Ontwapeningskwestie volgend jaar
ter sprake in „commissie van 81"
Paus Joannes XXIII is vanochtend
met veel praal en luister gekroond
De 37 verstekelingen
naar Nieuw-Guinea
WEERBERICHT
De Grote Drie werden het eens
over splitsing in werkgroepen
De imposante Sint-Pieterskerk
bood een luisterrijke aanblik
SPOEDIG DERDE MAANSCHOT
Bereidheid schept geen precedent
Drievoudige spion gearresteerd
die voor de communisten werkte
97ste jaargang
DINSDAG 4 NOVEMBER 1958
No. 29586
LEIDSCH
DAGBLAD
Directeur: J. W. Henny
Hoofdredacteur: J. Brouwer
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
per kwartaal; f.2.55 per maand; f.0.59 per week
f.750
Witte Singel 1, Lelden - Giro no. 57055
Telefoon Directie en Administratie: 25041; Redactie 21507
De ontwapeningskwestie zal volgend jaar besproken worden door een commis
sie, waarin alle 81 leden van de Verenigde Naties zün vertegenwoordigd. Dit
besluit werd gisteravond genomen door de politieke commissie van de Algemene
Vergadering der V.N. in New York. Alle delegaties - met uitzondering van de
Franse en Cubaanse afvaardiging, die zich van stemming onthielden - onder
schreven de ontwerp-resolutie, welke door India en Joego-Slavië was ingediend.
Tevoren waren le Verenigde Staten, de Sovjet-Unie en Engeland het eens ge
worden over een compromis, dat het mogelijk maakt de nieuwe commissie in
werkgroepen te spütsen, omdat zij anders (met 81 afvaardigingen) volkomen
onhanteerbaar zou zün geworden.
Volgens de thans aangenomen resolutie zal secretaris-generaal Hammarskjöld
de ontwapeningscommissie bijeenroepen „na raadpleging van de leden-staten"
Men verwacht, dat dit in het begin van het nieuwe jaar het geval zal zijn. De
commissie heeft tot taak constructieve voorstellen en aanbevelingen betreffende
de ontwapening in te dienen bij de Algemene Vergadering en bij de elf leden
tellende Veiligheidsraad, waarin de „Grote Vier" (Amerika, Sovjet-Rusland, En
geland en Frankrijk) en Nationalistisch-China het recht van veto bezitten.
vrouwen heeft medegedeeld, dat de
Sovjet-Unie wil toestaan, dat controle
posten op haar gebied worden ingericht.
De leidster, mevr. Ridealgh, heeft op
een persconferentie gezegd, dat de En
gelse vrouwen bij de drie delegatielei
ders hadden aangedrongen op onmid-
Tocli controleposten
in de Sovjet-Unie?
De leidster van een groep Engelse
vrouwen, die naar Genève zijn gegaan
om zich met de afgevaardigden naar de
Geneefse conferentie over het stopzet
ten van kernwapenproeven te verstaan,
heeft gisteren gezegd, dat de leider
van de Russische delegatie Tsarapkin de
Wetsontwerp inzake
nationalisatie
Artikel 1 van het wetsontwerp tot
nationalisatie van Nederlandse be
drijven in Indonesië bepaalt, dat de
Nederlandse ondernemingen, die zul
len worden genationaliseerd, zullen
worden aangewezen in een afzonder
lijke ordonnantie. Het bedrag van de
schadevergoeding zal worden vastge
steld door een speciale commissie,
waarvan de leden door de regering
zullen worden aangewezen. De eige
naren van de ondernemingen en de
regering kunnen in beroep gaan bij
de Indonesische Hoge Raad, indien
zij niet met de besliss!ngen van de
commissie tevreden zijn. Het totale
bedrag van de schadevergoeding zal
worden bepaald volgens een procedu
re, die bij afzonderlijke wet zal worden
geregeld. Dezelfde wet zal bepalen,
hoe de schadevergoeding zal worden
uitbetaald.
In het wetsontwerp is bepaald, dat de
Nederlandse bedrijven in Indonesië
staatseigendom zullen worden. Het
wetsontwerp is gebaseerd op de over
weging, dat de door de regering tijdens
de campagne voor de bevrijding van
West-Irian tegen de in Indonesië ge
vestigde Nederlandse bedrijven geno
men maatregelen in overeenstemming
waren met Indonesië's opzegging der
RTC - ov ere enkomsten.
Voorts wordt in de overwegingen ver
klaard, dat de regering door nationali
satie van de Nederlandse bedrijven be
oogt veiligheid en defensie te verster
ken en het grootst mogelijke voordeel
te verschaffen aan de Indonesische
maatschappij.
Regeringsgezinde dagbladen in Dja
karta melden, dat naar verluidt over
compensatie alleen kan worden gespro
ken „nadat West-Irian aan Indonesië
is overgedragen".
De wet zal, met terugwerkende kracht
in werking treden op 3 december 1957,
aldus de Memorie van Toelichting.
Op die dag werd de actie ingezet met
de bezetting van het hoofdkantoor van
de K.P.M. in Djakarta door de Indone
sische arbeiders van dit bedrijf.
Antara meldt „dat Nederlandse zaken
lieden in Europa op het ogenblik trach
ten te ontkomen aan de gevolgen van
de voorgenomen maatregelen van de
Indonesische regering om de Neder
landse bedrijven in Indonesië te natio
naliseren".
Volgens de vice-voorzitter van de In
donesische Kamer van Koophandel en
Industrie, Harlan Bekti, blijven de Ne
derlandse maatschappijen handel drij
ven met Indonesië. Deze maatschap
pijen opereren in België en West-Duits-
land onder verschillende namen, aldus
Harlan Bekti.
dellijke staking van de kernwapen
proeven.
Volgens mevr. Ridealgh heeft de
Britse delegatieleider, Ormsby-Gore, de
hoop uitgesproken, dat een overeen
komst over de staking van de kernproe
ven zal leiden tot overeenstemming over
algehele kernontwapening die op haar
beurt zou kunnen voeren tot verminde
ring van de conventionele bewapening.
De leider van de Amerikaanse dele
gatie, Wadsworth, had gezegd, dat de
V.S. de proeven voor altijd willen sta
ken, maar dat dit slechts bereikt kon
worden door voldoende gewaarborgde
maatregelen.
Kroesjtsjef over de
kernwapens
Premier Kroesjtsjef heeft gisteren
meegedeeld, dat de Sovjet-Unie de
kracht van haar kernwapens heeft ver
groot nadat zij een maand geleden de
proeven met dit soort wapens had her
vat. Hij zei dit op een massabijeenkomst
te Leningrad, die belegd was ter gele
genheid van het bezoek van een Poolse
delegatie.
De Sovjetrussische premier verklaar
de, dat zijn regering oprecht een ak
koord inzake een blijvend verbod op het
houden van proeven met kernwapens
wenst. Engeland en de V.S. wensten
echter slechts een verbod van een jaar,
de tijd die nodig is om de resultaten
van hun proeven uit te werken. Daar
na zouden zij de proeven willen hervat
ten, aldus Kroesjtsjef.
De publieke belangstelling voor
het kort geding voor de Haagse
rechtbank tegen de Staat over het
terugzenden van de 37 verstekelin
gen was gisteren groot. Vooral veel
Ambonezen begaven zich naar het
rechtsgebouw om de zaak te volgen.
Plechtigheid van ongeveer vier uur
In het openbaar belang
Het rooms-katholleke episcopaat van
Hongarije heeft in een herderlijke
brief, die zondag in alle Hongaarse
kerken is voorgelezen, gevraagd bij
de komende verkiezingen te stem
men op de kandidaten van het
Volksfront. Het episcopaat zegt ervan
overtuigd te zijn met de kandidaten in
het openbaar belang te kunnen samen
werken.
Plaatselijk mist
De Bilt verwacht tot morgenavond:
Overwegend droog weer met plaatse
lijk mist. Weinig wind en lagere tem
peraturen. (Opgemaakt te 11.15 uur).
5 NOVEMBER.
Zon op: 7.40 uur; onder: 17.06 uur.
Maan op: uur; onder: 14.11 uur.
Hoogwater te Katwijk te 8.55 en 21.29 u.
Laagwater te 4.14 en 16.45 uur.
(Van onze Romeinse correspondent)
Met alle praal en luister, welke de Rooms-Katholieke Kerk ook in
deze nuchtere moderne tijd nog weet op te brengen, is vandaag in de
Sint-Pieterskerk de nieuws Paus, de 76-jarige Joannes XXIII, ge
kroond. Oudtijds was een Paus eerst werkelijk ten volle Paus na de
„possessio", dit is de plechtige in bezitneming van de Kerk St.-Jan
van Lateranen, de bisschopskerk van Rome, „hoofd en moeder van
alle kerken ter wereld". De possessio ging destijds gepaard met een
grootse optocht van St.-Pieter naar St.-Jan. In 1870, toen Rome door
de Italiaanse troepen werd bezet en de Paus zich als gevangene in het
Vaticaan beschouwde, kwam daaraan natuurlijk een einde. Een Paus
geniet tegenwoordig de volle rechten van het pontificaat van het ogen
blik af dat hij door de kardinalen wordt gekozen.
plechtig. Er kwamen drie tronen aan te
pas, drie verschillende mijters en ten
slotte de zeer kostbare tiara of drie
kroon, waarvan ook meer dan een
exemplaar bestaat. Een Paus pleegt
voor zijn kroning wel „brevi" uit te
schrijven, maar géén bullen of encyclie
ken en het is gebruikelijk dat de dagen,
maanden, jaren van het pontificaat ge
teld worden van de kroningsdag af.
Eigenlijk is de St.-Pieterskerk, al is
zij de grootste kert: ter wereld, in onze
tijd voor een dergelijke plechtigheid
veel te klein. In de eerste plaats moet
het hele middenpad worden vrijgehou
den voor de kroningsprocessie en ten
tweede is de bevolking van Rome in
een eeuw tijds vertienvoudigd, terwijl
ook het aantal vreemdelingen een veel
voud bedraagt van wat men in vroeger
eeuwen gewend was. Naast de onge
veer veertigduizend personen, die in de
kerk een plaatsje hadden weten te be
machtigen, waren er tweehonderddui
zend en meer in de ruimte tussen de
Tiber en de voorgevel van de kerk ver
enigd, om dan nog maar niet te spre
ken van de vele miljoenen die vandaag
via radio en televisie de plechtigheden
hebben gevolgd.
Een veertiental televisiecamera's
waren bovenop de zuilengang op het
- Sint-Pietersplein en op andere pun
ten bü de basiliek en het Vaticaanse
T elevisie-uitzending
overal gerelayeerd
De possessio is echter na 1929 weer
hersteld, maar in veel eenvoudiger
vorm. Van de plechtigheden, die vol
gen op de pauskeuze, is tegenwoordig
alleen nog de kroning des Pausen vol
ledig en in al zijn feestelijkheden over.
Zelfs heeft die kroning thans de vorm
herkregen van vóór 1870, d.w.z. dat de
eigenlijke kroning met de tiara ge
beurt op het balkon boven de hoofdin
gang van de St.-Pieterskerk, ten aan-
schouwe van het volk. De kroning is
een uiterst ingewikkelde ceremonie
waarvan sommige gedeelten ouder, an
dere van meer recente datum zijn. Het
geheel duurde ongeveer vier uur en
was opnieuw uiterst indrukwekkend en
Delft bepleit een
maximum-snelheid
op Rijksweg no. 13
Het college van Burgemeester
en Wethouders van Delft heeft
een brief gezonden aan Rijkswater
staat, waarin het zijn ernstige be
zorgdheid uit omtrent de toestand,
waarin de Rijksweg no. 13 (Den
Haag'Rotterdam) o.m. onder de
gemeente Delft verkeert.
In de brief wordt tevens een overzicht
gegeven van de ernstige en minder ern
stige ongelukken, welke de laatste tijd
op deze snelverkeersweg zijn gebeurd,
een opgave, welke volgens B en W als
bewys kan gelden dat de Rijksweg no. 13
een steeds groter gevaar voor het ver
keer inhoudt. B. en W. dringen aan op
het nemen van maatregelen, die de ver
keersveiligheid bevorderen èn suggeren
daarbij het instellen van een maximum-
•neliheid
De burgemeester van Delft, de heer D
de Loor, is van mening, dat de invoering
van een maximum snelheid een vermin
dering van het gevaar op deze weg zal
zijn. Hij wijst er daarbij op, dat de
maximum snelheid binnen de bebouwde
kommen een jaar geleden ook niet una
niem als een oplossing werd beschouwd,
maar dat thans toch is geconstateerd,
dat het aantal dodelijke ongelukken is
teruggelopen. De burgemeester wijst er
tenslotte op dat de Amerikaanse „high
ways". waar de verkeersintensiteit be
paald minder groot is dan op de Rijks
weg no. 13, toch een maximum snelheid
bestaat, waaraan door de autoriteiten
Dit nummer bestaat alt 12 pagina's, zeer streng de hand wordt gehouden.
paleis opgesteld. De Italiaanse tele
visie-uitzending werd door alle Euro
pese stations gerelayeerd. In Londen
werd de uitzending gefilmd en de
film zou per speciaal straalvliegtuig
naar de Verenigde Staten worden ge
bracht.
In de voorhal van de kerk was een
troon opgesteld voor de heilige deur.
Om halfnegen ging de kleurige stoet van
ongeveer 2500 hofdignitarissen verge
zeld door vijftig kardinalen naar de
pauselijke vertrekken om de Paus naar
de kerk te begeleiden.
Slot op pag. 2
Kaus van slagen 1 op 25
Vermoedelijk 7, 8 of 9 november
Amerikaanse geleerden zullen „binnen een week of zo" hun derde
maanraket lanceren, aldus een mededeling van het Nationaal Bureau
voor Aeronautica.
De plaatsvervangend chef van het bureau, dr. Hugh L. Dryden,
weigerde de datum van de lancering te noemen, maar er waren voor
dien welgefundeerde berichten geweest, dat de lancering op zijn
vroegst op 7 november en op zijn laatst op 9 november zal plaats heb
ben. In die tijd zal de maan deze maand het dichtst bij de aarde zijn
en zal bovendien de „achterkant" van de maan verlicht zijn.
toen de eerste trap van de Thor-raket
op geringe hoogte ontplofte. De tweede
poging was meer succesvol en werd op
11 oktober gedaan. De raket bereikte een
hoogte van 127.138 km boven het aard
oppervlak. al voren terug te vallen en
boven de Stille Oceaan op te branden.
REGERING AANVAARDT SCHIKKING
(Van onze Haagse redactie)
De 37 verstekelingen zullen niet naar Indonesië teruggebracht wor
den, doch naar Nederlands Nieuw-Guinea, waar zij zich als vrije
burgers zullen mogen vestigen. Deze oplossing werd bereikt op
instigatie van de president van de Haagse Rechtbank, jhr. mr. G. Wit-
sen Elias, die gelijk in een gedeelte van onze oplage van gisteren
gemeld een minnelijke schikking bewerkstelligde in het korte
geding, dat de 37 naar Indonesië teruggestuurde verstekelingen gis
teren hadden aangespannen tegen de Staat der Nederlanden.
eerst overleg met de vertegenwoordiger
van de Republiek der Zuid-Molukken
in Nederland, ir. G. Manoesama. Aan
gezien de landsadvocaat eerst overleg
moest plegen met de regering alvorens
hij kon zeggen of de Staat der Neder
landen ook met het voorstel akkoord
ging, werd de rechtzitting tot vandaag
geschorst.
Vanmorgen maakte mr. Scholten het
officiële standpunt van de Nederlandse
regering bekend.
Letterlijk luidt dit als volgt: De
regering heeft de mogelijkheid om de
verstekelingen naar Ned. Nieuw-
Guinea over te brengen, ernstig over
wogen. Zij blijft in beginsel van
mening, dat deze mensen niet in
Nederland kunnen worden aanvaard
en naar het land van inscheping be
horen te worden teruggezonden. De
door de president gesuggereerde ont
wikkeling zou echter volstrekt inci
denteel zün, zowel wat betreft de
houding van de regering jegens ver
stekelingen en anderen, die langs
niet-legale weg naar Nederland komen
als ten aanzien van vestiging van
Indonesiërs in Ned. Nieuw-Guinea.
De 37, die, zoals bekend, per Johan
van Oldenbarnevelt onderweg waren
naar Indonesië, eisten van de Neder
landse regering toelating en vrij ver
blijf in ons land, waarbij zij zich berie
pen op artikel 24 van het Unie-statuut.
De landsadvocaat, mr. G. J. Scholten,
verdedigde het standpunt van de rege
ring: hij meende, dat de eis moest
worden afgewezen. De president van de
Haagse rechtbank deed daarop een
schikkingsvoorstel, dat door mr. .A. G.
Maris namens de verstekelingen werd
aanvaard. Mr. Maris pleegde hiertoe
Dr. Dryden waarschuwde tegen „te
veel optimisme" ten aanzien van het
project om een raket tot in de omgeving
van de maan af te vuren. Hij zeide dat
de geleerden het welslagen van het pro
ject een kans van een op de 25 geven.
Bij de twee vorige pogingen om een
raket naar de maan of te vuren wer
den de kansen een op de tien geacht.
Er werd geen verklaring gegeven voor
deze wijziging in de kans-schattingen.
Ook dit derde maanproject zal door
die luchtmacht worden uitgevoerd De
eerste poging werd op 17 augustus on
dernomen en eindigde in mislukking
Vroegere agent van Canaris ging, via het
Westen, in de dienst van Moskon over
De Westberlijnse politie heeft zes weken geleden een zeer geslepen spion ge
arresteerd, die achtereenvolgens of tegelijkertijd voor drie opdrachtgevers heeft
gewerkt, aldus deelde zij gisteren mede. De arrestant, de 37-jarige Alexander
Fuss, werkte in de tweede wereldoorlog als geheim agent voor de Duitse contra
spionage onder admiraal Canaris. Na de oorlog bood hij de geallieerden zün
diensten aan. Deze werden aanvaard en hü werd agent van een Westerse ge
heime dienst. In 1953 ging Fuss opnieuw overstag, hij werd spion voor de Sov
jetrussische geheime dienst.
Duizend mark per rapport
In 1956 meldde hy zich bij Westber
lijnse autoriteiten met het verhaal, dat
hij ontvoerd en naar Oost-Duitsland
was overgebracht, waar hij tot een
langdurige gevangenisstraf werd ver
oordeeld. Dit door de Russische geheime
dienst verzonnen verhaal werd inder
tijd geloofd, Fuss mocht als politiek
vluchteling in West-Duitsland blijven.
De spion zou bekend hebben, dat hfj
maandelijks spionage-berichten zond
aan het Sovjetrussische hoofdkwartier
in Oost-Berlijn, waarvoor hij per rap
port duizend mark kreeg uitbetaald.
De Westduitse -politie heeft tien
dagen geleden een aantal manne
lijke en vrouwelijke inwoners van
het Roergebied, op beschuldiging
van ondergrondse communistische
bedrijvigheid, gearresteerd. De ar
restanten worden verdacht van het
drukken in Essen en verspreiden
van onwettige pamfletten De com
munistische partij is in West-Duits-
land verboden.
Adenauer, De Gaulle
en Macmillau spoedig
aan één tafel?
(Van onze correspondent in Bonn)
De Westduitse regering acht de ver
houding tussen de Westeuropese landen
tengevolge van de moeilijkheden inzake
de vrijhandelszone zo ernstig, dat zü be
reid zou zijn deel te nemen aan een
kleine topconferentie van de Franse,
Britse en Westduitse regeringshoofden,
De Gaulle, MacMillan en Adenauer.
Een dergelijke miniatuur top-confe-
rentie zou niet slechts het probleem van
de vrijhandelszone moeten bespreken,
maar ook algemene politieke zaken be
handelen.
Men denkt hierbij uiteraard aan De
Gaulle's voorstel napens de instelling
van een directorium van drie aan de
top van de NAVO. Dat voorstel is voor
Bonn onaanvaardbaar, maar wel zou
men daarnaast kunnen spreken over
een beter overleg over de grote politieke
problemen in de NAVO. Het zwaarst
weegt thans evenwel het Franse verzet
tegen de vrijhandelszone en de vrees dat
de Fransen een nieuw protectionisme
willen brengen in het geheel van de
gemeenschappelijke markt. Men gelooft
nauwelijks nog. dat in de commissie van
de Engelsman Maudling positieve resul
taten zullen worden bereikt weshalve
het nuttig zou kunnen zyn, dat De
Gaulle. MacMillan en Adenauer zelf de
hand aan de ploeg slaan. En wel op
korte termün. Men spreekt in deze van
overleg binnen drie weken.
Daarbij zou ln overeenstemming met
de desbetreffende mededeling van de
president vaststaan, dat een bereidver
klaring geen precedent schept, zodat
door niemand daaruit mag worden afge
leid, dat de door de regering ingenomen
rechtsopvatting, in het bijzonder wat
betreft artikel 24 van het Uniestatuut,
ook maar enigszins is prijsgegeven. Bü
de behandeling van de interpellatie van
mej. Ten Broecke Hoekstra is door de
minister van Justitie aangegeven, dat de
regering haar standpunt nader zou be
palen. indien zich nieuwe omstandighe
den voordeden. Zulk een omstandigheid
is het schikkingsvoorstel van de presi
dent, zoals dit gevolgd is door de uitge
sproken wil van de verstekelingen om
naar Nieuw Guinea te gaan. Al deze
omstandigheden in aanmerking nemend,
en uitdrukkelijk stipulerend, is de rege
ring in dit byzondere geval bereid het
schikkingsvoorstel te aanvaarden.
Jemenitisch vliegtuig
verongelukt: acht doden
Een DC-3 van de Jemenitische Lucht-
vaartmaatschappy is gisteravond kort
na het vertrek van Rome naar Belgrado
op honderd km ten noord-oosten van de
Italiaanse hoofdstad op de Monte
Maggio brandend neergestort. De acht
inzittenden kwamen allen om het leven.
Onder de vier passagiers bevonden zich
de directeur-generaal van het Jemeni
tische ministerie van Buitenlandse
Zaken, Sajed Mohammed Asjani, en
twee Roemeense tandartsen, die Koning
Ahmad van Jemen hadden behandeld.
De bemanning bestond uit twee Jeme-
nieten en twee Joegoslaven.
Premier Emanuels naar
ons land
Gistermiddag is de minister-president
van Suriname, mr. S. D. Emanues, ver
gezeld van de Surinaamse gevolmach
tigd minister in Nederland, dr. R. Pos,
per vliegtuig naar Nederland vertrokken.
Premier Emanuels zal deze week door
Koningin Juliana worden ontvangen.
Op 9 november zal de premier de af
trap verrichten van de voetbalwedstrijd
Flinkwyk— Blauwwit.
Op 11 november zal er een bijeen
komst zyn met Surinaamse studenten.
Tenslotte staat een gala-diner met mi
nister Luns op het program. Op de
terugreis zal hü on 14 november in
Washington en op 17 november in New
York aankomen.