IN DE SIERTUIN
TOPPEN VAN VERZONKEN WERELD
IN DE INDISCHE OCEAAN 1
zaterdag 11 oktober
wekelijks bijvoegsel
pagina i
BRITS EILANDENRIJK met FRANSE CULTUUR PC «S°r
PALMEN, KANEEL EN SCHILDPADDEN
(Bijzondere medewerking)
Weinig dingen zijn er, die de bezoeker niet bevallen op de
Seychellen. Er komen nogal eens hartstochtelijke vissers, want er is
vrijwel geen land, waar zo'n overvloed aan vis is nabij de kusten
als die eenzame archipel midden in de Indische Oceaan. Ook de
eenzaamheid is er volop te vinden. Mensen zijn er weinig slechts
drie der eilanden zijn permanent bewoond maar palmen en andere
gewassen des te meer. Mooie, wuivende palmen, die zich sierlijk
neigen naar de oceaan, als willen zij hun dankbaarheid betuigen
jegens het water. En dan groeit er de kaneel! Waar de hellingen
der heuvels niet bedekt zijn met palmen, vindt men er verwilderde
kaneel in een weelderige hoeveelheid. Soms komt men ook nog wel
eens een grote landschildpad tegen, die het leven gemoedelijk slijt
en nooit veel haast toont. Vroeger waren er gevaarlijke krokodillen,
doch de mens mocht ze niet en roeide ze uit.
relds grootste producent waren, doch
die tegenwoordig niet meer van veel
betekenis is. Belangrijker dan de
kaneel is de klapper. De kokospalmen
groeien tot aan de stranden en ook
tegen de hellingen. Zij leveren de
bevolking klapperolie voor eigen ge
bruik en kopra, voornamelijk voor de
uitvoer. Verder verdienen de bijna
40.000 bewoners der eilanden hun
kostje met vissen. Even bizarre als
smakelijke vissen halen zij in grote
hoeveelheden uit .de Indische Oceaan.
Zó rijk is de zee bij de Seychellen aan
vis en vissoorten, dat enige tijd gele
den een „wetenschappelijk visser" tij
dens één tocht op de wateren nabij de
eilanden maar liefst vierhonderd voor
dien onbekende vissoorten ving en dus
ontdekte. En U kunt er zeker van zijn,
dat de Indische Oceaan aan die weet-
Dertig eilanden van graniet
en twee-en-zestig van koraal
vormen met elkaar de Archi
pel der Seychellen. Slechts
drie van die vele eilanden heb
ben een blijvende bevolking,
namelijk Mahé, Praslin en La
Digue.
Olie en vis
JA, die kaneel! De plant heeft han
delswaarde, want jaarlijks voert
Port Victoria (de hoofdstad der
Seychellen) ongeveer honderd ton
kaneel-olie uit. Ook andere olie-soor
ten zoals patsjoeli. Het was een Frans
man, merkwaardigerwijze Poivre (Pe
per) geheten, die een kleine twee
eeuwen geleden de kaneel op de Sey
chellen bracht. Monsieur Poivre was
een wetenschappelijk gevormd man,
die een hoge bestuursfunctie op het
(toen Franse- eiland Mauritius be
kleedde. Hij hield van de Seychellen
en schonk die eilanden de geurige
specerij. Misschien wel ter aanvulling
van de vanille, van welk produkt de
Seychellen tot omstreeks 1900 's we-
Aartsbisschop Makarios
van Cyprus bracht zijn bal
lingschap door op Mahé.
Hoe zijn de wereld en het
leven daar?
gierige visser nog lang niet al haar
geheimen mededeelde!
Het verleden
DE prehistorie der Seychellen is
velen even lief als de kaneel.
Steeds weer boeit de (nog niet
algemeen aanvaarde) theorie, dat die
eilanden de brokstukken of ruïnes zijn
van een ondergedoken continent, dat
zich in de oertijd uitstrekte tussen
Madagascar en Zuid-India. Het feit,
dat dertig van die eilanden bestaan
uit hard graniet, pleit voor de juist
heid dier opvatting. Interessant is, wat
Generaal Gordon de dappere offi
cier, die in de Soedan viel door moor
denaarshand na in 1882 de Seychel-
Grootbloemige Chrysant
De vroege chrysanten zijn uit
gebloeid of staan in volle bloei;
de late zullen nu spoedig
bloeien; vooral de grootbloemige
soorten zijn er nu volop. Die zijn
niet zo gemakkelijk in eigen
tuin te kweken; althans niet als
grootbloemig. De meeste soor
ten bloeien ook te laat in het
seizoen en komen buiten niet in
bloei. Wie er toch liefhebberij
voor heeft, doet goed die groot
bloemige soorten in potten te
kweken. Flinke potten heeft U
er dan voor nodig en die kun
nen dan tegen half oktober bin
nen geplaatst worden. Goed. ik
neem aan: er zijn wel enkele
van onze lezers, die grootbloe
mige soorten in potten gekweekt
hebben en dan dient men het
weer nu goed in het oog te hou
den. Nachtvorst kunnen ze be
slist niet verdragen. Als de lucht
naar vriezen staat, is het beter
ze binnen te zetten. Zoek voor
hen dan echter een lichte en
luchtige plaats. Indien ze in een
kunstmatig verwarmde ruimte
worden gebracht, zal het blad
onmiddellijk geel worden en dat
moet men toch zien te voorko
men. Grootbloemige chrysanten
kunnen dus binnenshuis heel
goed tot blpei gebracht worden,
doch vergeet niet. dat ze veel
water nodig hebben en dat
chrysanten helemaal niet op
koud leidingwater gesteld zijn.
Ze zijn uiterst gevoelig voor
koud water; doe er daarom lie
ver een scheut warm water
doorheen.
De bloemist heeft nu volop
grootbloemige en kleinbloemige
chrysanten; dankbare snijbloe
men, waarvan U best twee we
ken plezier kunt hebben, doch
alleen indien ze op de juiste
manier verzorgd worden. Ze
hebben vrij houterige stengels,
die het water lang niet gemak
kelijk opzuigen. De stelen van
onderen met een hamer tot
moes slaan is een methode, doch
niet de beste. Om het water
goed te kunnen opzuigen, dient
men de houterige stengels van
onderen met een scherp mesje
over een afstand van minstens
tien centimeter open te splijten.
Zet ze daarna niet direct in een
nauwe vaas, doch liever eerst
in een emmer water. De vol
gende morgen kunnen ze dan in
de voor hen bestemde kannen
en vazen geschikt worden. Toch
zult U geen resultaat bereiken,
indien ze zo maar op kaal wa
ter gezet worden; chrysal dient
men in het water op te lossen;
per liter water heeft U één poe
der nodig.
Niet alleen de gewone tuin-
chrysanten. doch ook Chrysan
themum maximum is ideaal
voor borderbeplanting en is ook
een prima snijbloem. Ester Read
moet U dan bestellen; deze
heeft mooie, witte, gevulde bloe
men en voldoet uitstekend als
de grond maar niet te arm is
Zij bloeit in het hartje van de
zomer en moet tegen het inval
len van de winter met een beet
je ruigte afgedekt worden
G. KROMDIJK
len te hebben bezocht, als zijn visie op
de prehistorie dier eilanden bekend
maakte. Zij waren (meende Gordon)
de „Hof van Eden" geweest.. En de
vrucht van de palm, die de Fransen
„coco-de-mer" noemen, zou dè Ver
boden Vrucht zijn. In prehistorische
tijden, aldus Gordons opvatting, vloei
den de Euphraat, de Tigris, de Blauwe
Nijl en een (niet meer bestaande)
Jordaanse rivier samen bij de Seychel
len. Hier lag dus het „Vierstromen-
land" van het verzonken continent. Ik
weet niet, of Gordon gelijk had, maar
wel weet ik, dat de Seychellen nog
steeds iets weg hebben van een aards
paradijsje.
DE historie der Seychellen begint
laat, behelst weinig schokkende
feiten en is Europees! Misschien
zijn van de twaalfde eeuw af, mis
schien zelfs vroeger Perziesche en
Arabische zeevaarders wel op die
eilanden geweest, doch zij lieten er
geen sporen na. Ook de Portugezen,
die er in de zestiende eeuw wel eens
aan land gingen, zijn „spoorloos" ver
dwenen. Pas in 1742 kwam er een
aantal Fransen eens poolshoogte ne
men. In 1744 keerden zij terug voor
een nader onderzoek. Twaalf jaar
later, 1756 plaatsten zij op Mahé een
steen met inscriptie, waarop te lezen
stond, dat Frankrijk de eilanden in
bezit had genomen. Gevochten is er
toen niet, om de eenvoudige reden, dat
er in die tijd geen menselijk wezen op
de Seychellen woonde en geen enkel
land Frankrijk de eilanden misgunde.
Pas nadat Napoleon's ster was opge
komen en Engeland en Frankrijk
jaren lang leefden in een toestand van
„koude" of echte oorlog, was voor de
Fransen het door de historie bepaalde
moment van vertrek aangebroken. In
1810 namen de Britten de eilanden in
bezit. Zij maakten ze tot een onder
horigheid van Mauritius. Bij de Vrede
van Parijs (1814), die een einde maak
te aan de Napoleontische oorlcgen,
behield Engeland de archipel. In 1903
ontsnapten de Seychellen aan het
wakend oog van Mauritius en werden
zij een aparte kroonkolonie. Dat zijn
ze totnutoe gebleven.
Fransstempel
EERLIJK gezegd heeft het stempel,
dat de Fransen in de korte tijd,
dat zij er de baas waren, op de
eilanden drukten, voor mij nog steeds
bekoring. De Seychellen behoren tot
het rBitse Gemenebest, zeker, maar de
taal der bevolking is Frans, de tradi
ties zijn er Frans, de zwier is er Frans
en de bewoners zijn (katholieke) chris
tenen. Neg heten de mensen naar
Franse trant „Seychellois", nog
spreekt nagenoeg iedereen op (het
hoofdeiland) Mahé (waar 90% der
totale bevolking woont) Frans en be
trekkelijk weinigen spreken er Engels.
De meeste Seychellois stammen van
de eerste kolonisten af, goeddeels
stoere zeelui uit Bretagne, die zich
omstreeks 1760 met Afrikaanse slaven
op Mahé vestigden. Voorts zijn «reel
donkere Seychellois nazaten van de
slaven, die de Engelse oorlogsschepen
in de vorige eeuw bevrijdden na de
schepen der Arabische slavenhalers in
Kokosnoten worden zowel d<
grote als door kleine grondei[
naars geteeldDe grote landci[
naars bereiden zelf de copra
hun oogstde kleine verkopen
vruchten in de regel aan copn
fabrikanten.
Ontmantelingder noten gt.
schiedt op primitieve manier don
de kleine klapperboeren.
de Oost-Afrikaanse wateren te hebbe
veroverd. Het is merkwaardig, da-
mensen van Afrikaanse herkomst, vri
wel alle sporen van Afrikaanse cultuï
en talen verloren hebben. Zij zi;
christenen en spreken Frans, ook al
dat Frans dan iets afwijkend van hi
„Hoog-Frans".
Klimaat en mens®
HET klimaat van de Seychellen
heerlijk. Wel liggen de eilandi
dicht bij de equator, maar niette
min is het er aangenaam en gezor.
Een koele zeebries zorgt in dè ree
voor tempering der zonnewarmte, i
het warme seizoen wijst de therm ome
ter er in de schaduw zelden meer
85° aan. De meeste regen valt in
warme periode, zo van december to
mei, als de noordwestmoeson waai
Dan kan de atmosfeer wel eens aa;
de vochtige kant zijn. Gelukkig ligge
de eilanden buiten de zone der wer
velstormen en zijn onweders er hooas
zeldzaam.
Port Victoria is de enige „stad
(10.000 zielen) van betekenis. Franse;
Britten, Creolen. Afrikanen. India
en Chinezen ziet men er. Zwier;;
mensen, vlijtige mensen, ernstige mei
sen, goedlachse mensen, zwarte, brn
ne, gele, blanke mensen, al die mensa
kunt U in Port Victoria gadeslaan.
De toeristenindustrie is tot dusvs
niet ontloken op de Seychellen. De t!
stand is ook wel groot, want Mahé lis
bijna 1000 km van Madagascar a
ongeveer 1600 km van Mombassa ve:
wijderd. Spoorwegen zijn er op Mat
niet, wel 120 km verharde (aarden
wegen, waarop een rit met een
mogelijk is. Weinigen slechts wete;
hoe mooi het is in Gordon's „Hof va:
Eden". Steedse vermaken vindt nie
mand er.. Zelfs de radio is er in
kinderschoenen blijven steken. Eé
uur per etmaal maar zendt Radio
Seychellen uit, omdat de natuurlijk
gesteldheid der eilanden zo is, dat d
radio-ontvangst moeilijk en hier a
daar zelfs onmogelijk is. Aan lucht
verkeer doet men al evenmin. Wel ai
scheepvaart. Zo af en toe vaart er ee:
schip van Victoria naar La Digue e
Praslin. En driemaal per maand is
een contact-per-schip met Afrika
India.
Sociale onrust kennen de eilam
niet. .Het onderwijs en de medis
verzorging mogen er wezen. Korti
het is er goed leven.
(NIVANO - Nadruk verboden
Gezicht op Victoria en de haven, met de lange pier en koraalriffen
op de achtergrond
