lijnse autoriteiten met het verhaal, dat hij ontvoerd en naar Oost-Duitsland was overgebracht, waar hij tot een langdurige gevangenisstraf werd ver oordeeld. Dit door de Russische geheime dienst verzonnen verhaal werd inder tijd geloofd, Fuss mocht als politiek vluchteling in West-Duitsland blijven. De spion zou bekend hebben, dat hfj maandelijks spionage-berichten zond aan het Sovjetrussische hoofdkwartier in Oost-Berlijn, waarvoor hij per rap port duizend mark kreeg uitbetaald. De Westduitse -politie heeft tien dagen geleden een aantal manne lijke en vrouwelijke inwoners van het Roergebied, op beschuldiging van ondergrondse communistische bedrijvigheid, gearresteerd. De ar restanten worden verdacht van het drukken in Essen en verspreiden van onwettige pamfletten De com munistische partij is in West-Duits- land verboden. Adenauer, De Gaulle en Macmillau spoedig aan één tafel? (Van onze correspondent in Bonn) De Westduitse regering acht de ver houding tussen de Westeuropese landen tengevolge van de moeilijkheden inzake de vrijhandelszone zo ernstig, dat zü be reid zou zijn deel te nemen aan een kleine topconferentie van de Franse, Britse en Westduitse regeringshoofden, De Gaulle, MacMillan en Adenauer. Een dergelijke miniatuur top-confe- rentie zou niet slechts het probleem van de vrijhandelszone moeten bespreken, maar ook algemene politieke zaken be handelen. Men denkt hierbij uiteraard aan De Gaulle's voorstel napens de instelling van een directorium van drie aan de top van de NAVO. Dat voorstel is voor Bonn onaanvaardbaar, maar wel zou men daarnaast kunnen spreken over een beter overleg over de grote politieke problemen in de NAVO. Het zwaarst weegt thans evenwel het Franse verzet tegen de vrijhandelszone en de vrees dat de Fransen een nieuw protectionisme willen brengen in het geheel van de gemeenschappelijke markt. Men gelooft nauwelijks nog. dat in de commissie van de Engelsman Maudling positieve resul taten zullen worden bereikt weshalve het nuttig zou kunnen zyn, dat De Gaulle. MacMillan en Adenauer zelf de hand aan de ploeg slaan. En wel op korte termün. Men spreekt in deze van overleg binnen drie weken. Daarbij zou ln overeenstemming met de desbetreffende mededeling van de president vaststaan, dat een bereidver klaring geen precedent schept, zodat door niemand daaruit mag worden afge leid, dat de door de regering ingenomen rechtsopvatting, in het bijzonder wat betreft artikel 24 van het Uniestatuut, ook maar enigszins is prijsgegeven. Bü de behandeling van de interpellatie van mej. Ten Broecke Hoekstra is door de minister van Justitie aangegeven, dat de regering haar standpunt nader zou be palen. indien zich nieuwe omstandighe den voordeden. Zulk een omstandigheid is het schikkingsvoorstel van de presi dent, zoals dit gevolgd is door de uitge sproken wil van de verstekelingen om naar Nieuw Guinea te gaan. Al deze omstandigheden in aanmerking nemend, en uitdrukkelijk stipulerend, is de rege ring in dit byzondere geval bereid het schikkingsvoorstel te aanvaarden. Jemenitisch vliegtuig verongelukt: acht doden Een DC-3 van de Jemenitische Lucht- vaartmaatschappy is gisteravond kort na het vertrek van Rome naar Belgrado op honderd km ten noord-oosten van de Italiaanse hoofdstad op de Monte Maggio brandend neergestort. De acht inzittenden kwamen allen om het leven. Onder de vier passagiers bevonden zich de directeur-generaal van het Jemeni tische ministerie van Buitenlandse Zaken, Sajed Mohammed Asjani, en twee Roemeense tandartsen, die Koning Ahmad van Jemen hadden behandeld. De bemanning bestond uit twee Jeme- nieten en twee Joegoslaven. Premier Emanuels naar ons land Gistermiddag is de minister-president van Suriname, mr. S. D. Emanues, ver gezeld van de Surinaamse gevolmach tigd minister in Nederland, dr. R. Pos, per vliegtuig naar Nederland vertrokken. Premier Emanuels zal deze week door Koningin Juliana worden ontvangen. Op 9 november zal de premier de af trap verrichten van de voetbalwedstrijd Flinkwyk— Blauwwit. Op 11 november zal er een bijeen komst zyn met Surinaamse studenten. Tenslotte staat een gala-diner met mi nister Luns op het program. Op de terugreis zal hü on 14 november in Washington en op 17 november in New York aankomen.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1958 | | pagina 1